TOLK DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ
De Plundering
Verzekeringsmaatschappijen
Leest en verspreidt ons blad
Thielt
XXXXXXXXXXXXXXXX
Gedenkt den Strijdpenning
Zondag 7 Februari 1909
't Blad 5 centiemen
1 6* Jaar N'6
HET RECHT
1 «ad ea Volk!
Alles voor Vlaanderen!
Vlaanderen voor Christusl
Inschrijvingsprijs voor Belgenlanë
Een jaar fr. 3.oo. Negen maarden fr. 2-25
Zes maanden fr. 1.75 Drie maanden fr. 1.00
voer buiten het land de vrachtloon daarbij.
Hoofdopsteller H. PLANCQUAERT.
Men schrijft in ten buroele van dit blad en bij alle postmeesters en brievendragei
Alles moet viachtvrij gestuurd worden tiaar het bureel van het blad
COUPURERBi, BRUGGE
AANKONDIGINGEN
Bekendmakingen, per drukregelfr. o.a5
Reclamen, op de 4* bladzijde. 0.45
3* 9 0.55
Bijzondere voorwaarden voor notarissen, zaak
waarnemers. Afslag voor herhaalde invoeging.
't Heeft er Dinsdag gestoven in de Kamers
en niet zonder reden.
Feiten zijn onthuld geweest die een droevig
daglicht werpen op onze politieke zeden. Het
bestuur van 't land, dat is nog enkel bijzaak
meer en meer wordt het hoofddoelde verdee
ling der Staatskas onder vrienden en kennissen.
Minister Hubert, die niet fel is en die in het
geheel op zijn plaats niet is op de ministerieele
banken, werd ondervraagd nopens de mis
bruiken bedreven door de komiteiten benoemd
voor het toekennen van pensioenen aan oude
menschen.
Talrijke volksvertegenwoordigers kloegen er
over dat deze komiteiten, die bijkans zonder
uitzondering bestaan uit katholieken, in veel
plaatsen onrechtvaardig te werk gaan. In Vlaan
deren vooral weet iedereen dat dit waar is.
Welstellende menschen, die katholiek zijn, ver
krijgen een pensioen; arme menschen doch van
wiens stem men niet zeker is, mogen gaan
loopen. 't Pensioen is bijkans uitsluitelijk een
middel geworden om de oude menschen voor
de katholieken te doen stemmen.
Die schandelijke partijdigheid is hatelijk, is
wraakroepend Menschen berooven van 't geen
hen volgens de wet toekomt is eene misdaad,
doch a's deze misdaad oude arme dutsen treft,
die nog slechts eenige jaren Ie leven hebben,
welke naam kan men aan zulk misdrijf geven
En dat gebeurt alle dagen 1
De bespreking in de Kamer heeft echter
bewezen dat ons onrechtvaardig en slecht be
stuur zoo gierig niet is als 't rijke vrienden of
goed geplaatste kennissen geldt.
De Staat noemt afgevaardigden om de reke
ningen te onderzoeken der maatschappijen van
onderlingen bijstand die verbonden zijn aan de
pensioenkas. Tn onze provintiale besturen, in
onze arrondissementssekretariaten zitten hon-
derde beambten die dit werk gemakkelijk kon
den verrichten. Op al de gemeenten zijn sekre-
tarissen, ontvangers, enz. die zulk werk als
bijzaak voor een kleinen prijs gaarn zouden
verrichten. Dat wilde men niet en in de Kamers
werd eene reeks katholieke kiesdravers en zonen'
van rijke katholieke politieke mannen genoemd,
die voor dit werkje van enkele uren schoone
sommen hebben gekregen.
Te Antwerpen heefteen katholieke kiesdraver
9,820 fr. getrokken in vier jaar boven zijne
jaarwedde als katholieke onderwijzer en be
diende van den katholieken kring.
Een oud katholiek volksvertegenwoordiger
van Brussel kreeg 6,040 fr.
Een jong gehuwde van eene uiterst rijke
familie, doch die zelve waarschijnlijk zijn kost
nog niet kan winnentrok voor zijn deel
8,450 fr.
Een arrondissementscommissaris, die reeds
8 k 10,000 fr. trekt voor niets te doen, ontving
3,3oo fr.
