Sehandige Geldverbrassing
Thielt
UIT ROLLEGHEM
DESSELGHEM
Anseghem
De volksbeweging in Europa
En van 't goddeloos en zedeloos Viankrijk,
mijnheer Onnoozele praat I M. Verhaegen,
die in zijn antisocialitischen bond van Gent de
concurrentie doet aan Vooruit in't kweeken van
gaaien, was mis als hij meende hier ook met
gaaien te doen te hebben hij werd niet weinig
belachen. Hij heeft den indruk nagelaten van
een flauwe kerel te zijn en dat is hij ook.
Het nieuw argument uitgevonden tegen
onze vlaamsche moedertaal is dat een taalver
wantschap met Holland, dat Protestansch is,
gevaar oplevert voor den godsdienst. Er zijn
menschen die soms met een spreuk de maat
geven van hun verstand of van hun kennissen
en zoo met een slag hun waar en echt portret
de wereld onder de oogen leggen. We hebben
zoo twee vlaamsche volksvertegenwoordigers
gehad, die in drij woorden voor altijd hun roem
als redenaars boven dien van Cicero en Demo-
thenes hebben gesteld. Quoique je susse, zoo
begon eens een brugsch volksvertegenwoordiger
met name Soenens. Qu'est ce que vous sucez
(wat zuigt gij) riep Bara. Le lait du parle
ment (de melk der kamers) spotte de oude
Coomans en de ongelukkige volksvertegen
woordiger, die op zulke ongelukkige wijze het
werkwoord savoir (weten), vervoegd had heeft
van zijn leven den mond niet meer opengedaan
evenals zijn confrater die riep Fermez la porte
il tire ici (het trekt hier). M. Buysschaert heeft
over twee jaren die heeren trachten af te steken
met zijn fameus Je suis de Mouscron, (ik ben
van Moescroen) iets waarover de stad Moes-
croen weinig fier schijnt te zijn, en verduiveld
met veel reden.
Mgr. Waflelaert en na hem M. Verhaegen
die zich altijd aanstelt niet als de dienaar maar
als de platte lakei der hooge geestelijkheid
omdat hij langs daar wil omhoog klimmen,
hebben zich ook willen onderscheiden met het
vlaamsch als een gevaar voor te stellen voor
den godsdienst en een vergemakkelijking voor
het overgaan tot Protestantismus.
Wij gelooven niet dat Mgr. Waflelaert door
deze uitspraak zijne faam van verstandig man
zal doen rijzen, wel integendeel.
Sedert honderd jaren is het derde der bevol
king van Holland katholiek en welke zijn de
beste katholieken deze van Holland of deze van
Belgie, vooral deze uit de hooge standen van
Brugge die in de onmiddelijke nabijheid van
den franschgezinden Mgr. Waflelaert wonen
Voorzeker de Iiollandsche en dat verre uit.
En waar is 't Katholicismus in Belgie het
meest verzwakt Daar waar 't fransch meest
invloed heeft. Bijgevolg indien Mgr.Waflelaert
meer bekommerd was met de ziel zijner onder
danen dan met de gunst der rijke franschgezinde
standen, dan zou hij hevig flamingant moeten
zijn. Dus Monseigneur heeft die ezelarij ver
kondigd (en g...lekker Verhaegen na hem) 't zij
uit verachting voor den Vlaming die dom
genoeg is om eene katholieke partij te steunen
waar geestelijke en wereldlijke kopstukken hem
miskennen, ofwel uit gebrek aan verstand.
Wij gelooven aan de laatste oorzaak.
De sterkst ingerichte katholieke partij is on
tegensprekelijk de Duitsche en zij was vooral
sterk geworden omdat zij op wereldlijk gebied
zich onafhankelijk hield van de geestelijke over
heid. Diep en rechtzinnig godsdienstig, wilden
de katholieke duitschers op politiek gebied
meester zijn ook niet enkel katholieken maar
ook talrijke protestanten stemmen voor het
Duitsch centrum (katholieke partij).
