BOEKERIJEN
MEN GEL !'»1 A REN
Half-weekblad. - Tolk der Kristene Volkspartij
Nummer 2633
Zomdag 10 December 1922
51e Jaargang
ANNONCEN
0,15
V akorganizatie
en Werkersbeweging
Steunt de Vlaamsche Pers,
Binnenland
Vrienden, opgepast
Buitenland
DE WERKMAN
Waarheid is cns wapen
Rechtvaardigheid ens doei
Stichter: Pieter Daens
ABONNEMENTEN
Per jaar 14 fr.; per 6 maand 7,25 fr.; per 3 maand 3,75 fr.
op voorhand betaalbaar
abonnementen op alle postkantoren, buitenland port meer.
REDAKTIE Hoofdopsteller K. L. Van Opdenbosch,
gewezen Volksvertegenwoordiger. Postchek 93175.
BEHEER S. M. Drukkerij Volksverheffing
21, Onderwijsstraat, 21, Aalst.
De prijs der annoncen wordt bepaald bij overeenkomst.
Voor alle inlichtingen wende men zich ten bureeie.
PRIJS
per nummer
Een volk dat leest redt zichzelf
Zie maar Noorwegen, Zweden, De
nemarken. De kleinste stad, het kleinste
dorp heeft zijn boekerij; niet enkel let
terkundige werken van waarde vinden
de bewoners daar, maar ook boeken,
handelende over bedrijven en beroe
pen, over nijverheid en wetenschap,
worden er gelezen.
Men zal me zeggen dat het lezen van
zulke werken voor de bewoners van
die barre gewesten een behoefte is.
Stellig
Maar we beweren nu ook dat lezen
OVERAL een behoefte is. En doet die
zich in Vlaanderen niet zoo sterk ge
voelen omdat de bevolking er dichter
is en de levensvoorwaarden en toestan
den heel anders, toch dringt de nood
zakelijkheid naar voren met onvermin
derde kracht.
Ons Vlaamsche volk van de steden
leest niet meer. Waarom niet meer
Zijn daar niet de cinema's, die hun le
vende romans te lezen geven tegen een
spotprijs?... Waarom dan een lboek
koopen dat zes of zeven frank kost, als
daar op een avond het heele leven van
menschen zich ontrolt voor uw oog,
met zijn mizerie, zijn geluk, zijn noo-
den en weelden, zijn grauw en blauw?
Dat kost dan maar twee frank en hij
heeft het..:, gezien, niet gelezen en dat
is heel wat anders
Och ja, 't is heel wat anders...
Hij weer fr* nu,-Vent rtr
loop van den Vofnart, ue iiee.e gesciU, -
denis. Heeft hij zichzelf opgeheven,
heeft hij genoten, zooals er diende ge
noten te worden; heeft hij zijn hart ge
louterd, zijn geest verrijkt?
Wij gelooven het nietOverigens,
niet juist daarom ging hij er heen, wel
meer om den tijd te dooden, zich te
vermaken; niet om de mooiste klanken
van zijn hart te hooren klinken
Een boek geeft toch meer
Een goed boek is een vriend; hij
spreekt tot u, hij vindt den weg naar
de mooiste hoekjes van uw gemoed.
Hoeveel schoone bladzijden,zinsneden,
hoofdstukken die ge gansch herleest,
om beter zijn taal te hooren, u te ver
lustigen in de muziek van zijn lied.
En hoe vaak spreekt gijzelf niet met
uw boek. Gebeurt het niet dat ge gan-
sche bladzijden voorleest voor de huis-
genooten; pakt het hun niet omdat
vader of moeder dat schoon vonden,
omdat de verstandig-aangelegde jon
gen het heerlijk achtte
Hoe dikwijls geeft zoo'n lezing aan
leiding tot lessen, samenspraken.
Alles ontwikkeling van den familie
geest; cimenteering der huiselijke ban
den; zedelijke en verstandelijke ver
edeling en verbetering
Conscience's schoonste roem is wel
deze Hij leerde zijn volk lezen
Hij kwam met zijn boeken in een
tijd als het lezen uit de mode was ge
raakt, als het volk niet meer las omdat
er zoo 't zegde niet meer te lezen
was.