Een rechter 2765 fr een goede vriend van
M. Tibbaut. katholiek volksvertegenwoordiger
van Dendermonde, 4,229 fr.; een inspecteur
der katholieke scholen, 6,183 fr.; een professor
van een kollegie der Jesuiten, 1,492 fr.; dan
eene menigte andere van 1000 tot i5oo fr.
Ziedaar hoe men met de staatskas omspringt,
't Is een echte schande 1 En hoe moeten onze
arme menschen niet kruipen, diep buigen en
zich slaafsch toonenom hun ellendige 18 cent.
per dag te trekken
Terwijl veel rijke katholieke familien zich
vet mesten in de naamlooze maatschappijen,
terwijl zij zich gereed maken de koolmijnen van
Limburg te plunderen en bij middel van den
Congo ten koste van boer en werkman nieuwe
millioenen in den zak te stoppen, werkt en
slaaft ons volk voor hongerloonen millioenen
menschen in Belgie leven met zulke kleine
middels dat geen burger begrijpen kan hoe die
menschen knnnen leven 1
En 't zijn nogthans die menschen die men
een groot deel der lasten doet betalen bij mid
del van rechten op bier, genever, suiker, kleer-
stoffen, leder, enz.
En wat doet men met dat geld
Men voedt er tienduizende nuttelooze ambte
naren mede, uit onze rijke katholieke familien
die bij middel van deze plaatsen een luxe
kunnen voeren dien zij niet zouden kunnen be
kostigen door hun persoonlijk werk 1
Ja, menschen van Vlaanderen, 't is beter dat
ge niet ge eerd zijtGij en moogt geen demo
cratische bladen lezen dat alles is slechtge
zoudt te veel weten ge zoudt kunnen 't besef
krijgen hoe men u fopt, hoe men u uitbuit
hoe dit schoon katholiek bestuur het land weet
te besturen tot meerder profijt van een bende
politieke vrienden en tot schade van boeren,
burgers en werklieden. H. Pl.
kloof, welke zij niet zal overscheiden, en wij
zullen maar dadelijk daarvan het bewijs
(Vervolg) >-\ren.
Ziehier nu wat er té Waeregem is gebeurd'- G"^e bestuur,
Een man had zich op een verzekeringsmaat- <^- selt eene onderneming uitbaat, mislukt
schappij laten inschrijven, 't Jaarlijksch te gewoonlijk
betalen bedrag was nog al hoog't overtrof Grove onwaarheid voorwaar, die vlug in het
zijn middels. Als de valdag kwam hij kon niet 00*> ^riDf Waarom zou inderdaad een
betalen openbaar bestuur, eene stad bijvoorbeeld, de
Op zekeren dag krijgt hij een stuk papier verlichting, het reisigersvereoer den reinigings-
met een leeuwken er op en in 't fransch opge- die"st' het "''venten van drinkbaar water en
steld. Hij kende geen woord fransch. Aangesien ??.dere: z0°7el ."f ,ku°"en ""baten, als eene
hij nooit een burgerlijk proces had gehad wist b')™nd«= kapitalistische vennootschap Zou
hij absoluut niet wat dit beteekende. Eenige
dagen daarna krijgt hij nog een zoo iets.
't Waren er nu wel drij of vier en twee dagen
nadien nog een maar dan was 't erger men
verklaarde hem dat al zijn meubels waren aan
geslagen. Wat was er gebeurd
't Eerste blad papier dat hij gekregen had
was een dagvaarding om te verschijnen voor
den vrederechter van... Schaarbeek.
Immers er stond in zijn polis dat de bevoegde
rechter de vrederechter van Schaarbeek was.
Dus voor eene betwisting van eenige franken
moest hij beginnen met een verre reis te doen
naar eene plaats, die hij zelfs niet wist liggen
en waar hij zelfs nooit zijnen weg zou gevonden
hebben ware hij er aangekomen.
Toen hij eenige dagen later zijn citatie aan
een vriend toonde die wat fransch kon, was
het reeds te laatde dag om te verschijnen
voor. den vrederechter was reeds voorbij.
Het tweede papier dat hij kreeg was de be-
teekening van 't vonnis, 't Was nog eens in
't fransch.
Men liet hem nu den tijd niet het te laten
vertalen twee dagen nadien werden al zijn
meubels in beslag genomen nogmaals met
fransche stukken, doch de deurwaarder had
er öe benaming der aangeslagen goederen in
't vlaamsch opgezet.
