Vlaamsche Beweging
TOLK DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ
Van alles wat
Taalstrijd in Bohemen
Zondag 18 Juli 1909
't Blad 5 eantiemen
16° Jaar Nr 29
HET RECHT
Moor God en Volkl
Alles voor Vlaanderen!
Vlaanderen voor Ckristttsl
listhrijvingsprijs voor Balgenland
Een jaar fr. 3.oo. Nepen manden fr. 2-25 j
Zes maanden fr. 1.75 Drie t i.anden fr. 1.00
voer buiten het land de vrachtloon daarbij.
Hoofdopsteller H. PLANCQUAERT.
Men schrijft in ten bureele van dit blad en bij alle postmeesters en brievendragers
Alles moet vrachtvrij gestuurd worden naar het bureel van het blad
COUPUREREI,. BRUGGE
AANKONDIGINGEN
Beker '- ;erper drukregel fr. 0.2-I
Reclamed, op de 4e bladzijde. Q-4^
3 3« o.i5
Bijzondere voorwaarden voor Hotariesea, zaak
waarnemers. Afalag voor herhaalde invr
Alle eerste en derde MAANDAGEN der
ma..nd, zetelt onze hoofdman H. Plancquaert
van 9 tot 11 uren in Prins Boudewijn, Groott
Markt, te Kortrijk. Kostelooze raadpleging
voer de leden onzer bonden en al wie door hen
gezonden wordt.
Allengskens komt er in ons volk
meer bewustzijn nopens zijn nationali
teit. Meer en meer gevoelt het dat het
Vlaamsch is en dat het zijn plicht is
zijn karakter als Vlaming te behouden
en te ontwikkelen. Ik begin meer ver
trouwen in de Vlaamsche beweging te
gevoelen omdat mijns dunkens de Vla
mingen meer karakter krijgenZij krui
pen zoo niet meer voor de fransch-
gezinde katholieke hoofdmannen en
durven ook reeds het hoofd bieden aan
de hooge geestelijkheid. Er komt meer
vuur, meer wilskracht en ook wat meer
werkzaamheid.
en zoo wat 21/2 millioen Duitschers bewoond.
De verhouding is van 62 1/2 en 37 1/2, waarbij
nog Maravië komt met 70 pet. Tsjechen en
3o pet. Duitschers. En niettegenstaande de
Duitschers in de rijkste kantons wónen en
aldaar in het bezit van handel en industrie zijn,
klagen de bewoners van Eger, Reicbenberg,
Karlsbad, Mariënbad en Teplits hevig over de
Tsjechische veroveringszucht. Die rijke streken
voor hun volk te winnen, hun taal en ras er in
te werken, is de droom van dit volk, en daar
het de meerderheid heeft in den Landdag en de
bestuursmacht dier lichamen veel grooter is dan
die der Hcllandsche of Belgische provincies,
beschikken de Tsjechen over de geldmiddelen
en de wetten. Zij beschouwen het andere volk
als bun vijand, die onderworpen moet worden.
Praag, vroeger een Duitsche stad, is heele-
maal Slavisch geworden, waar geen Duitsche
opschriften en straatnamen meer geduld wor
den. De steden, die in de Tsjechische streken
vroeger Duitsch waren, zijn Slavisch geworden
en de taalgrens, die zich in Belgie sinds eeuwen
niet verroert, is hier ten gunste der Slaven
verzet.
Maar nog niet tevreden er mee, dat zij hun
eigen land allengskens veroverd en de Duit
schers naar achteren gedrongen hebben, maken
zij ook veroveringen in echt Duitsche landen,
zooals Opper O istenrijk. En in Weencn en in
peisoneel, dat zich ia de lagere rangen met
voorliefde uit de spruiten van het kinderrijke
Bohemen rekruteert, wordt daardoor in dat
gewist een groote factor tot de nationalisatie.
