de voorgeschiedenis
van het Activisme
0,30
0,30
,.In a,nf fouweij staan de Nationalisten
m t gelid Van overal bereiken ons de ver-
neugendste berichten over de werking- en
den bijval.
feElke afdeelmg, elke vertrouwensman
orgamseere in stad of dorp den strijd
tnt mlic5ti??en wenscht, wende zicb
tot z n Arrondisdementsbestuur
J
De Leeuwenvlag
lil onzen Pijlkoker
31;;" IVilzt "i',gkT^ Ne"
•VOcr
t-eSlileF'™ V''
V-Si*:--;
CY
PRUS
Jaar,an,, N' 2473 WEEKBLAD 2«,d„S,„. M
Tolk der Knstene Volkspartij-Vlaaimcht Front P. V N.
Ot
)'uv wa«rfi»lö
ftaehfvaardlq
Stichter
ABONNEMENTEN
'"er jaar 15,00 fr. per 6 maand 7,50 fr.
•a vooriaad kaulkur
-bonnBmcntea op «Ue portkantoro», buitenland port nieer
REDAKT1E: Heofdop»tel!e.-: K. L V.o Opdenbc-ch.
VolktToilcjtcwcordif er. Postcbak 93175
BEHEER S. M. Drukk<*u Volfcsvorheffms -
14, Qod*r»rtiwt™at, 14t AaUt. - Telafoon 188
ANNONCEN
s prij» dor inaoncf-r n j> J,. ,'yj ;.;j 0»->re«rko
Al vurens ons een kijkje te gunnen
op de activistische strijd dienen wij
ons voor oogen te stellen den toe toe
stand der Vlaamsche beweging vóór
den oorlog.
Toen prins Albert enkele jaren voor
den oorlog den troon van België be
klom. legde hij het was de eerste
maal dal dit i:i België sedert 1830 ge
beurde -- den grondwettelijke!» eed
af ook in het Nederlandse!». Naar aan
leiding van dit feitje boden een aantal
laamschgezinde vereenigingen hem
een adres aan. waarin, na hulde ge
bracht te hebben aan zijn daad van
rechtsherstel jegens onze taal. een uit
eenzetting werd gegeven van het pro
gramma der Vlamingen. Op geen en
kel gebied zijn de Vlaamschgezinden
tevreden met de bestaande toestanden
zij vragen «de volledige erkenning der
rechten van het Xederlandsch in het
lager onderwijs, in het hooger onder-
wijs. in hel technisch en landhouwon-
derwijs. in alle takken van het bestuur,
:n het gerecht, in het krijgswezen,
voor het behartigen van de stoffelijke i
belangen zoowel als voor de bevorde-
ring van wetenschappen, kunsten en
letteren».
I'.lders lezen wij in dit manifest
Al hebben dc Vlamingen hun taal
lief.^al strijden zij voor hun zelfstan
digheid. zij zul'en nooit uit het oog
verliezen dat België en tweetalig land
is, dat de W alen hunne landgenooten
zijn. Hun ideaal is immers eene natie
mlgMyi "tBSMliflS?*- "t" romST
waarvan elk gelijke rechten geniet in j
het bezigen hunner wederzijdsche 1
taal
Dit werd geschreven in 1910.
merken in elk geval dat hij heel wat
sympathie voelt voor de autonomie
van Wallonië.
De provincieraden van.I.uik en He
negouwen namen wenschen voor be
stuurlijke scheiding aan. de tweede
met algemeene stemmen op" 2 na.
Het Waalsch congres van 20 Octo
ber 1912 te Charleroi besliste over te
gaan tot de samenstelling van een
Waalsch parlement.
Daarvan waren leden een zeer groot
getal volksvertegenwoordigers en an
dere politieke personen uit Wallonië
Destrée, Buisset, Hambussin. Neujean,
Pierard, Lorand, enz. Op voorstel van
den heer Destrèe werden lot voorzit
ters van de verschillende comiteiten
benoemd
Binnenland: Pastur; Openbare wer
ken Buisset, Rechtswezen: Ma-
gnette; Nijverheid en Arbeid: Troclet.
enz.
De Wallonisanten kozen tot her-
kenningsteeken den Gallischen haan
en besloten jaarlijks op 28 Septembe
het feest van W allonië te vieren.
De weerklank in Vlaanderen.