De kosten bedroegen reeds voor de ver-
kooping ongeveer 140 fr. Met de kosten der
verkooping zal dit zeker weinig min geweest
zijn dan 200 fr. en dat alles voor eene kleine
bagatel.
Is het geen ware schande op zulke wijze den
zot te laten houden met ons arme menschen
Welk recht heeft een land waar zulke slechte
wetten bestaan, vaderlandsliefde te eischen van
zijne bewoners
Waarom geeft men aan de maatschappijen
het recht die menschen te onttrekken aan hun
natuurlijken, hun plaatselijken rechter Waar
om mogen zij een Vlaming in de vreemde taal
dagvaarden Waarom mag men zijn goed aan
slaan, vooraleer hem gehoord te hebben
Waarom stelt het staatsbestuur geen bepaalde
voorwaarden voor 't stichten van de verzeke
ringsmaatschappijen
dit openbaar bestuur over geene beambten en
werklieden beschikken zoo ervaren, als deze
door naamlooze maatschappijen gebruikt Ver-
I liest een ingenieur, een rekenplichtige, een
toeziener, een stoker zijne bekwaamheid, omdat
hij door een stadsbestuur bezoldigd wordt
Zouden bijvoorbeeld de belgische spoorwegen
beter bestuurd worden door bijzonderen, als
door den Belgischen Staat Wij denken neen,
en dit is ook het gedacht geweest van gansch
de Kamer, die nog onlangs bijna al de ijzeren
wegen, door naamlooze maatschappijen uitge
baat, heeft overgenomen.
Overigens, welk is het doelwit der naamlooze
vennootschappen Is het niet hoofdzakelijk om
geld te winnen Indien vreemde kapitalisten
de gaze van Thielt uitbaten is dit niet uit liefde
voor het volk van Thielt, maar uitsluitelijk om
aan hunne kapitalen de hoogste kroozen moge
lijk te doen voortsbrengen. En wij vragen
waarom de stad alle voordeelen der verlichting
voor zich niet zou houden, en de winsten heel
of gedeeltelijk aan vreemden zou moeten over
laten
Dat is al goed, schrijft de Gazette van Thielt
maar de stad zou zoowel de gaze niet kunnen
.uitbaten, als eene bijzondere maatschappij voor
twee andere redens, en deze zijn, ten eerste,
oind^t een openbaar bestuur voor werklieden en
bedienden veel min zjne handen vrij heeft, als
'en bijzondere persoon, ten tweede, omdat de
ga\e van Thielt alleene geene goede onder
neming kan wezen, omdat Thielt te klein is
Indien wij wel de eerste reden verstaan, dan
zou de zelfuitbating niet aan te prijzen zijn,
omdat bedienden-en werklieden, welke van een
openbaar bestuur afhangen, zich zoo gemakke
lijk om den tuin niet laten leiden als deze welke
in dienst van bijzondere maatschappijen zijn.
De werklieden der stad zonden misschien zich
zoo gedwee niet laten paaien met hongerloonen
als deze van naamlooze vennootschappen. En
als wanneer een stadsbestuur een zeker getal
werklieden gebruikt, dan komen onvermijdelijk
ter bespreking het minimun van dagloon, het
maximum van uren arbeid, het pensioen, de
verloftijd en andere maatschappelijke vraag
stukken die de behouderspartijen liever onaan-
Vooreerst welke waarborg leveren zij onder 6eroer<^ laten. Als de eischen der werklieden
fioantieel oogpunt Allen bijkans geen
Zij rijzen uit den grond als paddestoelen en
verdwijnen. De menschen zijn hun geld kwijt
en de justitie ziet er niet achter.
In de polissen welke eerst en vooral gedrukt
zijn in zulke kleine letters dat men ze dikwijls
met moeite lezen kan, laat men alle slach van
voorwaarden stellen zoo moeilijk om navolgen
dat het haast onmogelijk is het kontrakt stipt
uit te voerende maatschappij heeft alle moge
lijkheid het te verbreken.