De macht der duitsche katholieke partij is
dan ook uiterst groot. Er kan om zoo te zeggen
geen ministerie meer bestaan in Duitschland
zonder de hulp van de katholieken. Daarvan
hebben zij gebruik gemaakt, om veel goede
wetten voor den godsdienst te doen stemmen.
Doch niet daarmede zijn sommige bisschoppen
en vooral daarmede is men te Rome niet te
vreden en nu komen de Jesuiten en eenige
priesters en dan eenige andere, van de soort
van onzen Verhaegen, die invloed en eigen
vooruitgang zoeken met zich plat te leggen voor
de machtige geestelijkheid, met voorstellen
strekkende om het centrum onder de voogdij
te stellen der bisschoppen. Altijd 't zelfde
liedjen men verzaakt aan de wereld om er
zich meer dan ooit mede bezig te houden en
vooral om er den baas te kunnen spelen.
Van daar groot rumoer, sommige bisschoppen
de klaarziende, houden het met de oude katho
lieke duitsche partij en achten de voorstellen
der Jesuiten en hunnen aanhang gevaarlijk en
noodlottig.
Veronderstel dat de Jesuiten de bovenhand
krijgen en dat de katholieke partij van Duitsch
land onder de voogdij gebracht wordt der
bisschoppen, wat zA het gevolg zijn honderd
duizende stemmen zullen voor de katholieken
verloren gaanDoch daarop zal men niet zien
men wil meester zijn, heerschen en dat is de
val der kerk zij is geen geestelijke macht
vooral zij wil de wereldlijke macht zijn met
de geestelijke om er te komen. Eens dat tenge
volge der toenemende ontwikkeling van het
volk dat plan klaarder zal worden voor het
volk, moet de katholieke kerk onvermijdelijk
talrijke leden verliezen, 't Ware niet moeilijk
dat door de hedendaagsche geschiedenis te
bewijzen.
In de katholieke wereld wil men de stem
(het middel voor wereldlijke macht) eerder dan
de ziel.
Groot nieuws te Leuven. Mgr. Hebbe-
lynck, overste der Hoogeschool, heeft zijn
ontslag genomen en is vervangen door mgr.
Ladeuze, een Waal. Mgr. Hebbelynck was een
Vlaming. Mgr. Mercier, kardinaal van Meche-
len en de baas der katholieke Hoogeschool, is
een Waal en lijk alle Walen vijandig aan de
Vlamingen.
Alhoewel Mgr. Hebbelynck zijn ontslag heeft
genomen om reden van ziekte laat geen enkel
klaarziende Vlaming zich begoochelende
maatregel genomen door den aartsbisschop is
een maatregel tegen de Vlamingen. Mgr.
Ladeuze is veel te onbeduidend om rector te
zijn van een Leuvensche Hoogeschool, doch
't is een krachtig man. Hij is dus in de oogen
van den vlaamschhatenden Mgr. Mercier de
geschikte persoon om de vlaamsche studenten
te temmen.
Allons, Vlamingen, zijt als dan katholiek!
Gij houdt het katholicismus recht in Belgie en
de macht van 't katholicismus wordt gebruikt
om u te kleineeren en te dooden. Wanneer
zullen de vlaamschgezinden eens de oogen
openen en zien dat eene vrije zelfstandige partij
alleen Vlaanderen kan redden H. Pl.
De katholieke gazetten van ons land zelf,
verheffen zich tegen de sehandige geldverbras
sing, die tegenwoordig, onder militarisch oog
punt, in ons land gebeurt, een land eeuwig
onzijdig en onafhankelijk verklaard, door
5 groote Europeensche mogendheden. Ziehier
wat de Patriote, een der best opgestelde
en machtigste katholieke organen van Belgie,
schreef in de maand December 1908.
Men heeft thans, in den Antwerpschen
Polder, grond onteigend, die in de handen der
regeering is overgegaan, met het oog op de
uitbreiding der haveninrichtingen. Aan 7000 fr.
gemiddel per hectaar, maakt dit reeds meer
dan 20 miljoen frankdie aldaar verzwolgen
wordeD, en die gedurende lange jaren onvrucht
baar zullen blijven.
