TOLK DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ
inschrijvingsprijs voor Balgenland
Happy New Year
Gelukkig Nieuwjaar
l K i
I De strijd tegen het Militarisme.
Achteruitgang1
van 't Catholicismus
Zondag 10 Januari 1909
't Blad S centiemen
16" jaar Nr 2
HET RECHT
Qod on Volkl
Vlaanderen voor Christoal
Een jaar fr. 3.oo. Negen maanden fr. 2-25
Zes maanden fr. i.jS Drie maanden £r. i.oo
v«er buiten het land de vrachtloon daarbij.
Hoofdopsteller H. PLAIMCQUAERT.
Men schrijft in ten bureele van dit blad en bij alle postmeesters en brievendragere
Alles moet vrachtvrij gestuurd worden naar het bureel van het blad
COUPUREREI, BRUGGE
AANKONDIGINGEN
BekesdmAingen, per drukregelir. 0.25
Reclamen, op de 4® bladzijde. 0.4S
3e 0.55
Bijzondere voorwaarden voor notarissen, zaak
waarnemers. Afslag voor herhaalde invoeging.
Hoe dikwijls werd de wensch niet
toegestuurd aan menschen, die geluk
noch welstand kennen en aan wie men
veel beter en veel gepaster zou zeggen
'k Wensch u een wat min ongelukkig
jaar dan 't verleden jaar voor u geweest
is. Welk geluk is er te verhopen voor
slecht betaalde werklieden, overlast met
tien, twaalf kinderen Welk geluk is
er te wachten voor oude gebrekkige
menschen, die in hun levensonderhoud
niet kunnen voorzien
Er is toch een land in de wereld
waar die wensch gelukkig nieuwjaar,
reden van bestaan heeft zelfs voor hon-
derde duizende vroegere arme ellendige
behoeftige dutsen Engeland.
Met 1 Januari is de pensioenwet van
kracht geworden. 600,000, zegge zes
honderd duizend arme oude menschen
hebben sedert 1 Januari recht op een
pensioen van 5 shillings of 6.25 fr. per
week. Alleenlijk de personen die meer
dan i5 fr. inkomen per week hebben,
zijn er met reden uitgesloten. Deze die
slechts 10 fr. of 8 of 6 fr. inkomen per
week hebben krijgen in plaats van 6.25
slechts 5 fr. of 4 of 3 fr. per week in
gevolge eene schaal gevoegd bij de wet.
Ieder gepensionneerde oude man
krijgt een klein boekje waarin zich 52
kleine chèques bevinden. Alle weken
geeft hij eCn dezer 52 briefjes af in het
naast gelegen postbureel en daarvoor
krijgt hij 6.25 ofwel indien hij zekeren
welstand geniet en bij voorbeeld tien
of acht fr. inkomen heeft per week van
zijn eigen geld of zijn arbeid, vijf fr. of
4fr. zooals de wet hem toekent.
Wie zal de vreugde, het geluk be
schrijven van al die ongelukkigen, op
eens van de helle der armoede, der
ellende verlost I
Ziehier wat de briefwisselaar van een
groot belgisch blad hierover schrijft
Gewoonlijk verschilt nieuwjaardag
in Engeland zeer weinig van een ge
wonen werkdag. Men heeft zoodanig
Kerstmis gevierd dat men geen lust
meer heeft zoo vroeg te herbeginnen.
Dit jaar nogthans is nieuwjaar een echt
feest geweest, een dag die nooit uit het
geheugen zal gaan van 600,000 oude
arme menschen van Engeland.
600,000 oude mannetjes en oude
vrouwkens hebben zich heden aan de
postbureelen van 't rijk aangeboden om
het bedrag der eerste week van hun
pensioen te ontvangen. Ik heb ver
schillende oudjes aan het postbureel
van de stad, waar ik woon, zien aan
komen. 't Weder was duister en som
ber, maar welk een glimlach van geluk
zweefde om hun lippen en hun wezen
glansde zoo van vreugde dat zij de
droefheid van al wat hen omringde
verdreef en in geluk veranderde.
