JAN VLEMIVX
't Is aangekomen
HET VOORSTEL SNOY
Tlxiolt
IFS-OIXSe
trok. 't Is nu reeds meer dan bewezen
dat het een leugen was.
Wisten zij dat zij logen wanneer zij
zulks schreven Zij wisten het maar al
te goed. Waarom schreven zij het dan?
Omdat de demokraten in hun weg
staan. Omdat de kristene volkspartij de
eenige partij is die den rechten strijd
voert voor de verbetering van den
levenstoestand van het volk en daarom
hen hindert, zij schreven het omdat zij
leugenaars en volksbedriegers zijn.
Pas eenige dagen daarna komen zij
met een ander nieuws, namentlijk dat
de heer Plancquaert zich zal voorstellen
in de kiezing van Mei 1910 tegen den
socialist Debunne.
Welnu, 't is niet de heer Plancquaert
die zich voorstelt, 't is de vrije christene
volkspartij van 't arrondissement Kort-
rijk die opkomt met haren voorkamper
van in de eerste ure van den strijd den
heer Plancquaert aan 't hoofd.
Zal het tegen den socialist Debunne
zijn
't Zal zijn tegen de oude katholieke
rijkemenschen partij.
't Zal zijn tegen de liberale partij.
't Zal zijn tegen de socialistische
partij.
't Zullen de vrije democraten zijn die
opkomen met open programma 't is
de vrije volkspartij die haren onafge
broken strijd voortzet om 't recht op
leven voor de mindere menschheid, en
zonder naar andere partijen om te zien.
Zal er nog gelogen worden in dezen
zin
Vast en zeker, 't Is nu nog maar een
begin. De socialisten zullen nog meer
liegen. Zij zullen tot de kiezers komen
zeggen dat M. Plancquaert, dat de
democraten uitgekocht zijn van de
katholieke partij om in dezen kiesstrijd
te werken om Debunne te doen vallen.
Zij zullen schrijven dat M. Plancquaert
in eene vergadering van geestelijken
geweest is dat hij bij dien of genen
deken of bisschop aan tafel geweest is,
of zelfs bij den paus misschien
De oude katholieke partij van haren
kant zal het volk trachten wijs te maken
dat de demokraten stemmen trachten
af te trekken van hen om de geuzen en
vrijdenkers in de hand te werken.
Wie kan zelfs voorzien wat al zeiselen
en legenden er nog zullen uitgekramd
worden
Doch, wij zullen ze op tijd en stond
weten den bodem in te slaan.
R. Vanderschelden.
Wat 1 De Verlossing een papiertje of kiesblad
van de socialisten van Kortrijk, op de eerste
bladzijde vinden wij het portret van Debunne
in een kader gedrukt met zijne redevoeringen,
van al zijn meetingen die hij geeft, want hoort
hem 100 maal spreken 't is altijd dezelfde voois
en hetzelfde liedjedat hij vervolgd geweest is,
dat hij een liedje gemaakt heeft om zich geld te
verschaffen en een nieuwen broek te koopen
ten einde eene meeting te kunnen geven, dat hij
op het Fransch grondgebied niet meer mag
gaan, enz. enz. te lang om zijn zeever te
melden en met dat papiertje, waarop dat staat,
zija hunne socialistische gaaien tevreden, zoo
als het Simoens, hun gewezen opsteller iu zijn
boekwerk schrijft, waarin zij duchtig de waar
heid in 't gezicht geslingerd worden over
hunnen dwang en hunne heilige mannen.
Op de derde blazijde, tweede kolom, lezen
wij dat zij een congres gehouden hebben op
3i Januari 1.1. en besloten hebben, voor 1 Mei
een provinciaal congres te beleggen, waarin zij
al de antigouvernementieele partijen zullen
bijeenroepen. Dat zij dit vragen aan liberalen
en radikalcn goed, maar ik denk niet dat zij
zich tot de christen demokraten zullen richten,
want zij weten zeker heel goed dat elk recht
schapen mer,sch met geen mandatendieven ooit
meer zal onderhandelen.
Dus, socialisten, doet deze moeite niet ons
uit te noodigen, waut in 1910 zullen wij ons
samen meten, en het oordeel van de klaarziende
werklieden, boeren en burgers afwachten, die
de rechtvaardige strijders zullen wreken en
zegepralend uit de stembus doen komen, en dat
zullen zij doen met te stemmen voor de christen
democraten, de lijst van onzen hoofdman. Heet.
Plancquaert. Ger. Buysschaert.
