De Achiradai bedreigd
Half-weekblad. - Tolk der Kristene Volkspartij, Vlaamsche Front
DIT DEN WANMOLEN
Nummer 2282
I Stichter: Pieter Daens
Partij van Vlaamsche Nationalisten. P. V. N.
ABONNEMENTEN
ANNONCEN
0,15
PRAATJE
MOORSEL
ELEKTRICITEIT
Nieu'werkerken
OKEGEM
DE WERKMAN
«De Waarheid is ons wapen!
Rechtvaardigheid ons doel
Per jaar 14 fr.; per 8 maand 7,25 fr.; per 3 maand 3,75 fr.
op voorh&zid betaalbaar
abonnementen op alle postkantoren, buitenland port meer.
REDAKTIE Hoofdopsteller K. b. Van Opdenbosch,
ge vrezen Volksvertegenwoordiger. Vostchek 93175.
BEHEER S. M. Drukkerij Volksverheffing
21, Ondei wijs'.traat, 21, Aalst.
De prijc der annoncen wordt bepaald bij overeenkomst.
Voor alle inlichtingen wende men zich ten bureele.
PRÏJS
per nummer
Dat de achturendag ernstig bedreigd
is, wii men in heel wa-t--democratische
kringen nog maar altijd niet gelooven.
Met wat luchthartige spot maakt men
zich doorgaans af van Napoleon Devèze's
laatste heldendaad; en ik zou die spot en
al dat optimisme best begrijpen, als die
nieuwe aanval alleen maar uitging van
Foch's gewezen ordonnans. Maar Devèze
speelt zijn ordonnancenrol voort; nu treedt
hij op in naam van bank- en nijverheids
wereld.
Reeds voor twee jaar heeft de Société
Générale in haar jaarverslag den aanvai
ingeleid, en de pers, deze vuilmeid van
bankiers en politiekers, heeft sedert geen
enkele gelegenheid laten voorbijgaan om
de luiaardswet hatelijk te maken.
Het wetsvoorstel Devèze heeft waar
schijnlijk weinig kans om nu reeds in het
Parlement een meerderheid te vinden,
akkoord. Maar na deze tweede poging
komt er een derde en na de derde een
vierde, en u kunt me voor een zwart
kijker verslijten, maar als ik de leiders
onzer werkliedenwereld bekijk, meen ik
wel redenen te hebben om aan te nemen
dat onze nationaal-liberalen hun slag
zullen thuiohalen.
Wie A zegt, moet ook B zeggen
luidt een oud spreekwoord en onze demo
cratie heeft A gezegd, ze zal cok einui-
gen met B te zeggen.
De democratie in ons land heeft er zelf
voor gezorgd dat de achturige werkdag,
ue eerste voorwaarde voor eiken ernsti-
gen arbeid, ook met den besten wil niet
zal kunnen behouden blijven.
Een staat is als een huishouden de
tering moet naar de nering worden gezet
of de nering krijgt, de tering. if.e<ï
vader kan met zijn arbeid wel zijn eigen
huishouden opdrijven en zorgen da: er
hrood in de schapraai en linnen in de
kast is, maar als hij daarbij zijn geld nog
elders gaat verbrassen, dan liggen de
muizen weldra dood ',n de schapraai en
raakt de linnenkast leeg.
De staat kan wel zorgen voor een de
gelijke sociale wetgeving, achturendag,
verzekering, pensioen, enz. enz., maar
deze onkosten bestrijden en .terzelvertijd
den militaristischen moloch voldoen, dat
kan een staat niet of hij moet over ont
zaglijke natuurlijke rijkdommen beschik
ken.
Wij zijn in dat opzicht niet te mild be
deeld ons klimaat is guur, we hebben
dus veel eten, veel kleeren, veel kolen
noodig; onze grond is slechts vruchtbaar
op voorwaarde van flinke bewerking en
bemesting; aan delfstoffen zijn we arm,
Voor de Sussepees.
Als mijn kleine jongen een muilezel ziet
op de straat, roept hij kijk vader ne
sussepee en veel groote menschen als
ze nen vrederechter alias sussepee in
't oog krijgen, denken in stilte Kijk ne
muilezel, sive steenezel, alias ezel tout
court».
