Op dei boord
van den afgrond
Woeste
Verliezers en Winners
Onderwijzers, oogen open
TOLK DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ Vlaanderen voor Christus!
DE UITSLAG
Gered door de socialisten
DENDERMONDE
Aan devrienrien van Dsndermonde
BEKENTENIS
Een woordje aan de vrienden van
't arrondissement Kortrijk.
Zondag 31 (Vlei 1908
t Blad 5 centiemen
1 5' jaar Nr 22
CHT
Vo&r Qod en Volk!
Inschrijvingsprijs voor Beigenland
Een jaar fr. 3.oo. Negc.. nöen fr. 2-25
Zes maanden fr. 1-75 Drie maanden fr. .1.00 I
Voor buiten het latod, de vrachtloon daarbij. I
Hoofdepstaller H. PLANCQUAERT.
Men schrijft in ten buieele van dit blad en bij alle postmeesters en brievendragers
Alles moet vrachtvrij gestuurd worden naar het bureel van het blad
COUPUREREI, BRUGGE
AANKONDIGINGEN
j Bekendmakingen, per drukregel fr. 0.25
1 Reclamen, op de 4e bladzijde. 0.45
•j 3* b «.55
Bijzondere voorwaarden voor notarissen, aaak-
1 waarnemers. Afslag voor herhaalde invoeging.
Het scheelde een kleinigheid of het
ministerie lag omver. Te Doornijk,
Bergen, Soignies en Charleroi is de
katholieke meerderheid zco kLin dat
zij aan een waar geluk te danken is.
Er valt niet aan te twijfelen het
katholiek ministerie moet onvermijde
lijk vallen, 't Heeft wel nog 8 stemmen
meerderheid, doch in 't land heeft het
een schrikkelijk groote minderheid.
Volgens den Bien Public van
woensdag (dinsdag avond) winnen de
katholieken 26,000 stemmen, de libe
ralen winnen er insgelijks 26,000, en
de socialisten 27,000. Doch in de be
rekening der stemmen te Soignies,
Doornijk eitHuy-Waremme begaat hij
eene dwalingen 9,000 stemmen en
hij laat voorzichtig van kant de stem
men gewonnen door de demokraten te
Aalst: 6,000. Aangenomen dat de libe
rale winst opweegt^tegen deze van de
katholieken, ziet meju dat er een winst
De katholieke partij kan onmogelijk
zich boven water houden. Neemt zij
niet aanstonds een andere richting, de
regelmatige beweging die tegen haar in
gang is, zal voortgaan en binnen korten
tijd Z:'l de katholieke partij letterlijk
I verpletterd zijn.
Veel katholieken vol overmoed zeg-
gen altijd 't zal hier niet komen lijk
in Vrankrijk, de katholieken zijn hier
i feller.
Doch weten zij wat er in 't hart van
die honderd auizende katholieke werk
lieden zal gebeuren die zij tot hiertoe
bedrogen hebben De katholieken
moeten het afwachten, 't Is ook niet
van den eersten dag dat het fransche
volk zich van de katholieken heeft af
gewend. 't Is nu dertig jaren geleden
dat de katholieken de eerste maal vielen
in Vrankrijk. Weet gij wat er binnen
dertig jaren in Belgie zal gebeurd zijn?
Binnen dertig jaren zal de katholieke
partij in Belgie eene onbeduidende
partij zijn juist lijk in Vrankrijk.
H. Plancquaert.
,K
is van 42,000
de oppositie.
:n Public heeft
7 van rekenen,
christen demo-
ilaats van hun
Er is meer
eene bijzond<
Te Luik smi:
craten buiten)
stemmen bij
voegen, neemt" men" ze op voor eigen
rekening. Neen, zoo niet, Bien
Public wie gij buitensmijt moogt gij
onder uwe vrienden niet tellen. Dat de
democraten van Luik geen antikleri
kalen zijn, t'akkoord, wij ook niet, doch
wij zijn antiministerieelen en de demo
kraten van Luik ook. Gij moogt dus
van uwe winst trekken de g.25o st. der
christen democraten van Luik en ze
voegen bij deze der oppositie, 't zij in
keering i8,5oo stemmen.
En als ge wilt juiste rekening maken
moogt ge zonder vrees van overdrijven
van uw getal stemmen 4,000 stemmen
trekken, u door democraten gegeven
die voor liberaal noch socialist wilden
stemmen, maar die toch liever tot de
oppositie behooren. Dus gij zijt achter
uitgegaan 43,000 en 4,000 en i8.5oo
is te samen 65,5oo. Dat telt voor 'nen
keer.