Men had anderzijds gezegd, dat de verster -
kingswerken der Maas, 64 miljoen frank hebben
gekost. Er is daar eene kleine vergissing de
forten kosten 75 miljoen frank, de bewapening
kostte 15 miljoen frank, de aanleg der wegen 3
miljoen, dit maakt te samen g3 miljoen, als-
wanneer men eene uitgaaf van 25 miljoen had
laten voorzien Men spiegele zich daaraan,
om uit te rek men, wat ten slotte het nieuw
vei sterkt kamp van Antwerpen zal verben,
waarvan de kesten geraamd worden op 100
miljoen I...
Had onze oude en onvergetelijke Coomans,
die 48 jaar lang de eer had het arrondissement
Turnhout in de Kamer vertegenwoordigde,
geen honderd maal gelijk als hij destijds in
La Paix schreef, dat de landbesturen geene
kunst bezaten dan om de volkeren, door het
overdre'-ene militarismus, naai de bankroet te
leiden En de katholieke senator de Lants-
heere, zegde verleden jaar, in het Senaat gaat
men zoo voort met verkwisten en schulden te
maken, dan valt ons klein landeken in den af
grond en is er geen redden meer aan
D.-J. Rulmonde.
DE CRISIS
Tweede oorzaak de lange werkuren.
De lange werkuren zijn helaas overal in
voege. Op weinige uitzonderingen na, zijn
omtrent alle stielen even gelijk gesteld. Dat de
patroons voorstaanders zijn van de lange werk
uren behoeft niet gezegd te worden en dat veel
werklieden maar al te geern overwerken, is
eilaas I ook waar.
Dikwijls komen de grootste kopstukken, der
katholieke partij, stoeffen met het zoete en
rustig familieleven Doch vraagt hun eens naar j
het familieleven van die duizende arme werk
lieden, die van den vroegen morgen tot den
laten avond in de fabrieken zich afbeulen voor
hongerlooDen. Spreekt aan diezelfde katholie
ken van het schoone van Christus leer Bemint
elkander als broeders.
Bittere spotternij voor die arme werklieden I
Aanschouwd den vroegen morgend, die
schaar van vrouwen en kinderen die gedwongen
worden zoo vroegtijdig naar de fabrie'ken en
elders te gaan zwoegen, omdat hun mans of
vaders loon te klein is om in 't onderhoud van
het huishouden te voorzien.
Spreekt en toont de noodzakelijkheid uit
schijnen van de vermindering van werkuren,
en met spotternij op de lippen wijzen zij op de
concurrentie.
Die arbeid van vrouwen en kinderen, aan
wiens zweet goudstukken kleven, die u toelaten
na enkele jaren prachtige paleizen te bezitten,
de werklieden zoo onrechtvaardig bestolen, zal
u katholieken eeuwig zwaar op het geweten
wegen.
Geweten zeg ik, wat bekreunen zij er zich
om 1 Men mag het maximum van werkuren niet
invoeren, duizendmaal neen I Die zelfde
Pharizëers verwijten u arme werklieden, dat,
moest gij korte uren werken, gij uw vermaak
zoudt nemen in die kroegen, waar de zonen
der rijken in braspartijen en wulpheid met
ontuchtige vrouwen dat goud verkwisten u
onrechtvaardig achtergehouden.
Gaat den Zondag naar de Kerk, daar in
Godshuis, worden wij die u den weg banen
voor een beter leven, edeler streven, gelukkig
familieleven, onderwijs voor uwe kinderen,
uitgemaakt voor al dat slecht is, en uit den
mond van den priester zult gij hooren, dat
slechts eene partij recht van bestaan heeft, die
u zal redden uit dien modderpoel waarin men
u sedert zoovele lange jaren houdt gedompeld,
namelijk de katholieke partij.
Wij christen demokraten, wij zeggen, geeft
aan den arbeid wat hem toekomt, en dan zal
die ellende die zoo loodzwaar op de arbeiders
drukt, verdwijnen. J. B. Maerheid.
