Nadere bijzonderheden over de
ontploffing van het schip met
Belgische Krijgsgevangenen bij
Willemstad
VERDUN 1918
DE TOESTAND
IN NEDERLAND
*;rdam
De uitbetalingen aan de
hulpbehoevende gezinnen
HIT ALGEMEEN NIEUWS WOENSDAG IS JUNI IMS.
I Een vreeselijk schouwspel
"W ij hebben reeds vroeger een paar keeren
een bf.richt gegeven over het vergaan van het
schip met Belgische krijgsgevangenen in het
Hollandsche diep bij Willemstad. Hier vol
gen enkele nadere bijzonderheden over deze
ontploffing
Na de capitulatie van het Belgische leger
werden een aantal onzer soldaten door de
Duitschers naar Zeeuwsch-Vlaanderen ge
ëvacueerd om per schip ns-r Duitschland te
worden overgebracht. De tocht ging over
Hulst. Op 30 Mei of 1 Juni werden te Wal
cheren 6,000 Belgische soldaten ingescheept
van
A 1
Dusseno
/ids eb
Made.
sC
Terheiden
Klundert
Fiinaarl
i.jor.i
etennge
üinnekQ/i
Prins
Ruk/en
Riisberpen
°Chaam
Zundertjbf
:r ,f-.s
urnoou
Voor menschen die niet zouden weten
waar het Hollandsche diep en Willem
stad zich bevinden geven we hier een
duidelijk kaartje.
op een escorte van drie schepen. Het veron
gelukte troepentransportschip, dat proppens-
vol stak bewoog zich op eigen kracht, terwijl
de twee andere schepen door een sleepboot
getrokken werden.
Het eerst gemelde transportschip moet in
het Hollandsch Diep. nabij Willemstad op
een mijn geloopen zijn.
In Willemstad dacht men aan een bom-
aanval in de stad sprongen de ruiten stuk,
de deuren werden opengerukt en de men
schen liepen vol schrik naar de kelders. De
uitbarsting was zoo geweldig dat de inwo
ners van Fijnaart den slag zeer goed kon
den hooren.
Na het langgerekt en angstwekkend loeien
van de scheepssirene van de sleepboot, die
de twee andere transportschepen voorttrok,
liepen de menschen 'van Willemstad naar de
haven. Ze dachten aanstonds dat er iets
vreeselijks moest gebeurd zijn ir* het Hol
landsch Diep. Sommigen zagen nog men-
schenftchamen huizenhoog boven het water
vliegen. Aan de haven lagen honderden deer
lijk verminkte lijken in het water. Angstig
gillende gekwetsten riepen om hulp, zwaar
bepakte soldaten trachtten al zwemmend de
kade te bereiken. Vele soldaten deden het
onmogelijke om hun kameraden te redden.
Het achtergedeelte van het getroffen schip
verdween stilaan in 't water, meer dan de
helft van de soldaten kwam aldus in de gol
ven terecht. Het ander gedeelte van het schip
stak schuins de lucht in, de gevangenen rie
pen om hulp, sprongen wanhopig in het wa
ter en verdwenen tusschen grijpende armen
en angstig vertrokken gezichten in de golven.
Een ware paniek greep allen aan
In de haven van Willemstad stonden de
redders aanstonds paraat de Duitsche mo
torbooten en de vissehersbooten van de stad
traden snel en kordaat in actie om de gewon
den en de drenkelingen aan wal te brengen.
Verscheidene gevangenen waren reeds zwaar
gewond alvorens zij in het water terecht
kwamen, niet alleen door de ontploffing, maar
ook doordat ze bij de paniekstemming op het
schip onder den voet werden geloopen. Vele
arme jongens waren totaal overstuur zoodat
men voor hun geestvermogens vreesde.
Op de havenkaai werden een na een de ge
wonden neergelegd. De voetpaden langs de
huizen waren echte hospitalen Een deernis
wekkend schouwspel. Erger dan een slagveld
Flinke hulpverleening
Niet allleen de moedige Willemstadsche vis-
schers maar ook de Duitsche militairen heb
ben bij de reddingspogingen prachtig werk
geleverd. De gevonden werden aanstonds in
gereedgemaakte en leegstaande huizen en
^oollokalen ondergebracht. Doktor Schip
horst met zijn verpleegster deden onmen-
schelijk werk. Het gemeentebestuur zorgde
voor medische en geestelijke hulp.
