De strijd om do Middellandsche Zee
De Nederlandsche gulden
msmtm
mm
m
DUITSCHLAND
M I D D e j
Weg y p Ti%\,b
De Polen en de Sahara
onweervrij
HCT A LOCMUM NtCUWt a -r WOCMCOAG M JUWt ta48.fr
200 «.00
KILOMETER.
Kaartje van de Mid
dellandsche Zee, dat
een duidelijk over
zicht geef1: van de
machtspositie der ver
schillende landen.
.ROEMENIE
V
..-iAUMAIJCA
SPANJE
O
«a.
BULGARIJE.
TAN BUL ANKARA
O
SAHDIKIE HÉl
«APK
BRiriDisr
J Pv/'^XN
HB8AITAB
'alexandrett
NEUTR
ha?ani fi
BOT
'/nir't
ALGIBiU
ALM) ITEM'S
LI8AN0N-O
TANTEUEJUA
//MAROKKOI)
UKteWSA MALTA
lUV.- U)1
E R I
tiklKYRLt.
TRIPOLIS
ARAB1E
iWicux/tr^ok.
•X^.\I uvw!$
Eenige jaren geleden zou niemand gedacht
hebben dat de politiek van de Middelland-
sche Zee weer van actueel belang zou wor
den. Het begon al met de Spaansche Revo
lutie.
Doordat het Marxisme internationale hulp
vooral Russische en Fransche verstrek
te aan de Spaansche Rooden, deed het fas
cistische Italië hetzelfde langs den kant van
Franco. Maar Italië deed dit niet voor niets.
Italië bezette al gauw een der Balearische
eilanden, die aan Spanje toebehooren, met
het doel daar een steunpunt te hebben voor
de hulp aan Franco. Maar de Franschen en
Engelschen zagen die bezetting met leede
oogen aan. Krijg ze eruit, wanneer ze er
eenmaal zijn! Frankrijk en Engeland za
gen daarin dus een bedreiging voor hun be-
langep in de Middellandsche Zee. Vandaar
spanning met Italië. Nauwelijks scheen deze
kwestie te zijn geregeld door het accoord dat
Chamberlain met Mussolini afsloot of er
kwam beroering doordat Italië nieuwe
eischen formuleerde inzake Corsica. Tunis.
Djiboeti en het kanaal van Suez. Ditmaal
ging het tusschen Frankrijk en Italië. De
Franschen verwierpen deze Italiaansche
eischen met klem, doch de kwestie bleef
open.
De Italiaansche eischen inzake Tunis da
teeren niet van gisteren.
Toen de Franschen in 1835 Algiers en Con-
stantine hadden veroverd, scheen het, dat
het naburige Tunis eenzelfde lot zou onder
gaan. De moeilijkheden, die zich bij de ver
overing van Algiers voordeden en onder meer
het verzet van zekere mogendheden, in het
bijzonder van Turkije, dat zich nog steeds
op suzereiniteitsrechten beriep, hielden hen
echter hiervan af. Dit nam niet weg, dat
Frankrijk er. niet slechts om economische,
doch tevens om strategisch-politieke redenen
groot belang bij had. zijn invloed in het
vorstendom Tunis zooveel mogelijk tot gel
ding te brengen, gelijk dit eveneens gold
voor Italië. Beide landen streefden er naar
hun invloed in dat gebied steeds meer uit te
breiden, waren in dit opzicht vurige concur
renten. Reeds vrij spoedig, nadat het Ita
liaansche koninkrijk het levenslicht had mo
gen aanschouwen, begonnen vele Italianen
de hoop te koesteren, wat aan en om de
MiddeHandsche Zee eens tot het Romeinsche
Rijk had behoord, zooveel mogelijk weer
onder Italië's heerschappij te brengen.
Naar men weet. was de prijs voor Italië's
deelneming aan den oorlog in 1915, de toe
zegging der toenmalige Geallieerden, dat
Rome na de overwinning aanzienlijke kolo
niale vergoedingen zou bekomen. Die prijs
is nimmer betaald en Italië bleef wrokken,
voornamelijk tegen Frankrijk, tot eindelijk
in 1935 een accoord werd bereikt. De ratifi
catie-oorkonden daarvan zijn wel nooit ge
wisseld, maar de beide regeeringen en ook
de Fransche volksvertegenwoordiging hebben
de overeenkomst behoorlijk goedgekeurd.