Dit denkbeeld vond zeker geen on-
vermengden bijval bij de flamingan
ten. In zijn antwoord op een open
brief van den Waalschen separatist
Jennissen. reageerde zelfs Pol De
Mout met argumenten, die geen steek
houden. Zoo schreef hijEen België
met zelfstandigheid der twee talen is
deelen
De partij-politieke tegenstelling.
In de jaren die aan den oorlog vooraf
gaan laaide de politieke strijd heftig
op. Sedert de jaren '80 regeerde de
katholieke staatspartij onafgebroken
over België. Socialisten en'liberalen
cischten het zuiver algemeen stem
recht en om toch den gehaten vijand
in de minderheid te krijgen, sloten zij
kartel. Toch behield de katholieke
partij de overhand. Wallonië gaf bij
de verkiezingen in 1912 een-flinke
meerderheid aan de oppositie. Vlaan
deren echter gaf 730.000 stemmen aan
de katholieke regeering, tegen 380.000
aan de oppositie.
Deze politieke tegenstelling was
olie op liet vuurtje van het Waalsch-
laamsdi conflikt en hetzelfde jaar
zond Jules Destrée, socialistisch afge
vaardigde voor Charleroi, zijn I.ettre
au roi sur la separation de la Wal
lonië et de la Flandre», in het licht.
Het is een schitterend pleidooi,
want Destrée is én advokaat én
^stiicei. AL een plotse donderslag aan
helderblauwe hernel klinkt na de
mooie-gevoelige bladzijde over het va
derland. de schrille bekentenis Sire il
n y a pas dc Beiges.
Kr is «Ie Waai vit. inconstant, per-
pétuellenient frondeur de l'autorité.
-Kr is dc Vlaming lent, opinatre.
]>atient et discipline.
En eindelijk ziin er Belgen, nl. de
officieelcn on de Brusselaar en voor
'leze laat sten laat dc heer Destrée
even aan zijn sarcasme vrijen-lom».
Kr is geen Belgische ziel. De Ver
smelting van Walen en Vlamingen! is
niet wenschelijken zelfs indien wij\
ze verlangden, zouden wij moeten
vaststellen dat ze mogelijk is.
Schrijver geeft dan een vluchtig, o
zoo vluchtig overzicht van de VI. be-
i £8II ff.
Ma 1830 werd het evenwicht verbro
ken ten nadeele van de Vlamingen.
Thans echter, le mouvement enivre
de ses succes et de sa force populaire,
a atteint son hut. II le dépasse. II me
nace la Wallonië.
En dan krijgen wij de opsomming,
lis nous ont pris la Flandre.
lis nous ont pris notre passé,
lis nous ont pris nos artiste,
lis nous out pris les etnplois publics,
lis nous ont pris notre argent,
lis nous ont pris notre sécurité
lis nous ont pris notre liberté
lis nous ont pris notre langue.
Hoe gevaarlijk het is voor profeet
tc spelen moge blijken uit de regelen,
w aar de heer Destrée het heeft over
«de veiligheid van Wallonië».
En het besluit? Och ja. de heer Des
trée is aan het woord en hij is zoo rijk
aan wendingen, hij is zoo gevoelig
voor schakeeringen dat het soms moei-
•ijk is oin zijn kleur te bepalen Wij
keld België, waarvan de tw
uit elkaar zullen gaan, het eene naar
Frankrijk, het andere naar Nederland
of Duitschland. In zulk België verlie
zen wij de voordeelen van de wissel
werking tusschen de groote bescha
vingen van West-Eurapa.
In elk geval was er in de houding
der Vlaamschgezinden tegenover Bel
gië heel wat verschil
Zoo sprak Ixxi. Dosfel in een voor
dracht in 1909 gehouden vóór het Al
gemeen Xederlandsch Verbond t
1 Gent
«Moest ons Nederlandsch hier te
niet. dan hebben wij aan België niets
meer.
Dan mag het verdwijnen, dan toch
verdwijnen niets meer dan eenige uit
wendige, bij het wezen der zaak on
verschillige vormen. Verdwenen zijn
beurtelings de verschillende Italiaan-
sche koninkrijken, een heel aantal
Duitsche vostendommen. Werd België
Fransch dan zou het wel opgaan in
Frankrijk.