Wat kan de kleine tegen de maatschappij
Niets. Hij is arm, heeft geen geld, kent den
weg niethij telt voor niets. Ha, wisten ons
menschen wat ze zich op den hals halen met
voor de rijke partijen te stemmen I
Zullen de boeren dieven aanstellen om hun
kiekens te bewaken Neen. Waarom stelt gij
dan rijke menschen aan, die gansch andere
belangen hebben dan gij, om de wetten te
maken
Is het dan niet natuurlijk dat de wet in plaats
van u, werkman, boer of burger te beschermen,
u in den zak, soms in den bak steekt en niet
zelden u naar den ondergang leidt
H. Plancquaert.
De verlichting der stad
In haar nummer van Zaterdag laatst, be
spreekt de Gazette van Thielt toch eindelijk een
der menigvuldige punten, welke wij in onze
vorige nummers beknibbeld hadden, 't Is beter
laat als nooitwant onze lezers zullen niet ver
geten hebben, dat wij vroeger de zelfuitbating
S hardnekkig verdedigden, en dat ons schrijven
deesaangaande immer onbeantwoord bleef,
j Hoe zou de Gazette van Thielt dus heden
afbreken, wat zij eertijds niet kon bestrijden I
Indien zij ditmaal deze zaak, aangaande de
stadsverlichting aantast, 't is dat zij zich er toe
gedwongen voelt om te trachten ietswat van het
uitwerksel onzer artikelen op de thieltsche
gemoederen te vernietigen. Tusschen trachten
en gelukken bestaat er echter eene groote
min of meer gegrond zijn, dan is men somtijds
verplicht, uit vrees voor het kiezerskorps, hen
iets toe te staan, als wanneer bijzonderen hen
dit zouden kunnen weigeren.
De Gazette van Thielt, die de tolk is der
Thieltsche behouderspartij, vindt daarin een
reden om de zelfuitbating slecht te vinden wij
integendeel, met al de volksgezinden, zien
daarin een beweegreden te meer om ze voor
te staan, en wij zijn van gevoelen, dat de stad
de gaze zelve zou moeten uitbaten niet alleen
om geld te winnen, maar ook om als voorbeeld
te dienen aan alle werkgevers.
Het ware een groot voordeel voor de be
volking, dat men met haar zou af te rekenen
N-/>Jben. Dan zou men niet altijd mogen doen
wat men wil, maar wat de openbare meening
vergt. De vrees van het kiezerskorps zou een
hefboom wezen om het stadsbestuur, dat de
verlichting zelf uitbaat, aan te zetten om wel te
doen. Dan zouden wij bij voorbeeld onze
schoone en lieflijke vlaamsche moedertaal ter
zijde niet zien schuiven en ons geene kwijt
brieven in eene vreemde spraak zien opdisschenl
De eerste reden valt dus in duigen hij ge
tuigt van vijandschap jegens onze arme werk-
broeders, en jegens de kieine burgerij hij is
dus ook hatelijk.
De tweede reden is insgelijks niet aanneme
lijk, alhoewel hij bij het eerste zicht wat ge
gronder schijnt. De stad Thielt is geen stad
lijk Gent of Brussel, en natuurlijk, alle dingen
gelijk zijnde, mag zoo een stadsbestuur geene
aanspraak maken op eene zuivere winst, die in
evenredigheid der bevolking of Tan het ver
bruik der gaze zoo groot zou zijn, als deze van
beide hoogergenaamde steden. Dit hebben wij
nooit beweerd. Het spreekt immers van zelf,
dat de winsten van machtige huizen, welke voor
millioenen zaken verrichten, niet te vergelijken
zijn met deze van kleine winkels, die slechts
eenige duizenden jaarlijks ontvangen. Doch zal
men niet houden staan, dat deze laatste geene
winsten opstrijken, en dit omdat zij klein zijn.
Wij stellen de stad Thielt met de kleine
winkels gelijk en beweren dat zij groot genoeg
was, en dat het getal abonnenten talrijk genoeg
zou wezen, opdat de zelfuitbating der verlich
ting winstgevend zou geweest zijn. Voor
j mindere steden en voor min abonnentea werd
de gaze ingericht. En hadde de stad slechts de
j onkosten gewonnen van eigen verlichting, dit
j ware reeds eene schoone bron geweest van
inkomen, welke wel te pas zoude zijn gekomen.
Wij ku inen dus ook de tweede reden niet
j aanvaarden.
Doch het kalf ligt elders gebonden en wij
zullen dit in korte woorden uiteenzetten.