Na de kiezing van 1906 lagen de
katholieken 6000 stemmen onder tegen
over al de oppositielijsten samen. Als
men rekening houdt dat verschillende
kleine lijsten van voor 4 jaren opge
slorpt werden door de groote lijsten in
deze kiezing en dat hun bedrag bijge
volg moet afgetrokken worden van de
oppositie, mag men zonder vrees voor
overdrijving zeggen dat het ministerie
eene minderheid heeft in het land van
5o a 60,000 stemmen Deze minder
heid moet binnen 2 jaren klimmen tot
100.000. Waarom
Omdat het binnen twee jaar kiezing
is in arrondissementen, waar de be
volking het spoedigst aangroeit en waar
het grootste deel der nieuwe stemmen
naar de oppositie gaan namelijk
Brussel en Antwerpen.
Ziende dat er voor de oppositie kans
bestaat van meester te worden mag
men zich verwachten aan eene kolossale
kazakkeerderij der familiën die vroeger
liberaal waren en om 't wille van het
smeer met de katholieken medeleur-
den. Wat meer is, de jonge opkomende
geslachten gaan van natuur over tot
nieuwere en meer vooruitstrevende ge
dachten de bevolking concentreert
haar meer en meer in de groote cen
trums waar zij totaal ontsnapt aan den
invloed der priesters en der grond
eigenaars.
De toestand in de Kamer is gewijzigd in het
nadeel der katholieken. Zij verliezen een zetel
te Luik, een te Hoei-Borgworm, een te Tonge-
ren-Maaseyck, en winnen slechts een zetel,
namelijk te Bergen. Zij verliezen dus twee
zetels in de Kamer, en ds katholieke meerder
heid is van 12 stemmen op _8 gevallen.
De iiberaien verliezen 1 zetel te Berger', ten
voordeeleder katholieken 1 te Charleroi, 1 te
Doornik en x te Gent, deze drie laatsten ten
voordcele der socialisten. Zij winnen er daaren
tegen eenen te Tongeren- Maaseyck. Hun ver
lies bedraagt dus 3 zetels. In plaats van 46,
keeren zij slechts met 43 man naar de Kamer
teiug.
De socialisten winGen 1 zetel te Luik en 1 te
Hoei, beiden op de katholieken 1 te Charleroi,
1 te Gent en 1 te Doornik, alle drie op de libe
ralen. Er waren 3o socialisten in de Kamer
er zullen er nu 35 zijn.
De nieuwe Kamer bestaat uit87 katholieken
43 liberalen, 35 socialisten en P. Daens.
i M. Plancquaert heefc in 't arrondissement
Deudi.rrpoij4p boven de jjpoo stemmen.
Als men overweegt
i* dat er eene groote strooming in 't land
bestaat tegen 't ministerie
20 dat de logie buitengewone pogingen ge
daan heeft om haren Van Damme te redden
3° dat er een oud kopstuk der democraten
met den treffelijken politieker van Baesrode op
dezelfde lijst stond
40 dat een afgescheurde katholiek, man van
I invloed, denzelfden droevigen sire hielp.
Gezien dien geheel bijzonderen toestand
mag men zeggen dat het getal stemmen van
Plancquaert redelijk aanzienelijk is.
Van Damme is gered door de socialisten, die
vroeger 3 duizend stemmen behaalden en nu
nog met 500 afkomen,
i Van Damme zal preusch zijn dat hij naar de
j Kamers terugkeeren mag, maar dit zal toch
i nooit de svuile plek uitwisschen die aan zijnen
j naam van oneerlijken liberaal kleeft: Mandaat-
j dief.
1 Maandag toen we rond 2 ure namid-
j dag te Gent in onze woning kwamen,
vonden wij 't volgende telegram
Sincères condoléances liste libérale
passe d 3700 au dessus du quorum.
Vandamme.
(Rechtzinnig rouwbeklag liberale lijst over
wint met 3700 stemmen boven het quorum).
Vandamme.
'k Heb onmiddelijk per telegram de
volgende antwoord gestuurd
VANDAMME, Baesrode.
'kHoud meer aan den titel van eerlijk
man dan aan dien van volksvertegen-
woordiger. H. Plancquaert.
In de eene katholieke partij is dat niet
mogelijk. De volksgezindcn vooral liggen W
- geketend en gebonden; in hun werken, spreken
en schrijven moeten zij altijd naar omhoog
zien. Hun economische werking verandert van
stijl volgens zij te doen hebben met een liberalen
of een katholieken fabriekant. Hun polemiek is
niet gericht tot het welzijn van het volk, maar
enkel tot bekamping der liberale en socialistische
vijanden van hun bondgenooten de katholieke
behouders.