Roept ons als 't u belieft niet ten
strijde, wanneer gij den hoogsten in
zet van den strijd, onzen volksaard,
doodt. Geeft ons geene geweren
slechts, maar eene taal in den mond;
geene kanonnen alleen, maar eigen
onderwijs. Zingt maar «rallions-nous
sous la incine bannière», zoolang dit
vaandel de dekmantel is van onze ver
drukking»
F.11 wat verder
«WIJ vieren echte vandaag en
ONS hart zal op 21 Juli regelmatig
kloppen, zonder haat maar vooralsnu
nog zonder liefde.
Typisch zijn de volgende verklarin-
f913 m de K~amerziltinö van 21 Mei
M. Destreev Ce sont les Flamin-
ganls qui m'o>t attaqué avec Ie plus
de virulence lorsque j'ai parlé de sepa
ration...
M. Franck. I,a separation a été
condamnée par tous les représentants
autorisés du mouvement flamand.
M. ^n Cauwelaert. C'est évident
ut e'est ce que j'ai dit dans mon dis
cours
M. Henderiekx. Nous ne voulons
pas la séparation.-mais nous nous ne
la craignons pas.
M. Franck. C'est autre chose
(Interruption a Textrêrae gauche).
M. Buisset. Vous avez déja com-
pns.
M Troclct. La séjiaration ne doit
j>as ét re considerée com me menace
contre la Flandre; au contraire e'est
seulement une question de bon sens
et de logiqup.
M. Hoyeis De la séparation. per
sonae ne doit parler, parceque per-
sonne ne doit y penser.
M. Destrèe. On a traité Tidée se
paratist avec les dernieres sévérités.
Moi-mêtne, j ai eu a hoisir entre hur-
luherlu. criminel et autres epithctcs
variées.
Op de stemming der Vlaamschge
zinden in het jaar 1914 waren de ne
derlagen die de flaminganten leden in
liet Belgisch parlement, n. 1. op het
stuk van het lager onderwijs en van de
iogerinrichting van grootcn invloed.
Persoonlijk heb ik van dichtbij kun
nen nagaan welke beroering dit ver-
Mekte in de studentenmiddens te l.eu
ven
I it dit midden kwam een flink pro
cent der eerste studenten aan de VI
hoogeschool en der frontstrijders.
Anderzijds was er te Gent: Ter
W aarheid.
Vlaanderen en Duitschland.
Welke waren tot nogtoe de verhou
dingen geweest tusschen de Vlaam-
sche beweging en Duitschland.
In een brochure over de Vlaamsch-
u aalsche nationaliteitcnstrijd. door
Dr Oswald in Mei 1914 uitgegeven,
vindt men daarover eenige gegevens.
In de jaren veertig zien wij pogin
gen tot toenadering. De aartsbisschop
van Breslau vertaalde Consciences
cc: sic roman. In Keulen en Brussel
werden Duitsch-Vlaatnsche zangfees
ten gehouden; studenten van Bonn en
euven verbroederden feestlijk. Aan
conscience werd de orde van den roo-
den adelaar verleend. In 1844 werd een
Duitsch-belgisch handelsverdrag ge
sloten. Het eerste Vlaamsch dagblad,
m fuiantieele moeilijkheden geraakt,
trachtte vruchteloos steun te krijgen
van den Pruissischen gezant te Brus-
so:. Te Gent hielden Wolff en Hof-
mann von Fallensleben voordrachten;
'•et tijdsschrift «De Broederhand» dat
van 184a tot 1847 verscheen, ijverde
n°°rt ^u,tsch-Belgische toenadering.
IK- liberale omwentelingen, die in 1848
zo:,wat overal in de Duitsche landed I
losbraken, brachten het einde deze*
""""Ken. die later iu de jaren 60. 70
Öaansjj
heldendaden, dat zijnt apostelen het
1,-oed voor hadden, toen zij ir hem
stamtrots en eigenwaarde opwekten
en hem t Vlaamsche Evangelie brach
ten, dat onder andere bevat ,\Yij u
noch Franschen noch Dili, sol,er
orden willen ons zeli zijn'»
«V iatningen. strijdt dus v,„,,i met
■euwenmoedi Doet u gelden I,„
Ugveld en overal, zoodat onze
verders na den oorlog i^^.,,
Het Vlaantsche volk
•veds een heldenras Z.K> een schoon
"rhi'A? |V"'k verHie"t »«n volle
ent. Eu als eerste belooning voor
jn dapperheid en trouw, schenken
i) het de Gentsche hoogeschool'»
De aonvisten hebben steeds beweerd
ut de franskiljon het eerst de g-..ds-
-Nle geschonden hebben Hist.irisch
cn M t:og .ens beproefd werden, z.mi |5» dit ,„.g „iet bewezen H.
temeer ,La« a-tivi"" 1'
naderingspogingen vooral naar Noord-
Nederland gericht hadden.
