Loopende
Nieuws
Te bekomen in ons Bureel
g Huishouding en Landbouw
Belgische Negociant
Het weder in December.
Kassé-Papier
Die een abonnement
wetten, en. van den anderen kant, voor het tegenhouden
van alles wat eenigzins zou gericht zijn tegen den Gods
dienst.
Wij zijn Democraten in het hert en in den zin van den
grooten Rus, van den grooten Volksman, van den groot
sten held van onze eeuw, van Tolstoï, die zegde Ik
ben overtuigd dat het geluk op de aarde mogelijk zal zijn
als de menschen de Leering van Christus wilden volgen,
niet op Pharaseische wijze, maar rechtzinnig. En
Tolstoï voegde erij en hierop roep ik de aandacht der
linkerzijde bijzonder dat die Leering noodig is, ge
makkelijk en aangenaam.
Het is in dien zin dat wij, Democraten, werken en dat
wij aan cnze vrijheid houden gelijk aan ons leven. Geene
pogingen noch van geestelijke noch van wereldlijke
macht zullen baten, zoolang de Christene vrije mannen
zullen zijn naar het voorbeeld van Priester Daens. De
Backer en Smid Lambrecht.
Men vroeg mij gisteren of ik partijganger was van de
Leerplicht. Hoe is het mogelijk mij zulke vraag te stellen?
Dat is immers naar den bekenden weg vragen. In 1893,
als wij de Christene Volkspartij stichtten, dan was het
eerste punt van ons programma de Leerplicht mits vrije
keus der School.
Welnu, om die vrije keus te hebben, moeten de vrije
scholen ondersteund worden gelijk de anderen, vermits
behoorlijk ingericht te zijn, onder voorwaarde dat er
slechts gediplomeerde onderwijzers les geven en dat de
vrije meesters geen handel rno/en drijven, en aldus geen
kwaad doen aan de neeringdocners. De heer Woeste die
afwezig is...
De heer Verheven. Hij staat achter u te luisteren
De heer Buyl. Hij verstaat u toch niet.
De heer Daens. De heer Woeste zegde, zich tot de
oppositie wendende Leyt een voorstel neêr Is dit
niet belachelijk? In 1895 heeft Priester Daens een voor
stel neergelegd tot invoering van de Leerplicht. Hier zij
ter loops gezegd dat wij niet houden aan het woord
verplichtend onderwijs en dat wi] lieverleerplicht
zeggen, de plicht die aan al de ouders oplegt aan hunne
kinderen zoowel het voedsel van den geest te geven als
het voedsel van het lichaam, plicht die hun gebiedt de
ziel van hunne kinderen te kleeden gelijk hun lichaam.
Gelijk voor al de andere voorstellen, welke voor doel
hebben de Volkswetten te verbeteren, zij die ons zegden:
legt uwe voorstellen neêr, zij hebben dit voorstel wesoe-
schupt.
Wij, bijzonderlijk in de Vlaanderen, wij ondervinden
hoe arm, hoe onwetend ons Volk is.
Mijnen broeder zegde hier, in zitting van 3 December
1903, en dit antwoord op de Troonrede in dewelke
men den Leerplicht wil van de hand wijzen Men haalt
altijd statistieken aan, men zegter zijn zooveel kinders
of mannen die kunnen lezen of schrijven, maar weet gij
hoe die statistieken opgesteld worden Zoo, bij voor
beeld, voorde jongens die bij den troep komen, weet gij
wat men doet? Men vraagt, in massa, aan die mannen
Wie, onder u, kan er lezen en schrijven En allen die
verklaren te kunnen lezen en schrijven, - en onder deze
zijn er velen die dit verklaren alleenlijk uit eerlijke
schaamte, allen worden aangeteekend als kunnende
lezen en schrijven. Gij ziet wat bedrog men alzoo kan
plegen.
Mijn broeder zegde het hier zelve Wij, die onder het
Volk leven, wij die gedurig met het Werkvolk omgaan,
wij ondervinden het aanhoudend. Gisteren nog kwam ik
bij een verongelukte werkmanik vroeg hem, kunt gij
lezen en schrijven Hij antwoordde mijneen, mijnheer.
Zijne vrouw, 31 jaar oud, kon evenmin lezen noch
schrijven En zoo, van huis tot huis krijgt men hetzelfde
antwoord. Wij hebben het overal gehooid te Hamme
te Zele, daar kon ik dezelfde vraag stellen aan een werk
man van 34 jaar, aan zijne vrouw, aan zijn zoon van
14 jaar, aan een kind van 11 jaar, en altijd luidde het
antwoord: neen, mijnheer! Ziedaar de waarheid. De
bureelen waar men statistieken opmaakt zijn fabrieken
In mijn kasteel.
