Onderwijs 4 Scholen
«Schilder Hubert v anEyck, de grootste die
ooit bestond, heeft dees werk begonnen, het
welk VOLTROKKEN WERD DOOR ZIJN BROEDe' Jan,
OP VRAAG EN ONDERSTEUNING VAN JOSSE VYTS.
Naklank der Grrrroote
Katholieke Studentenfeest
door Priester Daens.
id i
i
in hun hoofdkerk en eens de 12 panneelen
voltrokken en tentoongesteld, dan kende de
vreugdevolle geestdrift geen perk of paal.
De Aanbidding \an 't Lam Gods
werd tentoongesteld op 't Stadhuis, in de groo-
te Feestzaal met een opschrift alsvolgt
De Gentenaars wisten geenen weg met hun
ne trotsche liefde voor dit meesterstuk
van alle kanten, uit a ie landen van Europa
werd het bezocht en bewonderd, de gedachte
nis van Hubert Van Eyck werd omringd met
heiligen eerbied zijn broeder Jan was de held
van den dag; en als Keizer Karei in 't midden
der stadjde schoone St Baafkerk deed opbou
wen, dan werd een bijzondere kapel bestemd
voor de aanbidding van 'I Lam Gods en na
bijna 600 jaren draagt ze nog dien naam. Hu-
bert Van Eyck kreeg een grafzuil in diezelfde
kapel.
Maar gelijk alles in de wereld, de Aanbfdding
van 't Lam Gods, had haar lijden en hare be
proevingen. (Slot volgt).
SAMENSPRAAK ZONDAG IN DE KERKSTRAAT
11 heb
handt
ideij
Ik geloof, Mr, dat wij allen, zonder onder
vond scheid van politieke of sociale Partijen, over-
i podtui6d z'Jn dat de grootste ramp voor een land
,000 (bestaat in de volksonwetendheid. Dat is waar-
he«lijk de bron van alle stoffelijke en zedelijke el-
1 dalende.
"er I Nu' wie kan rechtzinnig loochenen dat deplaag
oudqdervolksonwetendheid heerschtin ons land?
imsc 't Is bewezen, en onbetwistbaar bewezen dat
ngp] meer dan de helft der volkskinderen, ofwel naar
n ht de school niet gaat, of de school te vroegtijdig
verlaat, of de school slecht oppastbijgevolg 't
iet j is bewezen dat meer dan de helft der volkskin-
bre, deren geen degelijk lager onderwijs ontvangt,
r ds Die doodehjke plaag kan niet anders bestre
den worden dan door de leerplicht, het verplicht
onderwijs de wet moet de zorgeiooze ouders
dwingen hunnen plicht te vervullen.
srsl Maar, zal misschien iemand zeggen, wat doet
'etage dan met de vrijheid der ouders De kinde
va: ren behooren niet aan den staat maar aan de
3ge' ouders, en dezen hebben het recht hunne kin-
deren op te brengen zooals het hun belieft.
Ik ben ook van gevoelen, Mr, dat dc kinderen
behooren niet aan den staat maar aau de ouders;
elijl doch, dat belet niet dat de ouders plichten té
dée vervullen hebben jegens hunne kinderen; en
v«als zij aan die plichten te kort blijven, moeten
xij er toe gedwongen worden door de wet van
vrjj den staat.
Zijn de ouders door de wet niet verplicht aan
leii hun kinderen voedsel, kleederen, het lichame-
'otf lijk onderhoud te verschaften En doen zij dat
niet, de wet is daar om die ontaarde ouders te
,jj( dwingen en des noods te straffen. En de ouders
zouden het recht en de vrijhein kebhen aan hun
i gi kinderen het voedsel der ziel, het onderwijs, te
weigeren
Neen, Mr, dat kan niet zijn zul1: recht, zul-
...j,. icoilt, ZUl-
iar ke vnJheid kan niet bestaan 't ware eene zon-
de tegen de natuur, een schelmstuk dat moet
g»
belet worden en des noods door de wet gestraft
Men roepe dus tegen de leerplicht het recht
der ouders niet meer in dat recht bestaat niet,
die vrijheid is geene vrijheid maar eene mis-
3tn|
len daad.
En men kome ook niet zeggen dat die dwang
die verplichting der wet ovobodig is dat met
tertijd, eerlang al de ouders aan hunne kinde
ren het onderwijs zullen verschaffen.
Dwaling I Mr
Er zullen altoos in ons land, gelijk overal, dui
zende zorgeiooze ouders zijn die hun heiligen
plicht zullen verzuimen en hun kinderen laten
opgroeien in de onwetendheid en alle zedelijke
ellende.
't Is tegen die zorgelooze Ouders dat de leer
plicht muet ingevoerd worden 't is tegen die
ontaarde Ouders dat de Wet moet optieden om
weerlooze er. onschuldige kinderen te bescher
men en bijgevolg is de leerplicht noodzakelijk.
Voor de katholieken in 't bijzonder is de in
voering van 't verplicht onderwijs eene gewe
tensplicht.
