Nog maar oen begin
TOLK DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ
irijs voor Belgenland
Oproep aan de Democratische
Bonden en Grospen
Nog de vermindering
der geboorten
Toestand der geestelijkheid
in Vrankrijk
Van alles wat
i - I
Zondag 14 Maart 1909
't Blad 5 centiemen
16* Jaar Nr 1 1
HET RECHT
Voor Ood en VolkI
Alles voor Vlaanderen l
Vlaanderen voor Chrlatusi
Een jaar fr. 3.oo. Negen malden fr. 2-25
Zes maanden fr. 1.75 Drie maanden fr. 1.00 i
voor buiten het land ds vrachtloon daarbij. 1
Hoofdopsteller H. PL&NCQUAERT.
Men schrijft in ten bureele van dit blad en bij ai'ie postmeesters en brievendragers
Alles moet vrachtvrij gestuurd worden naar het bureel van het blad
COUPUREREI. BRUGGE
AANKONDIGINGEN
j Beken..'..-:..-.gen, per drukregel fr. 0.2S
I Reclamen, op de 4e bladzijde. 0.45
3C 0.55
i Bijzondere voorwaarden voor notarissen, zaak
waarnemers. Afslag voor herbaalde invoeging.
Alle eerste en derde MAANDAGEN der
maand, zetelt onze hoofdman H. Plancquaert
van 9 tot 11 uren in Prins Boudewijn, Groote
Markt, te Kortrijk. Kostelooze raadgleging
voor de leden onzer bonden en al wie door hen
gezonden wordt.
De bonden of groepen worden verzocht hunne
aansluiting te zenden, vóór 't rinde van Maart
aan den Secretaris M. K. Weekers, Vander
Borgtstraat, 26, Koeckelberg bij Brussel.
Bij hunne vraag tot aansluiting moet ver
meld zijn hoeveel leden hunnen bond of groep
telt, als ook de naam van hun lokaal of een
bijzonder adres waar het hoofdbestuur der
partij de noodige briefwisseling of mededee-
lingen sturen.
Alle bijzondere personen mogen zich ook bij
de partij aansluiten.
l
Zekere bladen geven statistieken die
bewijzen dat in zekere deelen van het
land de kwaal reeds zeer ver gevorderd
is.
In de Walenstreken heeft men nog
slechts 20 geboorten per duizend in
woners. Steden van Henegouwen geven
nog slechts i5 geboorten per duizend
Brussel i5 tot 16.
Integendeel de vlaamsche buiten
gemeenten blijven 't vroeger aantal ge
boorten behouden. Vlaamsche gemeen
ten waar men 40 geboorten per duizend
telt zijn niet zelden.
Uit dien toestand vallen twee ge
volgen te trekken.
Vooreerst de vlaamschsprekende be
volking van Belgie neemt snel toe de
eigentlijk Waalsche bevolking vergroot
niet. In i83o was het getal Walen
gelijk aan dat der Vlamingen tegen
woordig zijn er 4,300,000 Vlamingen
tegen drij millioen Walen, en 't is nu
dat de Walen het fransch stelsel aan
nemen dat het verschil rap gaat toe
nemen.
Waren de vlaamschgezinden goed
ingericht, de vlaamsche taal zou alge
meen worden in bijkans gansch Belgie.
De boerenhoven van Henegouwen en
Haspengouw (Luik) worden ingenomen
door Vlamingen; te Luik, Charleroi en
omstreken wonen met duizende Vla
mingen. Ongelukkiglijk de vlaamsch
gezinden richten weinig of niets in.
Meetings geven en daar eens toegejuicht
worden dat doen ze soms doch dat is
niet voldoende. Men moet 't volk ge
stadig bewerken door schriften doch
ook door vereenigingen.
De Vlamingen zouden eens een ern
stig kongres moeten beleggen om de
vlaamsche beweging herop te beuren
en harin te richten. En voor naar dat
kongres te gaan raad ik hen allen aan
eene bladzijde uit 't Heilig Schrift te
lezen, namelijk deze waar spraak is van
Gedeon de flauwhertigen liet hij
loopen en met drij honderd onver
schrokken kerels deed hij wo ideren.