Dat de opkomst van Duitschland en
"e daling van het Fransche prestige
in de laatste helft der 19e eeuw van
invloed inoest zijn op de Vlaamsche
beweging spreekt vanzelf, daar de
laamsche strijd een onderdeel is van
den Germaansch-latijnschen twee
kamp.
I er wijl de Belgische barometer nu
met bepaald op fixe stond, hoopten
de onweerswolken aan den Europee-
schen gezichteinder zich h.>e langer
hoe meer op.
De Kuropeesche staten stonden in
twee kampen Frankrijk-Engeland-
Ru-sland eenerzijds, Duitschland-Oos-
tenrijk-ltalië anderzijds. Overal werd
koortsachtig gewerkt aan den uitbouw
der militaire uitrusting.
In België zelf was het vertrouwen
in de door de mogendheden gewaar
borgde neutraliteit sterk gedaald. In
al;e wei-ingelichte kringen kon meif
hooren vertellen dat m geval van
fransch-duitsch konflikt de duitsche
troepen langs België oin Frankrijk
zouden binnenrukken. Er waren dan
ook besprekingen gevoerd tusschen
leden van den belgischen en den En-
gelschen staf. De herinrichting van het
Belgisch leger was volop aan den
gang.
leen klonk in de vacantieperiode i
moordschor te Serajewo. Een maand
nadien zond de Duitsche regeering een
ultimatum naar Brussel. Op enkele da
gen stond Europa in vuur cn vlam
Het werd een Europeesche oorlog en
el-ira een wereldoorlog, lijk de ge
schiedenis er nog nooit een te zien had
geven. Millioenenlegers traden in
t veld. In Belgic verwekte de Duit-
sche woordbreuk groote verontwaar
diging. die dan door de gruwelen van
den inval men denke aan Leuven,
Aarschot. Dinant, enz. en d<w»r de
onmenschelijkhcid van de werklieden-
opcischingen stilaan groeide tot scher
pe haat,
Augustus 1914.
ij heben reeds gezegd dat er in
Augustus 1914 een eïectrische stroom
vaarde door België. Koning Albert
riep de Vlamingen toe: Gedenkt de
«lilden Sporen. Ook de flaminganten
waren loyaal en dc Ylaamschgezinde
h-a('en zetten hun lezers aan te strij
den voor het vaderland: zoo Hooger
Leven, I)c Witte Kaproen, het mce-
tmgisten weekblad Dc Vrijheid
«Dc Viaainsche Gazet» van 14 Aug
evenals «Het Handelsblad» van 13
Augustus drukten nog een artikel «Zij
zu.icn hem niet temmen» van dr hand
van Dr Borms.
Na gewezen te hebben op de held-
hattige houding der Vlaamschë solda
ten te i.uik, besloot de schrijver als
De Vlaming toont zoo ann zijn
broeder dc Waal, hoe uit de liefde tot
zijn aangebeden Vlaanderen, tevens
een diepe gehechtheid aan 'c Belgisch
vaderland gegroeid is; hij bewijst ruet
te denken dat deze "bewering der
visten juist is. omdat zij zoo goed he
antwoordt aan wat natuurlijkerwijze
kan verwacht worden van de'franskil
jon in voor hen zoo gunstige omstan
digheden.
Persoonlijk herinneren wij o-is wel
ken ongunstigen indruk het op on
maakte toen Maeterlinck, de man
le jargon vaseux. in dc Scala u- Mi
lanen ging verklaren dat België <lc
latijnsche beschaving gered had
^1' 22 ^uff- 1914 viel de Métropole
de \1. beweging aan als pangermanis-
tisch: Willem Jottrand. Rodenhach
moesten het ontgelden. «Bij ons geene
herdenking van den Slag der Guide
sporen meer. Wezen wij doodeenvou
dig Vlamingen».