Conscience vond den weg naar het
hart van zijn volk. Elk sprak van zijn
werken en 't werd een strijd wie er
een bemeesteren zou, om dat voor te
lezen op den Dries, des Zondags in den
namiddag, soms voor een gansche
buurt.
Ons volk leest wel eens Een Mei
van Vroomheid een Pallieter
een Filozoof van 't Sashuis maar
de letterkundige produkten van een
Stijn Streuvels vallen niet zoozeer in
zijn smaak.
Wie meest boeit is wel A. Hans.
Ons menschen grijpen er gretig naar
en zij hebben gelijk; maar langs die
aanvangswegen moeten wij ze leiden
naar hooger, wijder horizonten.
Niet alleen de letterkundige werken
moeten den weg vinden naar de wo
ningen onzer vrienden.
Ook wetenschappelijke boeken en
vakboeken moeten aangekochtworden.
De meisjesbond spaarde een rond
sommetje uit en vormde de kern van
een bibliotheek.
Het doet ons genoegen dat zoo'n
initiatief is genomen door haar en wij
danken hier de ijverige Voorzitster en
liet gansche besiuur voor dien eersten,
gewichtigen stap; voor die daad
Er is ons verzekerd dat er bij dat
begin geen einde is en dat binnenkort
een nieuwe serie van 25 werken zal
aangekocht worden. Wij sporen de
vrienden aan, zij die belang stellen in
de ontwikkeling van ons menschen,
soms een mooi boek ten geschenke te
geven; maar wij hopen vooral dat het
syndikaat er voor zorgen zal dat het
haar leden niet mangelt aan zedelijke,
verstandelijke en stoffelijk hulp.
De vakvereeniging heeft voor plicht
boeken te koopen handelende over al
lerhande stielen. Er is geen werkman
die te veel kan weten en die te goed
zijn ambacht kennen kan.
Daarom uit alle onze vereenigde
krachten geijverd in dien zin
Het voorbeeld moet van hooger ko
men.
Laat het ons maar zoo aan boord
leggen dat over enkele jaren de boe
kerij van Volksverheffing niet juist
de grootste, maar wel de beste, de nut
tigste weze voor haar leden, en-de
_:p.qesfcbezi>clUgLoêj,-
Door lever Sterk vergat, onze goede
tooneelkring, die reeds een schocne
boekerij van tooneelwerken bezit
De zee bestaai uit druppels water.
Strootje voor strootje na bouwt 't vo-
gelke zijn nest.
Denken we aan de zee; doen we lijk
de vogeltjes en... 't zal wel gaan.
L. VANOPDENBOSCH.
BINNENLAND.
De werkstaking in het maaldersbedrijf
is mislukt. Wat men er ook over zegge of
schrijve, ze is op een sisser uitgeloopen.
Waarom Gebrek aan voorbereiding, aan
organizatie, aan gegronde redenen.
't Zal wel, naar we opmaken uit de ver
schillende steden en plaatsen, waar de
groote bloemmolens werken, het gebrek
aan bepaalde en gegronde redenen zijn.
De manlders hebben den achturigen ar
beidsdag, hun loon is goed. Enkele on
ruststokers vonden dat de patroons te veel
geld verdienden en dat er misschien mid
del zou bestaan om voor de gasten een
paart te bemachtigen van de groote win
sten. Dat zou inderdaad prachtig geweest
zijn, maar wenschen en krijgen is niet
hetzelfde.
De maalders zijn dus maar liefst aan
den arbeid gebleven en zij hebben geen
ongelijk.
Op te merken is dat de groote bakke
rijen van Vooruitmet het oog op die
werkstaking, duizenden en duizenden
zakken bloem in Frankrijk had aange
kocht.
Moeder, «iv kinderen zijn niet braaf
geweest
Enkele stakers zijn reeds terug aan den
arbeid gegaan, waarschijnlijk als ze door
de bladen vernamen dal de staking niet
algemeen was. In sommige molens hadden
de patroons hun maatregelen getroffen
en werden de stakende werklieden onmid
dellijk vervangen. Zoo zijn de arme sta
kers feitelijk op straat.