Dat is heel zeker zeer treurig voor de
reputatie van de heeren die belast zijn
met het verzoenen van de gebaren, het
recht spreken over scheidsmuren en water-
loopen en uitgebroken kiekens, maar een
feit is een feii en de reputatie van den
sussepee in 't bijzonder en van den rechter
in 't algemeen is niet bepaald schitterend
in den belgiek.
En de oorzaak, mijn beste menschep
Heel eenvoudig, de pree, pardon het
eereloon van die sukkelaars is veel te
klein.
Welke advokaai die een beetje zijn
brood waard is, zou willen sussepee wor
den Geen enkel natuurlijk, want een
advokaat die een beetje zijn brood ver
dient, nou die verdient er de boter nog
wel bij.
't Natuurlijk gevolg van dien toestand?
Alleen de allerdomste of de allerrijkste
of de allerluiste drie woorden die nog
al dikwijls synoniem zijn posiuleeren
een plaatsje van sussepee of rechter.
Ik ben een aktivist, waarde aktivistische
lezer, en dus is mijn oordeel over de rech
terlijke wereld eenigszins verdacht, maar
een goeie brave, patriotische meneer, ge
wezen prof. aan de patriotische, want
liberale, universiteit van Brussel, meneer
Errera zaliger, schrijft in zijn droit pu
btic juist hetzelfde als Tijl, maar natuur
lijk in meer akademische bewoordingen.
En onder advocaten noemt men de magi
stratuur nog al eens le salon des ratés.»
Nu kunt ge wel van oordeel zijn dat
hoe dommer een belgisch rechter is, hoe
beter, maar dat oordeel kan Tijl niet bij-
we hebben alleen kolen, die dan nog ta
melijk diep liggen; de drie vierden van
ons voedsel moeten we koopen, even
eens de meeste grondstoffer..
We kunnen leven, op voorwaarde dat
we flink werken en de opbrengst van ons
werk profijtig bedeelen. Eri in plaats
daarvan willen we minder wc-rken. en
daarbij het geld al deuren en vensters
buitengooien.
Merkt wel, ook ik ben partijganger
van den achturigen werkdag c-n van een
ernstige sociale wetgeving, en ik geloof
dat ons land welstellend genoeg is om
zich die weeide te veroorloven, op voor
waarde da. het naast de uitgaven die dit
edel werk vereischt, er geen honderden
miljoenen jaarlijks worden verkwist aan
de soldaterij.
En ik vind het zeer consekwent van
onze nationaal-liberalen, dat ze een wets
voorstel tot afschaffing van den achturen
dag hebben neergelegd; ook zij zien in
dat we niet rijk genoeg zijn om deze dub
bele uitgaaf te blijven bestrijden en uit
hun imperialistische patriottarderij trek
ken ze tiet logisch gevolg voort leger
en sociale wetgeving bekostigen gaat
niet, dus weg met de sociale wetgeving
en leve het leger
Zij, de nationaal-liberalen, zijn conse
kwent. Wanneer zullen Van Schuylen-
bergh en Nichels het eens zijn wanneer
zullen katholieke democraten en socialis
ten het eens durven zijn
Ze zijn verantwoordelijk voor heel de
gekke parvenus-poütiék, die ons het haar
van het hoofd kost, voor het militair ak
koord, voor de groote legeruhgaven der
Roerexpeditie. «a.»
tmmt-Kxr- iCi^inOCfdftttr w-K i3TÏ3ISTT
ruïneeren het land ze willen een err.slige
sociale wetgeving en durven niets weige
ren aan den militaristischen slokop.
Er moet gekozen worden, de kas raakt
leeg, er moet bezuinigd worden of over
een paar jaar rekenen we ook met milli-
arden en gaan we ten onder van honger
en gebrek.
De liberalen hebben gekozen :de massa
moet weer de fabriek in, van 's morgens
vroeg tot 's avonds laat, om aan deFran-
sche metaalindustrie deopperheerschappij
over Europa te verïekeren.
Wij willen daar niet van, wij willen
den achturigen werkdag behouden zien,
eischen daarom inkrimping van dc mili
taire lasten, dus opzegging van hei mili
tair akkoord met Frankrijk en terugkeer
tot de vrijwillige neutraliteit.