In den J..urnal des réfugiés 24 Oct.
dA v iK>! 'nt- K'.ftifftf T'lK" naar
Raf. \erhulst. K. W eyler L. Franck
•n an Cauwelaert. «De pangermanis-
•nenden van den heer Franck, die
ten.
des tijds door den mond van p(
Mont de komst der Pruisen in Bck.c
•erlieidden en die nu bezig zijn de stad
Antwerjien in 't belang dezer laatste
nerocvolken».
R. Colleve schreef in «Le cri de 1 n-
are,, (15 Juni 1915, «u HelK,0„,
de demain sera lat me ou ne sera pas
isaietonze pirtij-lag
Zij U de Viaamsch-Nationale vlag.
Een brave jongen schrijft een - m
;ech' proza in een lokaal blad I n I De
folk,.icm van Aalst), „m er zijn ver
- t»Tttr,lig,ng over te luchten dat ue
.slechts enke e repelen hebben gewijU
in het Jeugd-eongres le Antwerpen,,
'.aten we aan dien veront waai dn
Hn meneer Opmerken dat ons hl.ul een
aanisch Nationaal strijdblad i, dal
aandacht vooral wijdt aan den
,1 '"''J'1- F"' hij
lm (j Jblre0 'I" we slechts een
ekblad ztjn en dat geen ersntig
hct °"s ban ten kwade .luiden
aan een godsdienstige het
i geen ruimer plaats inruimen
hgt met aan onverschilligheid
onzent wegen voor dc uitin «n van
godsdienstig leven, maar am het
akter zelf van ons blad
let zal. naar we hopen, de V.dks-
met verbazen dat een tijdschriifi
r natuurkunde h. v Kven ian,, ir.
brengt over ,1e Jeugdbetooging te
.werpen evenmin mag hei hem
n i cn <la' V1- Matinnaal
ijdblad dat verzuimt
•e hebben aan deze Jeugdbetoo-
in ons blad aandacht geschonken
■r zoover deze bctooging bei.me 01 -
i*rde van uit een Vlaamse'-mti
I standnunt bekeken.
•n »e hebben on, van harte ver-
de b"! over bet lanrnsch karakter van
de e katholieke belooging der Maam.
!»c*- Jongeren.
he
De Volksstem, het blad van den
Aloyersoen schrijft
t W as toch geen geheim voor nie
Minnd dat liet onze Vlaamsche kathc
was die wn -
naar Antwerpen cn hij zulke bctoi
gi";: pasten toch wel Vlaamsche vlag
gei en Vlaamsche muziek. Of dach
«ers h t nUSSchien dat «'e Fron
^'laani !n"n."fj,J- 1"n'' bezitten van d<
;|cWa,?wi,i™I^n,,ebe Be,,,.
Sc •.''•re Ti in
km bvbben
Hot ocrwic'iK.rt.
?00'ang het «Vinanderen »«u
-•'"tnVt.FFaToFda^
Frankriilc er- do militaire -—vor
ming in België.
o .vsstem <lc leeuwrnviac voor
zich opeischt.
We hopen dan ook dat op 11 Inlidag
van aanstaande jaar h. v de leeuwen-
m vnstz.nide titel ui «iV Vo" n-
de Maamschgezindheid „leT u!
L- fronters willen laten
Meer ,v>g. we hopen dat dc Vlaarn-
Sti,,dcntcnhond van Aalst toela-
ing zal krijgen om aanstaande iaa-
ieel tc nemen a in do i>r--cc- sj.> 1-111'-1
Luidruchtige va •'crlands'iefdc
Klein ,-e alhier
Wc kunnen beerijpen dat men o„,
monopoliu,,, v;u, ,t, |„llwfnv)
't glatcn na den wapenstilstand
"•cn or eenigen moed toe nnodip was
straatT t*1* |»r' Vn" H'1' vUk °p
a-i al de verstokte franskilionscho
indaars.
^r de rest geven wc aan de Volks-
f" goeden raad niet te veel te
r wiemen van de hartroerende he
•(■•innen die haar artikel b*-cn»t
-1 adres van dc «Kath'lick
Iatningen die tc
hct.yi-.amëch HnL
Hersenschimmen
ka.holieke paitcactic
zullen dc vermannin-cn -an der
herlev
Md ten
niet
>n'mttig in gewest.
