104.161
DE STEENBAKKERIJEN
Groots -^lisgtochten
La FOLLETTE
Mis
t fmr:
PLECHTIGE UITREIKING VAN OEN BEKER
MAANDAG 2 JUNI 1924
PRIJS15 CFjTrdMEN
UITGAVE
JAARGANG N' 184
T LAATSTE
(BOKHEMEKTSFRUS
saciE3 maanden. 10 fr.; I Jaar, M Ir.
BELGISCH KONGO3 maanden 15 fr.; f Jaar 60fr.
BUITENLAND: 3 maanden. 20 fr.: 1 Jaar. 80 fr
DAGBLAD
POSTCHECK 3861
Bestuurder-Eigenaar J. HOSTE
PRliS DJ REI BUtTEX: V®29 CEHT1EMEH
Hoofdkantoor BRUSSEL, 30, Sint-Pielerslraat, 30, BRUSSEL
DAGELIJKSCI1E OPLAAG
AANKONDIGINGEN:
Slelne aankondigingen (per kl.reje!)ft. 0.80
Bandelsaankondigintcn fr. 0.75
Nieuwstijdingen fr. <ao 5.00
Belangrijke kor tin; «oor groote order»
Onze grootnijverheid aan de Scheldeboorden
SrSjM
Do An.erikani le Kuchimoto
Knshimoto, 1 Jon,,l»- Gisteren vertrokken
'e Amerikaonsche ï!'-1; ra naar Kush.moto.
raar ze den zelfden 'zonder hiodej-nis nan-
De Straal, des Doods
HET WAAGT HIK VAD 1
AMERIKAANc^HEN Vblï
STEENBAKKERIJ HER GEBROEDERS CLAUS
ïen
Wanneer we met de Wiifordboot don slel-
jer van 'Steendorp - verlaten en onze reis
stroomafwaarts voortzetten, zien we op den
linkeroever de lange, reeks steenbakkerijen,
die zich van aan de krijgsverslerlting. West.
waarts- van Steendorp, tot aan Rupelmonde's
huizengroep uitstrekken. Deze grootnijverluid
beslaat een oppervlakte van nagenoeg EO Hek-
onze Scheldeboorden maar van gansch het
Lani; van Waas. Siret In zijn boek «Het Land
van Waas» doel haar opklimmen tot de
XIV e eeuw, maar Dr. J. Van liaemdooek gaat
rsti vee! verder en>11 in zijn «Pajs de Waas
z'jrfgcweesv^di» ree:A in de lv'e eeuw onzer
'tijdrekening deze. nijverheid hêlAen lngz-
De Schelde was te dien tijde wel is waar
nog niet Ingedijkt en haar wateren drongen
dan nog diep -landwaarts in. maar de hoog
vlakte. waar de steenaarde te Steendorp-Ru-
pelmonde wordt ultgedolven, ligt zoo verhe
ven boven het hoog watergetij, dat de grond
aldaar wel bewoonbaar zal zijn geweest, ter.
wijl ettelijke laagvlakten van het Land van
Waas nog met water overdekt. Het onverwin.
baar Mennptë, waartoe liet Land van Wraas
ook behoorde, deelde van lieverlede het ge
meenschappelijk leven met de Romeinsche
voorouders nog onbekende zaken invoerden
en vermits de Romeinen uitmuntende steen
bakkers waren, zullen ze de steenaarde, die
aan den Scheldeboord voor 't grijpen lag, niet
ongpbrulkt hebben gelaten.