Een oud proper ventje verscheen de
eersteDe bureelbediende scheen gansch
gelukkig over zijn bezoek en toonde
hem bereidwillig welk deel van zijn
briefje hij moest invullen en waar hij
moest teekenen. Daarna trok zij uit een
grooten zak twee splinter nieuwe glin
sterende engelsche kronen en gaf ze
hem na eenige woorden van geluk-
wensching uitgesproken te hebben. Dan
wendde zij zich met dezelfde bereid
willigheid en denzelfden zoeten glim
lach tot een arm oud vrouwtje dat
insgelijks met zijn pensioenboekje in
de hand te wachten stond.
Ik heb dien ouden man aangespro
ken. Hij was 72 jaren oud en had ge
werkt tot in 't jaar 190'/. Dan kreeg
hij rhumatismus en hij ging wonen bij
zijne dochter. Doch, zegde de oude
man, zij zoude mij niet lang meer met de beschaving aangegroeid. En -
kunnen houden hebben. Zij heeft negen j waardoor Door dat de machtigen, de
kinderen en de oudste is slechts 5 al'oenheerschers, de dwingelanden, die
13 jaren oud. Nu in plaats van een last yf:- w'sxs en die koningen meenende het
te -zijn voor haar, zal ik met mijn ~ont te hebben t' allen tijde naar wille-
6,25 fr. per week eerder een hulp en
eene ontlasting zijn.
God, wat moet het een geluk zijn,
een wellust, een hemelsch wellust voor
een politiek man van zoo honderd
duizende arme menschen jaren van
rust en geluk te kunnen verleenen
Heeft men nog eer en rijkdom noo-
dig op de wereld als men 't streelend
gevoelen heeft van aan een zegen te
hebben medegeholpen Gezegend wor
den door honderd duizende ongeluk
kigen die ook eens in hun leven dank
aan uwe medewerking wat geluk mo
gen genieten
Gezegend worden en bewonderd
door al wie op aarde een hart heeft
gevoelig voor liefde en voor mede
lijden
En deze die zulke wet stemden waren
geen socialisten 't waren voor 't groot
ste deel rijke en welstellende burgers
doch -bezield met volksgezinde gedach
ten.
Wat verschil met onze katholieken
van Belgie Met die officieele vertegen
woordigers van God en de leering van
Christus Die ellendige vrekken geven
hier 9 centen daags en aan wie Aan
een klein getal doodarme menschen en
veel politieke slayen. Hebt ge een broe
der die voor u kan werken of groote
kinderen of kunt ge nog een beetjen
werken geen pensioen, geen cent En
dat in een land dat berst van rijkdom
en waar al de lasten op de armen en de
kleine burgers worden gelegd
Ware 't niet verboden door God,
zou men zulke besturen niet moeten
vervloeken Ware het niet verboden
zou men niet moeten wenschen dat als
te Messina en te Reggio de paleizen
onzer onbarmhartige rijke katholieke
bestuurders, dikwijls gewonnen met
onrecht, zeer dikwijls gewonnen op het
loon van den werkman, op hun hoofden
zouden storten
Zij worden gekozen in den naam van
God. In den naam van God worden al
deze vervolgd die voor 't volk durven
strijden. Gedurende 24 jaren zijn zij
jj aan 't hoofd zij hebben de voorspoe-
digste jaren beleefd die de wereld ooit
gekend heeft. Duitschland en Engeland,
jj twee protestantsche landen, geven het
voorbeeld van liefde en hulpzaamheid
1 voor de arme menschen, voor de nood-
lijdenden, voor de misdeelden dezer
aarde. En zij hier Zij hebben nog
geen enkel doordragende wet gemaakt,
jj Zij geven hier een almoesjen aldaar een
speelding en als ze 't kunnen nemen
door lasten of door beperkende maat-
de toegestane voordeelen terug.