A. D'Haese.
treden, omdat die domkoppen het gezag
van hun ambt nog al eens misbruiken
Primo, hun vrijen tijd, en die hebben ze
in overvloed daarom zijn ze haast allen
tegen den achturigen werkdag gebrui
ken ze veelal om het gebied der plaatse
lijke geschiedschrijving onveilig te maken
Er zijn sussepees die in dat opzicht din
gen begaan hebben, waarvoor levenslange
dwangarbeid nog veel te zacht is.
Secnndn, dom zijnde, zijn ze franskil
jon. De stumperds hebben niets anders
dan hun klad belgisch-fransch om zich
boven hun medemenschen te wanen en ze
spelen franskiljon dus om dezelfde reden
als ons maseurkens bij gebrek aan
cultuur.
En tertio of ten derde, ze zijn tijk, dus
reaktionnair, conservateur, belgiekenaar,
enz., enz.
En als deze ambten nu eens ernstig
werden bezoldigd, dan kon ook een
burgersjongen dat baantje opstappen,
zonder aan de bekoring toe te geven om
kiekens en konijnen van de boeren als
aanmoediging tot een rechte rechtspraak
in dank te aanvaarden. Dan kregen onze
boer kens, onze werklieden en burger s-
menschen iemand voor zich die hun leven
kent en hun wenschen en hun nooden, dan
duurde de instructie tegen Coppée, geen
vijfjaar, dan schoot geen majoor straffe
loos zijn vrouw omver, dan amuseerde
een student zich niet met zijn meisje neer
te knallen.
Neen, Tijl stemt voorde lotsverbetering
van alle sussepees, tegenwoordige en
toekomende met de hoop dat de toekomen
de dan wat ernstiger zullen zijn dan de
tegenwoordige. TIJL.
Degene die ons blad onder
band ontvangen en zich wen-
schen te abonneeren met ingang van 't
nieuwe jaar, hoeven zich slechts bij den
bode, bij het postkantoor of bij de redak-
tie te laten Inschrijven.
Alhoewel we aan de inwoners bij ons
manifest van vroor eenige dagen lieten
weten, dat we geene enkele beslissing
meer nemen zoolang onze groep in
't schepencollege riet vertegenwoordigd
is, blijven we nochtans niet onverschillig
aan den gang der bestuurlijke zaken en
houden we er het vereischte toezicht op
na, om eenerzijds er ons oordeel over te
vellen en anderzijds om onze bevolking
op te hoogte te stellen van alle rsieuwsjes
die, te rechte of te onrechte, de ronde
maken ten voordeele of ten nadeele van
de zwarte of witte gemeenteraadsleden.
Zooals we reeds menigmaal hebben ge
zegd en geschreven, we schrikken niet om
de feiten in 't volle daglicht te stellen en
aarzelen geenszins om onze meening
zonder omwegen uit te •..'rukken, hetgeen
misschien wel niet altijd de goedkeuring
oogst van degenen die in alle watertjes
vissen en willen.
Wat ons op 't harte ligt moet er af en
wat ons ook onzin en onlogisch schijnt
kan onze ondersteuning niet genieten.
Zondag laatst hadden de raadsleden
van.de witte partij eené vergadering in
het gemeentehuis om eenige stukken na
te zien en, bij de bundels die bijzonderlijk
de aandacht waardig waren, troffen we
een brief aan van eei-ige ingezetenen der
wijk WAVER, waarin te lezen stond,
dat het de fout der g-memiteraadsledcn
was dat Wav'er van de elektrische ver
lichting niet voorzien werd.
De ondertekenaars," al zijn er onder
van 'onze beste vrienden, zullen het ons
niet euvel duiden, wanneer we hun met
de vercischte kieschheüd doen opmerken,
dat bij eene beschutting dc reden past,
teneinde aan de -schuld"gen de gelegen-
verdödigen.
Waver wenscht den eiektriek en
dat met recht.
Zeventien huishoudens hebben reeds
hunne hofsteden en huizen van alle be-
noodigheden .voorzien en wachten nog
slechts raar de verbinding, hetgeen voor
zeker de hoofdreden is geweest om in
groep naar de gemeenteraadzitting te
komen, cm aldaar uit de bespreking te
vernemen waar het paard gebonden lag.
