Verblijfplaats voor vluchtelingen
VONDEL, DE DICHTENDE JOURNALIST
VAN ZIJN TIJD
PROF. DR. C. HEYMANS
f HET ALGEMEEN NIEUWS 1, ZATERDAG S JUNI 1940
Ergens tusschen Mechelen en Aalst*
Gemiddeld honderdvijftig vluchtelingen
per nacht slaapgelegenheid, verfrissching,
koffie en hout om vuur te maken (voor de
primitieve veldkeukens) met daarbij bemoe
digende woorden, een kwinkslag en een flink
avondgebed.
Als men die menschen hoort vertellen wat
al miserie en wat al soorten van vluchtelin
gen voor één nacht slechts onderdak von
den, dan moet men tot het besluit komen
dat het hier geen vlucht was, maar wel een
panische volksverhuizing.
Ieder van deze vluchte lingen droeg een
'levensroman mee, dien zi] aan iedereen ver
telden, maar het schrijnende drama, de die
pe ellende hielden ze verbolgen en snikten
het slechts uit als ze iemand vonden, die
hen begreep en woorden van troost kon uit-
deelen om die verborgen wonden te heelen.
En het brave moedertje zuchtte Al die
miserie en al die verwoestingen van huis en
bezittingen is niets, als we vader maai' te
rugvinden
En op een goeien avond arriveerde de
kleine Waalsche familie vader, moeder en
zoon. Geëvacueerden uit Waalsch Brabant.
De zoon was reeds weg gemoeten oproep
van 16 tot 35. Hoeveel kerken heeft dit
Waalsch vrouwke niet bezocht om toch haar
eenig kind weer te vinden En ze heeft hem
weer aangetroffen. Eigens in Vlaanderen,
ontredderd en verloren gelijk honderd dui
zenden jonge mannen. En nu gaan ze weer
naar huis. Och, vader is metser, en zal wel
in de gauwte een kamertje optrekken. Maai
de hennen en de konijntjes zullen allemaal
dood liggen. De vrouw jammerdeEn ze
had nog vijf flesschen clie weggestoken en
Ge zult het misschien wel aardig vinden,
dat Vondel, de bekendste dichter van de ze
ventiende eeuw, in een Duitsche stad gebo
ren werd (17 Nov. 1587) en dat zijn vader
zelfs Joost de Duitscher werd genoemd.
Maar toch was de familie van Nederland-
sche, of eigenlijk zouden wij moeten zeggen
van Brabantsche afkomst, want zij kwam
oorspronkelijk uit Antwerpen.
In tegenstelling met veel beroemde kun
stenaars was Vondel nu eens geen wonder
kind integendeel zijn eerste werken zijn
van weinig belang en eerst, nadat hij op ta
melijk hoogen leeftijd gekomen was, maakte
hij de treurspelen, waar hij zijn roem aan
te danken heeft.
Het bekende drama Gijsbrecht van Am-
stel dat elk jaar op Nieuwjaarsdag in de
Stadsschouwburg te Amsterdam wordt op
gevoerd, schreef hij, toen hij vijftig jaar was
en toen was het nog lang niet uit met zijn
productiviteit; van zijn vijftigste tot zijn
twee en negentigste heeft hij nog heel wat
gemaakt.
Als ge u een dichter voorstelt als iemand,
die een beetje droomerig in het leven staat
en uitsluitend het mooie van de menschen
en de natuur om zich heen ziet en dat mooie
zoo goed mogelijk tracht te beschrijven, dan
hebt ge geen goed portret van den dichter
Vondel gemaakt. Vondel was een strijdbare
natuur en koos partij in de vele strijdvra
gen, die zich in dien tijd voordeden. In de
belangwekkende gebeurtenissen niet alleen
binnen de republiek, maar ook in het bui
tenland, stelde hij groot belang, hij verheug
de zich over de kranige prestaties van de
zeelieden, over de overwinning van de le
gers onder de stadhouders Maurits en Frede-
rik Hendrik, over het bouwen van de Beurs,
het Stadhuis (nu het Koninklijk Paleis) op
de Dam en voor elke gelegenheid had hij een
gedicht klaar.
