Mr PETRUS DAENS
Aau de heer Voorzitter vnn het Voe»
dingscomileit te Aaist
lien kijkje in 'l bijzonder leven
van l'ieter Daens.
it
46= JAARGANG N° 2361 12 April 1018
Prijs 5 ctm.
t Drukkers-Uitgevers Franz DAENS ZUSTER, AALST
ALS LETTERBEOEFENAAR
Met het afsterven van M. Petrus Daens verdwijnt
stellig een figuur iri 't Viaamsch Land.
Het is aan ons niet, 's mans leven, als dagblad
schrijver en partijleider, op politiek gebied, voor
't nageslacht te boeken. vVij willen hem enkel deen
kennen als Viaamsch publicist, en zeggen wat hij, in
deze hoedanigheid, op h«t veld der letteren voort
bracht zeggen wat zijn naam bediedt, door de Pot
ter en Broeckaert, in de Qeschiedenis van Aalst, in
de ga'erij der verdienstelijke Aalstenaars opgenomen.
Geboren den 10 Juni 1842, debuteerde hij als jonge
taalminnaar, in du uitgaven van dsn Familiekring,
met Hoe men Sergesint wordt (nr 90), hetwelk een
uitbundigen bijval verwierf. Spoedig werd dit werk
dan ook gevolgd door Drie dagen te Parijs, (nr 97)
en de historische novelle De laatste Novitie van Af-
fligem, in twee deelen (n' 102), die de Doctors Moroy
en Caudron, van Moorsel, zich zeer ten nutte maak
ten voor hunne geschiedkundigs verhandelingen en
toneelspelen. De naam van den jeugdigen taalbeoe
fenaar had van toen af een gunstigen weergalm, die
hem verstoutte, ten ]are 1875, te Parijs in druk te ge
ven Geen huisken zonder kruisken.
Van dit tijdperk jaarteekenen ook zijne zedeschet-
sen en novellen Het zevende Kind, Geeraard den dui
vel en Eert Vader en Moeder.
M. Daens slichtte, den 5 Juni 1865, samen met
L. Haumon! en Silvain Van der Gucht de afdeeling
van het Davidsgenootschap den 10 September 1864,
met baron Paul Béihune, de Katholieke Burgerskring
De Vriendschap er, den 25 Januari 1890, met
doctor BiUwens, het Viaamsch laalgilde.
Tijdens den Sehoolstrijd stond de jonge Vlaming
aan de spits der gelederen. Aistoen verschenen van
zijrie scherpgesneden pen een aantal liederen, die
Vlaanderen dóór wccrgalmdsn, en eenereeks tooneel-
spelen, waaronder, om inaer van één enkel te gewa
"T-r Onder hef Schrikbewind, uie op hei rooneel vals
Konderden gemeenten, opgevoerd, geestdrift en örif
zachlijken bijval verwekten. De avondstonden van
den pas ontstanen Burgerskring, door den Schrijver
met zijn werk opgeluisterd, zulten ten eeuwigen dage
met gulden letters in de annalen van den nog bestaan-
den Kriii»'almgeteekerid blijven. Altijd op" de bres
met pen en woord, was hij steeds de aangewezen tolk
bij Jubelfeesten, in Zondagscholen en Congregatiën.
Hos mer.ig schoon en eenvoudig kerk- en processie-
lied heeft men hem niet te danken Wie herinnert
zich niet de tot het hart sprekende heilwenschen in
gebonden en ongebonden stijl, gericht tot de jubilee-
rende bestuurders onzer Zondagschool Eugeen Van
Itterbeek en Judecus Mertens
Door hitte en kou zag men hem vlijtig snellen,
Den Zondagnoen, naar zijnen post van eer.
De tijd die vloog, hem kon geen perken stellen
En thans nog vlugger, nog sneller dan weleer,
Ziet men hem nu als oppermeester streven,
En deelt aan elk ztjn kloeken ie ver mee,
Qegroet, gegroet I O eeuwig zal hij leven I
Gegroet, gegroet, heer Mertens'Jubilc l
De verschijning van M. Daens' werk Het Klein
Baljuwken, verhaal uit den Besloten Tijd, vestigde
voor goed zijnen naam van Valkschrijver. Weinige
werken, sinds een kwaarleeuws in het licht gekomen,
vonden een zoo grooten aftrok als deze aantrekkelijke
lokale geschiedenis, en het is te wenschen dat dit
verhaal een tweeden druk beleve.