We willen thans, met het nauw herha
len van hetgeen ons door den secretaris
is medegedeeld geworden en bij het na
zien van de nieuwe gestelde voorwaarden
door de maatschappij Electricité du
Nord hun den naakten toestand voor
oogen leggen, waarna zij immers als wij
tot het besluit moeten komen dat, niet
tegenstaande de groote bereidwilligheid
van ons omgansch de gemeente te verlich
ten, het goede voornemen niet te ver
wezenlijken is.
De maatschappij, zegt de secretaris,
voorziet de pariikulieren van licht wan
neer zij terzelfdertijd voor de openbare
verlichting zorgen mag.
Om WAVER te verlichten zouden we
2300 meters draad noodig hebben op-
wclke lengte 46 lantaarnen worden ver
eischt die jaarlijks aan de gemeente,
gerekend tegen 56 fr. per lamp, 2576 fr.
zouden kosten.
Bovendien moet het gewaarborgde
verbruik der pariikulieren 3 kilowatt per
loopende draad zijn of 6900 kilowatt.
In Waver staan ongeveer 80 huizen en
wanneer ieder huisgezin zich van de
elektriciteit woi voorzien, dan zou het
gemiddeld verbruik 86 kilowatt zijn.
Zijt u, inwoners van Waver, bereidt
vaneen jaarlijks verbruik van 86 kilo
watt te waarborgen
Wanneer ge dat niet wenscht, dan
eischt de maatschappij de waarborg van
de gemeente op die in het tekort voor 2 3
dient tusschen te komen,
Naar aaleidjng van eene proefneming
in de huizen van de wijk Exterken is
het gemiddelds verbruik 36 kilowatt.
Wanneer we dit cijfer voor Waver be
houden dan zoo cr een verbruik zijn van
80 maal 35 of 2800 kilowatt, wezence een
tekort van 4100 kilowatt waarvan 2 3 ten
laste der gemeente.
De gemeente zou dus te dragen hebben
de kosten der openbare verlichting en de
2/3 van het tekort, dat jaarlijks eene
kolossale som of ongeveer 5,700 fr. zou
bedragen.
U ziet in welke avontuurlijke onderne
ming de gemeente zich zou wikkelen.
Wanneer men bewust is van zijne ver
antwoordelijkheid tegenover de andere
ingezetenen, kan men dan dergelijk kon-
trakt sluiter; met eene maatschappij die
er op uit is om ons uit te pluizen en uit te
zuigen tot op de beenderen
Het kontrakt dat, naar onze meaning,
niet voldoende genoeg ingestudeerd is
geweest en met te breede hand dcor de
bestendige deputatie goedgekeurd werd,
speelt óns thans leelijke perten.
In de provincieraad is die staat van
zaken menigmaal aan 't iicht gebracht,
en het algemeen gevoel dat we in die
ernstige besprekingen hebben opgedaan,
is dat de bevoegde overheid al te licht
zinnig vertrouwen heeft gesteld in de prij
zenswaardige bedoelingen van die groote
oneffen en rijke a.ciionnairs, die onder het
masker van het menschdoin te dienen,
mets anders betrachten dan hunne brand
kast te vullen op de kap van de alge-i
nleen heid.
Inwoners van Moorse!, aan'u is thans
het woord om te weten of gij na ge
zonde overweging van dezen toestand
de elektrieke verlichting wenscht.
Karel DE ROP,
Gemeenteraadslid.
Ik las in De Werkman van Donder-
dag 13 December, dat het plan zou be
staan ienbehoeve vanBrussel enOcsiende
een aantal treins, thans gaande over
Aalst, langs de nieuwe lijn te laten bollen
zonder zelfs Denaerleeuw aan te doen.
Ik begrijp best dat er voor Aalst en bij
zonderlijk voor de honderde werklieden
van Aalst en omliggedde, die er dagelijks
vertrekke, een groot belang can verbon
den is. De verplichting in een vreemde
stad het brood te verdienen, brengt voor
die menschen al genoeg last en moeite
mede, zonder dat ze nog eens de moeilijk
heden van een onvoldoende verbinding
tegenkomen. De handel enz. heeft bij de
zen maatregel niets anders als te lijden.