Het voorstel Snoy, dat leiden moetj
aanstelling eener Commissie voor
kwestie, is Woensdag voor de twi
gestemd in de Kamer van volksvej
digers.
Op i65 leden, M. De Cc
dood zijnde, waren er slechts
MM. Warocqué en Demblon
zijde en Drion en Coremans van'
zijde.
Het voorstel werd aangenomen
men tegen 78 en 1 onthouding (M. Wc
M. Colfs, de man van Le Patriote, alleen van
de rechterzijde, stemde met de liberalen en
socialisten.
EEN GEVAARLIJK SPEL
De vlaamsche geestelijkheid speelt een ge
vaarlijk spel. Van den eersten Januari tot den
laatsten December hou 'en de heereh geeste
lijken zich onledig met politiek. Zij dringen
zich op als de kiesdravers en de leiders of hoofd
mannen der bewaarderspartij. Beroofd van
bunne hulp en hunne steun, zou deze laatste
sinds lange jaren het onderspit hebben gedol
ven. Doch alles heeft een einde, en de behou
ders zijn het hunne nabij. De val van deze
laatsten is onvermijdelijk geworden en niets,
niet eene macht der wereld is bestand om dezen
val tegen te houden en te vermijden.
De geestelijken hebben wetens en willens
vergeten, dat het politici: wapen, waarvan zij
zich bedienden, kon snijden aan beide zijden
en zij hebben niet willen begrijpen dat hunne
werking, ten voordeele der rijke standen en der
achteruitkruipers, onvermijdelijk eene tegen
werking moest teweeg brengen, en doen ont
staan tegen hen, in de gemoederen der volks
menigte. Reeds kunnen zij er de gevolgen van
gade slaan duizenden en duizenden hebben
den weg naar de kerk verlatenen het kan vo^r
niemand een teheim wezen, dat de politieke
kamp der geestelijkheid daar grootendeels de
schuld van is. Niet zonder reden rekenen de
vrijdenkers de politieke priesters onder de beste
voortplanters der vrijdenkerij. Als binnen enkele
jaren misschien de geestelijkheid hier iets zal
ontmoeten dat min of meer de hedendaagsche
geschiedenis van onze zuiderburen herhaalt,
dan zullen wij die heeren hooren jammeren,
wij zullen ze zien hunnen meaculpa verwekken
en huDne oogen openen als het zal te laat zijn.
En dan ook zal het ons niet verwonderen deze
verdwaalden de hulp en den steun zien inroe
pen der demokraten, welke zij heden ten dage
zoo hardnekkig bekampen.
Van de politieke werking der geestelijkheid
hebben wij hier ter stede dagelijks tastende
bewijzen zoo lazen wij in de laatste dagen een
bijeenroepingsbriefjen, aan de katholieke kiezers
gestuurd, met het doel den katholieken kring
herin te richten. En dit schrift was onder teekend
door eenen onderpastoor.
De laatste politieke voordracht in den Tap
werd bijgewoond onder andere door den heer
Deken deze stelde er zich aan, als opperbaas.
't Was hij, die het woord voerde om den
spreker te bedanken, en 't was ook hij, die
voorstelde aan den heer Beernaert een verzoek
te richten opdat hij ons, door zijnen invloed
en zijn machtig woord, zou bevrijden van alle
krijgsgevaar en verzwaar.
Welnu mijnheer de Deken, aangezien gij u
inlaat met de legerkwestie, zult gij ons toelaten
u een klein vraagsken te stellen
Gij weet dat de heer Beernaert een vurige
en overtuigde vijand is der plaatsvervanging.