Sterk worden de Tsjechen geholpen door hun
I jaar lang in het zonnetje en de Duitschete in de hanken en door het boycotten van de Dnitache
i schaduw gezet, maar dit verklaart toch nog winkeliertjes als die hun zin met doen. De
redens in om hoop te koesteren voor niet hun succes. De hoofdzaak hebben zij te Tsechische banken, welker aantal sterk ver-
al die psychologische en etbnografische be
schouwingen voor den dag kom, dan doe ik
(lit om te doen zieu, hoe geschikt de Tsjech, en
bver het algemeen de Slaaf, voor de nationale
l-xpansie is toegerust veel beter dan de man
van Germaanschen bloede met dïen3 zin voor
orde, diens eerbied voor de wet, diens hoogere
beschaving en daarmee gepaard gaand cosmo-
ook de Tsjech en de Sloveen een veel dankbaar
der object dan de Duitscher, omdat bij dezen
ook geen oogenblik twijfel bestaat dat zija taal
en natie in de eerste plaats komt en dan pas de
vreemde.
Dank zij de genoemde eigenschappen van het
Boheemsche volk en diens goede organisatie op
politiek, maatschappelijk en economisch gebied.
poiitisms. Daaraan is het te wijten dat men in j waarbij bet dapper ondersteund wordt door
Oostenrijk het merkwaardige verschijnsel ziet, j zijn pastoors, bisschoppen en edelen, hebben
dat, trots hun hoogere beschaving, de Germaan de Tsjechen binnen 40 jaar de overwinning
en Italiaan voor den Slaaf wijken. behaald en zijn van verdedigers aanvallers ge-
„.«li,,* miflflplpn worden. En daarom geloof ik dat de leiders der
Om nu eens te laten zien tot welke middelen do„ m.t d_
Hoever wij in den taalstrijd ten ach
teren zijn bij andere volkeren, bewijst j Neder-Oostenrijk, dat de bakermat der Monar-
een correspondent uit Oostrijk aan den i chie is, begint men zich zeer bezorgd te maken
Rotterdamschen Courant wij laten j over die Tsjechische expansie,
deze correspondentie in haar geheel 5 Weliswaar zijn de Slaven om politieke
volgen. Er valt veel uit te leeren voor I reden»n do°' den Kei2.er en deregeermg dertig
6tt. ^11 jaar lang m het zonnetje en de Duitschers m de
ons Vlamingen wij vinden er ook veel Jschadu^ gezeti
maar dit verklaart toch nog
redens in om hoop te koesteren voor niet bun succes. De hoofdzaak hebben zij te
de opbeuring van ons volk. Een volk danken aan hun vurigen nationalen geest en meerdert, stellen jaar ij-a een ee van e wins
is van leven laai dikwijls als tnen een j aan hun offervaardigheid. Zelfs de krachtige
volk dood waant, springt het op eens j 8bJ(en"°| *Cd(, pen, koopen landerijen op waar zij Tsechische
recht en herleeft. Veef kleine volkeren Duitschers in Po2en. &n west-Pruisen door
werden dood geacht in 't begin dezer j drakonische maatregelen te steunen. Zonder
eeuw. Men dacht de groote rassen gaan die hulp vreezen zij voor hunne nationaliteit,
alles opslorpen, en gansch het tegen- j Dat dit zoo is^ ligtaan het radicale verschil in
stemd tot verovering van Neder-Oostenrijk en
,j -_l is, al ontveins ik mij niet dat net isjecniscnc
Weenen. Tot voor korte jaren voelde men zich
in dit „et.Duitsche land van diens —1
Karakter zeker. Dit is nu uit, want m talryxe m,f
Duitsche dorpen aan de Boheemsche grens, en e samsc e,
welker namen ik uwe lezers maar sparen zal, j
zijn er 80 tot 99 pet. Tsjechen. In vele kantons
is de bevolking reeds voor een derde Slavisch
en dat zou nu niet veel beteekenen als die men- i 0athaal aan de nieuwe krijgswet
schea zich met als de pioniers van hun volk
beschouwden, als zij niet uit eigen middelen gedaan is zeer eigenaardig geen geest-
schooltjes gingen oprichten en naar een Sla- drift voor, en ook geen hevig ge-
vischea pastoer verlangen, met het doel om schreeuw tegen, 't Is lijk of de antimi-
hun taal in het Duitsche land ingang te doen iitarjsten slechter hadden gevreesd, en
vinden. De staatsspoorwegen met hun talrijk mUitaristen hoopten tot eene marke-
overgestelde gebeurt." De kleine volke- i karakter tnsschen Slaven en Germanen en om-
,1 it- dat er tusschen die rassen een eeuwenoude wrok
ren zyn ontwaakt en groeien en bloeien De Slav<jn niet cosmopoUtisch, hebben
nevens de grootere zonder zich te laten _:_j„
D -;n op zetten, stichten voorschotbanken
bëVor'S
ïcieren door hun geld de nationale organi-
.tie in de Duitsche diaspora ("verstrooiing). En
in de omgeving van Weenen is het niet beter.