Door zijn heftigheid maakte hij zich dik
wijls vijanden en zelfs werd hij meerdere
malen gerechtelijk vervolgd en zelfs veroor
deeld, maar aan den anderen kant maakte
hij weel veel goed door geen lof te sparen
als er iets geschiedde, waai-voor hij bewonde
ring kon hebben.
Het zal sommige menschen misschien
vreemd in de ooren klinken, maar de bewe
ring, ctet Vondel in zekeren zin de dichtende
journalist van zijn tijdvak was, is niet zoo
gek als zij er op het eerste gezicht wel uit
ziet. Vondel was inderdaad ook voor een goed
deel gelegenheidsdicnter en als men al zijn
gedichten die verband houden met voorval
len die tijdens zijn leven geschied zijn, ach
ter elkaar leest heeft men een tamelijk goed
beeld van de loop der geschiedenis in de ze
ventiende eeuw.
Daarnaast staan natuurlijk zijn groote
drama's, die behalve Palamedes er. m De
Leeuwendalers geen verband houden rnet
de historie van zijn tijd. Vooral die, welke
op het eind van zijn leven geschreven zijn,
bereiken een hooger peil dan het gelegen
heidswerk hoewel zij en om de taal en em
het onderwerp dikwijls niet gemakkelijk te
begrijpen zijn, als ge nog jong zijt.
Een zicht van de vluchtelingen vóór den ingang van de Kajotterscentrale
te Brussel
£)e gezichten van de groote massa vluch
telingen waren stoer, de oogen diep in de
'kassen, omkranst door zware randen van
slapelooze nachten en doorstanen angst.
Hoort hoe' dfe gastvrije vrouw uit -Brabant
vertelt van haar vluchtelingen.
"Wie kon ze weigeren We hebben vroeger
de bedelaars niet doorgezonden en de arme
ion de angers een warme tas koffieaangebo
den. We kennen nog al de namen der vluch
telingen uit de Vlaanderens van den oorlog
3914-1918. Moeien we nu de vluchtenden uit
de verre Kempen niet opnemen
Moet ik u ervan vertellen Het is met
geen pen te beschrijven
Wij hebben hier een schipper gehad, een
hoorn van een kerel. Men bad zijn prachtige
boot in de lucht doen springen.. Slechts twee
uren tijd gehad om het, hoogst noodzakelijke
te redden. Een schip van 250.000 frank
gansch zijn leven voor gewerkt. Een fortuin.
Zoo maar de lucht in Hij was met zijn
vi ouw naar zijn schoonmoeder gevlucht. Ook
hier moesten zij weg. De man was geknakt
als'een boer die zijn velden op één nacht
door donder en bliksem verwoest weet.
En de bankdirecteur. Een voornaam heer
schap. Hij kwam hier toe met zijn luxe-auto.
Hij gaf aan iedereen raad, maar wist zelf
niet wat doen. De vlucht zat in hem gelijk
in iedereen.
Wij gaven slapen aan een rijke boeren
familie uit de Kempen. Een boerin-weduwe
met 6 struische, blozende boerendochters. Ze
zaten op'een ontzaglijk geladen vier-wielen-
wagen. Daarnaast zeshonderd vijftig kilo
vleêsch in de kuipen. Een groote Keulsche
pot met over' de honderd kilo boerenboter.
De oude zwaaide nog altijd de plak. De
dochters sprongen op bevel van de moeder.
Ze vluchtten uit dwang met den harden trek
om den mond van boeren koppigheid. Des
tivohds schreide de vrouw haar leed uit.
Plots de aankomst van een langen wagen
met drie stokoude paters en drie gebogen
nonnekens. Een klein paardje trok dit
schouwspel voort. Achteraan liep een speel
goed van een veulentje. Onderweg geboren.
Het liep zoo maar los, hier en daar aan gras
sprietjes peuzelend en dan weer verder hup
pelend.
Een deftige famine wrong zich tusschen
de vermoeide slapers door. Een oude, dikke
vrouw een matant, langs beide zijden on
dersteund werd voorzichtig in een zetel
geduwd. Ze wilde maar immer terug naar
huis. Wat al last die familie met dit simpel
vrouwmensch gehad, heeft is niet te be
schrijven.