Gij stelt uw vertrouwen in de;: ouden Staats
minister. Mogen wij daaruit besluiten dat gij
partijganger zijt van den persoonlijken dienst
plicht Zoo ja, dan wenschen wij u eenen
warmen proficiat, omdat gij op die wijze een
belangrijk hoofdpunt van het demokratiscli
programma aankleeft. Even als vele anderen
zien wij u reeds op de baan van Damas het
demokratische leger opzoeken. Allengskens aan
zult gij het eene na het andere van onze poli
tieke denkbeelden bij treden, er. wie weet, voor
vele jaren verloopen zijn, zult gij misschien ons
bondgenootschap verlangen. Want dan zullen
reeds velen ondervonden hebben hoe de geeste-
lijkheid gedwaald heeft, met zoo hi'.sig de ver
dediging te nemen der oude bewaarders tegen
de christene volkspar tij I
loonkwastie in de fabriek Demalander
_feeds verscheidene weken is in bovenge
noemd Fabriek een toestand in werkelijkheid,
een echte onuithoudbare toestand. En om dien
toestand te bespreken zal het voldoende zijn op
korte en duidelijke wijze de kwestie uiteen te
zetten zoo als ze is I
Inderdaad, daar wordt over een 4 tal weken
een soort geweefsel opgelegd volgens geno
men inlichtingen voortkomende van Moescroen
Dat werk, een Broeksto/artikel zijnde, slechte
ketting, en daarbij nog afgeboomde kettingen,
wierd betaald aan 0,11 fr. de meter voor 26
scheuten, waarop de beste wevers 7 tot 8
meters daags kunnen weven, daarbij het verlet
np hun onder getouw konden zij in zulke voor
waarden hun menschelijk dagloon niet verdie
nen, waarop ze'samen't akkoord kwamen om
eene onderhandeling met den patroon of onder
meester aan te knoopen, Ver -,v igchn cn onver-
eenigden gingen beurtelings endorhandeieo,
maar konden tot geene ov- ieeakonist geraken
om meer loon of ander voorwaarden te
bekomen.
Van daar de tusschenkcmst van d werklie
den syndikateD, die" dagelijks Vrrgeefsche
moeite inspanden, en vergaderingen belegden
om de wevers in 't algemeen bijeen te krijgen,
om de DOg niet op hoogte zijnde, te wijzen op
het gevaar dat hun bedreigde zijnde de vree-
selijke hongerkrampe.
Eindelijk verledene week, vrijdag 5 maart,
hadden ze besloten voor goed een einde te
stellen aan dien toestand en zijn eenige werklie
den er van door getrokken, meenende de wevers
in 't algemeen te overtuigen door hunne han
delwijze, en zoodoende tot eene beter brood
winning te komen maar ongelukkiglijk dat de
werklieden in 't algemeen niet t' akkoord waren,
zijn 5 of 6 slachtoffers gevallen, langs den kant
der socialisten, en van daar die slechte inge
lichte vertelsels, die dwaze redevoeringen tegen
over hunne nog aan 't werk gebleven makkers.
Nadere bijzondere inlichtingen
Op een schrijven der socialisten hebben wij
bestatigd dat de staking met algemeene stem
men den donderdag avond, zijnde den 4 maart,
was aangenomen, maar volgens genomen inlich
tingen waren nog de helft der wevers van de
Fabriek Demalander in de stemming dus be
staat de algemeene goedkeuring der staking
niet.
Ook heeft de bode onzer vakvereeniging bij
verscheidene leden klagten ontvangen, wegens
onderkruiperij van een iid onzer vakvereeni
ging, dat volgens ons dunkens zijn volle recht
en zijn plicht heeft gekweten gezien de ver
warde omstandigheden in de wijze de werksta
king was gestemd. Dus wij hopen dat al onze
Leden het als een ware plicht zullen beoordec
len zich niet verkeerd te laten inlichten, of
leugenachtig beschuldigingen te laten inprenten:
En om de leden te oordeelen en te overtuigen
zullen we zoo kort mogelijk een algemeene
vergadering houden, waar op iedereen onzer
leden zich zal weten te verdedigen.
Vrienden leden onzer vakvereeniging, leest
wekelijks onze bladen en ge zult daarin onze
beweging en onze werkingen stipt kunnen
navolgen om alle verkeerde inlichtingen te
vermijden.
Namens het bestuur der vrije Christene
Democratische gemengde Vakvere-
eenigingen van Ronse.
Wanneer men tegenwoordig bier in Ronse
den Zondag op staminet gaat om een glas bier
te drinken gebeurt het nog al dikwijls dat men
den dienst doet van afluisteren alhoewel gij er
somtijds niet aan denkt. Zoo ook was het
Zondag verleden met mij het geval. Ik was de
afluister van twee antisocialisten, welke de ver
gadering van Zondag 28 Februari tegen elkan
der uiteenzetten, daarom wil ik de bijzonderste
punten van dit gesprek aan onze lezers kenbaar
maken om buu eec-s te laten zien dat op deze
vergadering al hunne voorgaande gezegdens
tegengesproken werden, door hen zelf die ze
vroeger verdedigden. Het gesprek begon als
volgt Bonjour Jan. Bonjour Pier.
Jan. Hoe is het, Pier hebt gij de gazet
gelezen de verledene week
Pier. Wel neen, Jan, want ik zelf ben
niet geleerd.