"vVaar industrie is, daar vindt men de Tsjechi
sche arbeiders. Zij zijn op nationalen voet
georganiseerd en worden oeconomisch gesteund
door nationale voorschotkassen. Niet minder
«v. giwewiv. -vrtvsv-. - minder voorliefde voor wat uit den vreemde ---•---
opslorpen. Integendeel sommige steken 5 komt," hebben groote vaderlandsliefde en zijn gevaarlijk zyn de aanslagen op e ui sc e
reeds de handen naar de grenzen der j IJSTZ
i den zh dol van politiek en schrikken niet terug provinciale staten van Neder-Oostennjk en ook
voor geweld bij het verwezenlijken hunner VV= d wet hebbem mt-
groote volkeren.
Ziehier de briefwisseling
Uit de Nieuwe Rotterdamsche Courant
politieke wenschen. Zij hebben steeds het ge-
voel van onderdrukt te zijn en slecht behandeld
te worden en haten dus hunne nationale tegen-
Vandaag ga ik eens voor de Vlaamsche lezers i P*"?- D»«bij komt bij don Slaaf nog da
van uw blad schrijven, want ik wil ze vertellen j voor zijn volkte lijden, bezit hij
hoe het aan Tsjechen en Slovenen in Oostenrijk I en volharding om he doel te bereiken, en
gelukt is het zoover te brengen, dat men in j ™elt hij zich met ra staat om zich op het
van het land Duitsch is en het Tsjechisch een
vreemde taal is zonder rechten. Dit is geschied
om te verhinderen dat er Tsjechische scholen
ikomen, die middelpunten van nationale beroe
ring zouden worden.
Om een voorbeeld te noemen. Een Tsjechische
standpunt der tegenpartij te stellen en diens agitator, Spatny, reisde zijn landslm af om
m^t?bS"drro^~ de-Slaven
verlangen. Nu was het nog tijd, zei hij, want
j als de Duitschers eenmaal zouden merken dat
het op de verovering van hun gewest was ge-
munt, dan zou het te laat zijn. Wil men nu dit
oude Duitsche Kroonland en zijn hoofdstad
Weenen éëatalig houden, dan moet de oprich
ting van Slavische scholen zooveel mogelijk
belet worden. Ook in Weenen voelt men zich
al lang niet meer veilig. Zoo zijn, om maar iets
te noemen, 20,000 Tsjechische sociaal demo-
craten nationaal georganiseerd. Tsjechische
Slaven zijn er niet slechte gekomen, maar zijn I f«da onderdrukkers derminderheden
een voorwerp van vrees bij de Duitschers ge- toran kennen. Wij zien alzoo dij Tsjechen en
worden. Hetzelfde zien wij bij de Italianen ten 1 Slovenen eigenschappen, die men ook bij de
opzichte der Slovenen, zoodat twee cultuurvol- i Russen ontmoet.
ken van den eersten rang zich bedreigd voelen. Maar er is nog meer. Zij hebben geringere
De SloveDen of Slavoniërs zijn een volk van behoeften dan de Duitschers, zijn stoere arbei-
gisteren. Voor een halve eeuw speelden zij nog j ders, zuinig en spaarzaam, en zijn met lagere
geen rol. Een boerenvolk met een taal zonder i loonen tevreden. Wegens de groote gezinnen
letterkunde, met een verleden zonder bescha- heeft er uit de Tsjechische streken steeds een
ving en geschiedenis en slechts i 1/2 millioen verhuizing naar Duitsche streken plaats, waar j
zielen groot. En voor dit volk gevestigd tus- betere loonen zijn en steeds werk in overvloed daaronde~r die van koophandel en
schen Stiermarken en de Adriatische Zee, is de j is. In vroegere jaren werden die menschen ™srers, u*uou _ooveel
Duitsche nationaliteit in Graz, Marburg en alleDgs Duitschers. Tegenwoordig wordt er
Klagenfurt bevreesd en sidderen de Italianen j door de nationale organisatie voor gezorgd, dat
in Triëst, in Istrië en Dalmatië. Hun hoofstad i er geen enkel kind voor de natie verloren gaat.