Al die flauwe lappekakkers die hun
vlaamschen strijd vergeten eens dat hun
politieke partij eischt dat zij hun vlaam
sche princiepen in den zak steken, zijn
goed om op den oogenblik dat er moet
storm geloopen worden, weifeling in
de rangen te breDgen. Die zoogezegde
matige menschen hebben gedurende
tachtig jaren baas geweest in de vlaam
sche beweging we kregen wat klater
goud de echt grondige hervormingen
bleven achter. Radikale, geestdriftige
en voor niets wijkende mannen, dat
heeft Vlaanderen noodig.
Er moet nog een gevolg getrokken
worden, 't is het volgendede kolossale
achteruitgang der katholieken in ons
land. Inderdaad, de vermeerdering der
bevolking komt uitsluitelijk voorts uit
de katholieke gemeenten; dus bij iedej
kiezing zou de katholieke partij door'"
nieuwe stemmen die bijkomen moeten
vooruitgaan of iets als 40 duizend alle
twee jaren.
In plaats van 40 duizend stemmen
vooruit te gaan, gaan zij regelmatig 25
tot dertig duizend stemmen achteruit.
We zien 't zelfde gebeuren in Vrank-
rijk alleen de katholieke arrondisse
menten geven meer geboorten dan
sterfgevallen en toch gaan de katho
lieken achteruit en nemen in Vrankrijk
de ongeloovigen toe.
Mgr Mercier zou niet slecht gedaan
hebben ook dit feit in zijne vastenbul
aan te halen en er eens nauwkeurig de
oorzaken van op te speuren. Wij zeggen
nauwkeurig want er zijn in Vlaanderen
veel menschen die maar seffens een
uitleg gevonden hebben 't is de dui
vel, de vrijmetselarij en de boosheid
der mensche l, 't Is niet moeilijker dan
dat. Doch zulke uitleg gelijkt zeer wel
aan dien welke veel menschen geven
als hun zaken achteruit gaan ze waren
te goed, ze werden bedrogen, enz. Als
men echter alles goed nagaat onder
vindt men dat hun ruïne vooral te
danken is aan hun zorgeloosheid, gemis
aan kennis, luiheid, enz.
Ons dunkens ook heeft de duivel en
de boosheid der wereld volstrekt niet
alles te maken met den achteruitgang
van 't geloof. Er zijn ook andere,
grootere en meer inwerkende oorzaken
onder andere: de miskenning der recht
vaardige eischen en gevoelens van het
volk de heerschzucht der geestelijken,
het misbruik van den godsdienst ten
bate der r>jke standen, enz.
H. Plancquaert.
Ziehier een artikel getrokken uit een
blad dat de katholieken van Vrankrijk
niet ongenegen is. Le Temps is een
ultramatig blad der fransche proges-
sisten,'t is te zeggen der bondgenooten
der katholieken in Vrankrijk.
Mgr Amette, aartsbisschop van Parijs, heeft
dezer dagen in een herderlijken brief de in de
laatste jaren meermalen gehoorde klacht geuit,
dat het aaDtal katholieke geestelijken zoo angst
wekkend begint te dunnen. Te Parijs zijn er
parocbiëa waar een enkele priester 8000 of
10,000 geloovigen van geestelijken bijstand
moet voorzien.
De Temps houdt naar aanleiding van de
klachten van Mgr Amette een beschouwing over
de oorzaken van dit gebrek aan priesters.
Wij hebben gezegd en in den treure her
haald, zegt het blad, dat de onverzoenlijkheidj
van den Paus, waardoor de Kerk beroofd is van
de goederen, die de Scheidingswet Liaar toe
kende, de aanvulling van het priesterkorps in
groot gevaar zou brengen. Te Rome heeft men
daar niet van willen hooren. De raadslieden
van paus Pius verzekerden hem, dat de toe-
passing van het nieuwe stelsel den katholieken
de rol van vervolgden zou opleggen, en dat dit
- het teeken zou worden van een herleving van
het geloof, meebrengende persoonlijke opoffe
ring en milde hulpvaardigheid. Die voorspel
lingen zijn niet uitgekomen, naar men weet.
Verre van dien.
