Brief van Jan Rechtuit.
Twee Proprietarissen.
Geachte Werkman,
Gij geeft ons op tijd iets over de geuzenscholen,
dat doet veel goed, daar moet veel over geschre
ven worden. want er zijn nog verblinde men-
schen, en om hunne vrijwillige verblindheid te
verschoonen,brengen zij bij .onder andere valsch-
heden: primo, dat de schoolkwestie of het onder
wijs in de scholen eene politieke en geene geeste
lijke of religieuse kwestie is vervolgens, dat de
Geestelijken daar zich niet mede te moeien heb
ben Secondo, dat de liberalen en vrijmassons
geen kwaad willen aan de Religie, en dat de Ka
tholieken de rusiemakers zijn.
Ik wil eens deze punten onderzoeken; als gij het goedvindt, drukt
het in uwen alomgelezen Wer kman.
Primo, IK ZEG dat het onderwijs en de scholen, eene Geestelijke
zaak is, en indien de Geestelijken zich daarmeê niet bemoeien, zij
aan hunne plicht te kort blijven. De Geestelijken hebben van God
zelve die zending ontvangen: Gaat en onderwijst alle Volkeren! en
waar kunnen zij het beter doen als in de school Daarom hebben de
Geestelijken altijd hunne scholen behertigd, en de eerste scholen ge
sticht; men ziet het nog, als Missionnarissen in een vreemd land ko
men om het Geloof en Godsdienst te preêken aan ongeloovigen, zij
bouwen eene kerk en eene school; de school is hun zoo noodig als de
kerk. Het is in de school dat Geloof en Godsdienst worden verspreid,,
geleerd en bewaard, 't Is eene Wet der Natuur,eene Goddelijke Wet,
dat de Ouders hunne kinders moeten onderwijzen en opvoeden in
den waren Godsdienst; nu, waar geschiedt dit onderwijs en die gods
dienstige opvoeding dan in de scholen De n. Kerk, gesteund op
deze natuurlijke wet, doemt alle geuzescholen. Een klaar bewijs dat
het eene geestelijke zaak is, blijkt hieruit dat geheel het geschil tus
schen katholieken en liberalen, juist op den Godsdiénst is; want de
katholieken willen een onderwijs dat op den waren Godsdienst ge
steund is, en de liberalen willen een onderwijs zonder Godsdienst
dit is zoo klaar dat de liberalen het achter geen banken of stoelen
steken, maar rechtuit zeggen, dat zij alleen willen meester zijn van
de scholen, om den Roomsch-Katholieken Godsdienst te bevechten,
en het ongeloof te verspreiden. En de Geestelijken en katholieken
zouden dat moeten gedoogen? Wel, dan blijven zij te kort aan
hunne plicht, en allen Ouder die geen godsdienstig onderwijs geeft
aan zijn kind, misdoet tegen de wet Gods.
Het ander punt, of secondo.
Wie zijn de rusiemakers, in de kwestie van de scholen
Ik zeg en houdeslaan.dat de liberalen, vrijmassons en geuzen de
rusiemakers zijn.
Ik wil maar spreken van hetgeen wij allen gezien hebben,m onzen
tijd en in ons land, dan kan men er beter over oordeelen.
Wie is den eersten rusiemaker geweest in ons Land over de
scholen
Het was den Hollander, een protestant en geus, een vijand van
het Roomsch-Katkoliek Geloof.
Als hij hier onzen Koning wierdt, in 1815, dan waren onze scho
len allen vrije katholieke scholen; de meesters leerden den Catechis
mus en andere schoone katholieke boeken, en dat koste geen roode
duit aan Gemeente noch Staat.De kinders betaalden hun schoolgeld
en de meester was daarmeê content.
Maar ziet! den Hollander-geus wilde ook ons Belgenland geus
en protestant maken, en wat doet hij? rusie maken, deed hij 1 hij
sloot de Seminarien en katholieke vrije Collegien, hij stichtte een
geuzen-Collegie te Leuven, zoodat alle jongheden die wilden studee-
ren voor advokaat, voor docteur of pastoor, daar moesten gaan
maar de Belgen wilden geen geus worden, en de jongheden gingen
naar vreemde landen studeeren, liever dan geus te worden.
Wat deed den geus nog? met de kleine scholen nam hij maatre
gels door welke zij ook gesloten wierden, en hij deed scholen maken
op de gemeentekas, (doch vele wilden niet); hij zondt ons vreemde
meesters die hollandsch praatten; en zij leerden hollandsche boek
jes, in welke van God of zijn gebod goen woord stond. En waarom
deedt hij dat? om rusie te maken en om kwaad te doen aan onzen
Godsdienst. Dat weten nog alle menschen die van mijn jaren zijn.