De politiek van M. Woeste is veroordeeld.
M. Woeste heeft de katholieke partij naar haren
val geleid voor iemand die den toestand kent
is de val der katholieken overmijdelijk. Voegt
daarbij de kolossale triomf van Pieter Daens te
- Aalst en 't zal niemand verwonderen dat het
eetste woord dat maandag aan den mond van
M. Woeste ontsnapte was Wij hebben gisteren
een slechten dag beleefd. De overwinning van
Aalst mag de guldensporenslag der demokraten
genoemd worden. Nooit heeft eene partij zoo
een kaakslag gekregen als de katholieke partij
van Aalst. Het volk heeft de slachtoffers der
katholieken gewrokeü. De cbristene volkspartij
zal men uit het land van Aalst niet meer roeien.
De overwinning van Aalst heeft er nieuw leven
doen ontstaan in onze partij en we zullen
wederom de schoone dagen van propaganda
beleven van vroeger. H. Pl.
De liberalen verliezen drie zetels.
De katholieken verliezen er twee.
De socialisten winnen er vijf.
De meerderheid vaa het ministerie is gedaald j
van 12 op 8 stemmen.
Dat is zeer erg voor het ministerie.
Binnen twee jaar is 't om zeep.
Hertelijk dankaan degoede vrienden
die mij daar geholpen hebben. Heeft
de uitslag niet beantwoord aan onze
verwachtingen, laat ons niettemin ge-
trouw blijven aan onze duurbare chr.
5 volkspartij. Ziet de herleving onzer
partij te Aalst. Betere dagen zullen ook
jj wel eens voor ons komen.
H. Plancquaert.
i
De schoonste uitslag
De schoonste uitslag, van al de kiezingen, is
onbetwistbaar die van Aalst.
P. Daens, die over 4 jaar 9000 stemmen
had, bekomt cr nu boven de i5ooo. Dat is
6000 stemmen bijgewonnen. 't Is 2/3 meer.
Geen een partij, in evenredigheid van 't getal
stemmen, deed zulke verbazende aanwinst.
Dat bewijst dat de christen Volkspartij, die
de tegenstrevers voor dood uitgaven, aanwint.
Zij heeft nog schoone dagen te beleven. In
Vlaanderen is de toekomst voor haar.
Hoezee de christen Volkspartij 1
Ziehier de volgende bekentenis van een
katholiek blad
Het ware kinderachtig te beweren dat de
kiezing van Zondag vcoraeelig geweest is voor
de katholieken. Neen I zonder eene echte neer-
1 laag te zijn, heeft zij toch onze meerderheid in
i de Kamer, die door het stelsel der evenredige
5 vertegenwoordiging tot 12 gedaald was, nog tot
I 8 doen zakken. En dat is spijtig cn zeer spijtig
want het minste ongeval kan nu altijd verras-
3 singen medebrengen bij de stemmingen der
iKamerheeren en gelijk het met bet ministerie
de Smet de Naeyer gebeurd is, kan ook het
tegenwoordig ministerie in gevaar gebracht
J worden.
j Binnen twee jaar is het wederom kiezing voor
I de andere helit der Kamer. Welnu, die twee
i jaar moeten kost wat het kosten wil, te baat
j genomen worden om den goeden uitslag der
1 toekomende kiezing te verzekeren dat is de
groote les die de katholieken zondag gekregen
1 hebben.
De groote overwonnene is M. Woeste.
Juist als Frère-Orban, ziet M. Woeste voor
zijn dood de droevige gevolgen van zijn koppig
heid en van zijn hoogmoed.
De poiitiek van M. Woeste is eene persoon
lijke politiek geweest,die voor uitgangspunt had
zijn haat tegen M. Beemaert.
M. Woeste heeft den gemakkelijksten en
profijtigsten weg gekozen do rijke standen
denkende dat hun overmacht eeuwig ging duren
wilde al wat volksgezind was verpletteren.
M. Woeste heeft zich aangesteld als hun voor
vechter. Door zijn invloed werd de geestelijk
heid opgezweept tegen al wat demokraat was.
De lage strijd en de schandelijke vervolgingen
door priesters en rijken tegen ons gericht zullen
eene eewige schande blijven voor de katholieke
partij. Eene jonge opkomende partij bij haar
ontstaan achteruitslaan is niet moeilijk doch
't is te zien of het altijd wijs en verstandig is.