Gesar noemt In zijn Commentari de Rupel-
Inondsche hoogvlakte •Plumosii.--. waar liij
bij zijn verdere toclit naar liet Noorden een
bezetting had achtergelaten, en het is wellicht
die bezetting met haar verderen aangroei van
landgenooten. door de volksoverlevering
Kwëkers geheeten, die de eerste steenbak
kers aan de Scheldeboorden zijn geweest. Ten
bewijze hiervan zijD de ettelijke opgravingen
van Romeinsche houten waterputten, dakpan
nen en tegels, op de Steendorpsche hoogvlak
te. thans nog cRoomkanter» geiieeten: opgra
vingen. die berusten in het, door onze bevol
king niet genoeg gekend en rijk oudheiökun.
dig Museum van St-NIcolaas, benevens een
verzameling te Steendorp Rupelmonde opge
dolven silexen, waar Dr. Van Raemdonck uil
afleidt, dat de grond aldaar reeds door men-
•fChen was bewoond uit het Steenen-tijdperk.
Het aanvankelijk bakken van pannen en te:
gels heeft zich over onheuglijken tijd van de
Scheldestreek verplaatst naar het Ruppelbek
ken, waar de steenbaknljverheld van vee! jon
geren datum ls en. zoo wij de volksoverle
vering mogen gelooven, aldaar is aangeleerd
geworden door uitgeweken Rupelmondsehc
steenbakkers. Het bakken van karreelsteenen
alleen Is aan onzen Scheldeboord blijven
voortgaan en die nijverheid ontwikkelde er
zich zoodanig, dat hare opbrengst, in 1858
(Siret L. V. W.) tot ISO millioen karreden
was gestegen Haar haogsten bloei bereikte
zij ln het drukste der versterkingswerken van
Antwerpen (kaaimuren, enz.) wanneer de
Jaarlljksche levering tusschen 100 en 200 mli
Hoen steenen bedroeg. Sinds dien is de op
brengst tot 80 millioen gedaald, door de af
sluiting van meer dan een aardgroeve voor
het behoud onzer groote steenwegen.
Opmerkenswaardig is het, dat de steenbak-
nijverheid, ondanks haar grijzen leeftijd, tot
het midden der vorige eeuw haar primitieven
vorm van werkwijze heeft behouden. Immers,
tot het jaar 1850 gebeurde er nog alles met
de meest elemer.taire werktuigen en de spier
kracht van den mensch het boven brengen
der steenaarde uit de diepe groeve naar de
werkplaats ging langs een sterk klimmend
paadje met kordewagens, nagenoeg 40O kilos
kiel bevattend. Het volk noemde dat paadje
lronlsch-spottend «kloot weg» en de man, die
dat kolossaal zwaar gewicht naar boven
krulde «kloot wagen voerder- (I.eemkruler). Een
lijfrepeerende arbeid, waarvan men nog
op Mn steenbakkerij het droeve beeld kan be
«houwen, dat door den gekenden kunstschil
der P Jan De Clercq, zoo meesterlijk op doek
wordt gebracht In 1850 zag men voor het eerst
<311 ontnenschelijk beulenwerk vervangen
den door de trekkracht van het paard, i
Het
n gebeurt
:r.s (klanipovens).
en verband_ houdt
vol voor de sl
eigenlijk bakken der steen
algemeen lu openlucht o\
wat zeer lang duurt en g
met de vlugge yoortbreögs
De lange oorlogsperiode
Daknijverheid, zooals trou
al de Bejgisthe-nijverheden, noodlottig. Het
werk bleef*er siil liggen: dj aardputten scho
f l aV'-- -;V- TV..'.!,
-weelderig op, ter plaats waar vroeger zoo'n
levendige bedrijvigheid hcerscntc. Na den wa.
péristllstand duurde liet nog vrij lang, alvo
rens. alles ln zijn normalen toestand was te
ruggebracht om de handen terug aan 't wr'i
te slaan. En de nijpende woningnood, mits
gaders de verwoeste gewesten elscbten over-
groote hoeveelheden karreelsteenen voor de
bouwnijverheid. Er werd van onze steenbak
kers een buitengewone krachtinspanning ge
vergd om aan dc dringende aanvragen te
kunnen voldoen, doch allen hadden steéds
met eigen kapitaal gewerkt, waarmede zij
vrtor den oorlog goede zaken konden maken,
maar dot nu voor de meesten hunner onvol-
doende was om op dit oogenb'ik volop in
gang te kunnen gaan.
