©eujcn~&mbacl)t.
Marcus. Maar de goeden vreezen niet; wat God bewaart is
wel bewaard,en 't zal gaan geliik vroeger dat d'H. Kerk triomfante
lijk uit dezen strijd zal komen, tot vernedering en beschaming van
hare vijanden. En daarmee, 'k wensch u morgen een goed erfdeel
Dries. Vansgelijken, maar indien nevens dat erfdeel een kei.
zerskroon lag, 'k zou ze refeseeren,perbliksem,ja! strabant refeseeren.
t Is ook in West-Vlaanderen, dat de Rechters der Inkwisitie op
allerhande wijzen hunnen neus in hun handen krijgen, en scherpe
waarheden moeten hooren; daar is de bijzonderste Inkwisiteur M.
Pecsteen, te Brugge gekozen door een abuus van optelling; zijn ad
judanten zijn Le Hardy en de Hemptinne van Gent. Toen de
Burgemeester van Kortrijk voor den Geuzenraad gedagvaard was,
stond er eene groote menigte die hem luide blijken van genegenheid
en aanmoediging gaven. Burgemeester, vroeg Pecsteen, waaraan
schrijft gi) toe de ontvolking onzer scholen? en deBurgemeester ant
woordde: Aan de genegenheid der inwoners van Kortrijk voor't Vrij
Onderwijs. Burgemeester, we zijn verwonderd, dat gij voor 't
Staatsonderwijs niet werkt. Mren, volgens de Grondwet is het
onderwijs vrij. Gij weet nogtans dat er niets veranderd is? Ik
acht het nutteloos te antwoorden aan uwe verzekering, volgens welke
de wetgevers de wet zouden veranderd hebben, om ze niet te veran
deren. Welke middels bezitten de vrije scholen? Het is mijn
vak niet van Inkwisitie te doen. Hebt gij feiten van drukking te
melden? Ik heb er verschillige vernomen ten laste van liberale
Nijveraars,maar daar ik ze bij mij zeiven niet heb kunnen bestatigen,
zal ik er niet van spreken. Zoo sprak die manhaftige Burgemeester;
verders protesteerde hij in name der lastenbetalers,tegen 't Gouver
nement dat 3 nieuwe gemeentescholen wilt doen bouwen en alzoo
een nuttelooze verkwisting doen van 2 a 3oo,ooo lranken.
Al d'andere katholieke Getuigen hebben krachtig en deltig ge
sproken, zich niet gestoord aan d'uitvallen der Inkwrsiteurs. met
kalmte en weerdigheid 't Recht en de Waarheid verdedigt, 't Vrij
Onderwijs, 't Recht der Ouders en 't Recht der katholieke Religie
over de zielen der kinders. Welke waarborg van duurzaamheid,
vroeg d'Inkwisitie aan 'nen Onderpastoor, hebben de Katholieke
scholen? En d antwoord luidde: den bijstand van God en d'onder-
steuning van 't Christene Volk, de twee krachtigste hulpmiddelen
der wereld....
Om een gedacht te geven hoe het in West-VIaanderen gaat, laten
wij hier de treffende getuigenis volgen van den E.H. Haesebrouck,
onderpastoor te Ooteghem; de groote gazetten zeggen dat hij de
hooggeleerde heeren der Inkwisitie zelvenaar verdienste behandelde.
Ziehier't relaas over zijne getuigenis; leest en oordeelt, menschcn!
Henrieus Haesebrouck, onderpastoor te Ooteghem, (hij spreekt in eene
plat vlaamsche taal). Getuige is gekomen om te zeggen, dat alles veran
derd is. Hij deposeert op het bureel de veroordeeling van de wet door
den Paus; een latijnsch boeksken overdebiecht; de naamlijst der kinderen
van de vrije school, enz. en houdt inderdaad de inkwisiti'emannen, gedu
rende drie kwart uurs, letterlijk voor zijnen speelbal. Den eed afleggen
weigert hij, vooraleer hij eeuige aanmerkingen gemaakt heeft. Hij wei
gert ook zich geheel en gansch naar h3t.bureel te keeren, om reden, zegt
hij, dat het enkwest publiek is en dat bijgevolg het publiek wel mag
hooren wat hij te zeggon heeft.