Meer dan ooit is de zelfuitbating door open
bare besturen aan de dagorde zij dreigt eene
ongelooflijke uitbreiding te nemen, en reeds
zien wij den dag opdagen, dat overal, gansch
de wereld door, zij voor de openbare besturen
een algemeenen regel zal daar stellen.
Doch de zelfuitbating moet onvermijdelijk
het bestaan der kapitalistische ondernemingen
belemmeren of onmogelijk maken iedere regie
is dus eene steek door 't hart der kapitalisten
want deze menscfcèn hebben natuurlijk liever
millioenen winst onder hen te verdeelen, dan
deze te zien te bate komen aan gansch de
samenleving. En zooals de krieldieren, die een
lichaam vergeven, in ditzelfde eene tegenwer
king veroorzaken, welke men koorts heet, zoo
ook brengt de volksgezinde hervorming der
zelfuitbating, in de kapitalistische wereld eene
reactie te weeg die wij zullen geldkoorts
noemen.
En 't is daarom, dat de vooruitgang gedaan
onder het volk van het grondbeginsel der
zelfuitbating, tegenwoordig zoo eenen over-
grooten tegenstand heeft ontmoet bij de kapi
talisten. Wij hebben dit gezien in Engeland,
en wij hebben het nog onlangs in Belgie besta -
tigd voor wat de barnkracht betreft.
En wie is er het meest met de kapitalistische
wereld in betrekking Wie staat er het meest
onder dezer invloed f Zijn het niet de behouds
gezinde, katholieke en doctrinaire bewaarders,
en moet het dan verwonderen dat deze de
zelfuitbating vijandig zijn, al ware het te bester
trouwe der wereld I
Is het niet aan deze tegenkanting te wijten,
door de geldkoorts der kapitalistische wereld
veroorzaakt, dat de huidige behoudersregeering
paal en perk wil stellen aan de gezamentlijke
gemeente-vereenigingen of intercommunalen
Dit schijnt de Gazette van Thielt zelve te
willen bekennen zij schrijft immers, dat de
reden van dit verbod van dergelijke overeen
komsten is, 0 dat door de uitbating de onder
nemers en nijveraars, (leest de groote kapita
listen) beroofd worden van eene groote bron
van bedrijvigheid (leest winsten). Maar te
zelvertijd legt zij dus ook de bekentenis af, dat
het de katholieke regeering is, die de gemeente
belangen dwarsboomt ten bate van bijzonderen.
Habemus confitentem reum.
't Is een reden te meer om tegen deze
regeering ten strijde te trekken, om ze zoohaast
mogelijk door eene andere te vervangen, welke
voordeeliger te werke gaat ten opzichte der
gemeenten. De dag dezer verandering is, ge-
lukkiglijk, nabij Maar in afwachting van dien
dag, moest er anders niet gedaan worden van
wegens het stadsbestuur, dan zelve de gaze uit
te baten, voor haar alleen, en die bron van
schoone inkomsten aan anderen niet over te
laten.
De Gazette van Thielt komt hier pochen,
met die 5i °/0 actiën, welke de stad zou recht
hebben over te nemen, indien het voorstel
Colaert gestemd ware Maar gaat dit voorstel
ooit te berde komen Wij zijn onder dit oog
punt leerlingen van den H. Thomas, en zullen
maar aan het voorstel gelooven, als wij het
zullen gestemd zien. De kapitalisten zullen wel
zorg dragen, dat dit zoo gauw niet geschiede!
En als dit eens moest gebeuren, dan zouden
wij nog willen weten aan welke voorwaarden
die actiën mogen overgenomen worden. Zelfs
indien deze nog de voordeeligste mogelijk
waren, zouden wij nog voor plicht hebben u
toe te roepenStadbestuurders van Thielt,
Gij hebt onbehendig bestuurd, omdat gij
slechts 5i der winsten kunt opstrijken, als
wanneer het in uwe macht was, gansch de
winst, 100 voor de stadskas te behouden I
En nu verwachten wij een antwoord op al
de andere punten.
Tooneelfeest te Thielt
Zondag 7 Februari om 3 ure, in de Schouw
burg van Thielt, luisterlijke dagvertooning door
de aloude Rederijkerskamer 't Roosje Ge-
blayt in 't Wilde
Men voert op 0 Wroeging treurspel in
zeven tafereelen door Kints.
Tot slot De Slaapmuts blijspel in een
bedrijf door Geiregat.
