Een reportage-tocht In de
streek van leper en de
West-Vlaamsclie bergen
3
HET ALGEMEEN NIEUWS DINSDAG 18 JUNI 1940. g—
TUSSCHEN WIJTSCHATE EN KEMMEL
In leper werden 200 burgers gedood. De opruiming van de stad
in volle werking. Geen vrees meer voor besmettelijke ziekten.
Op de West-Vlaamsche bergen waren de versterkte plaatsen
bezet door... vluchtelingen
Tijdens de dagen, dat de strijd nog woedde tusschen Veurne en de zee, gingen
geruchten, dat tot de zwaar-gehavende steden, ook leper behoorde. Menschen, die
zich ooggetuigen noemden, gaven te verstaan, dat leper weer even pijnlijk uit
duizenden wonden bloedde, als in 1914-1918 het geval was geweest. Men zal dan
ook licht onze verbazing begrijpen, toen wij een leper terug vonden dat, behoudens
de gewone beschadigingen, waaraan geen gemeente is ontkomen, nog even gaaf
is als vóór het losbranden van het kanon. Op de straten zijn de puinhoopen van
glas, dakscherven, steenblokken, die zooveel gemeenten nog ontsieren, niet meer
te zien. Glazenmakers hebben reeds veel herstellingswerk uitgevoerd, het leven gaat
ordelijk en rustig voort, leper is ditmaal beaald gespaard gebleven.
Nochtans is de oorlog niet onopgemerkt
gepasseerd. Bijna zes dagen, vanaf Donder
dag 23 Mei tot Woensdag 29 Mei, heeft de
bevolking in angst geleefd. Vijf maal heb
ben de vliegmachines, op Donderdag, Vrij
dag, Zaterdag en Zondag, aanvallen op de
stad ondernomen. Iedere hoek van de stad
is geraakt geworden. Het doelwit vormden de
Engelsche konvooien, die in en rond de stad
waren en uiteraard moesten daarbij de hui
zen in de beoogde wijken het ontgelden. Bom
men kwamen terecht in het St. Maartensge-
sticht en in het theatergebouw. Een defekt
aan de electrische leiding maakte dat Vrij
dag de sirene niet kon werken. De argelooze
voetgangers werden toen plotseling opge
schrikt door een eskader vliegtuigen, dat mi
litaire doeleinden bestookte, waarbij de bom
men echter ook de burgers raakten. 65 wer
den gedood, 70 gewond. Zoo is het voortge
gaan tot thans de triestige balans een ver
lies van 2"0 burgers aanwijst.
Hoe vreemd het ook moge klinken, men
acht dit cijfer nog betrekkelijk laag, gege
ven het feit dat op bepaalde dagen zooveel
vluchtelingen op het Marktplein waren, dat
men de sirene moest laten gaan, om de men
schen wat lucht te kunnen geven.
Een tragisch misverstand deed zich toen
nog 's Zondags voor. De ordebewaarders gin
gen op dien dag de straten af om den vluch
telingen te melden, dat zij een uur tijd had
den om de stad te verlaten. Vele inwoners
verkeerden in de meening dat dit ook voor
hen gold en trokken mee in de richting van
Veume.
151 Granaten in 5 minuten
Na de verschrikking van de luchtbombar-
dementen, is die van de artillerie gekomen.
Van Zondagavond tot Woensdag heeft het
spervuur geduurd, grootendeels over de stad
heen. Maandagavond bereikte dit ziin he
vigste kracht; bewoners hebben geteld dat
er in de eerste vijf minuten 138 granaten wer
den afgevuurd, in de tweede vijf minuten
151 In verhouding tot die fantastische vuur-
uitbarsting is de materieele schade gering,
ook al schat men haar op wel een 10 millioen
frank. Maar schier geen enkel huis is wat
men noemt, onbewoonbaar, geen enkele nij
verheidsinrichting met den grond gelijk ge
maakt. Van de gloednieuwe Hallen en de
hoofdkerk zijn zelfs slechts wat brokken af
Het verhaal van den Schepen
Schepen Delahaye, die ook van 1914 tot
1918 in zijn stad is gebleven, heeft zich nu
weer verdienstelijk gemaakt. Toen de burge
meester verplicht was geworden de stad te
verlaten, heeft hij de leiding in handen ge
nomen.