De gebroeders Claus, uitmuntende steenbak
ker;. wier vader rnet onbeduidend kapitaal
was begonnen en in 't verloop der jaren aan
ztjn nijvcrhcldsterrein een aanzienlijke uit-
oreiding had gegeven, vatten Let plan op bun
steenbakkerij grootscheeps en naar de meest
moderne uitvinding in te richten. In 1921 ver
rees dan ook. door den stouten ondernemings
sees; d'tr wakkere steenbakkers, de eerste
croote Ringoven, dat ls een oven. waarin op
rondgaande wijze onafgebroken de gevormde
en gedroogde karreelsteenen worden Inge-
stapeld en na de bakking op de kaaien ter af.
levering gereed gezet. Om eer: gedacht te ge
ven van den vooruitgang dezr r nieuwe ma
nier van steenbakken, zij hier gezegd, dat in
ruiken ringoven op 11 dagen 'ijd 70OCO0 kar
reelsteenen worden gebnkker, terwijl een
klampoven van 't oude stelsel maar 100000
steenen kan Inhouden, en 8 weken voor de
bakkerij gesloten blijft. Het spreekt van zelf.
dat om zoo'n Ringoven gedurig te spijzen,het
maken der karreelsteenen vlug moet van de
hand gaan, wot op de steenbakkerij der ge
broeders Claus natuurlijk ook met de meka-
nlscüe kracht gebeurt, zoowel als het boven
halen en pletten der steenaarde
Andere steenbakkerijen maken ook voorbe
reidselen om dien nieuwen weg op te gaan;
een tweede ringoven ls zelfs reeds ln werking
onder liet bestuur van M. Em Verheyen. en
te voorzien dat na eenlge jaren bijna
aan onzen prnehtlgen Scheldeslroom,
koersweg bij uitmuntendheid, het oude
van steenbnkkn zul zijn opgegeven om
de moderne Inrichting
r grootnijverheid.
Lodewljk Scheltjena
Militair Vliegluig in Brand
orkoold opgenomen e
Treinontsporing in Italië
inding vat
zal gcriclr
Dc Amerikaan ito- -ikt R°-n zelfmoordg
lachten, maar woi^Tê eenvoudig geloof
lechten aan do Kiigi'icUe uitvinding.
«bieden.op 300 mof.
Het waagstuk zi
De Brand ia het Dorp
TWEE ZUSïFff> :N~dÉ VLAMMEN
Albertville, 1 .In-V. Zooals gomcld brr
een geweldige br.im, iu- 'e St. HCIcne-xiir-lscr
'J'ioD brandwcerlt|*;--cn tut de omliggende g
meenten moesten uitr:--.keh.'. om den vuurpoel
te bestrijden Arht'iew wcmlrgcn zijn verme'
De gezusters Kmc-- cn .ieannetlo Unkc
die onderscheiden! ;U dcu'-'leöttijd van CO en
jaar bereikt hadden,-t: .rdep verkoold onder li
Ireinoni-.p» v: in Rusland
Loeiden,- 1 Juni.
hef Reulér-ageiiis,-
Moskou naar TasJ
dertigtal kilometer
dooden en 15 gekir-
De Ontpiofi'ng in Roemenië
VIER DOOPEN EN EEN TWINTIGTAL
GEKWETSTEN
Boekarest. 1 Jam, Door bet ministerie va:
Oorlog wordt medegedeeld dat. bij de munitie
ontploffing te Boekaicst, vier personen gedoe-
en eeD twintigtal gekwetst sjn.