Te Antwerpen is de staking der metaal
bewerkers geëindigd. Achttien volle we
ken hebben die mannen het volgehouden
dus 126 volle dagen en evenveel dagen
verlies van dagloon. Zij zullen voortaan
werken tegen 2,75 fr. per uur. Eer ieder
van hen de 24 honderd frank schade heeft
ingewonnen, welke de staking hen deden
verliezen, zullen er nog al uren te kloppen
zijn
Ook te Lessen duurt de staking in de
steengroeven Van de Velde sedert 26 Juni
laatst.
Het krizisfonds was tasschengekomen
en de werklieden hadden aanvaard een
vergadering te hebben met de patroons,
om te beproeven de zaak in der minne op
te lossen. De patroon echter heeft geen
haast en de toegevendheid der werklieden
doet hem hopen op een kapitulatie.
In de Vlaamsche gewesten zijn ziel-
honden op zoek naar werkkrachten om
de stalcenden te vervangen.
Niet gaan is de boodschap
Te Verviers werd in de firma Slama een
iverkvronw aan haar plaats vervangen
door een andere, zonder voorafgaande
kennisgeving en dus ook zonder toestem
ming van de betrokkene.
De vrouwen hebben daarop het werk
neergelegd, toonendeaan den patroon dat
voor haar de eerlijkheid en de welvoege
lij kheid geene ij dele woorden zijn.
Goed gedaan
Te Pep in ster ïvas een jong magazijnier
van de textielfabriek naar het leger ver
trokken om zijn 10 maand dienst te klop
pen. Bij de terugkomst van den jongen
wil de patroon niet meer van hem hooren.
De dertien meestergasten der fabriek ko
zen echter zijn partij en lieten den arbeid
staan. Daardoor zijn verscheidene arbei
ders mede gedwongen werkloos.
Hoog ere iusschenkomst wordt verwacht.
Ook in de fabricatie van chocolade is
er staking van de arbeiders. De patroons
willen niet toegeven en de werklieden
staan vast cp hun eisefien.
De minister van spoorwegen,de liberaal
Neujean, heeft de arbeidersraden, wer
kend bij zijn beheer, afgeschaft.
De oprichting van die raden urn een
overwinning, een der schoonste van de
spoorwegwerklieden Met één pennetrek
is 'twegl... Vuile boel!...
■suR/k,ktèJêHt. yjfklic Jer hebben verzet
waarover ive spraken in ons hoofdartikel
van Donderdag laatst.
GoedEen vraagske maar Hebben
de groote katholieke bazen al gesproken
Dat is 't voornaamste en dat zwijgen
ze.
Voor de fabriek Hanus, te Laarne, is
er uitspraak gedaan door het scheidsge
recht. Die uitspraak stelt den zeer katho
lieken baas heel en gansch in 't ongelijk
en de werklieden bekomen voldoening in
vele opzichten.
Dat zal een bittere pil zijn, M. Hanus
Wel besteed!.. Zal die heer zich onder
werpen Dat is nu af te wachten.
B1SITENL&MD.
In Engeland is de werkloosheid een
openbare ramp gewoi den. Wat is eraan
te doen De eerste minister, die bij de
verkiezingsperiode zooveel mooie beloften
deed, staat machteloos legen dien vijand!
't Slaat u niet mee, he, Lawke
Financieelen steun beloven kon hij niet.
Waarom
Te Rotterdam waren de reeders over
eengekomen de loonen der zeelieden te
verlagen. Deze laatsten hebben echter den
handschoen opgeraapt en weigeren ie ar-
beidtn tegen de bepaalde loonen.Schepen
kunnen niet uitvaren bij gebrek aan ma
trozen.
In Holland blijven de werklieden der
textielnijverheid nog immer uitgesloten.
De zaken gaan niet al te best en de lieeren
riskeeren niets. Intusschen zijn de ge
meenteraden opgetreden,onder andere die
van Hengelo en Armelo en hebben duizen
den gulden gestemd als steun voor de
arme stakers.
Dat is een zeer verheugend feit
In Friesland is er onderhandeld tus-
schen de patroons en vakvereenigingen
van het bouwvak. De werklieden hebben
toegestemd in eenige vermindering van
loon. Tot een bepaalde oplossing van het
konflikt is het nog niet gekomen.