Door het feit echter dat er tot verbete
ring van dezen maatregel zou getracht-
wórden een halt te maken in Nieuygerker-
ken, komen onze belangen in het gedrang.
O een enkele inwoner, Jmif/jz1/1'-' r<J om
gemeen te, of hij heeft de betere-cèfbimfttrg'
onzer gemeente mei andere plaatsen be
tracht. SeArt de nieuwe lijn getrokken
werd en de treinen hier dagelijks voorbij
snorren, de reizigers op een kleine tijd
van de eene stad naar de andere brengen,
heeft menig Nieuwerkerkenaar met nijd
staan staren en ja, ook met weemoed ge
dacht aan de honderde menschen die door
de donkere wegen naar Aalst en Den Eede
moeten.
Nieuwerkerken telt 4000 inwoners en
heeft noch tram noch trein. Driehonderd
werklieden vertrekken minstens in Den
Eede, misschien wel honderd in Aalst, cn
honderden werken in de fabrieken der
stad.
Ik vraag me af, of deze toestanden in
andere dichtbevolkte landen bestaan cf
ze in 't Walenland bestaan
Een trein rijdt door onze gemeente en
blijft niet staan.
We willen onderzoeken in hoeverre de
verspreide geruchten juist zijn, om dan
met alle krachtde belangen onzer wer
kersbevolking voor oogen, het mogelijke
te doen om een betere aansluiting, een
beier verkeer te bekomen.
Het werd reeds in een zitting van 't
schepencollege besproken en zal op de
eerstvolgende vergadering van den ge
meenteraad aan dc dagorde worden ge
steld.
Frans PER DA ENS.
Op 25 en 26 December (lc en 2' Kerst
dag), Luisterrijk Avondfeest in de ruime
zaal van Valery Muylaert, Kwalestraat.
Men zal opvoeren Wroeters, werkers
drama in 3 bedrijven en Een Valsch Be
richt, blijspel in één bedrijf.
Bureel om 4 uur. Gordijn om 4 1/2.
Prijzen der plaatsen 2 fr., 1,50 en 1 fr.
Op 2C Kerstdag, bureel om 5 1 2, gor
dijn om 6 uur.
De vrienden van Aalst, cie zinnens
zijn de vertooning bij te wonen, op
KERSTDAG, vergaderen om 3 uur,
stipt, bij Jef Sterck, St Jobstraat.
Heden Zondag, uitstap van de muziek
maatschappij Volksfanfaarnaar het
Concert te Iddergem. Kaarten hiervoor
zijn te bekomen in 't lokaal van 't muziek,
bij de wed. Vanderspeeten. Dc leden en
muzikanten zijn verzocht om mee te gaan
en te vergaderen fy' P. De Roose, om 3 u.
Heden Zondag ook vergadering der
leden van Broederhulp onmiddellijk
na de Hoogmis, bij de wed. Jos. Van der
Speeten, Dees vergadering is alleenlijk
belegd voor dezen die nog achterstalligen
inleg voor het jaar 1923 ie betalen hebben.
Ook voor dezen die verandering in het
huishouden zou wenschen, het getal leden,
Dokter, enz.
Lijk het kaf en lijk het graan
Vliegt hier alle nieuws vandaan.
S'ance is ongerust. Ze slaapt niet
meer, ze eet niet meer, ze drinkt niet
meer... En weet ge wat er hapert? tk
zal 't u op een eeuwig zwijgen vertellen.
De grootvader van Stance's grootvader
langs moederskant heette Piet Doyers.
En nu is uitgekomen dai er in Amerika
een Doyers is gestorven in 'tjaarOnzes
Heeren 1865 en die Dovers heeft meer
dan 500 miljoen irank nagelaten. In Rij-
sel, Roubaais, Oostende, Doornijk wo
nen tegenwoordig nog veel Doyersen.