Jan. 't Is droevig 1 want het gebeurt nog
al veel onder het werkvolk ongeleerde menschen
aantetrtfis-.j, daarom ik sal het u zelf zeggen
want het heeft er nog al scheef gezeten met de
legerkwestie.
Pier. ja I Met wie dat 1 Zeker weder
tusschen katholieken en socialisten.
Jan. Wel neen, tusschen de katholieken
zelf tusschen Woeste en minister Hellebaut.
Pier. 't Gebeurt tegenwoordig nog al dik
wijls iets tusschen de katholieken, want ziet
eens wat er over 8 dagen gebeurde in den tap.
Jan. Ik heb er iets van gehoord, maar
weet de waarheid er niet van, aangezien het
mij onmogelijk is geweest de vergadering bij te
wonen daarom vertelt mij dat eens
Pier. Wel Jan, aan de dagorde stond
afscheuring van den christen volksbond, aange
zien de bond de vereeniging niet vrij liet van
werken naar goeddunken, ook was er opinie
onder het bestuur van den volksbond en de
vereeniging door het verschijnen van die nieuwe
gazet, en het samenstellen van het gemengd
komiteit. De vergadering werd geopend door
ei-ne stemming cm te beslissen of het bestuur
van den volksbond de vergadering mocht bij
wonen of te niet, de meerderheid was neen,
waardoor zij niet toegelaten werden en zij
druipneuzend mochten aftrekken, al zeggende
alle duistere punten bekend te makea de ver
gadering werd voortgezet maar thans werd
kenbaar gemaakt, hoe de groote mannen daar
hunne bevelen gaven, vooreerst over de bewe
ging in de filature, het antwoord der grooten
was zij moeten werken, iets dat gebeurt is
men sprak dan nog over andere bewegingen en
altijd het zelfde hebt gij kommande van dien
of dienen heer, wij keuren dat goed of dat af
en zoo giug dat daar en wij die dachten dat
alles juist ging, wat denkt u daaraf Jan
Jan. Pier, ik moet het recht uit zeggen
't en is niet juist, want wat verstand heeft een
rijke burger van eene vakvereeniging ook zal
een rijken niet meédoen met het werkvolk,
want daardoor verliest hij zijn belang van uit
buiting op ons werkslaven. Maar wat ook niet
juist en is dat is dat die mannen, welke nu alles
kenbaar maken, dit reeds van over lang moesten
gedaan hebben, dan konden de leden zich van
overlang van den volksbond afscheuren, want
dan hadden er zoovele twisten en opinies niet
bestaan onder het volk en ook hadden de bazen
zulk geen vrij spel gehad om dwang en andere
misbruiken te plegen.
Pier. Ik heb alles wel overdacht en ik
denk er van onder te trekken want reeds lang
genoeg hebben zij ons gebonden gehouden in
het voordeel van den patroon. Nu zij hebben
de afscheuring gestemd maar het is mij eender
ik en vereenig mij nergens meer.
Jan. Indien het al waar is dat gij daar
zegf, ik ga er ook uit.
Pier. Ook sprak de sekretaris van Pastor
Daens, dat hij ook vervolgd geweest was, juist
gelijk hij nu.
Jan. Pastor Daens heeft veel geleden, dat
is waar, maar gij zegt van u niet meer te ver
eenigen, dat is dom voor u, want alhoewel ik
uit den tap vertrek vereenig ik mij toch weder,
maar ik zal wel beter weten bij wie.
32 MENGELWERK
EEN VERHAAL
uit (len tijd der Opkomst der Christene Democraten
in Vlaanderen.
Gij zoudt bijgevolg de menschen in eene zalige onwetend
heid willen houden meende Wouters.
a Al dc menschen niet, antwoordde de burgemeester.
Doch er zijn veel menschen wiens hoofd niet sterk genoeg
is om tegen geleerdheid te kunnen. Zoodra zij iets weten worden
zij verwaand, hoogmoedigzij achten zich wijzer dan hun pastoor
of hun burgemeester.
Al? ze daarbij nog door politieke gelukzoekers wijs gemaakt
worden dat zij armer zijn dan zij het verdienen, dat zij ook recht
hebben aan de genuchten dezer wereld, wat moet er dan toch om
de liefde Gods daarvan komen
De pastoor en Van Boschvoorde bekrachtigden nog de woor
den van den burgemeester. Niemand zou weldra nog willen
werken hebbenals elkeen geleerd was en zich met politiek
begon te bemoeien zouden de heeren zelve't alaam moeten in de
hand nemenzoo eene maatschappij was onmogelijk. En al de
dwaze rijmloozc argumenten, vele zoo onnoozel dat men ze als
verzinsels zou aanzien moesten wij ze hier aanhalen, tegen de
opkomende demokratie uitgevonden, werden opgedischt, doch
men kon Wouters niet overtuigen.