Alhoewel een grooka hoeveelheid granato:
vermeld zijn, kan dit noe niet een ranin voo
i.et leger genoemd wonle
talrijke opslagplaatsen ic
ran het land beschikt.
is ontspoord, op
het overige gadeel»
UIT DE AMERIKAANSHHE POLITIEK
-:;V
Een Amerikaansch senator
Dc verkiezingsstrijd in de creemgde Stalen
ordt gaandeweg heviger gevoerd.
De radikulo Senator Kotert La Foiletto heeft
en besluit genomen, dat wel eonige verwarring
groote bestaande partijen.
J- I"), zoo
i doen op zijn politieke vrienden, ten einde
leider zou zijn. Deze derde partij zou nood-
lelijk blijken, rnccnt de h. La l-olierte. zoo
de bestaande partijen zich bepaalden tot vage
beloften, zonder radikale wijzigingen to br«n
gen in hun traditionneele politiek mannen
moeten aan hes bewind komen, die op doeltret
fende wijze de
strijden, welke
gublikeicen behei
DE FEESTEN VAN HET LANDJUWEEL
Een rede van Koning Albert
In den Vlaamschen Schouwburg
De Lakenstraat ziet er feestelijk uit met de
k'omellng van vlaggen aan al de gevels.
Aan den Koninklijken Vlaamschen Schouw-
uig wuppcien de nationale en de Brusselsche
lag. Palmen versieren den Ingang. Vloerklee-
n liggen op de trappen en ln de wnndcl-
gang.
u halfelf ls tl
iwburg
eeds flink b
Toespraak van den Koning
Be Koning spreekt vervolgens voor de ie
volgende rede uit
i de hoogste belangstelling dat <k
toespraak heb aanhoord van Mijn-
iglijku woorden die hij niU heen
IRPPMRPHItoegestuurd. L
"Even v'o'or 'eV uur'"weerklTnk'l in de Laken-! Het verheugt mij zeer tc kunnen vaststellen
straat Het ArlcveldClled Dc deelnemershoe vurig cr om de verovering van liet Land-
aan den optocht, welke bij gelegenheid van''juweel werd geijverd en gestreden. De Vbitun-
de Inwijding van hei vaandel van De Kunst-jsclie RedsrJjkkutners van ht-don hebben hlcr-
vr-ienilen op de Nieuwe Graanmarkt gevormd jdoor d« oudste cn roemrijkste overleveringen
a prol
s! De W
dermons, ens
Busk
ezigheid op o. n. van Hel Vluamsch: volk ls terecht zeer Innig
oidlgcr der VI. Akade- aan zijn taal verknocht. Maar wil deze taal In
legenscheidt. schepene1 hooger leven bloeien, en wil zij onder de ove-
ncraal De Iloon, sche-rige Europeexche talen de plaats Innemen die
st. de hh. Gaston Mam j liaar toekomt, dan moet zll In hot dogclljksch
ried Bogaerd, Ciaeys, verkeer, door geestelijke loutering, haar rijke
-. .1. Pauwcis, Robert,soepelheid en vaste eenheid vrijwaren. Zoo
lolossin, Ernest Kin-betracht zij de volmaakt hold v
Op de trappen, waarlangs do Koning straks
zich begeven zal, zijn een ontelbaar aantal
vaandels von tooneelvereenigingen opgesteld.
Aankomst van den Koning
drukkingsmiddolen en kan zij hot veelzijdig
streven vertolken van hen, die liaar met fier
heid noemen hun moedertaal, het goed ter
wereld, waai aan zij met ganscli hun ziel zijn
gebonden.
De wederinstelling van het Landjuweel kan
in ruime mute de Vlaumsche kulturcele ont
wikkeling bevorderen.