Ware het soms niet behendiger geweest de
christene volkspartij te bekampen met eerlijker
middels dan men het gedaan heeft Of liever
van haar geleidelijk te laten groeier.
M. Woeste riep altijd katholieke eenheid
katholieke eenheid waarom Omdat de katho
lieke eenheid de verslaving was der priesters
en der partij aan de rijke standen, die alles te
zeggen hebben in de katholieke partij 't was
de verplettering der volksklassen in de katholieke
partij aan dewelke men dan eenige kruimeltjes
brood gaf om ze te vergenoegen
De antiklerikalen waren niet eens en dat was
hunne maebt.
Immers de socialistische partij verdedigde de
rechten van het volk zonder te moeten omzien
n3ar de liberale burgerij en had de armen
gansch vrij voor de bewerking der volksklassen.
Van den anderen kant had de liberale partij
baar burgei programma zonder te moeten om
zien naar de socialistische anticapitalisten.
Elk kon radikaal handelen in zijn eigen zin,
cn zoo had elk meer kans om vooruit te gaan
op het terrein dat zij wederzijdsch bewerkten.
DEMOCRATEN I
Ziet ge dien triomf onzer vienden van Aalst?
Klopt uwen boezem niet van medegevoel, voelt
ge uw hart niet juichen met het hunne bij hun
feestgevier Benijdt ge hun niet die zalige
stonden waarop zc de lauweren hunner dapper
heid plukken
Weuscht gij geen deel te maken van die
heldenschare die uitmunt in moed, in dapper
heid, in orde voor den strijd der edele volks
verheffing Ik wel 1
Broeders van Aalst, weest gegroet Gij zijt
de roem, de bloem, de perel van Vlaanderen
en 't gansche vlaamsche land I
En voor ons, democraten van Kortrijk, welk
besluit valt daaruit te trekken Welnu, de
glansrijke zegepraal onzer vrienden van Aalst
is het klaarste bewijs dat onze partij de levens
kracht niet mist, dat zij de partij is van onzen
tijd en de toekomst.
Doch, hebben de democraten van Aalst het
voor niet gehad Zeker neen.
Zij hebben zich ingerichtzij hebben schrij
vers en sprekers gevormd zij hebben verzaakt
aan doelloos spel uit duurbare liefde voor
hunne vrije volkspartij 't zijn mannen van
't princiep.
Laat ons hun voorbeeld volgen.
Reeds zijn wij goed begonnen op vele
gemeenten hebben wij reeds bonden tot stand
gebracht, laat ze ons goed bezorgen en waar
't eenigsins mogelijk is er nog nieuwe stichten.
Laat ons de vergadering regelmatig bijwonen,
op post ten allen stonde waar onze plicht ons
roept. Houd u op de hoogte van de aange
legenheden uwer partij, 't is de bijzonder
ste dienst die men haar kan bewijzen.
Binnen kort dan, dezen zomer nog, richten
wij eenen sprekersbond in, waar onze hoofd
man H. Plancquaert ons zal komen onderrich
ten, hetgeen ons eerlang acht tien sprekers
moet bezorgen. Dan trekken wij erop af naar
het voorbeeld van onze vrienden van Aalst,
ten einde over gansch 't arrondissement Kort
rijk onze partij met haar programma van vrij
volksbestaan te gaan kenbaar maken en nieuw
leven en beweging bij te zetten.
Op, democraten, opdat wij in 't toekomende
niet meer moeten beschaamd staan voor de
mannen van Aalst. R. Vanderschelden.
I Sedert eenigen tijd ziet men in de katholieke
weck- en dagbladen bijna iedermaal ;kolossale
hoofdartikels over de vrijheid I ofte beter over
het vrij onderwijs. In de meetingen is hetzelfde
liedje. Van het katholiek program daar wordt
geen enkel woord meer over gerept. Voor wat
dcstoffelijken toestand betreft der onderwijzers
daar wordt eveDmin over gehandeld men zou
waarlijk denken, dat die klasse van individuën,
te nederig, te onbeduidend, geworden is om
den kommer der katholieke heeren weerdig te
zijn.
Maar waar wil ons gouvernement met die
zoogezegde vrijheid
Als christene onderwijzer van den buiten,
wil ik eers geheel openhertig en vrijpost g
mijne persoonlijke vermoedens mededeelcu aan
i mijne ambtsbroeders zij kunnen er eens rijpe-
j lijk op na denken en overwegen.