TOLK DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ
Katholicismus
en Armoede
Van alles wat
Zondag 16 Mei 1909
't Blad 5 centiemen
16* Jaar Nr 20
HET RECHT
Voor Qod en Volk!
Alles voor Vlaanderen!
Vlaanderen voor Christusl
Inschrijvingsprijs voor Belgenland
Een jaar fr. 3.oo. Neger, manden fr. a-a5 i
Zes maanden fr. 1.75 Drie maanden fr. 1.00 j
voor buiten het land de vrachtloon daarbij.
Hoofdopsteller H. PLANCQUAERT.
Men schrijft in ten bnreele van dit blad en bij alle postmeesters en brievendragers
Alles moet vrachtvrij gestuurd worden naar het bureel van het blad
COÜPUREREI, BRUGGE
AANKONDIGINGEN
Bekendmakingen, per drukregel fr. o.a5
Reclamen, op de 4® bladzijde. 1 0.45
3e 0.55
Bijzondere voorwaarden voor notarissen, zaak
waarnemers. Afslag voor herhaald» invoeging.
Alle eerste en derde MAANDAGEN der
maand, zetelt onze hoofdman H. Plancquaert
van 9 tot 11 uren in Prins Boudewijn, Groot
Markt, te Kortrijk. Kostelooze raadpleging
voor de leden onzer bonden en al wie door hen
gezonden wodrt.
Voor een tiental dagen nam Le Bien
Public een artikel over, getrokken uit
het groot duitsch katholiek blad
Germania. Dit blad stelde vast dat de
katholieken meer dan het derde ge
deelte van de bevolking van Duitsch-
land uitmaakten doch dat op verre na
niet het derde van den rijkdom van
Duitschland in hun handen was. De
katholieken, schreef het katholiek blad,
waren veel armer dan de protestanten.
En welke zijn de redenen van dezen
toestand
Volgens Germaniade volgende
1. 't grootste deel der openbare ambten
werd aan protestanten gegeven.-
2. De groote banken waren in handen
van protestanten.
Waarlijk, deze aangegeven redenen
doen geen eer aan den geest van op
merking van de Germania.
Vooreerst, openbare ambten zijn in
't algemeen maar middelmatig bezol
digd, men wordt niet rijk op jaarwed
den van vier, vijf of zes duizend franken.
Slechts een klein getal hooge ambten
zijn dermate betaald dat men er iets
beduidenswaardig kan op sparen
Dus de openbare ambten kan geen
algemeenen invloed uitoefenen op den
rijkdom van een aanzienlijk deel der
bevolking.
De tweede reden ook is niet vol
doende. Banken leenen geld aan katho
lieken en joden zoowel als protestanten.
Dus de redens aangegeven door de
Germania kunnen de ware redens niet
zijn en zijn ze niet ook.
Daar is men nog te meer van over
tuigd als men nagaat dat het feit, dat
zich in Duitschland voordoet, absoluut
niet eenig is maar wel algemeen. Dat
de katholieke gedeelten der bevolking
der wereld de armste en verre de
arm sten zijn in vergelijking met de
protestanten of ongeloovigen is een
algemeen feit waaraan bijkans geen
uitzonderingen te vinden zijn.
Welk land heeft een rijkeren grond
dan Spanje En nogthans welke ar
moede, welke ellende, welke vuile smeri
ge ellende
Doch ge verplaatst u op sommige
punten van het land naar Barcelona,
Valencia, Bilbao, 't is te zeggen eenige
uitzonderlijke streken waar handel,
nijverheid en rijkdom is, en onmid-
delijk valt gij te midden bevolkingen
waarvan een zeer groot deel of liever
verre 't meeste deel vijandig is aan de
katholieken of ten minste van geen
katholicismus meer wil weten.
De armste deelen van Italië zijn ook
de nog katholiek gebleven zuiderstreken
In 't noorden waar handel, landbouw
en nijverheden bloeien, is de katholieke
godsdienst reeds diep gedaald.