Ik zeg dat niet't is een vrome en doorluchte
Bisschop van Luik, Mr Van Bommel, die het
zegt c Al de pogingen van den Staat, roept hij
uit, al de vlijt der schoolopzichters, al de icver
Den 6 mei 1432 werden deze schilderstuk
ken TENTOONGESTELD AAN DE BEWONDERING VAN
HET PUBLIEK.
van Bisschop, Priesters, is onvermogend om
de Volk-sonwetendheid uit te roeien er is maar
eén doelmatig middel, te weten leerplicht.
Van dat gevoelen was ook de welspr kende
democraat van Holland, Priester Scliaepman,
aan wie wij grootendeels te danken hebben de
invoering van den leerplicht in Nederland.
Zijn we dan wijzer, Mr, of klaarziender dan
al de groote natiën die ons omringen Frank- i
rijk, Duitschland, Engeland, Holland, Zwitser- I
land, al de landen die aan 't hoofd der bescha
ving staan, hebben geoordeeld dat het eenig
doelmatig middel om de volksonwetendheid te
bestrijden en uit te roeien Ue leerplicht is, het
verplicht onderwijs en wij, Beigen, wij zouden
verwaand genoeg zijn om te denken dat wij al- i
leen dat redmiddel niet behoeven: dat wij dank
aan de vrijheid en zonder den minsten dwang
al de ouders zullen overtuigen om aan hunne kin
deren een degelijk en voldoende onderwijs te
verschaffen I
Zulke raeening zou waarlijk te naïef zijn en
grenst aan de zinneloosheid.
Als ik het vraagstuk van 't verplichte onder- I
wijs in den grond beschouw, mij dunkt dat de
weerstand tegen de leerplicht voorkomt niet uit
de verplichting zelve, maar uit den aard en de
hoedanigheid zelve der scholen.
Wij willen alien dat al de ouders verplicht zijn
nunne kinderen naar de school te eenden, maar
naar welke schoolZiedaer het angstvol vraag
De kristene onders vragen voor hunne kinde-
i en eene kristene school, een godsdienstige school
Is dat hun recht niet En ware het geene on-
menschelijke tyranny die ouders tedwingen hun
kindtren te zenden naar eene onkrist-me, een
ongodsdiens'ige, een onzijdige school
Welnu, die kristene ouders zijnook overtuigd
en is t hun recht nietoi bestaat voor hen de
vrijheid van denkwijze niet -dat eene onzijdige
school noodlottiglijk is,een onkristen en ongods
dienstige school, en zulke school willen zij voor
hunne Kinderen niet.
Van den anderen kant hebt gij ook burgers
in de groote steden vooral die voor hunne
kinaeren eene school vragen, waai er nooit ge
sproken wordt van God of godsdienst, van ge
loof oi van ziel. 1
Die burgers die zich vrijdenkers noemen,
eischen voor hunne kinderen een onzijdige
Ecl?00'' on8°dsdienstig onderwijs, en dat is
klaarblijkend hun burgerlijk en grondwette
1 lijk recht. i
Ge ziet het dus, Mr, het is onmogelijk zon
der het zedigste recht van den mensch te schen
den de ouders te verplichten hunne kinderen
te zenden naar een en dezelfde school.
De leerplicht moet dus gepaard gaan met de
vrije keus der school.
Tot hiertoe, geloof ik, zijn we bijna allen t'ak
koord maar hier begint het verschil van denk
wijze, Hier ligt de oorzaak van al ons twisten en
strijden op 't schoolgebied.
Al de vrijdenkers en zelfs de groote meerder
heid der liberalen, eischen dat de onzijdige
school 't is te zeggen de ongodsdienstige en
goddelooze school de schooltype weze, de
modelschool, de school van den Staat, dooHde
staat ingericht en betaald.
De andere scholen mogen bestaan als zij kun
nen, maar zij moeten leven op eigen kosten van
den staat mogen zij niet ontvangen.
Daarin bestaat, volgens hen, de vrijheid van
I onderwijs I Wat mij betreft, Mr, ik kan dat ge-
voelen met deelen, ik denk dat er geen ware
vrijheid bestaat zonder gelijkheid,
j Alle voorrecht, alle ongelijkheid is eene in-
j bf&uk op de vrijheid.
De ware vrijheid van onderwijs bestaat dus in
l de gelijkheid van al de scholen,
t Maar, zal men opwerpeD, gij vernietigt het
j Staatsonderwijs en aan 't onderwijs zelve brengt
gij een doodelijken knak. Volgens u zou de staat
s niets meer te zien hebben in de verstandelijke
opleiding van 't volk volgens u, zou de Staat
zijn subsidiën blindelings moeten geven aan al
de scholen die zullen bestaan. Zulk een stelsel
is He zelfmoord van den Staat en de verlaging
van alle volksonderwijs I
Neen, Mr, in mijn stelsel de Staat zot. niet
mogen verzaken aan zijne verhevene zending
I van het volk op te leiden de Staat zou niet
j blindelings zijne subsidiën toesmijten aan al de
scholen zonder onderscheid.
r O111 subsidiën te genieten zouden de 'scholen
moeten wei ingericht zijn en de school is wel in
j gericht wanneer zij bekwame en vlijtige mees-
5 ters heeft.
j Dat men dus ernstige waarborgen eische van
bekwaamheid en toewijding der meesters, door
het diploma dat de Staal alleen zal aileveren,
en door een nauwkeurig schoolopzicht van den
Staat.
i Als een school aan die geëischten voldoet wat
kunt ge meer wenschen en met welke red# of j
recht znlt gij ze niet gelijkstellen met al "de an-
derL scholen, o/ficiëele of niet
Met zulk stelsel, Mr, zullen er wederom vrije
scholen oprijzen want nu bestaan erbijnageen
vrije scholen meer en de weinige die nog bestaan
moeten allengskens verdwijnen.