In Zwitserland hadden de patroons-
drukkers een klacht neergelegd tegen de
letterzetters voor het verbreken van het
gesloten arbeidskontraktDie zaak komt
niet voor de rechtbanken, maar voor het
scheidsgerecht. Er kwam nog geen uit
spraak. L. Van Opdenbosch.
Da Franskiljons van alle partijen strijden eendrachtig te
gen ons; de Walen van alle partijen spannen saam tegen ons;
Vlamingen dienen mekaar te steunen door alie middelen
Wat wordt er gevraagd
Dat ge 0,30 fr. per week ap uw verleer zoudi uitsparen
voor ons blad 1
dat ge een pir.t bier zoudt opofferen tot steun uwer ge
dachten, tot ontwikkeling van U self
Denkt er am wat gij vraagt
Dankt er om wat gevraagd wordt, en
(is zult lezer- werden van De Werkman
Verwittigt uwe huisgencoten, «ra komen kijken
Na den 10 December zullen de abonne
menten voor 't jaar 1923 geïnd worden.
Wil den briefdrager verwittigen of het
voor 6 maand (7,25 fr.) of voor een jaar
moet zijn (14 fr.)
Wil datpostkwijtschrift goed onthalen.
Het wordt maar eens aangeboden.
't Schijnt dat er te Antwerpen reden be
staat om te vreezen dat een tweede zaak
Duysters ettelijke duizenden aan den
staat heeft onttrokken. Wat er ook van
zij de boeken van een scheepsmakelaar
zijn aangeslagen en het parket is afge
stapt. Lange tongen spreken van mii-
lioenen. Wij zullen wachten.
Voor het assizenhof van Antwerpen
zullen verschijnen, de. toekomende week,
mewr. Steinman en Van den Wouwer.
Er zal wat aan 't licht komen over die
schoone, groote wereld.
Hoe meer, hoe liever.
In de Kamer heeft minister Theunis
gesproken, uit naam der regeering, over
de verviaamsching van Gent. Hij vraagt
de verdaging van de bespreking tot den
15 December. Op die vraag werd inge
gaan. D week nadien begint ue nieuw-
deren.
Te Brussel werd een jongeling aange
houden die in een bank te Luksemburg,
waar hij rekenplichtige was, belangrijke
sommen had ontvreemd. Hij was zoo
onbehendig een brief te schrijven op den
naam van een groot klicut van de bank
m. Wels. Die heer is sedert eenige dagen
spoorloos verdwenen. De brief heeft ge
leid tot de ontdekking van den dief en
misschien wel... moordenaar.
Er is nog geen klaarheid in de zaak
van het in stukken gesneden lijk te Brus
sel. Stuyck blijft nog immer alle schnld
loochenen.
Te Wijnegem werd een kerel aange
houden die, met de een of de andere be
lofte, kinderen meelokte om ze dan schan
delijk te mishandelen.
Ware het niet gced zulke rekels in een
gesticht voor gevaarlijke zinr.eloozen op
tesluiten.
Op het militaire kerkhof te Lier stonden
lijken van gesneuvelden op herbegraving
te wachten. Een dekzeil bedekte de kisten
en twee wakers hielden de wacht.
In den nacht werden die menschen
aangevallen door dieven, die kwamen
om het zeil te stelen. Een der wakers
werd neergeslagen met een knuppelslag.
Zijn toestand laat weinig hoop. De andere
wachter heeft met zijn revolver de schur
ken op de vlucht gedreven.
Te Giily waren twee gehuwde werk
lieden bezig met een «vervormer» te ver
stellen in de elektrische kabien van
Feignat.
Door een ongekende oorzaak werden
beiden getroffen door den stroom en op
den slag gedood.
Op een tijdbestek van eenige dagen
werden in Oost-Vlaanderen en Antwer
pen vier valsche 'Dankbrieven van 1000 fr.
aangeslagen. Nu schijnt het dat de munt-
schroders hun werking tot West-Vlaan-
deren hebben uitgebreid. Er zijn altijd
menschen die van den nood een deugd
maken.