Daar de telefoon in de stad niet bruikbaar
was moest men per motor of auto de ver
schillende dokters en verplegers van nabu
rige dorpen steden gaan verwittigen. Dag
en nacht werkten de dokters aan de gekwet
sten. Hun toewijding, alsook dez; van ver
plegers en verpleegsters verdient allen lot.
Vooral dokter Schiphorst heeft zich gedu
rende al deze drukke dagen buitengewoon
verdienstelijk gemaakt.
Een moedige kapelaan
verongelukt1
Oök voor de geestelijke hulp aan de solda
ten werd direct gezorgd. Kapelaan Knip-
scheer uit Fijnaart, die onmiddellijk werd ge-
waarschuw/, heeft zonder ophouden sterven
den en gewonden bijgestaan. Onvermoeid
reed hij na het afgedane drukke werk terug
naar huis. Onderweg is hij in botsing geko
men met een auto. Waarschijnlijk door af
gematheid gansch ontredderd. Hij werd met
een zware hersenschudding opgenomen en
naar de pastorij van Fijnaart vervoerd. Men
vreest echter voor zijn leven.
Een droevige statistiek
De meeste gewonden werden naar zieken
huizen van Breda, Oudenbosch, Steenbergen,
en Prinsenhage gevoerd. Ongeveer 300 sol
daten zouden verdronken zijn. 300 werden
gered, terwijl verscheidene zwaav gekwetsten
gedurende het vervoer naar de hospitalen
den geest gaven.
Een massagraf te Willemstad
De pastoor van Willemstad heeft een mas
sagraf doen maken. Hier werden de aan hun
wonden overleden soldaten op 9 Juni met
militaire eer begraven. Een ontzaglijke me
nigte woonde deze droevige plechtigheid bij.
Er werden pakkende redevoeringen uitge
sproken. De Belgische legeraalmoezenier, die
gered werd, sprak zijn jongens afscheidswoor
den toe die alle toehoorders tot diep in hun
hart roerden.
Zoo moesten onze jongens uit de Vlaan
ders, het verre Zuid-Brabant en Limburg en
de soldaten uit het Walenland, een tragie
ken dood vinden in de wateren van Noord-
Nederland.
Wellicht heeft, de. pastoor van Willemstad,
die op het massagraf een klein gedenkteeken
liet plaatsen, een lijst van de aangespoelde
lijken en van de aldaar gestorven soldaten.
Bij hem dus en ook in de hospitalen van Bre
da. Oudenbosch, Steenbergen en Prinsenhage
zullen naar alle waarschijnlijkheid inlich
tingen in te winnen zijn.
Zes, vier en twee frank
per dag
Talrijke Belgen bevinden zich op het
oogenblik in grooten nood. Hun hulpbron
nen, die hun anders een, alhoewel beschei
den inkomen verzekerden, zijn uitgeput.
Werkeloozenverzekering, oorlogssteun voor
gezinnen, en andere soortgelijke diensten
hebben hunnen betalingen gestaakt. Meestal
omdat de ambtenaren gevlucht zijn en de
kas meegenomen hebben. Zij meenden waar
schijnlijk het geld voor de bezettende macht
in zekerheid te moeten brengen en hebben
daarmede de bevolking in den bittersten
nood gedreven. etHzelfde is geschied voor de
openbare kassen, waaruit de salarissen dei-
ambtenaren en andere bedienden betaald
werden.
Het wegvoeren van deze kassen heeft tot
gevolg, dat de salarissen der ambtenaren en
openbare bedienden slechts voor een zeer
klein gedeelte, dat volkomen ontoereikend is,
kunnen betaald worden. Om in den drin
gendsten nood te kunnen voorzien heeft het
Ministerie voor Volksgezondheid in een rond
schrijven van 28 Mei iv40 de gemeenteover
heden verzocht, in het kader van de open
bare weldadigheid aan iedere hulpbehoeven
de familie volgenden steun per dag als voor
schot te betalen
6 B. frank voor het hoofd van het gezin;
4 B. frank voor de echtgenoote, en 2 B. fr.
voor ieder andere tot het gezin behoorende
persoon.
Vele gemeenten waren echter n;,et in staat
zelfs dit geringe hulpgeld uit te betalen.