Ronse.
GEZONDHEIDSLEER
Toen wij, verleden week donderdag, de
tramstraat afzakten om ons marktwaarts te
begeven, kwamen zwoele, en alles behalve
goedriekende dampen onze neusgaten storen.
Hoe dichter wij den hallentoren naderden, hoe
geweldiger en hoe walgachter ons de onuit
staanbare stank tegen kwam. Waaruit mocht
toch deze pest ontspruiten Doch wij hadden
weldra de oplossing van dit raadsel.
Men hield vischmijn en daar werden voor
eenige centiemen roggen aan den man gebracht,
welke rot waren. Deze vorte viscb werd aange
kocht door landsche menschen om 's anderen
daags, een vrijdag, geëten te worden.
De eerste maal is het niet, dat wij daarop de
aandacht roepen van deze wien bet aangaat, in
andere woorden, van de leden des gemeente-
raads, en bijzonderlijk van deze van het
schepenkollegie.
En eene echte schande moet het heeten, dat
onze stadhuisbazen zich zoo weinig schijnen
te bekommeren om den gezondheidtoestand
onzer stad.
Het lijde nu aan mangel aan bekwaamheid,
ofwel aan zorgeloosheid, of aan gelijk welke
andere oorzaak, een dingen staat vast 't is
dat zulke bestuurders dienen gelaakt te worden,
en met klank door het kiezerskorps aan de deur
gezet.
Jammer, dat men die heeien niet eens ver
plichte dezen visch voor hun noenmaal op te
eten zij zouden dan wellicht doelmatiger
maatregelen nemen.
PROFICIAT I
Verledene week vierde de heer Antoon
Strack zijn vijftigjarig lidmaatschap der aloude
Gilde Sint Sebastiaan. De heer Strack is een
der deftigste burgers der stad, door eenieder
geacht en bemind. Wij sturen hem onze
warmste gelukwenschen.
Zondag 5 Oogst, was het hier meeting van
de christen demokraten belegd door onze lieden
van Moeskroen, hetgeen voor de eerste maal
in ons dorp plaats greep. Talrijk waren de
deftige lieden van Rolleghem, opgekomen,
niettegenstaande de groote warmte en de ver
schil li ge vermaken die plaats grepen in het
omliggende.
Onze hoofdman H. Plancquaert deed kennen
in eenige korte en welgepaste woorden wat een
kristendemokraat is en besprak daarna verschil-
lige belangrijke punten van ons programma.
Verscheidene malen wierd hij onderbroken
door de hartelijke toejuichingen dier verstandige
lieden, die met aandacht luisterden naar hem
eene uur lang.
Zoo eene meeting mag men waarlijk goed
gelukt noemen. Verschillige persoonen beloof
den ons hunne medewerking, en verlangden
lezer te worden van Het Recht. Allons vrienden
van Moeskroen, er is goed werk verricht
geweest, helpt ons nog een weinig en ik durf
U verzekeren dat het binnen korten tijd zal
mogelijk zijn van hier eenen bond te stichten,
die werkzaam zal zijn voor de toekomende
meeting en goede hulp zal verleenen voor de
toekomende kiezing om de zegepraal der
christen demokratie te bewerken.
Ernest de Rolleghemnaar
Daar er nu weinig of niets meer te zeggen
valt over de werkstaking der leibewerkers, en
om zoo te zeggen verscheidene werklieden reeds
ander werk gevonden hebben, en daar het
leiewerk nog enkele weken zal duren, zullen
onze werklieden welhaast allen ander werk
zoeken.
Daar de vlasbazen maar niet kunnen nalaten
van op de werklieden die in staking blijven, te
schelden en ze verdacht te maken in de oogen
hunner medeburgers, zullen wij nu hier van
daag een staalke geven van een der bijzonderste
bazen van Desselghem om tegen de werklieden
uit te vallen.
Die baas had 3 mannen aan 't werk, hij en
zijn broers zoon die ook ter zei ver tijde deelzaam
is in 't vlas, maakt in 't geheele 5 mannen.