Sedert drie weken was Driege Emiel
uit zijn woning verdwenen. Men heeft te
Mariakerke, waar hij woonde, zijn lijk
opgevischt. Men denkt dat er een onge
luk moet gebeurd zijn.
Te Jemappe bekeef moeder haar kin-
deke van 5 jaar oud. Opeens springt de
vader, een dronkeman, toe, grijpt liet
meisje en zet het op de gloeiende kachel.
Na veel worstelen en tegenstribbelen ge
lukte het aan de moeder het arme
schaapje te verlossen. De stukken van
de billetjes hingen aan de kachel. Het
kind ligt te sterven.
In de konferentie te Lausanne raakt
men niet al te wel in het akkoord, be
trekkelijk de vrijheid der zeestraten. Rus
land zou willen dat deZwarte Zee gansch
komt onder zijn suzeraniteit, dus een ge-
siotene wordt. Turkije zegt geen woord.
De Verbondenen staan dichtgesloten
voor hun eischen en het recht der we
reld zoo melden de groote bladen.
Wachten is de boodschap.
Te New-York heeft men proeven ge
daan met een zonderiingen auto. De wa-
genis auto en ookvlieg-en zwemmachien.
De steilste bergen klimt hij op met alle
gemak, dank aan zijn schroef. Over den
stroom Hudson, twee kilometer breed,
vaart hij, bereikt den anderen oever en
rijdt voort, en dat alles met een snelheid
van 50 kilometer per uur.
Maar het vergift steekt in den staart.
(Indien .WrtO&n hori m-n Dorw.r,
In Ierland is benoemd tot gouverneur-
generaal M. Healy, oud 66 jaar en die 4S
jaar staat in den kamp voor de vrijheid
van zijn land. Hij streed met Parnell en
Redmond en kwam enkele malen in 't ge
vang... De keuze is goed
In Griekenland gaan de vervolgingen
tegen de groote mannen voort. Ze gaan
nen grooten kuisch doen, de Grieken; zij
ook vullen den put als het kalf verdron
ken is.
De gebannen prins Andries is reeds te
Brindisi aangekomen en te Rome door
den H. Vader ontvangen.
Duitschland en Beieren zij aan 't zani
ken gegaan over het ultimatum van
Frankrijk. Zij beweren geen schuld te
hebben in het gebeurde en achten het
ongepast verontschuldigingen aan te bie
den... Spijt hebben ze genoeg, maar al
het andere is van hun botten
Pisuldski, de voorzitier der Poolsche
republiek wil niet meer herkozen worden.
M. de Margerie, die langen tijd ambas
sadeur was te Brussel, en bier nog ai van
zijn theater maakte, is naar Berlijn over
gestuurd. Bij het overleggen van zijn ge
loofsbrieven beeft die vent er een aan
spraak gehouden. Een groot blad Lokal
Anzeiger schrijft nopens die toespraak
het volgende
Zijn taal is een wezenlijke uitdaging
aan het adres van Duitschland. M. de
Margerie weet heel goed dat het verdrag
van Versailles ondraaglijk is voor Duitsch
land en dat het de herziening moet
eischen... Maar wat alle verbeelding te
boven gaat is wel dat M. de Margerie
spreekt over de hitsige kuituur der
waarheid en over de de maatzin op
het oogenblik dat het Duitsche bloed
ziedt van verontwaardiging na bet ont
vangen van de nota der ambassadeurs.
Die vent zet het ginder goed in. De
Duitschers zullen met hem wel een eitje
te pellen hebben.
Een begin van opstand was ingezet in
Bulgarië tegen Stambouliski. Uit Sofia
wordt nu liet bericht gestuurd dat de rust
weerkeerde.
Daar zal wel wat anders op te vinden
zijn.
Drie Italiaansche schepen zijn de Odes-
sa in beslag genomen door de Russen.
De Italianen moeten eerst het sekwester
heffen op Russische eigendommen in hun
land, dar; zullen de sovjets ook lossen.
't Zit nu scheef
In Kongo werd een zekere heer Stepha-
ny op de spoorlijn gedood. De onvoor
zichtigheid van het slachtoffer was de
i oorzaak van 't ongeluk.