H. Pancquaert.
De grootste kwaal, welke de volkeren
l teistert, is het militarisme. Niet alleen-
lijk is het eene plaag, die zich beperkt
bij eene streek of bij een land, maar
1 het strekt zich uit over alle natiën en
landen der wereld. Het is eene over-
ij levering uit de oude barbaarsche tijden,
I van de eerste opkomst van het mensch-
dom, toen de menschen nog bij benden
malkaar verscheurden uit loutere dier
lijke opvatting, in voege gebleven, later
beoefend en aangeleid door hoofden die
men keizers en koningen noemde. In
tegenstrijdigheid met alle andere bar-
I baarsche onmenschelijkheden die met
i de opkomst, met den aangroei der be-
j schaving langzamerhand verdwenen
I zijn, is het militarisme als het ware
keur te beschikken over het wedervaren
en het leven des volks die zij hunne
onderdanen noemen er het geschikte
middel in zagen om hunne troonen
recht te houden en roem te oogsten,
roem, die naarmate het volk meer en
meer begrijpt en macht veroverd,
schande en oneer wordt.
Het militarisme of de oorlogsinrich
ting kost aan iedere natie jaarlijks ver
scheidene millioenen die anders nuttig
zouden besteed worden aan volks
onderwijs, aan pensioenen, aan aller
hande nuttige werken die volgens tijd
en omstandigheden en menschelijken
vooruitgang noodzakelijk zijn. Het ver
spert dus den weg om de menschheid
naar hooger op te laten klimmen om
de samenleving echt menschelijk te a
maken.
Jaarlijks vormt het duizende slaven, j
hier zelfs in ons klein België, onder de
werkerszonen die het onttrekt aan het 6
ouderlijk huis, aan het werk, aan het jj
halfvolleerde vak om als soldaten twee f
drie jaren in de kazernen of forten te jj
gaan overbrengenzich te gaan oefenen
in 't vechten en moorden. En wat nog
de kroon zet op het hoofd van dat r
monster is dat de rijke lieden, die alles
die erve en goed te verdedigen i
hébben in hun land, zich vrij kunnen
koopen om in oorlogstijd de gelegen-
heid te hebben het land te ontvluchten, jj
terwijl wij nietsbezittende en alles I
voortbrengende werkers ons leven zou-
den moeten offeren ter vrijwaring van
hun goed. Die toestand, die onmensche- jj
lijkheid, die onrechtveerdigheid moet
bevochten worden, moet bestreden
worden zal het zijn door deze wier 5
hoogmoed er door gestreeld wordt, die
er door genieten? Geenszins. Het moet j
geschieden door deze die er de slacht- j
offers van geweest zijndoor deze die
bij het leger gediend hebben en al zijne j
drukking gevoeld hebben.
Doch, wat zien wij integendeel ge-
beuren Sedert een tiental jaren zagen i
wij ten allen kante oud-soldaten bonden
tot stand komen ingericht voor het
grootste gedeelte, door mannen die ij
nobit geen soldaat geweest zijn, die
zich liever hadden vrij te koopen, en
die er eer op stellen met een gouden 5
kepi te paradeeren boven die dutsen j
van menschen die gedurende hunnen
diensttijd zoo menigmalen het leger
hebben verwenscht. In kudde worden f
die oud-soldaten nu opgeleid om het
leger waar zij zoolang tegen hunnen zin j
hebben gediend te verheerlijken. Gij, 1
oud-soldaten, denkt gij er nog aan dat
gij daar zoovele dwang en onrecht hebt
geleden, dat gij daar slecht gevoed zijt
geweest, dat gij daar lange en koude
winternachten onder den blooten hemel
hebt doorgebracht, al zonder nut of
noodzakelijkheid, dat gij daar afgebeuld
zijt geweest op manceuvers en exerciën
enkelijk om de grillen te streelen van
vergulde kepidragers Denkt gij dat
uwe broeders, dat uwe familieleden,
dat uwe zonen hetzelfde lot ondergaan
van u, of het later zullen ondergaan
Denkt gij niet dat gij, door u in te
laten lijven bij die bende oud-soldaten,
die men leopoldisten noemt, dat gij nu,
als vrije burgers die gij zoudt moeten
zijn, dat soldatenspel helpt verheer
lijken en ophemelen En zoo gij daar
aan denkt, zult gij nog langer daaraan
willen mede helpen Wij gelooven het
niet.