Die menschen zijn nu sedert jaren aan 't
procedeeren tegen den Amerikaanschen
s.aat om aan die duiten te geraken. Ze
hebben nu twee leden van de familie naar
Amerika gezonden, Tacoen en Tjoens,
om te gaan zien hoe 't er ginder mee ge
legen is Ze hebben reeds vijftig duizend
ballekeus verprocedeerd en nu wil Stance
per vive la force hebben dat ik ook ne
keer naar Amerika zou gaan zien hoe dat
het ginder zit.
Maar Stance lief
Wil daarvan toch niet pra-a-a-tert.
Ik kan zoolang
U niet verla-a-a-a-ten.
Caar zijn zoovee! erfenissen uit Ame
rika waarvan niets is terecht gekomen.
En waar-van ook niets terecht
komt, dat is van 't protesteeren tegen den
beroerden toestand op den trein. Stance
cn ik zijn gisteren naar Luik geweest.
Hewel, van Brussel naar Luik hebben we
vier geslagen uren indenekspres gezeten,
Hewel, als de ekspressen er zoolang o- er
doen, wat moet het dan zijn in de andere
treinen De Kamer van Koophandel van
Antwerpen heeft nen fermetr brief naar
minister Neujean gezonden en onderaan
brief heeft een van tl proniste Hi-b.
Tjtn te rijcfén rijden rijden
In den Beigiek in eenen trein...
Daar moet ge voor geboren
Voor geboren zijn.
En_ veel tijd hebben op den koop toe.
Tiid is geld, zeggen deEngelschen.
Zoo dacht er Marie Arörs ook over. 's
Morgens kwam ze in nen dienst bij mad.
Nosschel te Brussel en 's avonds was
Marie de gaten uit met de juweelen van
madame en met madame heuren kleer
kast. 't ls te zeggen de kleerkast had
Maiie laten staan, maar wat er in was
had ze meegenomen. Ze moet helpers ge
had hebben omdat allegaar op een karre
ken mee te nemen. Als ge AAarieaan de
politie kunt overleveien krijgt ge een
goei belooning.
Een gosi belooning is ook te
verdienen voor wie den schrijver of de
schrijfster kan aanduiden van de naam-
looze brieven die gezonden werden naar
mijnbeer Caloen te Antwerpen. In die
brieven werd mevrouw Caloen van alles
beschuldigd en 't mensch heeft zich dat
zoo aangetrokken dat ze naar de Schelde
is gegaan en zich heeft verdronken, 't Is
uitgekomen dat al wat er in die brieven
stond, valsch was.
ja 't slechts van al wat er bestaat
Zijn anonieme brieven
Waarmêe men in het duister werkt
Als moordenaars en dieven
En in zoo mer.ig huisgezin
Werd dusrechtuiigesproken
Door 't smciig anoniem geschrijf
't Geluk voor goid verbroken.
Dat mogen de schrijvers van anonieme
iasterbriever, in hun zak steken.
Menesr dejuge van Jussepeseghem
mocht het antwoord van Tistje Labberdoe
ook in zijn zak steken. Hoe is 't mogelijk,
zei de jugepee, dat ge uw vrouw zoo
hebt afgetioefd Meneer de juge, ant
woordde Tistje, leef er ne keer een week
of vier mêe dan zult ge me dat niet
vragen. Er Stance zegtSpectator vraag
ne keer aan de lezers en de alderliefsie
lezeressen of dat ze...
Nu met de feest- en vroolijke dagen
Een penning willen schenken
Aan 't Steuufonds en alzoo
Ook onzen st rijd gedenken.
't Is al gedaan Stance.
Daar was een plaats open in de
Kommissie van Herstel, maar de benoe
ming is ook al gedaan. De kabinets
overste van meneer Theunis is er be
noemd. 't Schijnt dat het een postie is
van rond de 1000 frank per dag. Ja-ia...
laat de boerkens maar dorschen maar
daar zijn stielekens waar dat er meer
mêe te verdienen is zei Zander Tops, en
hij werd vlooicnvanger in 't apentheater
van Sebastepol.
Aan 't broodje geraken wordt
voor vele menschen vandaag een moeilijk
iets, Rond Tongeren in de dorpen Rucke-
lingen, Basenge, Wonk, enz., waren er
honderden menschen die daar hunren
kost verdienden met stroovlechten voor
stroohoeden. Nu liggen daar wagons en
wagons stroo op uitvoer te wachten,