Zij worden verpletterd,tusschen de twee groote
monopoliën, die bestaan in zaken van onderwijs
het monopolie van het Staatsonderwijs en het
monopolie der Kloosterscholen.
Nu, het is wenscheiijk dat er ook voor't volks
onderwijs ware vrije scholen bestaan en zij zul-
t Jn *even komea en herbloeien als het stel-
dat ik voorstel wordt aangenomen leerplicht
en vrije school.
Dat stelsel alleenjvan ware vrijheid en gelijk
heid zal de brandende schoolkwestie op vreed
zame en duurzame wijze oplossen dan zal de
leerplicht, het eenig redmiddel om ons volk aan
d onwetendheid te ontrukken, kunnen ingevoerd
worden zonder siag of stoot, zonder den ramp
zaligen schooloorlog te hernieuwen die ons land
zoo deerlijk heeft verwoest.
Gij allen dus-en ik richt ra ij tot al de Partijen
dezer kamer-die de welvaart en de grootheid
van ons vaderland bemint, voegt uwe pogingen
met de mijne om de plaag der volksonwetend
heid - bron van alle ellende - uit te roeien door
het eenig doelmatig middel de Leerplicht.
(Uitgesproken door Priest er Daen» in de Kamor)
|n^, ,M -r-Tilirm91
Sis. Awel, Leon,'hebben uwe gasten komun sla
pen
ue°aA r,Zw'igt ?r mij van- zal mij nog voor
vallen dat ik mijne kamers in hun beste pak zal zetten
om eenige snotneuzen te logeeren.
Oscar. Gij ziet er verbabereed uit, jongens
Sis. Gelooi het wel, ons mannen loopen hnm
beenen van onder hun lijf om slapen te hebben voor
die duizenden studenten die moesten komen en na
dat men alles in gereedheid gebracht heeft en kosten
gemaakt, laat men ne man zitten..
Oscar. - Hebben ze misschien'niet werst slapen
Leon. - t Zou moeten z.jn ba Sis, mor ba miï
moesten er acht komen en verdekke.. geen eenen heeft
er geweest.
Sis. Ja, ne man doet zijn best om alles fwel te
zijn en gij speelt dan nog alzoo uit.
Oscar. Zijn er dan bij u ook geen geweest, SU
Sis. Balange niet, |ongen; en mijnen drapeau
wappert re-ds van gisteren en 'k en hem nog geen pint
aan een van die mannen verkocht.
Oscar. Zou elk dan uitgespeeld zijn lijk u
,L«onT elP!' ^ant hier rechtover moesten er
achtien komen, geloof ik, en er heelt ook jniemand
geweest.
Oscar. Is datwaar en daarvoor moest dat mensch
dan nog gaan beddens leenen bij onzen gebuur en
plaatbrooden laten bakken met 't een en t'fnder bii
„.„J-Jki"S.'|ehebtgiial die küsten gedaan en
plezant Z°° zitten' ten es tock niet zeer
Leon. Ik dacht dat hier zou gebroebeld hebben!
k a#Tet ons Vulkstemraeken die
dor alzoo embras en wind meegemaakt heeft.
Sis Ze zal daardoor nog ne beteren néam krij
gen als dat zij tot h ertee heeft. 1
Oscar. Zen heeft niet veel te verliezen.
hebben'"" AIla''l is beest van a,z"° iemand vastte
(Hun gesprek wordt onderbroken door een vijftlen-
mèn )U zingende uit de Pontstraat ko-
Oscar - Jongens, hier ba Sis ist goed, er steekt
ne drapeau uit steezr
Leon Zoudt ge willen gclooven dat zij het hun
met aantrekken
Oscar. Sis, jongen, mijne aanbeveling is v**
geenen tel. Ik dacht nu toch dat zij bij u eens zouden
binnen gegaan hebben.
Sis. Dat zijn er zeker weeral eenige voor den
Duivenmelker van op de Markt.
Oscar. Awel, Sis, ge zijt van mijn gedacht want
ik gelooi dat het geen Vlaamsche katholieke Siuden-
ten zijn, maar wel Katholieke Vlaamsche Duivenme"-
Leon. Da zou wel kunnen zijn.
Oscar.Ik persoonlijk, ben piecies niet te bekla-
van'o^o" ee" Pakske Cigaretten verkocht
Leon Alia in éen woord Dat die eenige snot
neuzen hier ne schoone eens zullen verteeren.
«n?LCar Cn Van e'een wii weten e' va* te
Sprcken" (Ze klappen voort.