De militaire bevelhebber heeft nu in over
leg met de Belgische diensten zorg gedragen
dat de gemeenten de noodzakelijke geldmid
delen krijgen om aan hunnen verplichtingen
te kunnen voldoen. Bovendien heeft de be
zettende macht uit eigen middelen aan een
reeks gemeenten kredieten verschaft. Ten
slotte heeft het militaire bestuur aan het
Ministerie voor Volksgezondheid het drin
gend verzoek gericht, den door haar vast-
gestelden steun onmiddellijk aan een nader
onderzoek te onderwerpen en er zorg voor
te dragen, dat die steun in den kortst moge
lijken tijd op een peil gebracht wordt, dat
aan iederen behoeftige het noodzakelijke
levensonderhoud verzekert.
eHt voornaamst zal echter zijn (en daar
voor werkt de bezettende macht met allen
nadruk), door het deen herleven van de
economische bedrijvigheid weer werk en
brood voor de groote massa* te verschaffen.
Verbitterde strijd om Verdun in 1916. De Duitschers moesten
lich terugtrekken. In werkelijkheid waren er in zes maanden
tijd 240.0C0 Duitschers gevallen tegen 275.000 Franschen
Verdun 194(1 door de Duitschers ingeno
men. De Duitsche opmarsch staat vóór geen
verrassingen snel en een na een worden
steden en forten en stellingen bezet en in
genomen die ons data en feiten in herinne
ring brengen uit den vorigen wereldoorlog
1914-1918. Zoo Verdun. De aanval op Verdun,
vel gaf La defense de la Meuse se fait
sur la rive droite Van hem is ook het be
roemde gevleugelde woord afkomstig lis ne
passeront pasInderdaad heeft hij woordl
gehouden de Duitschers hebben de Fransche
linie bij Verdun niet kunnen doorbreken.
Op den eersten aanval der Duitschers volg-
Een van de felgeteisterde straten van Verdun bij de bombardementen in 1916
die den 21 Februari 1916 inzette, heeft zes
maanden lang geduurd.
Verdun hield stand. Daardoor werden de
Duitsche legers hun bewegingsvrijheid ont
nomen in den Mameveldtocht. Het heeft in
1916 ziin naam gegeven aan de wel meest
dramatische episode van den oorlog in Frank-
riik. Zoolang v. Falkerhavn. als opvolger van
Moltke. de leiding der Duitsche operation had.
heeft zijn initiatief zich nagenoeg uitsluitend
met de onderneming tegen de vesting bezig
gehouden.
Den 21 Februari 1916. toen Joffre en Haig
juist hun veldtochtsplan hadden vastgesteld,
werden zij verrast door een krachtigen aan
val der Duitschers 00 Verdun. De?e verster
king vormde een vooruitspringende hoek in
het toenmalige Fransche front, die tegelijk
kon worden aangevallen van het Noorden
door de bezet ting" der forten op den rechter
oever van de Maas. van het Oosten in
Woëvre. en van het Noord-Westen aan de
andere ziide der rivier. De voorziening van
de troeoen kon alleen geschieden door het
lokaalspoor van Bar-le-Duc naar Verdun de
andere sooorwegen lagen onder het vuur van
de Duitsche kanonnen. Het eigenaardige nu
van de geheele situatie was. dat het bezit
evenmin voor de Franschen van primair'1 be-
teekenis was als de verovering voor de Duit
schers het w^s het moree^e effect dat hiel
de beslissing gaf de verdediging van Verdun
beteekende voor de Franschen het behoud
van Frankrijk de verovering van de stad
ware voor de Duitschers een glorieuze over
winning. Het voorloop!» doel d^r Duitschers
was evenwel het vasthouden van een zoo
groot mogelijke Fransche troepenmacht op
een beoaalde olaats. die zij voet voor voet
moesten verdedigen en dat wel onder zware
verliezen. Het verlies der Duitschers kon. hoe
wel zij aanvallers waren, lang zoo groot niet
worden. Zoo was het denkbeeld en het plan
van Falkenhayn.
De gewone tactiek van den Duitschen val
in 1914-1918 werd ook hier in Verdun toege
past door gedurig bombardementsvuur werd
de positie van den vijand onhoudbaar ge
maakt.
Daarna volgde dan stormaanval der in
fanterie. die na de zorgvuldige voorbereiding
gewoonlijk bijna onmiddellijk slaagde maar
het bezwaar was. dat deze methode eigen
lijk alleen op de eerste verdedigingslinie kon
worden toegepast en -*v alleen langzaam
voortschrijden mogelijk maakte. Een ander
bezwaar was. dat de voorbereiding van den
aanval zeer veel tijd in beslag nam het aan
voeren der zware artillerie ram soms weken,
zulk een langdurige voorbereiding kon bo
vendien voor den vijand niet onongemerkt
blijven, vooral nu het wapen der vliegtuigen
meer en meer geperfectionneerd was gewor
den. Niettegenstaande men dus bij Verdun
aan de Fransche zijde was voorbereid, had
men toch niet alle maatregelen kunnen tref
fen voor een doelmatige verdediging zelfs
het aantal der troepen was bij het begin van
het Duitsche offensief nog onvoldoende aan
het Noorderfront bv. stonden tegenover zes
Duitsche divisies slechts zes Fransche. Er
was dan ook van de Fransche troepen in dit
halfjaar het uiterste gevergd.