Er zijn 2 mannen in staking, dus een die
gebleven is tot verwondering van alle vlasbe
werkers, want die man is heel nieuwloopig daar
hij reeds bij al de bazen van Desselghem ge
wrocht heeft.
Bij hooger genoemden baas hadden er
mannen geholpen die voor hun eigen wrochten,
en die meenden van alzoo bevriend te blijven,
en van als het geval zich voordeed om een
plezier te krijgen, het ook gemakkelijk zouden
gehad hebben daar zij het beloofd waren.
Hewel over eenige dagen deed het geval zich
vooren, een vlasschelf viel open, en zij konden
hem niet dekken; daar ze voor het oogenblik
geene dekking hadden, rekenden zij op de
gedane belooften van den baas, die ze ook
uit den nood geholpen hadden, en vroegen hem
heel beleefd de basierre van hun gewaanden
vriend, hetgeen ze geheel onbeleefd geweigerd
werden. Broederliefde
Gelukkig dat het weer verbeterd is, maar hij
zou al dikwijls een peer gescheld hebben. Ook
beweert hij al dikwijls aardappels gegeven te
hebben aan een werkman, iets dat bijkans on
gelooflijk is daar hij zijne werklieden nog geene
25 centiemen daags meer kon laten verdienen,
alhoewel zijne werklieden hem beloofd hadden
van er zoo veel werk meer voor te verrichten
per dag.
Overigens almoezen geven uit hoogmoed is
geene liefdadigheid, maar enkel en alleen een
middel om de werklieden voort onder den
dwang te houden, en er voort meester te kunnen
over blijven wel wetende dat een vrije werkman
zich niet gemakkelijk zijn zweet laat afpersen.
Daarom, werklieden, weigert voortaan elke
almoes en strijdt liever mede met uwe mede
broeders voor verbetering in uwen ellendigen
toestand.
Leiebroeders, vereenigt u in machtige vak
bonden, en uw lot zal verbeteren, en er zal ook
meer broederliefde heerschen.
Guust Veldekindt.
Aan den Heer Plancquart, hoofdopsteller
van Het Recht
In uw weekblad Het Recht n° 31 van Zon
dag 1 Oogst laatstleden is een artikel verschenen
getiteld uit Anseghem, en onderteekend
Adolf, waarin onder meer valsche zinspelingen,
klaar en duidelijk te lezen is, als zou mijne
benoeming als Burgemeester van Anseghem,
bewerkt zijn geweest en te danken zijn aan de
werking der christene volkspartij en wel namen-
lijk van haren volksvertegenwoordiger den
Heer Pieter Daens. Aangezien gemeld artikel
voor doel had, of voor gevolg zou kunnen
hebben, de lezers van Het Recht, verkeerd in
te lichten over de benoeming die uitsluitelijk
het werk is der katholieke partij tot dewelke ik
behoor-, moet ik ten stelligste verzet aanteekenen
tegen dit schrijven. Nooit heb ik eenige invloed
ingeroepen vanwege de democraten, noch zou
ik hunne voorspraak geduld hebbenhetgeen
overigens onnoodig was, want gelijk gij zelf
schrijft lag mijne benoeming gereed, en sedert
lang zelf wachtte de Heer Minister op mijne
toestemming om dezelfde af te kondigen.
Gebruik makende van mijn recht van
antwoord volgens art. i3 van de wet op de
drukpers, aanzoek ik U en zal U desnoods
verplichten, de tegenwoordige in te lasschen
in het eerstkomend nummer van Het Recht,
op dezelfde plaats en in dezelve caracteren als
het bedoeld artikel van 1 Oogst.
Aanvaard Heer opsteller mtusschen, de ver
zekering mijner achting.
Valcke,
Burgemeester.
Anseghem, 10 Oogst 1909.
Wij verstaan zeer wel de houding van den
heer burgemeester 't is moeilijk voor hem als
katholiek van te laten zeggen dat hij zijn plaats
van burgemeester verschuldigd is aan de
demokraten.