Ik wensch, dat zulke Invloed zich verder
De Koning wcrd^ÈIJ zijn aankomst verwei-1 moge uitbreiden, in denzelfden vadorland-
koind door minister Nolf, burgemeester Max. sclien geest, als een typisch blijk van onze
koiiimaDdant Noirsaint de hh. Jan Poot. Tier-j geheele nationale kuituur, eigen aan het ge-
man Telrllnck. Je( Menhekens. die hern bege-mecnschappelljk Belglé.
leiden op het tOoneèl, waar liij, gezeten tus-1 Terwijl Ik den beker aan de koninklijke too-
schen minister Nolf en burgemeester Max. de neelvereeniging Voor Taal en Vrijheid van
vergadering zal voorzitten. Aalst uitreik, wensch Ik liaar geluk met de
Op het tooncel is hot'éen bonte wemelingtwee opeenvolgende zegepralen, waarc
van vaandels van tooneelvereenigingen. die - hem ilians voor goed heefl gewonnen. I
opgekomen zijn "U aJI^gemeenten vap het dat'
h» la,n< De
plaats genomen cjl hot loones! «">p be' v
plan prijkt de beker van het Landjuweel.
Wanneer do Konmg op hc: tooncel
schijnt, wordt hij op groot gejuich van
overeind gerezen zaal begroet.
Herman Telrlinck neemt onmiddellijk
woord uit naam van de kommissie en vai
tooneelvereenigingen.
imucc-Jiging zal zijn
haar talrijke -zustorvereenlaingen. 'i* «Sy
>el<oi'Lt -ie eer zullen pa lagen ioowMHM
utui «lezaifdATauwwi-
Toespraak van Telrlinck
Spreker verwelkomt den vorst en
liet weze Uwe Majesteit aangenaa
stellen, hoe levendig de belangsic-llii
iingen in de wederinstelling
rijke traditie, die ln liet gedrang
was gegaan. Het wezc- haar a;
n beves
Hierop overhandigt de Vorst onder tlfc toe
juichingen van de geestdriftige v. r - - ring,
den beker aan den h- l'.oberl Kla-vootSHH I
van Voor Taal en Vrijheid die daarna den
Koning ln de volgende woorden bedankt.
LToespraak van Robert Klaes
r Sire.
Toen Uwe Majesteit ons verleden jaar en
zegt: Puleize lieult willen ontvangen en ons bl) die
n vast tf heuglijke gelegenheid in edele bewoordingen
tg is der'Zijne goedkeuring te kennen gaf ten aanzien
van e=n van onze eerste overwinning in en wedstrijd
van x ,o-voor het Koninklijk Landjuweel, durfden wil
an verlo-nauwelijks hopen (la; wij no t ;n -•■•at zouden
ingenaain j geweest zijn ouz-" |m
n de d
«grondheid van het initiatief, waartoe
ooi Laat mij Uwe Majesteit danken
s de menigvuldige beslommeringen
e richten, i
stigen.
jgende ijverzucht en de at
i scherper zich inspanneiule hardnekkightM
van onze mededingende zustervereenigingen,
trouwen Allen, dié mee hebben -es:reden in
di* kunstig tornooi, schenen met eendere
,,uo .uoruitgang van haar' geestdrift bezield en ailc-n waren inderdaad
raden en te steunen. waardig orn uit Koninkijke banden het kosl-
Onze tooneelverc-enigin-c-n zegt «preker ver-1 hare kleinood te ontvangen. Maar indien wij
der zijn de voortzetting van de oude Kamers het gcMk mochten beleven ten tweede male
van' Rhetorika, die zelf een lichi-vervonnde j;t?"^e"d "'l
afleiding of ontwikkeling zijn van de veertien-: het omdat wh hd hebben durven wagen onze
de-cenw-sche geestelijke «confrérieën» of ge- pogingen te meien aan dc hooge inzichten,
zelschappen. De I-elie van Diet beweert j waarnaar her Vorstelijk ini.iatief werd ge
uit 1302 te dacteekenen. de Kamer van Aalst richt De Koning heelt gewild, dat het Land-
11/vt jjuweel zou zijn een werk van volksbescha-
ving en een aanmoediging voor de nationale
literatuur Laa; Uwe Majesteit verzekerd we-
200. De oud
de Alpha
de der .Wie--
Viaamsclie Kamer zal wellicht
Oinega van leper geweest z
bloeide ïen tijde van den Uulocu-oiiui
Spreker wijst verder op den b'oei cn
teekenis van die gezelsc-happen.waarin
als Keizer Karei, hertog Jan van E
ns Willem van Oranje, en edele
schepenen, enz., hei j
slang s
erljker:
ui. dat de Invloed die. over geheel Vlaand-»-
gaat. en waarvan in het bijzonder ie Aalst -ie
|zoo gunstige uitslagen onder de geheele be-
volking voorhanden zijn. dieper en dieper z-il
i inslaan, en dat de vlaamsche Koniers van
Rhftorik den edelen arbeid van knltureele
oniwikkeling cn artistieke volmaking, dien
onze Koning voor haar heeft weggelegd, met
vastberadenlie.d
pelljkc en poli.