's Avonds laat, bij den terugtocht, als de
voorttrekkers niet meer wisten waarheen,
kwamen ze hier toe een braaf en simpel
huishouden moeder en vijf kinderen. Van
tegen Holland, aan 't Albertkanaal. De va
der was van 3 uur in den morgen weg naar
zijn'dagelijksch werk. Om 4 uur begon het
bombardement, en moesten ze vluchten.
De oudste getrouwde zoon heeft eerst zijn
zwaar gewonde vrouw op de schouders moe
ten weg dragen. Been af. Nu ligt ze ergens
iii een hospitaal in België of Frankrijk. Hij
weet niet waar. De vlucht door hun dorp
was verschrikkelijk. Kinderen riepen om
hulp tusschen de ineenstortende muren.
Maar ze moesten verder. Het oudste meisje
liep al biddend mee den gansehen dag door
met de handen samengevouwen.
Onder weg verloor de oudste zoon zijn
kindje, eigens meegenomen door geburen of
andere familieleden.
nog enkele kilo's suiker. Drie weken was het
geleden dat ze nog in een bed geslapen had
den. En nu kregen ze een pluimen bed.
's Anderendaags beloofde de vader ons stel
lig met de fiets nog eens terug te komen.
LaterUit dankbaarheid. En hij zou iets
meebrengen De brave man zal nog eerst
jonge konijntjes moeten koopen en dan lang
moeten wachten vooraleer ze vetgemest zul
len zijn. En ik zie hem dan afkomen met
een dik vet konijn. Ik stel me dat voor als
een echt en blij wederzien.
En dan de dikke dame, die tien kilo ver
licht was en er zoo maar een beetje tevreden
cm was. En de maaglijder, die beweerde dat
hij nu alles kon eten en totaal veranderd
was genezen En hij die al vluchtend leer
de fietsen en wel twintig keeren tegen moe
der aarde terecht kwam cn armen en ge
zicht kneusde.
En de jonge man die drie dagen bij het
lijk van zijn getroffen broeder bleef, geen
middel vond om hem naar huis te brengen
en hem dan maar zelf begraafde, eenzaam
en ver van huis. En de tientallen jongens,
kinderen nog, met verhalen van wanhoop en
vertwijfeling en die er toch heelhuids door
gekomen waren, als een wonder soms.
's Avonds laat gingen we naar de slapers
eens kijken -een volksverhuizing die slaap-
poos houdt.
De gastvrouw Is zelf tien kilo vermagerd
van zorgen en werken. Ook haar familie is
weg. Haar jongste zoon ligt ergens in Frank
rijk. Heeft hij er als jonge dichter, geen
voorgevoel van gehad
Het zal dit jaar geen Lente zijn
als zooveel andere in mijn jong bestaan.
Geen hoornen die als wierook walmen
hun witte droomen naar de zon.
Geen vooglenlied in boomenlaan
ot zot gespeel van jonge kindren.
Geen jubeling van zon en zangen
over het vredig land van ons verlangen.
Maar ver van huis
van dorp, alleen,
op vreemden bodem, zal ik gaan
lijk duizenden, die mijn broeders hieten
en dragen 't zelfde wapen van vervloeking,
in dezelfde uniform die menschen maakt tot
kudde
en teekent hen met vuige vlam
die haat moet branden in hun zielen.
Mijn volk,
ait wordt geen trotsche Lente weer
van licht en bloemenzegen.
De dagen zulten gaan en de nachten
als looden muren ivaarop onze gedachten
malen de lichtende signalen
van nooit voldaan verlangen.
Ook deze gastvrije moeder bidt nu voor
haar kind opdat gulle handen hem zouden
beschermen en om een wederzien dat dan
een feest zal zijn.
Wenscht U meubelen, huisraad of an
dere voorwerpen te koopen of te verkoo
pen Plaats dan een kleine annonce »n
Het Algemeen Nieuws Dit kost U
6 ft, per plaatsing.