Doch weet iedereen niet op Anseghem dat
de katholieke kopstukken liever een ander Heer
zouden als burgemeester gehad hebben
En waarom heeft men den heer niet durven
noemen Omdat dank aan Het Recht, er eene
openbare opinie bestaat op Anseghem, omdat
Het Recht, als vrij blad had durven protesteeren
tegen onrecht.
Want indien wij de kandidatuur van M.
Valcke verdedigd hebben is het niet omdat wij
M. Valcke als demokraat aanzien maar wel
omdat M. Valcke de man was aan wie voor
zijn gaven en zijn diensten aan de gemeente
bewezen deze plaats toekwamomdat deze die
men zou willen noemen hebben, alhoewel ook
een deftig en eerlijk man, toch zulke uitzonder
lijke verdiensten niet had om een bejaarden
man op zij te mogen schuiven.
Wij zijn in dit geval nogmaals getrouw
gebleven aan onzen titelHet Recht en zonder
den heilzamen schrikvoor't onafhankelijk en vrij
schrijven van ons blad, zou men de oude jaren
en de verdiensten van M. Valcke, over het
hoofd hebben gezien. Het Recht.
In alle landen van Europa, zoowel als in
alle landen der beschaafde wereld, heerscht
thans eene volksbeweging, welke helaas
misschien in een klassenstrijd gaat ontaarden,
gelijk thans in Zweden. Overal, in Vrankrijk,
in Belgie, in Engeland, in Spanje, in Servie,
in Turkije, in Griekenland, overal ontstaat
eene volksbeweging, een verwoede strijd tus-
schen kapitalist en arbeider, tusschen kapitalist
en voortbrenger, tusschen kapitaal en arbeid,
maar vooral wat in Zweden gebeurt is kolossaal
en kan tot voorbeeld dienen voor al de andere
volkeren.
Daar ontaart waarlijk de strijd in klassen
strijd. Iedereen kent de kolossale beweging
welke in dit land heerscht. Volgens de laatste
berichten neemt de zenuwachtigheid der be
zittende klas van dag tot dag toe de kalmte,
de vastberadenheid de goede verstandhonding
der arbeiders brengen haar als het waar tot
vertwijfeling. De genegenheid van de bevolking
tot de stakers neemt van dag tot dag toe. Twee
der aanzienlijkste burgersbladen van het land,
die in den aanvang aan de zijde der onderne
mers stonden, zijn tot het besluit gekomen dat
de strijd de schuld der ondernemers is.
Van de landarbeiders hebben er zich weer
8,000 in het district Espituna bij de staking
aangesloten. Het goederen verkeer ligt geheel
en al, door heel het land stil.
Wat het personen verkeer aangaat, zijn reeds
van zondag af, op al de hoofdlijnen, 15 treinen
per dag minder vertrokken. De soldaten zijn
zeer misnoegd, omdat zij zich gedurig iu de
kazerne moeten gereed houden in het Horr-
landt-regiment, te Stockholm, is het zondag
11. reeds tot betooging gekomen.
De proklamatie van den Koning Aan mijn
Volk die op een poging tot bemiddeling
doelde, verscheen nadat de Koning den voor
zitter van den werkgeversbond Sydouv, en den
voorzitter van het landssekretariaat, Lingoust,
van te voren bij zich had ontboden, en hen
beiden had gehoord.
Als een kenteeken voor de rust in Stockholm
is hetgeen de Parijsche briefwisselaar van de
Matin aan zijn blad schreefWat zal ik mijn
Parijzenaren berichten Er is hier uit Stock
holm niets om te seinen, er gebeurt hier
niemendal, het is hier te Stockholm een docde
slag geworden geen licht, geen dagbladen,
geen tramrijtuigen, geen automobielen, geen
handel, geen verkoop, geen beweging hoege
naamd.
Tolin van de arbeidsbeweging reist naar
Amerika, om geld in te zamelen voor de zuid-
Zweedsch-Amerikanen. Alleen het sckretariaat
blijft een blad uitgeven Het Antwoord
genaamd. Naar het gerucht, in dit land loopt,