In latere tijden schreef de onvermoeibare werker
bijna ontelbare oorspronkelijke of vertaalde werkjes,
die bij het V'aamsche Volk een ongemeen gunstig
onthaal te beurt vielen. Noemen wij slechts eenige
der belangrijksteHet Gulden boekje der longe
Werklieden (1888) Leven van Mgr Lambrecht (1889))
Het Huisgezin van den Werkman (1892), Bavo en
Livina of de wereld der Socialisten (189!), Een reisje
naar Lourdes Leven van Pastor Knelpp Reis naar
Rome, enz. enz, Middelerwijl verspreidde hij nog
door den druk yerssheidene mengelwerken, waarvan
de opsomming alleen te ver zou leiden. Stukken van
minderen omvang, links en rechts, in almanakken en
gazetten verschenen, getuigen van schrijver's lijvige
documentatie in handschriften en overleveringen ln
zake van plaatselijke wetenswaardigheden en betrek
kelijk oude stadgenooten, als daar zijn de Dekens De
Hert en De Blieck, Pastoor Vyt, Pater Bernard, Pater
Van begem, Albert Liénart en anderen.
Vaak ongekunsteld waren die werken, ja doch
allen ademden eene hartstochtelijke kinderliefde voor
den geboortegrond; allen dragen «.ene zóó oorspron
kelijke kleur, dat man graag zorgeloosheid van slijt,
al te ruwe bewerking eigen aan de mannen der
journalistiek over het hoofd ziet. Vergeten wij ook
i niet, dat het in den bloeitijd des Schrijvers, op letter-
i kundig gebied, veel te wenschen liet. Men moet het
Volk leeren lezen; iedere penvoerder was een baan-
j breker. De ouderen zouden het thans ook beter doen;
j en wij, minder goed toegerust dan heden, hadden
het niet beter gekunnen.
Sluiten wij de opgaaf zijner letterkundige werkjes
met de levensbeschrijvingen van Anneessens, Sint
Martinus, den H. Petrus en van Priester Daens, als
mede de onvoltooide Verschijningen te Lourdes, naar
het Fransch van Laesère. Voeg bij dit alles eene lange
reeks mengelwerken, duizenden vlugschriften, het
beheer en opstel van verscheidene weekbladen, hot
uitgeven van een dertigtal almanakken en men staat
verbaasd vóór dien ontzachiijken geestesarbeid, te
midden van strijd en de schrikkelijkste vervolgingen.
Petrus Baens was Aalstenaar uit één ztuk Aalste
naar dóór en dóór gesproten uit zuiver Aalstersch
bloed van het deftigst allooi. Zoon uit het Volk, kind
zijner werken, genoot hij de faam van een Volks
schrijver, wiens eigendommelijkheid door niemand
betwist noch.geëvenaard wordt. In een paar trekken
schilderde hij naar de natuurals ironist bezat hij,
verklaarde de groots Antwerpsche uitgever Van Os-
De Wolf, zijn weerga niet. Onweerstaanbaar sleepte
hij de massa mee, "mdai hij sprak tot het hart van
't V-Ik, het hart dat klopte mei dit van den Schalie
dekkerszoon, die zijn geboortestad zoo onuitspreke
lijk liefhad en verheerlijkt
De dood verraste M. Daens aan de schrijftafel, met
de pen in de hand. Zoo sterft de Viaarasche soldaat,
na het verbruik zijner laatste kardoes
De Vlaamsche Letteren zullen zijn naam in duurbaar
aandenken houden. amore et spe.
N. 3. Wij wilien bij de beoordeeling van den achtba en
Schrijver onze Lzers in het bijzonder attent maken op een boek
dat wel het standaardwerk van M. Daens mag genoemd worden,
en dat voomamenUik bij de Chfistene Democraten in hooge eer
en aanzien staat, namelijk 'IET LEVEN VAN PRIESTER
DAENS.
Aak uit boek JieefTT'ieier Daens gewerkt met weergaboze op
offering. Dag en nacht was hij aan. den arbe.d om tot in de min
ste bijzonderheid het leven en den grooten strijd van den Voiks
priester uit te wérken en zoodoende aan de partij der Christene
Democraten een heerlijk werk v-n blijvende waarde te schenken.
Menschen die niet aan politiek doen, kunnen Het boek -Het
Leven van Priester D a e n s, een oogenbiik uit het
oog verliezen, doch voor ons. Democraten is en blijft dat het
standaardwerk van M. Daens.
Menig democraat zal dit schoone boek als blijvend aandenken
van de gebroeders Daens willen bezitien.