Maar de Belgen wilden geen geus worden, en
die geuzerij niet willende, zij schoten in hun
vuur en jaagdenjden Hollander met zijnen geuzen-
boel den Moerdijck over; en België was verlost
em en vrij. Men zong overal: Vivan de liberteit 1 en
At-. wat gebeurde dan?Het was in 1830,de Seminarien
gingen open, de vrije Collegien ook, de holland
sche geuzescholen wierden verkocht, de holland
sche geuzeboekjes wierden verbrand of naar Portugaal gezonden,
want zij waren te veel aangebrand om er zakken van te maken, en
alles wierd gelijk voor den Hollander; vrije katholieke scholenen
goede boeken wierden er geleerd: het was volle liberteit! en de katho
lieken, wetende dat de scholen noodig zijn voor het leeren en bewa
ren van den Godsdienst, maakten goed gebruik van de vrijheid, en
maakten veie scholen, die geen duit kostten,noch aan Staat noch aan
de Gemeente.
Dus was het onderwijs vrij en katholiek, den katechismus en
Godsdienst wierden geleerd,en dit duurde zoo van 1830 tot 1842.
En wat gebeurde dan? wie kwam wederom rusie maken? De libe
ralen, ziende dat het onderwijsvrij en katholiek was, konden dat
niet kroppen, en zij geen geld hebben, om scholen te maken volgens
hunnen geuzenzin, begonnen te zagen in hunne gazetten en in de
Kamers te BrusselDat er eeue wet moest gemaakt worden over
de scholen, waarom? wel dat weet iedereen: nu, daar wierdeen
wet gemaakt, in dezen zin, dat het Goevernement en de Provincie
en Gemeente te samen moesten scholen maken, en huis voor de
meesters enz.; dat Geestelijken en "Wereldlijke Overheden, of'dat
zoo wel libéraal als katholiek iets in de school te zeggen hadden.
Daar wierden wereldlijke Inspekteurs aangesteld die het gezag had
den over.de meesters en de manieren van onderwijzen 1 daar wier-
den ook Geestelijke Inspekteurs aangesteld die het gezag hadden
over de boeken en over het Godsdienstig onderwijs. Nu, die wet
wierd gestemd door allen,uitgenomen twee.De Katholieken stemden
die wet uit liefde voor den vrede en ruste, want zij gaven alles toe,
tot zoo verre dat er dan geleerde mannen zegden: de Katholieken
zijn te goed! zij hebben teveel betrou ven! want de liberalen hebben
die wet gestemd uit pratijk! Want eens dat alle de scholen zullen
gemaakt zijnen alles goed ingericht, dan zullen de liberalen komen
n zij zullen zich meester maken van de scholen en zij zulleu er de
katholieken en Geestelijken buitensteken."
En ziet nu, geachte Werkman en Lezers: die voorzegging is let
terlijk volbracht.
Het was in 1842 dat die eerste wet gemaakt is.Zij wierdt genaamd
overeenkomst-wet. De Koning teekende die wet met alle twee zijn
handen, zegde dat hij nooit zijn handteeken met meer voldoening
heeft gezet. En die wet stond nu 37, ik zeg zeven-en-dertig jaren, tot
voldoening van eenieder: alles ging goed, er was ruste en vredede
meesters waren gelukkig en den vriend van hunnen Pastoor de
scholen waren goed, het onderwijs gesteund op den Godsdienst.
Maar nu, naar zeven-en-dertig jaren ruste en vrede, wie is komen
rusie maken? wie is dat kernen veranderen
De liberalen wederom.Zij konden niet kroppen dat de scholen ka
tholiek waren; zij konden niet kroppen dat de Catechismus en den
Godsdienst er geleerd wierden; zij konden niet kroppen dat Pastoor
en Meester vrienden waren. En wat doen de liberalen? Wel, zij ma
ken rusie over de scholenin 1878, in hunne eerste zitting, ik zeg in
hunne eerste zitting, van den eersten dag, zij kondigen af:
Het onderwijs moet verwereldlijkt worden, daar moet eene nieuwe wet
gemaakt worden over de scholen.
Het onderwijs verwereldlijkt! dit is te zeggen: Een onderwijs zon
der Godsdienst, scholen zonder God,Meesters zonder Geloof in hunne
school!! het was als eenen kl etterenden donderslag door gansch
het land.
Die nieuwe wet is zèo goddeloos, zöo slecht, dat zelfs liberalen ze
niet stemden; ook prins de Ligne, een liberaal en President van bet
het Senaat, zegde Deze wet zal het getal booswichten vermeerde
ren! Het is eene wet van ongeluk, verdeeldheid van haat en van
nijd en van oorlog! Hij stemde tegen de wet en hij gaf op staanden
voet zijn demissie, alsof hij wilde zeggen: ik doe niet meer meê met
die rusiemakers die het land in rep en roer stellen.