In een omstandig relaas heeft hij ons de
gebeurtenissen verteld.
Op 27 Mei moest hij, 's avonds om 9 u. 30,
onderhandelingen voeren met de Engelsche
overheden betreffende de evacuatie van de
stad. Het leidde tot geen resultaat. Inmid
dels werden de burgers verplicht, 's nachts
de kazematten te ontruimen, doch de sche
pen, die in de schuilplaats onder het Belfort
verbleef, gaf de menschen den raad er te
blijven, 's Nachts, om 4 uur, kreeg hij bezoek
van een Engelsch officier, welke opnieuw op
evacuatie aandrong. De schepen heeft hem
toen een lijst ter hand gesteld met de namen
van 2800 ouderlingen, zieken, hulpbehoeven
den, enz., die onmogelijk zonder transport
weg konden gaan. Indien de Engelsche be
velhebbers er voor konden instaan dat die
2800 benevens de 3000 andere burgers welke
in schuilplaatsen zaten, direct konden ver
voerd worden, zou hij tot de evacuatie over
gaan.
Uiteraard kon hem die verzekering niet
gegeven worden.
Hij besloot toen dat de burgers in leper
zouden blijven.
De volgende uren zijn toen in angstige
spanning verstreken. Duidelijk hoorde men
vanuit de schuilplaatsen in de onmiddellijke
omgeving, het gieren der granaten, het knal
len der geweren, het tikken der mitrailleu-
de laatste maal in hun schuilplaatsen voed-
zen. Dinsdagavond konden de burgers voor
sel krijgen.
Dien nacht nam het Engelsch geschut in
hevigheid af en bij het krieken van den dag
In de omgeving van de West-Vlaamsche bergen liggen de wegen vol met achter
gelaten oorlogsmateriaal. Hier zien wij een zwaar kanon op den weg van Wijt-
schate naar Kemmel
Daarna ging men er toe over de puinhoopen
op te ruimen en herstellingswerken te begin
nen.
De gemeente heeft daar 125.000 fr. voor
uitgegeven aan arbeidsgeld, doch nu mag
dan ook van leper getuigd worden, dat de
oorlogswonden er al grootendeels geheeld
zijn.
De versterkte plaatsen op de
West-Vlaamsche bergen...
Van leper gaat onze tocht naar de vroe
ger zoo heerlijke West-Vlaamsche bergen.
Er staan kruisjes langs de baan. Onbehol-
Zij is er voor gespaard gebleven. Tot haar
groote verwondering werd de artilleriestrijd
slechts een duel tusschen aangevoerde En
gelsche en Duitsche batterijen, die elkaar
over de gemeenten heen bestookten. Het heeft
wel schade aangericht en was soms zoo dicht
bij de plaatsen waar de menschen zich schuil
hielden, dat velen aan hun laatste uur ge
loofden. De gevreesde vemietigingsstrijd is
echter uitgebleven.
Nu kent men de oorzaak. Door den snellen
opmarsch van de Duitsche troepen, welke in
Noord-Frankrijk de omsingelingsbeweging
hadden gemaakt, waren de versterkte plaat
sen op de bergen door de troepen verlaten.
In hun plaats hadden vluchtelingen er ver
blijf gekozen; deze vreedzame lieden zochten
het veege lijf te bergen vlak naast de kanon
nen, die hier Frankrijk's grenzen hadden moe
ten verdedigen.
De Duitsche soldaten welke van Belgische
zijde op de bergen aanrukten, wantrouwden
echter nog den Kemmelberg.
Toen het bleek dat de Kemmelberg onver
dedigd was, werd het een duel met de Engel
sche batterijen, opgesteld aan den voet der
bergen.
Toch hebben Kemmel, Reninghelst en West-
outer öok geleden. In Kemmel heeft men den
oorlog zelfs bijna zes dagen beleefd. Want
nadat op Vrijdag 24 Mei de vliegmachines
verschenen, waren en viermaal een raid
hadden ondernomen, begon toen het ge-
schutsvuur, dat zijn hevigste kracht in den
nacht van Maandag op Dinsdag ontwikkel
de.