Met zijn brief aan den nieuwen Franschen
gezant Poncet, dat hij die overeenkomst niet
meer geldig achtte, scheen Mussolini op
nieuw onderhandelingen over de toen behan
delde en opgeloste kwesties te willen enta-
meeren; natuurlijk met de bedoeling, daarbij
grooter concessies van Parijs los te krijgen.
Maar ook in de groote politiek geldt nu een
maal het spreekwoord dat men geen oude
schoenen moet weggooien voor men nieuwe
heeft. In 1035 had Frankrijk zich groote
opofferingen getroost; er ging daarna in de
Fransche pers stemmen op. om de toen ge
brachte offers ongedaan te maken. O. a. wil
de men de aan de Italianen in Tunis gege
ven voorrechten weder intrekken.
Allemaal geharrewar dat er de zaken niet
beter op maakte.
Hoewel Italië zich daarover .vroeger nooit
openlijk uitsprak was het den Italianen een
doorn in het oog dat de Middellandsche Zee
feitelijk in handen der Engelschen is. Zij
bewaken er aUe toegangen van en wanneer
aij deze toegangen sluiten, zit iedereen in de
Middelandsche Zee opgesloten. In het Wes
ten beheerschen zij het machtige Gibraltar,
dat fei^Iijk oninneembaar is. In het Oosten
is Engeland meester over het Suez-kanaal, lijke en oostelijke gedeelte der Middelland-
daar Egypte Engelsch invloedsgebied is. Het
eiland Cyprus werd in 1925 kroondomein. Pa
lestina, Trar-sjordanië en Irak (tot 1932)
werden Briische mandaatgebieden. Midden
in de MiddeHandsche Zee. als een oninneem-
bare burcht, ligt het fameuze Malta, tus
schen Italië en de Noord^Afrikaansche kust.
Het is dus wel zeker dat Engeland zijn
handelsverkeer met Indië door de Middel
landsche Zee verzekerd heeft en daarin ab
soluut de b^as is, wanneer het er op aan
komt.
Nu echter Italië zich onder het krachtig
bestuur van Mussolini heeft teruggevonden
en ook andere aan de Middellandsche Zee
grenzende landen zich omhoog gewerkt heb
ben, werd Engeland's meesterschap over deze
zee meer en meer bedreigd.
Italië heeft eerst gewerkt langs Lybië en
sche Zee te controleeren. PanteUeria vorm
de ook met Sardinië een bedreiging van de
Fransche verbindingswegen met Algiers en
van de linie Toulon, Corsica en Bizerto. Ita
lië heeft zijn verbindingsweg met Lybië zoo
danig verzekerd dat Engeland tijdens den
oorlog met Abessynië een oogenblik vreesde
voor een aanval op Egypte langs Libyë.
Engeland was dus niet meer zoo zeker van
zijn zaak in de MiddeHandsche Zee als vroe
ger. Engeland was cp zijn hoede.
Ged-urende de krijgsverrichtingen tusschen
de geallieerden on Duitschland oegon Italië
weer systematisch uit te pakken met zijn
eischen op steunpunten in de MiddeHand
sche zee. De berichten en de uitlatingen wer
den heftiger. En terwijl de Duitschers de
geallieerden geleidelijk achteruitsloegen en
op het oogenblik dat deze geweldige troe
sloeg dan langs Spanje zijn slag op de Ea-1 penmachten vóór Parijs stonden verklaarde
learen. Italië én aan Frankrijk én aan Engeland den
In de buurt van Malta was Italië bezig 1 oorlog De Engelsche oorlogsvloot 'ag gereed
den voet dwars te zetten door geweldige in de Middellandsche Zee-basissen. Deze
versterkingen aan te leggen op het eHand i wordt gesteund; door Canadeesche en Aus-
Pantelleria, dat veel beter gelegen is dan l tralische troepenconcentraties op de strate-
Malta om het verkeer tusschen het weste-1 gische punten.