Laibach, vóór 3o jaar nog Duitsch, hebben zij En het is nu die nationale en fïnancieele organi-
zoo Slavisch gemaakt, dat het voor een Duit- satie, die voor de Tsjechen wonderen doet.
- Reeds op de lagere school krijgt hij nationaal
onderwijs, want in Oostenrijk wordt, in tegen-
stelling met Belgie, het kind op de lagere school 1S haa^ heelemaal Tsjechisch, men kan hier katholieken hebben zenu reeds drijmaal
slechte iu de moedertaal ondefwezen. Dit geldt 1 d<= arbeiderswijken heele straten rondloopen
voor Duitschers, Italianen, Slaven, Pojen, j alvorens een Du,techen kleer- of schoeomaker -■ Snvoldoentje
Roetenen, Roemeniërs, enz. Voor de rede- j te vinden. De bijkantoren, die de Tsjechische Ofwel ZIJ Tinden t leger onvoldoende
-et banken te Praag en Weenen heoben opgericht,
schen winkelier gevaarlijk geworden is een
Duitsch uithangbord te hebben. Zij hebben de
oude Duitsche straatnamen door Slavische ver
vangen. De stad en het kroonland Krain zijn
door hen veroverd en voor de Duitschers ver
loren.
In Bohemen is het net zoo gegaan. Sinds
1627, toen de protestansche-Hussietisch natio
nale beweging in den slag bij Wittenburg werd
verpletterd en de tegenkoning Friedrich van de
Pfalz, bekend als Winterkoning, naar Neder
land vluchten moest, werd het land Duitsch
geregeerd, was Duitsch de landstaal en waren
Praag, Pilsen, Boedweis en andere steden
Duitsch. Maar in 1880 kwam er een wet,
waarbij het gebruik der beide landstalen, het
Duitsch en het Tsjechisch, in het bestuur en
rechtspraak werd ingevoerd, waarvan de Tsje
chen gebruik gemaakt hebben om hun taal aan
de zuiver Duitsche kantons op te dringen. De
aldaar wonende Tsjechen, geholpen door hun
spoorwegen,
mogelijk in Weenen en in Neder-Oostenrijk
laten benoemen. Dit werden welkomen hulp
troepen. In Weenen zijn alleen 2200 Tsjechen
bij de post aangesteld, bij de administratie der ja
financiën zelfs 3200 en in de arrondissementen plichtniet de minste toegeving te doen.
j van het hof van appel 900. De ambachtsstand Qnze krijgslasten zijn groot genoeg. De
is haast heelemaal Tsjechisch, men kan hier in j katlloliekeI1 hebben' zenu reeds drijmaal
I verzwaard, 't Is meer dan genoeg.
lij ke vermeerdering van 't leger te
bekomen. Deze zullen wel gelijk heb
ben. De loting wordt afgeschaft zij
zal niet meer terugkeeren. Doch wat
men zeker is 't is dat men zich niet
lang zal tevreden houden met een man
per familie. Weldra zal men vinden dat
de krijgslasten veel te zwaar wegen op
de kleine families en slechts een zoon
tellen en te weinig zwaar op de groote
familiün. 't is 't laatste voorspel vaji
alleman soldaat.
Ziehier wat een blad der linkerzijde
schrijtt
Het ontwerp van legerhervorming is
't slechste van al 't geen men mocht
verwachten.