Zooals men weet werd de Nobelprijs voor
physiologie en geneeskunde voor 1933 toege
kend aan een vooraanstaand Vlaamsch ge
leerde, prof. Corneille Heymans, van de Gent-
sche Hoogeschool.
Het is de eerste maal dat deze hooge on
derscheiding. voor dewelken slechts geleer
den met uitzonderlijke verdiensten en we
reldfaam in aanmerking komen, aan een
Vlaming te beurt valt. De eenige Belg die
tot op heden den Nobelprijs voor genees
kunde verwierf, was prof. Bordet, in 1919,
terwijl ook nog twee andere Franschtalige
landgenooten op de eerelijst voorkomen, n.l.
M. Maeterlinck, in 1911 «voor de letterkun
de), en H. La Fontaine, in 1913 (vredes
prijs).
Mei de Vlaamsche wetenschap
de wereld rond
Voor de Vlaamsche intellectueelen is prof.
Hevmans geen onbekende. Hij behoort tot
een familie die zich op wetenschappelijk ge
bied bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt.
Op 28 Maart 1892, te Gent geboren, is hij
de zoon van wijlen prof. J. P. Heymans,
stichter van het Instituut van pharmaco-dy-
namie te Gent en die insgelijks de eerste rec
tor was van de gedeeltelijk vervlaamschte
Rijksuniversiteit. Hij is ook de broer van den
h. P. Heymans, oud-minister van Economi-
sche Zaken
Na den oorlog te hebben meegemaakt,
waaruit hij als artillerie-luitenant weerkeer
de. zette prof. Heymans zijn geneeskundige
studiën aan de Hoogeschool te Gent voort.
Gedurende tien jaren was hij er leerling van
zijn vader. prof. J. P. Heymans, dien hij la
ter als hoogleeraar in de pharmacologic zou
opvolgen. Verder studeerde hij te Parijs,
Londen, Weenen en Utrecht. Als geleerde
werd hij viermaal uitgenoodigd door Ameri-
kaansche Universiteiten, waar hij een der
tigtal voordrachten hieV', ook door Duitsche,
Engelsche. Fransche, Spaansche en Italiaan-
sche en Hongaarsene Universiteiten
Na den oorlog werd hij eveneens uitgenoo
digd bijzondere 'essen te geven aan de Hoo
geschool van Moskou.
Zijn laboratorium te Gent is sedert jaren
als 'het ware een wetenschappelijk Mekka,
waar rechters en professoren uit het. buiten
land. van zijn bevindingen kennis komen
nemen, of hun verdere vorming voltooien.
De huidige internationale toes rand heeft
deze bedrijvigheid evenwal grootendeelr on
derbroken
De Nobelprijs weid aan prof. Dr. Heymans
feitelijk toegekend voor zijn wetenschappe
lijke opzoekingen in het algemeen, in tech
nische termen voor zijn ontdekking van
het mecanisme van de sinussen en van de
aorta en voor zijn opzoekingen nopens de
regeling der ademhaling. Zijn opzoekingen
hadden vooral betrekking op de physiologie
en de pharmacologic van de ihermo-regeling
der stofwisseling en van de adembalings- en
cardiovasculaire functies. De professor heeft
zijn bevindingen in talrijke publicaties uit
eengezet. De plaats ontbreekt ons om hier
zelfs maar de opsomming ervan e geven.
De zenuwreguleering van den
bloedsomloop
Zooals we hier'toven reeds schreven, stel
den zijn opzoekingen vooral de physiologisch
bloeddruk regelende mecanismen in het licht
en houden rechtstreeks verband met het fon-
damenteel vraagstuk van de arterieele hy-
pertensie «hooge aderdruk) wier mecanisme
door bewuste bevindingen nader bepaald
werd. Anderzijds neeft zijn arbeid meer licht
geworpen op de physiologie en de pharma
cologic van de ademhalingsfunctie Hij ont
dekte namelijk dat de ademhaling reflecto-
risch geregeld en beïnvloed wordt door de
bemiddeling van zenuwelementen die gevoe
lig zijn aan de scheikundige samenstelling
van het bloed en die vooral gelocaiiseerd zijn
ter hoogte van de arterieele bloedvaten nabij
het hart en ter hoogte van do slagaders die
de hersens voeren, t.t.z. ter hoogte van de
sinus caroticus.