wa» dc beroemde Landjuweelen in te richten,
die hun geheele werkzaamheden zouden op
slorpen.
Spreker scheisl dan de beteekenls van zoo'n
Landjuweel, en vervolgt
Sire, het volk, dat thans onder Uw hoede
herleeft, L groot geweest I 'roen Uwe Majesteit
de gebroken schakel eener glanzende traditie
weder opnam en hersmeedde, toen Uwe Ma
jesteit, naui liet voorbeeld van zoovele groote
vorsten, het Landjuweel herstelde, heeft zll
ins naar die groocheid gewezen. ZIJ heeft ons
lauwer bu ons roemrijk verleden gebracht,
tij heeft ons vertrouwen ln het heden ver
sterkt. zij heeft de verwezenlijking van kloeke
degelijkheden bereid voor de toekomst. De
ooneelkunst is niet het IJdel spel, dat danst
:>p holle kotliurnen cn tljdbeuë gajiers met
maskers verschalk!. Het tooneel is een levens
school. Hot brengt, ln onmlddellMk gebeuren,
een beeld van het leven en spiegel: ons den
traglschcn koers der menschen voor. Uwe Ma
jesteit heeft er de kultureele waarde van in-
zien. Zij heeft dadelijk gevoeld lioe voor
o volk. dat, in primitieven eenvoud argeloos
zijn kinderlijke lusten viert en moedig zijn
Kinderlijke weeën droogt, het tooneel een
machtige hefboom kon zijn. Juist aangepast bij
'en huldigen tijdgeest, en die rnet zekerheid
:r geestelijke opbeuring zou werken.
Sire,
Wij klfken op naar onze belforten cn onze
kathedralen, wij hooren over alle tijden onze
hoogc beiaarden zingend gaan. wtj staan ln
volheid van onzen eigen aard en onze hoop
t naar den wenk van Uwe Koninklijke
hand I W'l zullen onze heilige 1 innen aan
spreken en willen grooter worde in een
steeds wijder groejende vaderland. IToeJ.).
De e
Sire.
plechtigheid zal o:
vnderlan
-gonne. u
gevoerd door de Stads-
Staondc aanhoord,
geloopcn om 11 1/8 u.
t-aatste Berichte
HET TREURSPEL TE CHICAGO
te Chicago, hebben bekend de moordenaars te
zijn van den 14-jarigcn Jacob Franks, soon
van een der rijkste nijverhcidsbeden der stad.
De jonge bandieten lichtten op 21 Mei den
knaap op, toen hij dc school verliet, en sleepton
hem Id een nuto; 's anderendaags werd zijn Ujlc
in een moeras ontdekt. Zij verklaarden than,
•lat zij Jacob t ranks in de auto door middel
kwetst, en beui daarna koelbloedig hebben ge
wurgd.
De beweegreden tot hnn afgrijselijke misdaad
en het verlangen een belangrike geldsom aU
losgeld machtig to worden-