Oordeelt nu, geachte Lezers, wie de rusiemakers zijn, en of de
liberalen geen kwaad willen aan de Religie
Zijt gij nog niet overtuigd, antwoordt op deze vragen, na een rijp
onderzoek.
f. Was het noodig eene nieuwe wet te maken
2. Wie heeft die gemaakt
3. Waarom
4. Hoeveel kost zij nu meerVen wie zal betalen? JAN RECHTUIT.
Is 't bij u ook, Konfrater, dat 't geld zoo
moeieiijk binnenkomt
Ja, 't is ongehoord; wat zou daar de rede
van zijn
Ach, mon ami, 't is simpel als bonjour; ge
kunt toch 'ne kei 't vel niet afdoen gelijk die
Ministers ne gang gaan, al lag in elke provin
ciestad een goudmijn, ze zou uitgeput geraken!
Wet-je wel, Konfrater, dat elke Belg per hoofd/
20 fr, 's jaars betaalt voor Leger en Onderwijs...
Dit is voor Ninove 100,000 fr.'sjaars, en eens
dat die groote som er af moet, wat blijft er over voor de Propietaris-
sen, voor de Winkeliers, voor d'Ambachtsmaus
't Is verdekke.nog waar; 'k en had zoo ver niet gepeisd t is
waar! 't is waar! de Belgen gaan op den duur van armoede krevée-
ren... Maar, 't is dom en stom van zijn eigen ruiten zoo wreed uit
Ja, zekerlijk dom! want ge moogt zeggen: Al't geld dat ik op
den balk mag schrijven, is mij onttrokken door die buitengewone
Staatslasten
't Is wreed! 't is wreed! Maar wat gedaan
Wel perbliksem! een blinde zou 't zien Alle gelijk stemmen
tegen die geldverkwisters! Alle gelijk
RAMPEN, MISDADEN ONGELUKKEN.
Te Ryssel, in de rue des Tanneurs, want 't is daar altemaal
fransch in Rijssel, alhoewel dat daar veel Vlamingen zijn die meer
hun taal respekteeren als veel bewoners der Vlaamsche streken,
want 't is schande geli)k op veel plaatsen de moedertaal wordt on
der den voet getrappeld; straks zal Frankrijk ons aanzien als een
Fransche Provincie en ons inpalmen, en sedert dit liberaal Ministe
rie, loopt Vlaanderen vergeven van waalsche bedienden,te Rys
sel dan, stonden vier vrouwen in een fruitwinkelken eensklaps
stortte de grond onder hun voeten in, en alle vier rolden in een
diepen kelder, tusschen puinen en steengruis. Aanstonds was er
renfort van hulp, de vrouw menschen werden uit den kelder getrok
ken, geblutst en gekwetst, en éene, och armen, dood! een mensch
van 20 jaar oud! Hoe dat toch een ongeluk kan komen
LOODDIEVEN.Niet lang geleden is t'Aalst de looden pomp
der St-Josefskerk gestolen, en zondag, ten 6 ure, zagen voorbij
gangers drij jongens van 16 a 20 jaren zitten op het dak van 't Oud-
Weeshuis te Antwerpen; ze waren bezig met er lood af te trekken,
affrontelijk zijn ze naar beneden gehaald.
AALST. Dijnsdagmorgend is op de Moorselsche baan op Mijl-
beek nabij de Roosen, 't lijk gevonden van den Moorselschen kree-
merJosef Van Nuffel, oud 35 jaren; 's avonds te voren was hij nog
al laat op den steenweg gezien, zal onder 't convoi geraakt zijn,
't hoofd was verpletterd
Te DUFFEL wordt veel gestolen en ingebroken.
Op den steenweg van Moll is maandag avond de voerman van
M Tubbax van Turnhout,die met een kar, goederen gaat uitleveren,
hij werd tusschen Donck en 't Zwane-ver, aangerand door drij ke
rels die geld of 't leven riepen, en hun messen toonden; de voerman
verweêrde zich zoo dapper met de hak zijner kar, dat hij uit d han-
den der roovers geraakte.
Te BRUSSEL op den Bolvard van Henegauwen, hebben Mr en
Mada m Lmet vitriool gevochtenbeide zij n gekwetst en geschon
den in hun wezen; tusschen Lemhecq en Hal is zondag avond de lo-
komotief van den expres-trein ontriggeld. De jagers der Garde-
snik van Brussel gingen zondag op Anderlecht kleinen oorlog maken,
een kardoeskist is gesprongen en 2 werklieden zijn erg gekwetst.
Nogtans in veel Brusselaars is nog een goed hert; er is aanstonds
een ronde gedaan die 116 fr. voor de gekwetsten opbracht. J
Te LENDELEDE, in 't onweêr van vrijdag, werd een werk
man door een tak van 'ne populierboom op 't hoofd getroffen en bleef
dood op den slag. G'heel West-Vlaanderen door is er groote schade.