■j Zelfs op het land, in de katholieke streken
I van Frankrijk, heeft men parochieën samen
moeten voegen. Daar blijft echter het aantal
priesters nog voldoende om in dtn dienst te
voorzien. Maar de prieters hebben het eeuwige
leven niet en zij die heengaan worden niet in
die mate vervaDgen, dat er niet ook op het land
reden zou zijn tot ernstige ongerustheid voor de
bisschoppen.
Te Parijs zijn de jongelieden, die roeping
gevoelen tot het geestelijke ambt zeldzaam,
maar ook op het land worden zij zeldzaam en
van het land moest de Kerk het tot dusverre
hebben.
Hoe zou het anders kunnen vraagt de
Temps. De Fransche boer zag vroeger zonder
te veel bezwaar een van zijn zoons priester
i
^Het geestelijk ambt verzekerde hem de
n de medemenschen en een onbe-
:en dag. Maar thans I Met zijn
[n sluit de boer het oor voor die
een zoon aan de Kerk af te
vurig geloof zou hem tot dat
besluiten. En waar is dat
lige jaren, meent de Temps, en het
aSBMBPloovigen zal zoo gezonken zijn, dat
de vL^Lnindering van het aantal priesters geen
kwaad meer zal zijn, waar de bisschoppen zich
1 het hoofd over hebben te breken. Om tot deze
i uitkomst te geraken heeft de wereldlijke over
heid niets anders te doen dan met zorg eiken
maatregel te vermijden, die op een daad van
1 vervolging zou kunnen lijken,
f De Temps is zeer kras in zijn voorspelling,
j Het blad zegt woordelijk Laat de vrijheid
-• van geweten eenvoudig geëerbiedigd worden
en de kerk van Frankrijk zal den natuurlijken
dood sterven door uitputting.
Geer. onpartijdig opmerker, vervolgt de
Temps die dit niet duidelijk ziet. Alleen te
Rome en bij de hooge kerkelijke overheid, die
enkel naar de stemmen uit Rome luistert, duurt
de verblinding voort. Het bewijs hiervan is
gelegen in de ontbinding van de bisdommelijke
vereeniging van Lecot.
Mgr. Amette, zoo besluit het blad, heeft zich
niet alletn te verdedigen tegen de onverschillig
heid over godsdienstige aangelegenheden. In
de rijen der hooge geestelijken ontmoet men de
ergste sloopers van de kerk,want niets heeft de
kerk meer kwaad gedaan en niets berokkent de
Kerk meer kwaad dan haar onhandige vrienden.
Ziedaar tot wat punt het katholicis-
mus in Vrankrijk vervallen is.Vrankrijk
was eens het katholiekste land der
wereld 't is tegenwoordig door en
door ongeloovig. Aan wie de schuld
y^an de kerk zelve. Steeds stond zij
aar: de zijde der dwingelanden en der
edelen, zij heeft het volk verloren en
voor goed verloren.
In Belgie slaat men denzelfden weg
in ook iedere kiezing bewijst den
achteruitgang van de katholieken. Wan
neer zullen die menschen leeren den
geest van hunnen tijd verstaan
H. Pl.
Le Peuple het officieel blad de socia
listen, schrijft dat ik mijn kandidatuur
stel tegen gezel De Bunne in Kortrijk.
Ik stel mijne kand'datnur niet tegen
een persoon ik stel mijne kandidatuur
tegen de drie andere partijen, voor de
verdediging der gedachten en van het
programma der christen volkspartij.
Van kartel kan er geen sprake zijn te
Kortrijk er is geen enkel christen
demokraat die er zou van willen hoo
ren.
Le Peuple schrijft dat ik slecht ge
zind ben, kwaad geluimd en dat mijn
i vol gal zit.
•loof niet dat mijn vrienden en
Cen dat gewaar worden.
het de heeren socialisten
zijn die boos zijn en van de
gal aangedaan
hadden gemeend dat de demo-
In dood zouden geweest zijn omdat
ik niet gekozen was. Zij zien integen-
deel dat de demokraten nooit zoo
springlevend geweest zijn. Nooit werd
er zoo goed en zoo fel gewerkt als nu
en binnen korte maanden zal onze
I partij de best ingerichte zijn van gansch
't arrondissement. Reeds op meer dan
de helft der gemeenten hebben wij bon-
den en deze bonden winnen alle maan-
den in aantal leden.