Tegen die wreedheid, tegen die
onmenschelijkheid van oorlog voeren
moet opgekomen worden, moet ge
streden worden door het volk. Het
volk moet mannen kiezen in de Kamers
die hen verzetten tegen de milioenen
verspilling aan oorlogstuigen en leger.
En zoolang zulks bestaat moeten de
lasten ervan gedragen worden zoowel
door den rijke als door den arme, 't is
te zeggen de afschaffing der plaatsver
vanging. En wie moet bijzonderlijk
daarvoor den strijd voeren Deze zelf
die er den last van gedregen hebben
wij die soldaat geweest zijn en die
bijgevolg weten hoe zwaar die last
weegt. In plaats van de verheerlijking
ervan te helpen mede maken door ons
aan te sluiten bij de oud-soldaten bon
den der militaristen, moeten wij zelf,
wij oud-soldaten, bonden vormen, anti
militaristische bonden mét het doel de
plaatsvervanging te bestrijden als eerste
onmiddelijke vereischte, en met het
hoofddoel de millioenen verspilling,
waardoor ons land werd ten onder ge
bracht, de overdrevene bewapening af
te schaffen. Aan dit grootsch, maar
zwaar werk, zijn onze vrienden reeds
begonnen in Brussel, alsook in Oost-
Vlaanderen waar de eerste bonden reeds
zijn gesticht, en bloei beloven.
In West-Vlaanderen zouden wij niet
mogen ten achter blijven. Zouden er
hier geene mannen kunnen gevonden
worden met den noodigen iever bezield
en wilskracht om dit werk op touw te
zetten Vooral in het arrondissement
Kortrijk, zouden wij niet met eenige
mannen kunnen geraken om hand aan
't werk te slaan Ik denk van ja. Een
man alleen kan weinig of niets, maar
alswanneer wij vijf tien mannen zou
den kunnen vinden die op malkaar
mogen rekenen dan zouden wij vast
goed werk kunnen verrichten en wij
zouden ons mogen overtuigd achten dat
de bekendmaking van ons streven ons
talrijke medewerkers zal verschaffen.
Vrienden, denkt daar eens aan.
R. Vanderschelden
geweien soldaat.
Binnen de 14 dagen heeft de Bien
Public» drij maal iets geschreven dat
hem groote stof zou moeten geven tot
nadenken.
1In een artikel bestatigt de Bien
Publicdat in Duitschland uit de
huwelijken der protestanten en katho
lieken er veel meer kinders protestant
worden dan katholiek (100,000 meer).
2. In een artikel over Spanje moet
hij bekennen dat de groote steden meer
en meer van 't catholismus afwijken,
dat de repuklikeinen (een antigods
dienstige partij) meer en meer vooruit
gang doen en weieens meester zouden
kunnen worden van 't land.
3. Verleden week was het kiezing
voor 't Senaat in een gedeelte van
Vrankrijk. Van de a5 (op i5o) katho
lieke en gematigde senators werden er
maar i5 herkozen. De andere plaatsen
werden ingenomen door de partij, die
de kloosters heeft verjaagd.
Dus de katholieke godsdienst gaat
wel achteruit. Wij beweren zelfs dat hij
zeer gaat, ook hier in Belgie. Doch we
hebben te vergeefsch in den Bien
Public gezocht 't geen we gaarne zou
den geweten hebben de ware oorzaken
van dien achteruitgang.
't Is waar, we hebben ze nog in
andere katholieke bladen gelezen De
duivel, de slechtheid der menschen, de
vrijmetselarij, enz.
Een mensch die hem ruïneert kan
zoowel antwoorden dat hij ten achteren