En mag ik daar gezien worden
O neen, Catharina gij moet u voor ieder
verbergen.
Ach I zuchtte zij stil, dan verander ik
slechts van graf.
Laat ons deze doodelijke plaats verlaten,
zeide Dierham.
Reeds nu vroeg Catharina moet gij
eer9t niet zien of er ons niemand mogelijk be-
•pied
Zoudt gij dan hier alleen blijven
O, gewis, sprak Catharina ik ben hier
niet angstig meer.
Toen Dierham naar buiten was getreden, riep
zij uit Het is wonderlijk, hoe hier alles in mij
veranderd is, sedert ik weet, dat Hendrik mij
bemint. Engelands Koning is dan in dezen
grafkelder afgedaald om nog eens de arme
Catharina Howard te zien. Waarom ben ik op
zijne stappen en op zijne stem niet ontwaakt
Hij heeit'gestaan waar ik nu sta, zijn gekroond
hoofd heeft zich hier op het mijne gebogen.
Daar is de ring, de verlovingsring dien hij mij
aan den vinger stak. Ach, zeker bemint hij mij
vurig, en, helaas hij denkt dat ik dood ben.
Catharina riep Dierham, weder binnen ko
mende, alles is stil kom spoedig
Ach, Dierham zegde Catharina zacht,
maak dat uw paleis mij zoo aangenaam zij als
deze grafkelder.
In eene prachtige kamer, op het kasteel van
Dierhaiii, zat de hertog voor eene opene venster
met stil genoegen de frissche zomerlucht in te
ademen. Catharina kwam naar hem toe hij
stond op en kuste haar teeder.
Zijt gij gelukkig vroeg hij.
Ja. onuitsprekelijk gelukkig sedert gij mij
beloofd hebt, Engeland niet te zullen veriaten.
Maar gij verliest er het genoegen bij, u
aan het franssche hof twintigmaal daags schoon
te hooren noemen.
1
van leugens, met dewelke men de oogen verblindt ?en de
waarheid verduistert.
Daarbij, lezen en schrijven, zegde mijn broeder terecht,
wat beteekent dit. Bewijst dit het bezit van een voldoende
Volksonderwijs Neen, een volledig lager onderwijs ver-
eischt dat een kind ter school ga en wel oppassend ten
minste tot zijn 14 jaar. Welnu, hoeveel kinders zijn er
die tot dezen ouderdom ter school gaan Het grootste
getal kinderen verlaten de school aan 11 jaar, nadat ze
hunne Eerste Communie gedaan hebben, en wat dragen
die kinderen in het leven mede van zulk onvolledig en
verminkt Onderwijs
Bijna niets I Als ze den ouderdom van 20 jaar bereikt
hebben, is het weinige dat z'in hunne kinderjaren geleerd
hebben, reeds lang vergeten en zijn zij, teruggekeerd in
hunnen vroegeren s'aat van onwetendheid en zedelijke
verwildering.
Ik besluit dus met reden, en het is onloochenbaar
dat meer dan de helft der Volkskinderen met een onvol
doende onderwijs het leven ingaan, en bij gebrek van
geestesleven en redelijke en stoffelijke ellende kwijnen.
Want indien ze niet onwetend waren, zij zouden zoo
arm niet zijn, zij zouden zulken toestand niet dulden in
een beschaafd land gelijk het onze. Zij zouden niet langer
een leven willen hebben dat erger is dan een honden
leven.
En indien deze die aan het hoofd zijn beter over den
toestand der werkende klas ingelicht waren, indien zij
wat meer tusschen ons Volk moesten leven, er zou zeker
ook meer verbetering komen, maar zij zweven altijd in
de hoogte, zij denken alleen aan vermaken en aan fees
ten en zij weten toch zoo weinig van hel leven van het
werkvolk. (Gerucht). Ik zal een weinig wachten tot dat
er meer stilte weze.
De heer Voorzitter. Messieurs, veulllez faire silence.
De heer Daens. Maar deze die boffen over den toe
stand in Vlaanderen, die weten niet hoe talrijk de arme
werklieden in de steden zijn, die winteren zomer, van
af 6 uur 's morgens op het werk motten zijn tot 12 uren
en dan weder van half twee tot 8 uren, dit alles om een
waar hongerloon te verdienen 1
Terwijl te plattelandede arbeiders van 's morgens om
4 uren naar een statie loopen, een paar uren soms in den
trein verblijven, om hunnen arbeid te gaan vervoegen.