Onwetendheid, ziedaar de groote kwaal, sprak hij beslist.
't Is dank aan de onwettya van ons volk dat men maar al te
dikwijls zijn belangen JRost.
Een goed onderwjr Vmet wil en karakter is de beste
kontrool, is de bestd££'i.::^^HAf 's lands zaken.
Kende ons vo 1 &0gl^^^KHeigcn rechten en belangen, de
bestuurders zouden bcoË^^^^Hfcn.
a Gij zult toch niiAj. dat ons tegenwoordig katholiek
bestuur niet opperbest regj/ï meenden de dry bondgenoten.
Ah sa, onderpastoor ge gd&t wat ver.
Verre van mij 't gedacht het katholiek gouvernement te
verachten, meende Wouters die zich allengskens warm maakte.
Doch waren wij werklieden of kleine boeren, we zouden 't mis
schien zoo onvoorwaardelijk niet goedkeuren
Maar waarvan hebben ze zich te beklagen?
Leven zij in Belgie niet goed?
Laat'ons niet vergeten dat Paus Leo XIII zelve het zoo
niet denkt, antwoordde Wouters. Er is ellende, onverdiende
ellende en zeer veel onverdiende ellende in Vlaanderen stoffe
lijke en zedelijke.
Laat ons niet overdrijven, meende de burgemeester. Wie
sterft er hier van hoDger Voor eenige centiemen krijgen de
menschen een gansche emmer melk bij de boeren pataten doen
ze op in hun tuin, en ze hebben allicht geld genoeg om brood te
koopen
Wat vragen de menschen meer
Ea wat behoeven ze meer, voegde de Pas'oor er bij en hij
deed naar van Boschvoorde teeken de keel van de vierde en
laatste zuster te openen.
De burgemeester drinkt zijn glas uit.
Hij is waarachtig lekker, pastoor, n
Hij is fijn, extra fijn, voegde Van Boschvoorde er bij en
na het kurk der laatste fltsch afgeliokktn te hebben, rook hij er
eens aan, snoof met wellust den aangenamen geur, en knikte
beteekenisvol met 't hoofd.
De glazen werden nogmaals vol geschonken ea bijna on
middellijk daarna half geledigd.
Wat behoeven zij meer, wat behoeven zij meer, herhaalde
Wouters met zekere treurigheid in de stem. Het griefde hem dat
zij daar allen die 't zoo schoon hadden in 't leven, het karig en
ellendig leven hunner arme medemenschen als voldoende voor
dezen aanzagen. Christelijke liefde was dat dan maar een
woord I
Wel ja, M. de pastoor spreekt waarheid, voegde de burge
meester er bij. Die menschen zijn daaraan gev/oon ze zijn zoo
opgebi acht.
a En daarom zouden zij arm en ellendig moeten blijven
Neen, neen, zoo kan en zoo mag het een mensch en vooral een
christen meusch niet verstaan. De mensch heeft recht op meer.
In dezen tijd van ongehoorden rijkdom en wecrgaloozen wel
stand, mag hij beweren zijn deel te hebben in 't geen de wereld
biedt aan gemak, aan genot. Het leven onzer werklieden zonder
geleerdheid of geestesontwikkeling, gevoed met grove smake-
looze spijzen, gehuisd in lage kleine huizen, dikwijls nog zoo
onrein zoo vuil tengevolge van alle gebrek aan opvoeding bij de
vrouw, dat leven is geen leven het redeiijk schepsel Gods waardig.
Zeg mij niet dat de menschen niet beters vragen, dat zij
tevreden zijn. Die tevredenheid zelve is de grootste veroordeeling
ODzer maatschappij. Zij bewijst de diepe onwetendheid, het
zede lijk verval waarin men onze buitenlieden gedompeld heeft
gehouden. Een mensch mag met zulk lot niet tevreden zijn I
a Maar, vriend Wouters, ge gaat toch de revolutie niet aan
prediken, lachte van Boschvoorde.
Verre van mij zulk gedacht, hernam Wouters met vuur
dcch 'k zou het op mijn geweten niet durven nem;a, zulken toe
stand goed te keuren en te willen behouden.
Dus ge zoudt ons willen op ons geweten verplichten hsr-
•ormers te worden der maatschappij, lachte Van Boschvoorde
ogmaals, doch zijn lach verried cenigen spijt.