Welk vuiler en armer en noodlijden-
der volk dan de Polen
De katholieke Ierlanders hebben van
de Engelschen de beste landbouwwet-
ten gekregen die ooit een volk van zijn
besturen gekregen heeft, daarbij de
grond is er rijk en vruchtbaar het
klimaat is er aangenaam. Hewel, de
katholieke Ierlander kreveert van ellen
de en vuilnis doch eenige uren verder,
in 't zelfde land onder 't zelfde klimaat,
in en rond Belfast woont eene rijke
welvarende en vooruitstrevende bevol
king doch 't zijn protestantsche Ier
landers.
't Zelfde feit doet zich voor in Zwit
serland De katholieke kantons -zijn
veel armer dan de protestantsche. Soms
in 't zelfde kanton ziet men dit verschil;
't kanton Apenrell bijvoorbeeld is
verdeeld in een katholiek en een prote-
stantsch gedeelte, 't katholiek gedeelte
is arm en betrekkelijk onbeschaafd,
handel en nijverheid zijn in handen
der protestanten die in rijkdom en
beschaving de katholieken ver vooruit
zijn.
Er zijn zelfs plaatsen, waar men dat
verschijnsel waarneemt van dorp tot
dorp. In den Elzas, de provincie door
Duitschland in 't jaar 1871 aan Vrank-
rijk ontnomen zijn verschillende
dorpen protestant gebleven. Zij liggen j
verspreid hier en daar tusschen de
katholieke gemeenten doorgaans, bij
kans altijd zijn de protestantsche ge
meenten de andere vooruit in handel,
nijverheid, rijkdom en ontwikkeling.
Waar is de overschot van de katho
lieken van Vrankrijk te vinden In
Bretagne, de Alpen en Auvergne, de
armste streken van het land.
De rijkste streken van Holland zijn
de niet katholieke streken.
Zien wij 't zelfde niet in België
De macht der katholieken is hier
groot naarmate de armere bevolking
talrijker is De Limburgsche en de
Antwerpsche Kempen de arme streken
rond Diest en Aerschot, en Vlaande
ren met zijn boerenknechten aan 20 en
25 fr. per maand, zijne buitenwevers
aan veertien en vijftien fr. te week.
Ziehier een zeer aanzienig feit voor
't geen de vlaamsche gewesten betreft.
Als ge in de streken komt waar de sper
ren goed groeien en waar ge donkere
zwarte bosschen ziet staan, weest zeker
daar zijn weinig weelde of rijkdom en
veel katholieke kiezers de Kempen,
Aerschot, de streek tusschen Worte-
gem,Waeregem en Ansegem, Torhout,
Nazareth, Adegem-Maldegem, de streep
grond tusschen Aeltre, Ruysselede,
Wyngene en Oostcamp, de streek tus
schen Cruyshautem, Zulte en Olsene,
enz arme grond, veel katholieken.
Vergelijk dan 't protestantschNoord-
Amerika met de katholiek gebleven
Staten (sommige als Brazilië hebben
reeds in praktijk met 't katholicismus
afgebroken) van 't zuiden, dan is 't ver
schil nog grooter.
Het feit waarvan we spreken herhaalt
zich zelfs in de ko oniën vergelijk de
koloniën van Engeland en Holland
met de vroegere koloniën van Spanje
en de tegenwoordige koloniën van j
Portugal men belet de zelfde minder
heid bij deze laatste.
Wij staan hier dus voor een algemeen
feit. Waar de katholieken machtig zijn
is er in 't algemeen armoede, ellende,
onwetendheid, minderen graad van be
schaving, dan bij de protestanten of
de bevolkingen die zich nog weinig
gelegen laten aan godsdienst zooals in
Vrankrijk en de nijverheidsstreken van
Waalsch Belgie, en onze groote steden.
Zulk een algemeen feit moet alge-
meene redenen hebben, dat kan niet
anders.