Gaat eens 's morgens om 4 uren naar de statiën van het
omliggende van Aalst en gij zult die sukkelaars van Vla
mingen van alle kanten zien aankomen om ver van hunne
woonst, een arm stuk brood te gaan verdienen. Hun
leven is nog slechter dan dit der dieren en nochtans die
menschen verdragen dit leven en dulden het, waarom
Omdat ze onwetend zijn.
Wat moet daaruit voortkomen De toestand betert
niet. Wel is waar, de heer Woeste houdt staande dat er
verbetering is, maar hij is zooverre van de waarheid.
De heer Buysse. Hij begrijpt u niet.
De heer Daens De toestand wordt gedurig slechter
omdat de strijd voor het leven ook voortdurend harder en
vinniger wordt.
Ons Vlaamsche Volk, vroeger zoo verheven en zoo
groot, wij moeten het bekennen tot ons grout spijt, dit
Volk maakt nu waarlijk de lastdieren uit van Noord-
Europa. Het zijn de Vlamingen die naar de Koolmijnen
trekken en naar de fabrieken van loodwit en saruis, die
overal het ongezondste en slechtste werk uitoefenen, ter
wijl vreemde arbeiders hier overal de beste posten komen
bekleeden.
En wat zal in het gevolg zijn als dit zoo moet voort
gaan Die mannen, die van af hun 14 jaar zulk slavelijk
werk uitoefenen, van 's morgens t:t 's avonds, die de
helft van den Zondag moeten blijven slapen omdat hun
arm lichaam het zou kunnen uithouden, nooit denken die
mannen op het geestesleven, nooit denken zij op ver
heffing.
Bij ons in Vlaanderen, op honderd Werklieden, zijn er
geen twee die 's Zondags een boek openen, en als ze een
gazet lezen, dan is het nog bijzonderlijk het verhaal van
rampen, schelmstukken en misdaden. Daarmede is het
dat de katholieke bladen, die men Volksbladen noemt en
die de bladen zijn der Bewaarders, daarmede is het dat
ze den geest van het werkvolk komen voeden.
Ook wat ziet men op onze Dorpen. De Dronkenschap
vermeerdert. Het Werkvolk, dat geen uitspanning heeft
voor den geest,denkt niet dan aan spelen, vechten en aan
beuzelarijen. Is dit de verheffing van het Volk betrachten
De heer Verheven. Maar dit brengt geld op voor
de Staatskas en dat is alles wat de Regeering vraagt.
De heer Daens. Dit heeft voor gevolg de vernede
ring en de verstomping van ons Werkvolk nog te ver
haasten.
Men vraagt mij somtijds Welke redenen kunnen de
Katholieken toch hebben om tegen het Volksonderwijs
te zijn
De heer Auousteyns. Redenen van kiesbelang
De heer Lampens. Zij zijn voor de onwetendheid.
De heer Buysse. Hoe dommer en armer de Werk
lieden zijn, hoe liever de Katholieken het hebben.
('t Vervolgt).
Geschiedenis van het
GEBOCHELD 3yr^3ST3Sr£:l3:E3Sr
en van de zes broeders van den Barbier. 0,50
DEMENSCHENHATER, Romantisch Verhaal 0 40.
HET NIEUW ToOVERIiOEK
of de Kunst om het gezelschap met allerhanne Toover-
toeren te vermaken. o,75
of Raadgevingen en Voorschriften 'door Rector Van den
Bosch 1,50
of tafel van rekeningen, zeer dienstig voor Koopmans
Winkeliers, enz. 15Q
Gaston Hlankaert
of de eerste Binders. Romantleke Verhalen uit de voor
gaandeEeuw, door Silvaln Van der Gucht. l 50
Geschiedenis van ROBRECHT DEN DUIVEL
Hertog van Normandië. o,70
PORTITMATUS IBO-EtZE
en zijn Wenschhoedeken. Derde uitgave. 0,75
Onze SINTE ROCHUS van
Rubens is in Aalst teruggekeerd
het is een der grootste Meester
stukken van de gansche Wereld..
De Outaar stond ook in Brussel-
Tentoonstelling en maakte er veel
ophef.. Bij groote meesters gaan
voor Kerken is altijd gewonnen.. Men heeft altijd koeken
voor zijn geld. Zoo ook in 't vrij Onderwijs Willen ze
daar goede bekwame Onderwijzers hebben, ze moeten
goed betalen.. 6 y 8 ja iooo en 1200 franken, 't is
spotloon.. Het millioen aan 't Vrij Onderwijs moet bij
zonder dienen om de Onderwijzers beter te betalen.