't Zal wel dat zijn dat in de kop der
socialisten speelt.
Tijdens de bespreking in de Kamers
over de fameuze soepkwestie van Gent
hebben de socialisten getoond wat
fameuze kluchtspelers zij zijn. Van de
Velde en Anseele hebben daar maar
op alle tonen geroepen dat zij un parti
de gouvernement zijn, eene partij ge-
schikt om 't land te besturen.
I
Wat zijn die oude revolutionairen
toch veranderd Hoeveel arme dutsen
hebben zij de ooren niet volgeblazen
met de woorden revolutie en sociale
omwenteling
i Vieren zij nog niet alle jaren de com-
mune van Parijs En nu zouden ze
willen aanzien worden als eene partij
die 't land in rust vrede en kalmte zou
besturen Waarom
Het katholiek bestuur springt op zijn
laatste beenen binnen drij jaren lig
gen de katholieken voorzeker omver;
't kan gebeuren dat het reeds toekomen
de jaar is. Dan moet er een antikleri
kaal ministerie genoemd worden en
't is geweten dat Van Der Velde en
menig ander roode vogel gaarne
minister zou worden. Daarom sp len
zij nu de zoete kinderen zij zijn braaf
en ze zullen braaf blijven. Heeft niet
reeds een socialist te Luik. de hand
gedrukt van Prins Albert Ha als ze
zelve niets waren dan moest alles kort
en klein geslegen worden, om hun
eigenen haat, hun eigen misnoegdheid
te voldoen. Nu zitten zij in vet betaalde
plaatsen en leven op hoop, als ze braaf
zijn, schepen, burgemeester en minister
te kunnen worden. Geen revolutie meer
nu, die heeren zijn voldaan hun
buiksken is rond geworden, en de werk
lieden die zij zoolang opgejaagd en
opgehitst hebben moeten nu maar stil
zijn. Geen revolutie meer, de socia
listische kopstukken hebben goed ge-
eten.
Veel menschen denken dat er enkel
in Vlaanderen christendemocraten zijn.
Italië telt er veel, in Oostenrijk zijn de
christen demokraten de bijzonderste
partij zij hebben daar zelfs gansch de
katholieke partij ingeslikt in Oosten
rijk bestaat er geen katholieke partij
meer. In Vrankrijk ontstaat er tegen
woordig een felle christen demokratische
beweging en sedert twee jaren is er ook
een christen volkspartij gesticht in
Hongarië. Deze heeft geheel en gansch
gehandeld als onze Vlaamsche christen
volkspartij. Zij heeft zich radikaal afge
scheurd van de oude katholieke partij
zij is eene partij gansch op haar eigen,
vrij onafhankelijk haar voorzitter is
een gewoon burger. Dat is de ware weg.
Dat er eene behoudsgezinde of con
servatieve partij besta voor de rijke
menschen wel. Doch 't volk heeft zijn
eigen belangen, zijn eigen intresten die
geheel en gansch verschillen van deze
der rijke en aristokratische standen.
Het volk moet dus zijn eigen partij
hebben. Overal waar 't volk in eene
partij mede gaat met de rijken zooals
in de katholieke partij heeft het niet
te zeggen en wordt het gefopt.
De vooruitgang der antiklerikalen is
voor een groot deel daarin te zoeken
dat zij in twee scherpafgeteekende
partijen verdeeld zijn de liberalen
voor de rijke burgerij en de socialisten
voor het volk. Beide hebben vrije
armen in hun werking op hun weder-
zijdsch terrein. Zoo ook moeten de
i geloovige werklieden hun eigen partij
hebben, vrij en onafhankelijk van alle
j andere. H Pl.
Reeds is de kiesstrijd geopend in het
arrondissement Kortrijk.
Ook hebben wij reeds een paar
staaltjes kunnen opdoen van de recht
zinnigheid onzer tegenstrevers.
Een goed veertiental dagen geleden
kwamen socialisten en katholieken met
het verzinsel voor den dag dat de heer
Plancquaert zich uit de politiek terug