Onderstaande brief wed ons toegezonden sedert veertien da
gen, doch gezien de gekende omstandigheden, kon hij nu maar
verschijnen.
Aalst, 16 Maart, 1918
Waarde heer Voorzitter.
Ik heb de eer Ued. mijn ontslag aan te bieden als lid van den
.algemeenen raad van het VoeJingscomiteit voor Aalst, omdat ik
de zienswijze niet deelen kan van de meerderheid van den raad,
aangaande de zaak Carbuur waarin een der leden betrokken is.
Het teit dat dit lid aan de lieer d.d. burgemeester der stad Aalst
eene som van 500 fr. heeft overhandigdjjvoor het afleveren van
offi.G;ëeie stukken tot het bekomen van den Carbuur, sluit, vol
gens mij, de gedachte uit dat er van zijnentwege enkel eene nala
tigheid zou geveest zijs, maar geeft, in ieder geval aan mij, de
overtuiging, dat hij een niet te vergeven misbtuik heeft gemaakt
van het vertrouwen dat in hem werd gesteld, onverlet of hij in de
zaak een persoonlijk belang had of niet.
Ik heb mij dan pok niet kunnen aansluiten bij de dagorde der
meerdetheid die zich bepeikt bij eene afkeuring zonder meer,
wanneer er diende gehandeld te worden.
Ik durfde nochtans verhopen dat het bedoelde lid uit eigen be
weging zijn ontslag zou genomen hebben, hetgeen eenieder in
zijne plaats zonder twijfel zöu gedaan hebben. Daar het nu eens
niet zoo is, staat er mij niets anders te doen als er zelf van uit te
trekken.
Gelief zoo goed te zijn in de eerstkomende zitting van den
raad mijn schrijven te willen medcdeelen, schrijven dat ik voor-
nemens ben openbaar te maken.
Aanvaard, waarde heer voorzitter, de verzekering mijner hoog-
achtende gevoelens.
PAUL MICHIELS, Advokaat.
Zoowel als in het openbaar, was Pieter Daens in het bijzon
der leven een eigenaardigheid en het zal wellicht den lezer ge
noegen doen een kijkje te krijgen in het intiem leven van den
Volksvertegenwoordiger.
Pieter Daens was vooreerst een onverbeterlijke kindervriend.
Wat heeft hij voor de kinders al niet gedaan!
Nooit ging hij drie straten ver of hij bracht eenige lekkernij of
snoeperij mede. Bij zijne thuiskomst liepen de kinderen hem
steeds met opgeheven armen te gemoet of gingen, schaterend van
vreugde, den buit uit zijne zakken halen. Zelfs als de bengels
nog zoo klein waren, onnoo'ele waggelbeentjes, dat
i zij geen enkel ander woordje konden stamelen, toch kon-
den zij reeds roepen Vader, koek Petje, bol I...
Kn toen moest Daens lachen, wijl zijne oogen vol tranen
schoten.
Zijne zakken waren steeds opgevuld met prentjes en
beeldekens Op den overkant deed hij dan gewoonlijk
een gebedeken drukken, en op reis, bij vrienden en-kenis-
sen, op de straat, in den trein, overal waar hij kinderen
ontmoette deelde hij beeldekens en oogenblikkelijk stond
den naam van mijnheer Petrus gegrift in d'hartjes
der onschuldige kleinen.
Zijn lievelingswerk was het uitgeven van Rosa van
T a 11 n e n b u r g. Dit schoone boek van kinderliefde
heeft hij verkleind tot eene uitgave van 10 centiemen.
God God 1 wat zyn er van die boekjes weggeschon
ken aan de kinderen I Hij had dit zelf gedrukt, zelf ge
vouwen, zelf genaaid, en telkens als hij zulk een boekje
in 't handje van een kind stopte, blonk zijn wezen van
vreugde.
Soms, als hij in de stralen der stad rondslenterde, hin
gen de kinderen aan zijn vest Mijnheer Petrus, hebt
gij ons geen boekje En toen zocht en snuffelde hij in
den hoop papieren die hij steeds onderdon arm had,deel
de uit of zegde Komt te middag als ik thuis ben, ik zal
u allemaal een boekje geven. Het blijde nieuws deed
spoedig de ronde in de buurt en zoo zag men de bengel-
kens soms met tientallen C-hipka bestormen, om het
boekje te halen dat «mijnheer Petrus» hen beloofd had.
Zoo veroverde |hij hondertallen kinderhartjes en dat
maakte hem gelukkig.