Wij zullen Zondag trachten eenige
dezer redenen op te sporen.
H. Plancquabrt.
In Spanje hadden over eenige dagen
gemeentekiezingen plaats. Ze zijn een
verplettering geweest voor de behouds-
gezinden. In al de groote steden van
Spanje hebben de republikeinen, 'tis
te zeggen de partij die in Spanje de
dejnokratie vertegenwo rdigt, onzeg-
Ljlijken vooruitgang gemvakt. Libe
ralen en behoudsgezinden zijn er deer-
l'jk van tusschen gekomen.
Madrid, Bilbao, Barcelona, Valen
cia, Saragossa hebben republikeinsche
meerderheden. Zelfs tot in kleine ste
den van dat verachterd land, dringen
de democratische gedachten door. De
democraten van Spanje hebben dezen
uitslag ook niet van in den beginne
verworven lange, zeer lange jaren
heeft hunne partij gestreden en ge
werkt, veel tegenslagen heeft zij gehad.
Van nu af aan is zij machtig en alle
besturen zullen er mede moeten afreke
nen. 't Zelfde zal eens gebeuren met de
christen democratendoch daarvoor moe
ten wij werken, inrichten,, volharden.
Engeland komt nog eens een schoon
voorbeeld te geven.
Engeland verteert schromelijk veel
geld in groote oorlogsschepen ieder
van die groote schepen kost tegenwoor
dig vijftig millioenen ten minste. Ook
alle Engelsche budgetten sluiten gedu
rig met tekort. Dit jaar beloopt het
voor Engeland 400 millioenen franken.
In Duitschland gaat het niet beter
daar moet men naar 5oo millioenen
nieuwe lasten zoeken. En zeggen als
men die droevige gevolgen van 't mili-
tarismus ziet, dat er in Belgie ook
slimmerikken zijn die droomen van
alleman soldaat en van een machtige
vloot. Nu wat doet de engelsche mini
ster van finantiën om dat te kort te
dekken Hij heeft de volgende rede
neering gedaan gij groote handelaars,
aristokraten, enz., gij wilt een mach
tige vloot 't is wel, maar gij moet ze
betalen en de engelsche minister heeft
de belasting op de rijkdom verhoogd.
Binnen kort zullen wij de ontleding
geven van zijn voorstellen. Vandaag
willen wij slechts de aandacht roepen
op een punt de engelsche minister
heeft een gansch nieuwe belasting en
een echt democratische belasting inge
voerd de belasting op de meerwaarde
van grond en eigendom. Wat is dat
Neem, bijvoorbeeld, een partij land
gelegen bij een haven, groote stad, enz.
Al, de werken die in en om die stad
gedaan worden, vergrooten de waarde
van dien grond. IJzeren wegen, trams,
waterleidingen, electrische verlichting,
schouwburgen, kerken, enz., dat alles
helpt om de waarde te vergrooten van
dien grond zonder dat de eigenaar daar
iets voor doe. Zij betalen niets en trek
ken voordeel uit al de verbeteringen
door staat en stad, 't is te zeggen door
iedereen ingevoerd. Zoo zijn er rond
Londen, Berlijn, Parijs, Brussel gron
den die honderd malen in waarde ge
stegen zijn. Er zijn maatschappijen van
aankoop van zulke gronden, die tot
333 fr. per honderd hebben uitgekeerd
aan hun leden. De engelsche minister
zegt dat het maar redelijk is dat deze
vermeerdering van waarde voor een
zeker deel te goede kome aan den Staat
en hij heft op deze meerwaarde eene
belasting van 20 °/0.
In Duitschland ook komt men in
navolging van Engeland, 't zelfde voor
te stellen.