Vanaf <!e eerste dagen bombardeerden de
Italianen de Britsche versterking Malta, de
luchthavens in Oost-Afrika, Asmara, Cura,
Adiounri en Agordat werden dooi- de Engel
schen eveneens gebombardeerd. Tunis en
Fayence werden door de Italianen onder vuur
genomen.
Voor Italië gaat het hier om de Mare
Nostra om het meesterschap over de Mid
dellandsche Zee, de bevestiging van het
oude Romeinsche Imperium en het inpalmen
van gebieden, die specifiek Italiaanscn zijn.
Ook Spanje roert zich. De eischen nemen
daar eveneens sterkeren vorm aan. Het gaat
hier voor hen over het Britsche Gibraltar,
dat eeuwen lang Spaansch gebied is geweest.
Ze hebben reeds de neutrale zone Tanger
bezet.
De strijd van de Engelsche oorlogsvloot
zal geweldig zijn. Zij vormt de eenige nog
ongeveer ongeschonden macht van het
Britsch Imperium, dat, naar de uitspraken
van de Engelsche politieke leiders, zelfs als
Engeland zal verslagen zijn, voort zal strij
den om het bestaan van het Britsch Impe
rium en om het meesterschap der zee.
Deze zal als betaalmiddel solide worden gehouden
Ook wat er aangaande de Nederlandsche
munt gemeld wordt is steeds interessant voor
ons Belgen, omdat naar alle waarschijnlijk
heid voor onzen Belgischen frank hetzelfde
zal gelden.
De Deutsche Zeitung in den Niederlanden
schrijft
Een zoo sterk op de wereldmarkten gericht
economisch leven, als dat van Nederland,
wordt do('i de recente gebeurtenissen voor
moeilijke politieke-economische kwesties ge
steld. In de Nederlandsche pers worden tal
rijke kwesties, zooals de waarde van den gul
den, de kapitaal- en buitenlandsebe handels
betrekkingen, de scheepvaart, de prijsontwik
keling enz. behandeld. In de volgende weken
zullen wij zeker nog dikwijs in de gelegen
heid zijn belangrijke besluiten en gebeurte
nissen op den weg naar een nieuwe toekomst
aan te kondigen én te bespreken. Het is
thans nog te vroeg om een gedetailleerd beeld
te geven.
De waarde van den gulden is niet afhan
kelijk van het een of andere dogmatische
monetaire systeem, maar is een aangelegen
held van de algemeene economische ontwik
keling en de economische politiek. Op het
gebied van den binnenlandschen geldsomloop
en de verzorging met betaalmiddelen hebben
de Nederlandsche bedrijfsleiders en het be
stuur in samenwerking met de Dui'sche in
stanties en door bemaling der verhouding tus
schen den gulden en de rijktmavkt, waar
achter de kraan van het Duitsche Tijk staat,
reeds beslissende stappen gedaan om versto
ringen te voorkomen.
Naar het blad van Staatrat Wohltat, die
tot commissaris bij de Nederlandsche Bank
en voor het Nederlandsche bankwezen is
benoemd, heeft vernomen, zal alles in het
werk worden gesteld, om den gulden als be
taalmiddel en als financieringsmiddel solide
te houden, natuurlijk, dit is niet anders
denkbaar en als gevolg van de blokkade in
het belang van Nederland zelf, in een zelf
standige verhouding tot de Duitsche en de
Europeesche levensruimte en zijn econo
mische kracht.
Dientengevolge ook hetgeen voor de
waardeverhouding tot de Rijksmark van be
lang is in verhouding tot de koopkracht-
politiek van het Duitsche Rijk.
ECONOMISCHE AANVULLINGS
MOGELIJKHEDEN TUSSCHEN
DUITSCHLAND EN NEDERLAND
BELANGRIJKE FACTOR
Voor de handhaving van den gulden, den
omloop van betaalmiddelen en de prductivi-
teit zijn ook de economische aanvulUingsmo-
gelijkheden tusschen Duitschland en Neder
land belangrijk. De goede betrekkingen, die
te allen tijde door Duitschand met de Neder
landsche bankwereld zijn onderhouden, zul
len, naar ons werd medegedeeld, het hare
hiertoe bijdragen.