Eindelijk stemt hij toe den eed af te leggen.
Getuige zegt dat de vrije school van Ooteghem 164 meisjes en 106
knechtjes tolt, te samen 270 kinderen, fn de zondagschool zijn er 100
dochterkens en 123 knechtjes, dus te samen225 leerlingen. De school van
den Staat teltö, zegge zes kinderen en eene aardige koïncidentie, die zes
kinderen tellen samen 51 jaren, juist den ouderdom van hunnen vermaar
den meester.
De knechtenen meisjes in de vrije scholen zijn gescheên en allen zijn
geheel tevreden. Zij ontvingen met eene groote vrougde het nieuws van
het inrichten eener katholieke scnool op het dorp.
Op eene ondervrag;'ng,antwoordt getuige dat er geenen dwang op het
dorp bestaat; dat de katholieken mets gedaarf hebben dan gewerkt voor
hunne school, precies gelijk de tegenpartij voor de gemeenteschool. Dat
staat dus gelijk. Er heeft nogtans dwang plaats gehad, namelijk er zijn
let op! zes kinderen op zes, die gedwongen naar de ofïieiëele school
gaan.
Verder antwoordt degetuige nog dat hij niet gezegd heeft dat er slechte
boeken in de officieels school te vinden waren; dat integendeel de boeken
dezelfde waren gebleven, voor zooveel hij wist, doch men tan gemakke-
lijkmetdeze boeken wit en zwart tegelijkertijd aanleeren!.. Op den
preekstoel zegde men al wat men kon zeggen vóór de stemmieg van de
wet van 1879; maar sedert juli heeft men slechts gesproken over het
onzijdig onderwijs in 't algemeen, over goddeloos onderwijs, enz. zonder
eenigzins te zinspelen op de wet van 1879.
Wat het geven der absolutie aangaat, zegt de onderpastoor, wij hebben
daarin geheel en gansch de bevelen van onze bisschoppon gevolgd. Indien
men zonder dwang zijne kinderen in de officieele school liet, hebben wij
de absolutie geweigerd.
M. Pecsteen. En dat is geenen dwang?
De onderpastoor. Neen, en ik ga u da 'n keer uitleggen hoe! Men is
teenemaal vrij deel te maken van deRoomsch-Katholieke Kerk;doch om
er te kunnen deel van maken, moet men zich aan al hare wetten onder
werpen. Deze die zulks niet willen doen, maken geen deel meer van de
Roomseh-Katholieke Kerk verstade datte? en zij zijn vrijgelaten.
Doch ge moet gij bekennen mot mij, Mijnheer de voorzitter, dat het on-
noozel zou zijn de HH. Sakramanten toe te dienen aan iemand dia goen
Roomsch-Katholiek en is, en dat het terzolvertijd onneuzel is te nemen
voor dwar.g, de weigering van Sakramenten van eene Kerk, waar hij
met voile vrijheid is uitgegaan.
Voor wat de duivelsche kloederen aangaat.de onderpastoor zegt in
't algemeen gesproken te hebben. Nogtans er bestaat er een schoon
vlaamsch spreekwoord: Die geene vuile neuze heeft, en moet den zijne
niet vagen.