De katholieke bladen boffen nog al
dikwijls op den vooruitgang van het
katholicismus in Amerika. Zie eens,
zeggen zij, over honderd jaren waren
er geen vijftig duizend katholieken in
de Vereenigde Statennu zijn er reeds
12 millioenen. Zij zeggen natuurlijk
niet hoeveel katholieken er in Amerika
ingeweken zijn en hoeveel millioenen
er absoluut niet meer naar de kerk
gaan.
Ziehier wat de Catholic Truth,
een katholiek blad schrijft
Vele katholieken verblijden zich
over den wasdom der katholieke kerk
in de Vereenigde Staten en dragen er
roem op. In werkelijkheid verliezen wij
zeer veel, zoowel in aantal als in hoe
danigheid.Veel duizende, ja millioenen
in het land die katholieke namen dra
gen en katholiek moesten zijn, zijn
afgevallen of kinderen van afgevallenen
Zoo wij de vermeedering der bevol
king door landverhuizing eens eene
eeuw konden laten ophouden, dan zou
den onze optimisten verstomd staan
over den treurigen toestand, waarin zij
de katholieke kerk zouden vinden. Het
is beter onaangename waarheden tijdig
onder de oogen te zien en te trachten
een ongeluk te voorkomen, dan de
oogen voor het gevaar te sluiten en
rustig zich te slapen te leggen.»
't Is overal 't zelfde. Zoodra de
katholieke ménsch der dorpen, waar
hij onwetend gehouden werd en onder
't juk gelegen heeft, in een vrijer mid
den komt, verlaat hij de katholieken
en wordt hun vijand.
't Geen in Amerika gebeurt is slechts
de herhaling van 't geen hier gebeurt
met de buitenmenschen, die naar een
groote stad of een groot nijverheidscen
trum gaan wonen op 10 zijn er 8 die
antiklerikaal worden. Waarom Om
dat ze dan eerst inzien hoe men hen
voor den aap gehouden heeft. Willen de
katholieken hun wijze van handelen
niet veranderen, 't zal nog erger wor
den.
De Landwacht is niet zeer in haar
schik, met ons artikel over de groote
dwaasheid, die een zekere De Witte te
Leuven verteld heeft nopens het stem
recht der staatsbedienden. Als naar
gewoonte verdraait De Landwacht ons
gedacht. Wij hebben niets te maken
met de liberalen of de socialisten 't
stelsel van de priesters of paters hun
stemrecht te ontnemen, is het onze
niet. Wij hebben dit enkel aangehaald
als voorbeeld van wat antiklerikalen
later zouden kunnen doen hebben, en
om alzoo de hatelijkheid van 't stelsel
van den katholiek De Witte te doen
uitschijnen. Dat weet De Landwacht
wel doch zij weet ook dat haar katho
lieke lezers geen andere bladen lezen
en bijgevolg dat zij alzoo zullen geloo-
ven dat de demokraten aan priesters en
het stemrecht willen ontnemen. Alle
middels zijn goed bij de katholieken
vooral bij de leiders en de perstrawanten
Wat het voorbeeld betreft door
Landwachtaangehaald om te bewij
zen dat de priesters vroeger van hun
stemrecht beroofd werden 't is valsch.
't Was omdat ze niet genoeg betaalden
en niet omdat ze priester waren. Wordt
er heden aan de gehuwde werklieden
met kinderen de tweede stem niet ge
weigerd, van den oogenblik dat zij geen
voldoende belastingen betalen
Wij weten zoowel als De Land
wacht dat de vrijstelling van perso-
neele belasting der pastorijen een truk
was der liberalen om alzoo aan een
zeker getal priesters die geen eigendom
bezaten het stemrecht te ontnemen
doch de katholieken waren zoo sterk in
zulke oneerlijke middels als de libera-
ralen mixte-paarden, schouwen, pa
tenten voor drank te verkoopen, waren
middëls door katholieken en door libe
ralen gebruikt om 't getal hunner
kiezers te vermeerderen, of dat hunner
tegenstaanders te verminderen.
Wie zeurt er tegenwoordig nog in de
kiezingen
Is 't op den katholieken buiten niet