Wanneer men in Nederland bij een theore
tische discussie eenmaal de doelstellingen dei-
geldpolitiek naar keuze afgesteld heeft op
drie mogelijk gevallen, namelijk op
1. stabiliteit der wisselkoersen,
2. stabiliteit der volkshuishouding,
3. stabiliteit van het prijsniveau,
dan is het op het oogenblik gedurende de
oorlogseconomie een vanzelfsprekendheid,
dat het doel moet zijn de stabiliteit van de
geheele volkshuishouding. Kwesties betref
fende den buitenlandschen handel, de prijs
concurrentie, enz., moeten op een wijze wor
den opgelost, dat de voedselvoorziening der
geheele bevolking verzekerd is en niet slech
ter is dan in Duitschland, dat de bijzondere
prestaties, die de oorlogstoestand vereischt,
bereikt worden en natuurlijke mogelijkhe
den voor de toekomst niet afgesneden wor
den. Een belangenstrijd in de economische
en valutapolitiek dient uitgesloten te worden.
Nieiuwe vormen van de valuta- en crediet-
politiek. die andere middelen dan die van
een zuiver automatische en commercieele
beïnvloeding van de markt kennen en welke
reeds in het nationaal-socialistische Duitsch
land zijn beproefd, kunnen met inachtne
ming van de bijzondere verhoudingen, ook in
Nederland aangewend worden om de proble
men van den dag tot oplossing te brengen.
GROOTE TAAK VOOR ONS ALLEN
Voor ons allen staat tenslotte de groote
taak van de economische aanvulling. Mi-
nisterial-direktor Wohltat, die bij zijn poliiie-
aconomischen arbeid raeds vele verbindingen
tusschen Europeesche volkshuishoudingen
met Duitschland tot stand heeft gebracht,
heeft onlangs als het doel van Duitschland
aangegeven het scheppen van een nieuwe
Europeesche ordening. Een door vrede be-
heerschte Europeesche volkshuishouding zal
ook voor de overige economische ruimten in
de wereld de meest vruchtbare gevolgen kun
nen hebben. De politieke doeleinden van En
geland en Frankrijk gingen in de laatste ja
ren in een richting waarbij een dergelijke
Europeesche Planwirtschaft met een steik
Duitschland verhinderd moest worden.
Gelukt het om het Europeesche kapitaal
en de prestatie van de nationale volkshuis
houdingen voor verstoringen te behoeden
dan kan een nieuw geordend Europa, met een
afgestemde aanvulling der economische
krachten het uitgangspunt voor een nieuwe
economische ontwikkeling der wereld op het
gebied van handel en industrie worden. Een
ontwikkeling, die tot een stijging van den le
vensstandaard van de volkeren zal kunnen
leiden.
Dit is een taak, waaraan wij ook midcen
in den oorlog en de oorlogseconomie moeten
denken en een taak, die ook voor Nederland
loonend zal zijn. Uit de spanningen van het
heden zullen de zekere grondslagen geboren
worden voor een door millioenen mensehen
verlangde vredesontwikkeling.
Volgens de wetten der vocht-labiliteit zijn
er onderzoekingen door middel van
vliegtuigen hebben deze reeds bestaande we
tenschap in de laatste jaren bevestigd
drie factoren noodig voor het veroorzaken
van onweer. Deze drie factoren zijn ten
eerste moeten er opstijgende winden zijn,
ten tweede moeten deze opstijgende winden
voorzien zijn van veel vocht en ten derde
moet deze vochtige, opstijgende wind zóo
hoog komen, dat hij al afkoelende conden-
seeren kan. Maar noch aan de polen, noch
in de Sahara is voldoende vocht aanwezig
op de eene plaats door te hooge en op de
andere plaats door te lage temperaturen
om aan de bovengenoemde voorwaarden te
kunnen voldoen. Het is merkwaardig, dat
aanvangelijk de electriciteit bij het ontstaan
van onweer heelemaal geen rol soeeit.