Het offensief der Duitschers ving den 21n
Februari aan met de verovering van de eer
ste Fransche linie aan het noorderfront aeri
25n viel het trouwens zwak verdedigde fort
van Douaumont. De bevelhebber der sectie,
generaal Herr. wilde reeds den geheelen rech
teroever der Maas ontruimen, maar dan greep
het hoofdkwartier in en zond de Castelnau
als gedelegeerdegeneraal Herr werd ver
vangen door Pétain. die onmiddellijk het. be
de bijna onmiddellijk den tweede, deze op
den linkeroever der Maas tusschen Cumières
en Avocourtmaar twee aanvallen van 6 en
10 Maart tegen heuvel -304 en den Morb-
Homme weiden afgeslagen evenals een offen
sief nog meer naar het Westen in de Argon-
nen op 20 en 22 Maart. Niettegenstaande dus
na een maand van schérpe gevechten eigen
lijk nog niets van beteekems was bereikt,
zette Falkenhayn toch door. Maar Joffre had
hem doorzien en speelde hem dus niet^in de
kaart. Nergens werd het Ërigetséh-Frèfnsche
front verzwakt ter wille van de verdediging
van Verdun integendeel bereidde Joffre voor
Juli een nieuw offensief voor aan de Somme;
'dat bracht hem veelal in conflict met Pétain,
I aan wien de gevraagde versterkingen voor
Verdun slechts met mondjesmaat werden toe
gemeten.
Maar niettemin zette Pétain de tanden op
elkander de strijd om Verdun ging voort.
In Mei werd wederzijds verbitterd gestreden;
maar in Juni werd de Duitsche aanval hevi
ger. Den 6 Juli veroverden de Duitschers het
fort Vaux den lln vielen zij Thiai"nnnt
aan dan volgde de groote aanval van 23 Ju
ni. die de linie van Verdun bijna aan het
wankelen bracht. Toch mislukte ook dit of
fensief. op 24 Juni trok Falkenhayn zijn
troepen terug.
De aanval op Verdun beteekende voor de
Duitschers een verlies van 240.000 en voor de
Franschen 275.000 man.
Ir veel opzichten is d* toestand in Neder
land beter dan in Vlaanderen.
Het Nederlandsche volk prijst zich geluk
kig. dat de oorlog niet langer dan vijf dagen
duurde; het is er van overtuigd, dat het
daardoor voor veel nutteloos leed gespaard
is gebleven.
Overal hoort men met lof spreken over de
beslissing, die de opperbevelhebber, generaal
Winkelman, op derden Pinksterdag nam.
Men looft niet alleen .het besluit tot over
gave. doch ook, en dit zeker niet het minst,
de wijze, waarop dit besluit aan het Neder
landsche volk werd medegedeeld.
Generaal Winkelman hield nl. voor de Ne
derlandsche radiozenders een rede. waarin
hij blijk gaf een groot verantwoordelijkheids
gevoel te hebben; niet dan na alle gevolgen
van zijn besluit terdege te hebben overwo
gen. tot de overgave te Lebben besloten en
r;at zeker niet "het lichtst moet worden ge
teld de volle verantwoording voor zijn
daad op zich te willen nemen.
Het centrum van Rotterdam is grondig
verwoest, eenige kleinere plaatsen hebben
ook nog wel eenige schade. ver-^'Ue^ 'e
j bruggen, gelukkig niet de allergrootste, zijn
1 opgeblazen, doch over het al jemeen is ud
oorlogsschade veel geringer dan in Vlaan
deren.
I In verreweg de meeste plaatsen is de gas-,
I water- en electriciteitsvoorziening heelemal
1 niet onderbroken geweest; post, telefoon en
I telegraaf werkten enkele dagen r.a den oorlog
in het geheele land weer normaal, alle trei-
1 nen loopen weer. zij het dan dat op enkele
trajecten de reis wat langer duurt, omdat
hier en daar een brug gesprongen is.
I Vrijwel alle kranten verschijnen op nor-
1 male grootte
i Veel belangstelling toont de Nederlandsche
pers voor Vlaanderen. Er heerscht in Neder-
land een ongemeene sympathie voor kofttng
Leopold.