Een familie (moeder, dochter, zoon en
oom», die een schuilplaats had gezocht ach
ter het huis in een abri. werd door een vol
treffer gedood. Het gebouw der meisjesschool
het gemeentehuis, de huizen van veldwach
ter en burgemeester* werden geheel of ge
deeltelijk beschadigd.
Nu echter biedt Kemmel weer een rusti-
gen, haast properen indruk. Haastig is men
met het opruimingswerk begonnen en overal
klinkt het geklop van hamers...
De mensch herstelt, wat hij zelf vernielde.
De aangerichte verwoestingen in de Zonnestraat en Hocgeweg te Meenen
kwamen de Duitsche troepen de stad bin
nen.
De strijd tegen de epidemie
Hetgeen de h. Delahaye het duidelijkst uit
den vorigen oorlog was bijgebleven, was de
typhusepidemie, welke in 1915 in de stad is
losgebroken. Die was grootendeels ontstaan
tengevolge van de weinige zorg, welke men
aan het bergen van lijken en ontsmetten der
plaatsen had kunnen besteden.
,Het eerste werk na de bezetting der stad
was dan ook het bergen en begraven der
dooden, het wegvoeren van dierenlijken en
ontsmetten van schuilplaatsen en kelders.
pen houten kruisjes, met wat schamele veld
bloemen er rond. Aan de kruisjes hangen hel
men. Engelsche helmen, Duitsche mimen,
Belgische helmen... De kruisjes stam op een
zandlaag, haastig weggegraven in de beplante
velden. Ze zijn niet talrijk, hier twee, ginds
een.
Er liggen kanonnen langs de baan. Van
veel kanonnen werd de reusachtige, dreigen
de loop nog gedemonteerd en ligt naast de
wilen. Enkele staan nog gaaf en uiterlijk
gereed om de vernietigende projektieien v,;eg
te slingeren.
Er staan groen-zwart geschilderde vracht
auto's dwars dooreen, er liggen tankwagens
omgekanteld op het gewas' van ie velden.
Zoo gaat de tocht dan. tusschen kruisjes,
kanonnen, auto's. De wielrijder moet soms
haastig het hoofd buigen voor een slingerend
kluwen electrische draad, ijlings zwenken
voor 'n verraderlijken granaat trechter. Rond
hem staan de hïlizen, sommige wankelend
op den zwakken steen van twee muren, in
eenkrimpend onder het zakkend dak. ande
re nog recht en kloek maar in de vensters
de holle zwarte gaten van het gebroken glas.
Het is stil en schijnbaar vreedzaam in de
streek van de West-Vlaamsche berg ui. Een
vogel kwinkeleert, een landbouwer komt met
zijn traagstappend paard voorbij en roept
een avondgroet. De lucht is klaar en wolken
loos en teekent scherp de lijnen van de berg
toppen af, Kemmelberg met zijn ronde toren,
de Zwarte berg en de Rcode berg.
Daar had Frankrijk zijn versterkingslijn
doorgetrokken, forten en kazematten gebouwd
die geheel de vlakte van Poperinge en Ko
men zouden bestrijken.
Zicht op de monumentale, geklasseerd
de, Romaansche kerk van Sint-Baafs"
Vijvc die deerlijk gehavend werd
Het gemeentehuis te Kemmel dat zwaar beschadigd is. Op de foto zien wij de
achterzijde van het gebouw
Vrees die gelukkig voorbarig
bleek
Toen de oorlog was uitgebroken en de
Duitsche opmarsch voortdurend sneller het
gebied naderde, begon de angst onder de be
volking te g'roeien. Zij vreesde in het vernie
tigend geschutsvuur van de zware kanonnen
gevangen te worden, zii duc-itte de hel, die
van den ton der bergen zou losbreken.
Wenscht U meubelen, huisraad of an
dere voorwerpen te koopen of te verhoo*
pen Plaats dan een kleine annonce is
Het Algemeen Nieuws Dit kost H
6 ft. per plaatsing.