Bij de armen zal men een man per
familie nemen, dus de oudste ofwel de
eenige zoon die vroeger vrij was door
dat hij eenige zoon was. De last zal
betrekkelijk gering zijn in de talrijke
familiën der Vlaamsche gewesten, doch
zeer zwaar in de Walenstreken waar de
geboorten maar 2/3 zijn van deze der
Vlamingen. (Dat kunnen ze gemakke
lijk verhelpen. R.)
Voor 't overige geen verkorting van
diensttijd, geen diensttijd van een jaar
of zelfs van vijftien maanden. De dienst
tijd wordt overgelaten aan de willekeur
van 't bestuur.
Wat de katholieken betreft deze be
knibbelen insgelijks het nieuw ontwerp.
De Patriote vooral is weinig geest
driftig.
Volgens ons is dit de wet van een
ministerie zonder grondbeginsel en
zonder programma. Olwel de katho
lieke partij is tegen elke verzwaaring
der krijgslasten en dan was het hare
neerleg, die men in Belgie dikwijls hoort, dat j l»^en te Praag en Weenen hebben °PE«icht,
het beter is dat het kind Duitsch of Engelsch j werken hier ra het belang van hun volk. Zij
leere in plaats van Vlaamsch, omdat hij daar
meer nut van heeft, voelen de ouders hier niets,
al weten zij ook, dat, om vooruit te komeD, de
kenois van het Duitsch hier te lande onmis
baar is.
De wensch van alle Slaven, om Oostenrijk
allengs tot een Slavisch land te maken, omdat
zij er in de meerderheid zijn, wordt sterk be
vorderd door hun zucht om in staatsdienst te
treden. Zij zijn in hooge mate behept met wat
men in België le fonctionairisme noemt en
waaraan de Luxemburgers zich heeten schuldig
te maken. Nu zijn in de lagere ambtenaars
advokaten, brengen alle zaken in hun taal aan baantjes de Tsjechen buitengewoon sterk ver
en dwingen de besturen daarvan kennis te
nemen. Het is alsof men in Luik de rechters
zou dwingen Vlaamsche pleidooien aan te
hooren en Vlaamsche vonnissen te vellen. Bohe
men bijkans 62,000 vierkante kilometers
groot, wordt door ongeveer 4 millioen Tsjechen
tegeuwoordigd, zij zijn daar zeer geschikt voor,
en in de hoogere rangen dringen zij, dank zij
den invloed hunner afgevaardigden en der
Tjechische ministers, sterk door. En op dien
post is de Tsjech eene trouwe zoon van zijn
volk en steunt hij diens belangen. Als ik met
maken het den Tsjechischen arbeider door
oeconomischen steun mogelijk zijn nationaliteit
te behouden. Particuliere Tsjechische scholen,
kindertuinen, leeszalen, zang- en gymoastiek-
vereenigingen zorgen voor lichaam en geest.
En zij winden er geen doekjes om, waar het
om gaat. In hun blad, de Videnski Dennik
(Wiener TagesboteD), worden de Tsjechen
vermaand niet eerder te rusten voor Weenen en
Neder-Oostenrijk veroverd zijn.
Natuurlijk zetten de Duitschers zich schrap.
Ze richten hunne Ostmark, hun Südmark,
hunne nationale vereenigingen op. Ook zij
brengen offers in tijd en geld, maar omdat zij
het fel nationale karakter hunner tegenstanders
missen, zijn ze niet zoo sterk. Om resultaten
voor taal en volk te bereiken, moet men de
huizen afloopen, man voor man bezoeken en
hen sterk bewerken. Voor deze Kleinarbeis
zooals de Duitschers die methode noemen, is
en dan moesten ze vooruit komen niet
met eene chineezenwet lijk deze, maar
met eene rechtstreeksche vermeerdering
van het contingent. Onze legerwetten
gaan op denzelfden leest geschoeid
worden als onze kieswetten, echte
meesterstukken van broddelwerk, 't Zal
belangwekkend zijn de besprekingen
der Kamers te lezen en we zijn vooral
nieuwsgierig om te weten wat er ten
langen laatste daaruit zal voortspruiten.
Wie weet of de mannen van alleman
soldaat op 't laatst de bazen niet zullen
zijn
Dat het land geen verzwaring van
krijgslasten vraagt dat is klaar. De
negen tienden der bevolking vragen