Wat het feit met D. Veys betreft, dat is teenemaal valsch gelijk of het
de schoolmeester geëxposeerd heeft. Ziehier de waarheid: Dio man was I
verplicht zijne kinderen in de officieele school te houden, voor eene som
van 600 fr., die hij van den schoolmeester in leening gekregen had. Er
stonden nog 400 fr. to betalen. Hem willende vrijmaken is do onderpas
toor er naar toe gegaan en heeft hem voorgesteld borg te teekeaen voor
de 4Ou fr. Merkt wel op dat dit niet van zijn onderpastoors traktement
zou geweest zijg, en dat men hem daarvoor zijn traktementje niet moest
zak het gegeven, zegt den onderpastoor uit mijnen eigen
1 P' yeJs heeft nogtans geweigerd. Ik heb hem niet bedreigd zijne
kalanten af te trekken; nogtans heb ik hom gezegd, dat ik vreesde dat
zij hom zouden verlaten hebben om zijne handelwijze, en inderdaad
t is zoi> geweest.
Nu zal getuigen toonen wat voor een wijze man de schoolmeester is;
wat gezag dat hij heeft, en hij zal ook de opulence van het officieel on
derwijs voor oogen leggen.
M Pecsteen doet opmerken dat zulks het enkwest niet aangaat.
M. de onderpastoor. Gij zijt mis, m. de voorzitter, ik ga u dat toonen!
u.e schoolmeester heeft meetingen gegeven in de gemeente-schole, waar
hyjuist gelijk in zijne klas, opniets anders zinspeelde dan op pompoenen,
planten, pooten van peerden, ezels, enz. De Zoologie en Botanique, dat
zijn ook zijn vakken. In al de kampstrijden voor het lager onderwijs,
heeft hij zijne stovebuis met drie meters zien verlengen.,.
Wat den kateohismu3 aangaat, van over 15 jaren reeds, Ieorde hij hem
maar half, en hij wilde hem zelfs niet meer lèeren, omdat hij hem niet
verstonds. De man is uitgevallen tegen de priesters en heeft gezegd dat
er een nieuwen katechismus moest gemaakt worden; en wat de biecht
aangaat,sedert de nieuwe wet, moet men volgens hembiechten aan God
alleen.
Getuige geeft hier eenige uitleggingen over de manier van geza<uit
oefenen door den meester, die wij zullen ter zij laten; maar reeds onder
de wet van 1879 werden er aan de vijf jongens die or toen in de school
waren, aan elk zeven..tikken gegeven, omdat zij gezongen hadden:
Zij zullen haar niethebben! Door het getal 7 wilde de meester misschien
het getal ministers verbeelden
De opulence van het officieel onderwijs te Ooteghem wordt bewezen
door verschillende onderwijzers, die altemaal zeer geloerd moeten zijn.
Dat schijnt overigens met al de mannen, die in 't officieel onderwijs zijn,
het geval te zijn...
Getuige kent een jongeling, een gewezen soldaat, geboren en woon
achtig in de provincie Antwerpen; hij ging met een accordéon op al de
kermissen spelen om zijn brood te verdienen, toen hij zijne nominatie van
schoolmeester kreeg Nu, waarom niet, daarom kon hij wol een knap
onderwijzer zijn. Homerus zelf, en dat was zoo'n grout man, zong wel
langs de straten...
Vervolgens vertelt de getuige dat alle de zes kinderen, die op de ge
meentescholen gaan, gedwongen waren. Hij noemt hierbij naam, voor
naam en woonplaafs. Verder zoekt de schoolmeester zelve de kinderen
op; hij is gaan vragen om het kadaster te zien, om de namen op te schrij
ven van al de proprietarissen. Hij is bij II. Demeyere gegaan, die in zijn
huis woonde en hij moest alle vier zijne kinderen hebben, of bemeyere
moest verhuizen binnen de acht dagen.
Degetuige noemt nog andere feiten vandwangec teekent zijne getui
genis, en de inkwisitie is blijkbaar gelukkig van hem ontslagen te zijn.