In samenwerking met Bracq, Brouha en
Samaan publiceerde Dr. Heymans een studie
over de gevolgen van de vernietiging van de
thoracico-lombaire sympathische keten bij
den hond. Zoo werden onverwachte feiten
aan het licht gebracht die de ontoereikend
heid van de huidige kennissen inzake de
physiologie van het sympathisch zenuwstel
sel treffend aantoonde. (Dok andere kwesties
vestigden zijne aandacht en zoo deed hij op
zoekingen inzake de hyperthermic (hooge
verwarming) door het methyleenblauw, het
dinitro-phénol en andere rechtstreek sche
prikkels op de stofwisseling, verder bestu
deerde hij de dioxaren-derivaten, den bulbus-
oorsprong van de cardio-acceleratorisehe ze
nuwvezels van de vagi, de vaso-dilatorische
werking van het koolzuur na sympathecto
mie den invloed van de rachi-anesthesie op
de vasomotorische zenuwen en andere be
langrijke kwesties.
Ziedaar dus een overzicht van zijn voor
naamste wetenschappelijken arbeid.
Wellicht zullen sommige medische uitdruk
kingen den lezer geen voldoende beeld ver
mogen te geven van het reusachtig werk
\an den Nobelprijswinnaar geregeld, daarom
zij hier geresumeerd, dat de uitvinding van
prof. Heymans sloeg op de zenuwregeling
van den bloedsomloop, namelijk, dat de
ademhaling reflectorisch geregeld en beïn
vloed wordt door de bemiddeling van zenuw-
elementen die gevoelig zijn aan de scheikun
dige samenstelling van het bloed.
Experimenteel kan men den
hoogen bloeddruk doen
verdwijnen
Voor het oogenblik stelt de professor een
onderzoek in over den bloedsomloop en de
ademhaling voornamelijk in verband met
den hoogen bloeddruk. Hij is reeds tot de be
vinding gekomen dat het mogelijk is den
hoogen bloeddruk experimenteel te doen ver
dwijnen.
Later ontdekte hij dat de ademhaling re
flectorisch geregeld en beïnvloed wordt door
scheikundige prikkelingen die hun oorsprong
vin den in het hart en in de groote bloedva
ten. Hij werkt dus vooral op experimenteel
gebied met vooruitzichten op geneeskundige
toepassingen. Het is de taak van anderen uit
zijne bevindingen gevolgtrekkingen te ma
ken.
De bekroning van een lange
reeks schitterende
onderscheidingen
Voegen wij er aan toe dat de Nobelprijs
slechts de bekroning is van een lange reeks
andere hooce onderscheidingen, die werd
ingezet met de toekenning van verschillende
reisbeurzen. Prof. Heymans is verder lau
reaat van den Alvarenga-prijs der Konink
lijke Geneeskundige Academie van België,
waarvan hij lid is. laureaat van de G3"ge-
prijs der Koninklijke Academie van Weten
schappen, van den Cyon-prijs der Resïe
Academia de Scienze di Bologna van den
Monthvonprijs der Academie des Sciences
de Paris en van den vijfjaarlijkschen prijs
der geneeskundige wetenschappen, die hem
door de Belgische regeering werd toegekend.
Verleden jaar verwierf hij den Pius Xl-prijs
van de pauselijke Academie van Wctensclfcnp-
pen. waarvan hij lid is.
Verder is prof. Heymans lid van talrijke
internationale wetenschappelijke vereenigm-
gen en doctor honoris causa van de hc*oge-
school van Utrecht
Misschien is deze opsomming nog vei' van
volledig. Zij wijst in ieder geval op een schitr
terende wetenschappelijke loopbaan, zoodat
de toekenning van den Nobelprijs aan den
Vlaamschen geleerde wel niemand verrassen
En dat besluit kan in leder geval ge
trokken
De verdiensten, die Prof. Dr. Heymwn*
i*oor het lenigen van de nooden dar
menschheid heelt verworven, zijn voc*-
loopig niet bij benadering te overzien.