Daens kende thuis geene rust. Verondersteld dat de
laatste kopij voor de gazet ter drukkerij was, een half
uur later lag er weer al een hoopje gereed voor de vol
gende week. Voor hem op tafel lagen steeds met hoopen
boeken en geschriften, die hij zonder verpcozen raad
pleegde, aanteekeningen in maakte of uit vertaalde.
Schreef of las hij niet, dan bond hij boeken, plekte
blaadjes in, enz. Dan gaf hij die boeken die hij zelf ge-
bonden had, als geschenk aan zijne vrienden.
In een vrij oogenbiik zocht hij genoegen in 't kaart
spel. Nochtans hij speelde slechts één spel Wippen.
Hoevele van de vrienden die hem nanoen of 's avonds
kwamen bezoeken, moesten met hemleens wippen! Ja,
hij was er zot van 1
Doch in den laatsten tijd was zijne liefde geheel op het
bakspel overgegaan. Twee dagen voor zijnen dood zeg
de hij nog lachend tot zijne familie Moest het "."beu-
ren dat wij ooit moesten vluchten, dan neem ik toch
mijn bak mee. Ik zal hem zelve dragen 1
Hoe roerend komt ons dat alles nu voor, nu bij ons
ontnomen werd...
Pieter Daens leerde zijne kinderen de eerste gebeden,
's Morgens,'s middags en 's avonds bad hij voor. Hij
hield er volstrekt aan dat de kinderen traag zouden
bidden en ieder woord goed zouden uitspreken.
Och, kind, zegde hij soms, v;aag aan Ónzen Lieven
Heer maar wat boter op uw dagelijksch brood 1
En dan deed hij de kinderen bidden Onze Vader,
die in de Hemelen zijt.... geef ons heden ons dagelijksch
brood met boter op...
Hoe typisch voor een man als Pieter Daens I
Nog eens Dat komt ons nu allemaal zoo roerend voor,
nu hij weg is.
De Oorlog is voor Pieter Daens een smartelijk tijd
stip geweest,
Eén Zoon werd hem geboren, éón Daens, on wien
I-lij heel zijne hoop en vertrouwen had gesteld, om
dén naam'van Daens by't Volk van Vlaanderen te
bewaren en te doen voortleven.
Die zoon, Franz, gegroeid tot een vollen, krachtigen
man, waarvan de Christene Volkspartij zooveel ver
wachtte, Franz, die door het Volk reeds bemind en
geëerd werd als het kind dat de weldaden zijns Va
ders aan de arme, ongelukkige menigte zou voort
zetten, Franz moest oprr-archeeren tot den bloedigen
krijg die in 1914 ontbranddo.
Én hu is gegaan, vol hoop en moed, latende te huis
zijn oude Vader, die in bange angst ae geweldige
dingen zag gebeuren.
Franz stood in de eersie lijnen van 't bloedig IJzer
front in October 1914. Dat weet de Familie Daens.
Doch dan ook is Franz, de eenige Zoon, verdwenen
en sedert October'14 is er van hem geen enkel be
richtje meer gekomen.
Eea geweldige angst sloeg neer in de Familie
Daens, cn alhoewel er geen doodsbericht is aange
komen, toch bloedde er eene diepe wonde in 't hart
van den ouden Volksvertegenwoordiger.
Nu en dan kwam er een flitsie hoop tusschen de
donkere onheilswolken en steeds leefde er diep in de
zielo van Vader Daens eene stem die Hem troostte
en hoop gaf. Hij zelf stortte hoop in 't benauwde hart
zijner Vrouw en Kinderen met een o Franz zal weder
komen 1 Wij zullen hem nog wederzien
Doch wat moet er omgegaan zijn in de ziel van
Daens als na Nieuwjaar die verschrikkelijke kwaal
over Hem nederkwam en Hij op Franz dacht?....
Uren aan uren za Hij voorover gebogen, diep den
kend, doch aan zijn eigen gezin niet zeggend aan wien
Wii zullen Fran nog wederzien 1...
Als Franz terugkomt de hemel zal geuadig zijn-
als de jongen terugkomt, Vader Daens zal hem 'niet
meer zien, noch den jongen Soldaat za! zijn oude ge
liefde Vader meer aanschouwen...
De hand des Hem n heei'c diepe, diepe wonden ge
slagen. Zy die de eeuwigheid ingingen voelen noch
smart noch wonden, doch Dij hen die biyven, bloeden
zij dubbel