-"TC -
LOOPENDE NIEUWS. Men zegt dat de Revolutionnair
Blanqui te Brussel resideert. Den 11 november wordt te Parijs in
de kerk van 't H. Hert de eerste Mis gelezen; die kerk is gebouwd te
Montmartre op 't hoogste van Parijs, om de gruweldaden en sacri-
legiën der Commune te herstellen. De eerste Mis zal gecelebreerd
worden op den outaar van Sinte Martinus.den grooten Missionnaris,
ook patroon van vele Belgische kerken. Meer en meer komt het
uit, hoe gruwelijk de zaak van Heule is geweest; het bloed der twee
vreedzame boeren, dit bloed van onschuldigcn roept wraak over de
Geuzerij;er was zelfs geen rede om gendarms naar Heule te zenden;
de speciale kommissaris is er gekomen,ten spijte der verklaringen van
't Armbuteel, aan wie 't lokaal toebehoort. De Burgemeester van
Heule is in de genre van den Burgemeester van Hofstade.Hebben
wij u meegedeeld, Lezers, dat er door den eersten vorst van dees
jaar te Boom en omstreken een schromelijke schade aan steenen en
pannen is geweest? ze spreken van verschelde miljoen pannen en
steenen die kapot gevrozen zijn! Moltke, de fameuse generaal van
Pruisen, is in zijn 8ie jaar getreden. Te Berlijn is't maar een
droeve kommissie; onlangs,een Nijveraar vroeg inde gazet naar 'nen
schrijver om 2 dagen per week zijne boeken te komen houden, en
hoeveel presenteerden er zich? 4391 ja 439 In 7" van dees
jaar zijn op zee vergaan 87 zeilschepen, waaronder 38 engelsche,
9 amerik., 7 duitsche, 7 fransche, 6 hollandsche, 6 italiaansche, 4
noordweegsche, 3 zwëedsche, 2 oostenrijksche, 2 spaansche, 1 deen-
sche, 1 portugaalsche, 1 turksche, 1 onbekende, i3 stoombooten.
Te Clermont, in Frankrijk zijn 2 wolven 's nachts op een kudde
schapen gevallen en hebben er 5o van vermoord. De herders waren
te gerust geweest en te onwaakzaam; en zoo zou 't gaan, met de
Christene kinderen, indien d'Herders niet waakten en niet werkten
voor_een goed deugdelijk onderwijs. In Pruisen zijn valsche cou
pons gemaakt der Staatschuld. In Schotland is een spinnerij af
gebrand waar 900 personen werkten. De schade beloopt tot 600,000
pond sterlings. D'Expositie breekt op; Aalst is in deze Expositie
weerd'g vertegenwoordigd geweest, door zijne Garens en Lijnwa
den, en door een nieuwe Nijverheid, hier opgekomen, door pannen
van den nieuwen vorm, zoo sterk als de Iransche die veel meer kos
ten, en door steenen en plaveien. Ze zeggen nu dat 'ne Rus een
licht uitgevonden heeft, bij middel van naphte.
Frankrijk. Volgens tijdingen uit zeer'goede bron, heeft zijn Heilig
heid Leo XIII een zeer gewichtigen brief geschreven aan den Kardinaal
van Parijs nopens de meertdekreten en de verdrijving der kloosterlingen
in Frankrijk.
Zij gaan toch en moeten vooruit! zoo schrijft een parijzer dagblad; de
volledige en stiptelijke uitvoering der zinneloaze dekreten zal plaats heb
ben overal,in den tijd van 48 uren.
Reeds in 't departement vanMarsilië is het scbandig werk voltrokken
Gedurende de feesten van Allerheiligen wordt het uit schaamte opge
schorst, om t'hcrbeginnen woensdag. Alles moet geëindigd zijn voor
d'opening der kamer. Daarmee zullen de radikalen misschien een weinig
gestild zijn.
Pruisen. Dondordag is de pruisischo Landdag geopend. Graaf Stol
berg, president van 't ministerio. heeft in naam van Koning Wilhelm
eene redevoering afgelezen, in verscheidene punten:
le. Dees jaar nog eens, hebben wij meer verteerd dan ontvangen.
Nogtans dat de Pruisen geene vermeerdering van lasten vreezen.