Wordt dat gedaan Wij denken wel JA. - Te GENT
moet de nieuwe SINT-PIETERS STATIE gereed zijn
op 600 werkdagen de Ondernemer zal 1000 fr. boet
hebben voor eiken dag BOVEN en 5oo fr. premie voor
eiken dag ONDER. De plaatsen van schilderij moeten
6 maand vroeger gereed zijn. Qoed akkoord maakt goede
VtiendschapTe Rutten, (Limburg), hield Graaf de
Grunne, maandag groote
Jachtpartij; 365 hazen wer
den geschoten. Zulke com
pagnie achtereen zien loo
pen, ware een prachtige
looping. {Gelukkig is de
man, die zijne driften tem
men kan. - 't Zij zuur of zoet, wat smaakt doet goed.
Te OOSTERLOO, bij Gheel, viert M. Keerse-
maeker Jubilé-ran 30 jaar Koster in de Kerk. Abraham
Santa Clara zegt niet veel van de Kosters. Zwijgen
is een deugt, zei Pake Mertens. In MEXIKO is het
Prommiamento gedempt. Om Mexiko te kennen, moet
ge de werken gelezen hebben van Gustaal Aymard.
Die de Democratie van dezen tijd wil kennen, leze het
LEVEN VAN PRIESTER DAENS, groot schoon
boekdeel, aan i,5o, mee groot Portret en fac-simile
Die zijn zeiven achten kan, is waarlijk een gelukkig man\
In RUSLAND, oude gewoonten zijn moeielijk om la
ten, Dwingelandij blijft daar neerschen 13 Leden van
het Sijndikaat der Werklieden zijn daar aangehouden,
omdat zij eene Betooging wilden inrichten tegen de
Doodstraf. Het 1 ijk van dwang duurt daar al te lang.
In DUITSCHLAND heeft d« Keizer harde waarhe
den moeten hooren in zijnen Rijksdag over zijne woor
den Dat hij Keizer is fdoor Goddelijk Recht en dat
Throon en Altaar nauw moeten vereenigd zijn. Dit
zijn schromelijke v^lsche woorden. Alle macht komt
uit 't Volk en het Altaar, de Godsdienst moet enkel
vereenigd zijn met Christus en zijn Evangelie te
BRUSSEL hebben de Policieagenten groote sommen
ontvangen voor buitengewone diensten tijdens d'Expo-
sitie. Dit is volgens recht en rede OVERWERK
dient betaalt overal en aan iedereen.. Over dit punt,
misdoet de Belgische Staat grootelijks. Ik heb deze
week nogmaals de Vraag gesteld. Eerlijk duurt langst
Loondief is wraakroepend. In SINT JANS-HOSPI-
TAAL van Brussel worden de Gasthuisnonnen van
lieverlede vervangen door wereldsche Ziekendiensters;
er is eene uit Lausanna en eene uit Holland. Opoffe
ring en toewijding wassen in alle harten doch voor
de Hospitalen, wat kan men beter hebben dan Liefde
zusters die zich voor hun leven lang bij de arme zieken
opsluiten De werking in St Jans-Hospitaal is enkel
GODSDIENSTHAAT. Nu de Gasthuisnonnen weg
en korts nadien het Kruisbeeld;
Aan de Almabrug te Parijs, stapte woensdag
eene jonge vrouw uit den tram Versailles-Louvre, toen
zij uitgleed en ten gronde viel. Ten gevolge van den
val, gleed de groote speld, waarmede de ongelukkige
haar hoed vast stak, uit dezen en drong, door den val,
in het hoofd der ongelukkige, welke den schedel heelc-
maal had doorboord en op den slag werd gedood.
De oude generaal meent ons het volgende weder voor Decem
ber te mogen voorspellen.
Van 1 tot 10, afwisseling van sneeuw en vorst, zeer ongestatig
weder. Van 11 tot 18, ommekeer in de luchtgesteltenis, tijdelijke
verwarming, gepaard gaande met sneeuwstormen, regen en
wind.
Van 19 tot 24, nog altijd repen, hagel en hevige wind.
Van 25 tot 31, sneeuwstormen, zware vorst.
Het zal voorzeker in ieders wensch liggen dat ten minste de
helft der aangename voorspellingen van den ouden generaal niet
naar de letter zullen uitvallen.
Schoone effene bladen aan o,32 de kilo BEEN
HOUWERSPAPIER, aan verschillige prijzen.
Vermindering per 10 kilo en meer.
neemt wan on® blad, ontvangt
liet kosteloos van nu tot nieuw
jaar. De prijs is V,öO li\ opvoor-
lianrf betaalbaar.
