Van alles wat
De kristene demokraten
en de socialisten
in 't arrondissement Kortrijk
Thielt
Deerlijk
dan'te* Leuven, vcor 't geen den Vlaamschen
strijd betreft. Ten derde op politiek en sociaal
gebied zouden zij er breeder gedachten krijgen
iets waar de geestelijken vooral voor schrikken.
Doch naar een vreemd land gaan studceren dat
gaat niet i° de diploma's van een vreemde
universiteit zijn hier niet geldig 't geen reeds
een ernstige moeielijkheid oplevert, 2° men
voelt zich in een vreemd land zoowel niet
t' huis. Gent is Belgie en Vlaanderen, langs den
kant ware er misschien met ecne goede propa-
gande iets ernstigs te doen. (i)
De Heer Streuvels schrijft ten slotte: 't zou
me benieuwen te weten hoe en op welke manier
gij zelf het heil en de verlossing van het Vlaam-
sche volk ophebt en wilt bewerken. Er staat
een plaatsken voor Vlaamschen Napoleon
open.
Zonder de minste pretentie te hebben een
Vlaamsche Napoleon te zijn, hebben wij reeds
van voor twintig jaren, ons gedachten nopens
dit punt vooruitgezet en 'k zal ze zondag toe
komende om nu niet te lang te zijn nogmaals
uiteenzetten. H. Plancquaert.
(vervolg %ondag.)
Verleden week hebben de katholieke behou
ders kongres gehouden te Mechelen. Dit kon-
gres is onder alle opzichten wel gelukt. Van
alle kanten van 't land waren de katholieken
toegesneld, 't Kongres werd geëindigd met een
grooten stoet; wel 100,000 personen, schrijven
de katholieke bladen, namen er deel aan.
We gclooven dit gemakkelijk. Maar als een
katholiek blad schrijftdat een liberaal, die
ontzaggelijke ontplooiing van macht ziende,
zou gezegd hebben in belgisch fransch Vous
êtes des forts, ge zijt sterk dan zijn wij het
met hem niet geheel en gansch eens. Inderdaad
waren de katholieken zoodanig sterk met al de
middels van geld en eigendom die zij bezitten,
met al dien overvloed van verplichte of zekere
stemmen (paters, priesters, broeders, kosters,
klokluiders, oude mannekens, enz.) die op
honderd duizend mag geschat worden, zouden
zij schromelijk moeten vooruit gaan. En in
tegendeel die menschen gaan achteruit.
Op drij kiezingen zijn zij 100,000 stemmen
achteruit gegaan en hadden wij een recht
vaardiger kiesstelsel ze waren reeds sedert drij
jaren 't bestuur van 't land kwijt.
Wacht eens tot in mei aanstaande en we
zullen een staaltje hebben van hunne macht
vijftig duizend stemmen zullen ze nog eens
achteruit gaan. We zullen na de kiezing onze
lezers eens herinneren aan dat fameus kongres
van Mechelen waarmede de behouders zooveel
beslag maken en we hopen dat elk redelijk man
dan zal bekennen dat als generaals (de hoofden
der katholieken) zich met zulk een talrijk leger
laten kloppen, zij beter zouden doen zulke
commandanten in den hoek bij 't oud ijzer te
werpen.
Verleden weck hielden de protestanten van
Duitschland hun jaarlijksch kongres in eene
stad van 't groothertogdom Mecklemburg.
Pfarrer Traub (pastoor Traub) hield er eene
zeer merkwaardige rede over hedendaagsche
zedeleer. Ziehier onder andere de schoone
woorden met dewelke hij zijne rede sloot
0 De godsdienst is het onoverwinbaar geloof,
het goede in de wereld moet en zal zegepralen.
Zegt er mij iemand gij vernedert den gods
dienst daar gij hem enkel doet dienen tot troost
van 't lijdende menschdom, dan antwoord ik
God geve dat wij den godsdienst niet meer mis
bruiken om te heerschen maar tot troost voor
mannen en vrouwen, want allen hebben troost
noodig even als kleine kinderen.
Zegt iemand gij vernedert den godsdienst
daar gij hem alleen doet dienen als grondslag
voor het zedelijk leven dan antwoord ikGod
geve dat wij den godsdienst niet meer mis
bruiken om te heerschen maar tot oprechten
bijstand des levens, want God vraagt niet dat
wij heerschen, maar wel in rechtzinnigheid des
herten gediend te worden.
Dat is de godsdienst, dat is het Evangelie
dat ik wensch aan allen die den harden strijd
des levens te voeren hebben.
Ware de godsdienst niet misbruikt geweest
om de heerschappij van zekere personen te
handhaven, hij -u voorzeker ook al in de
katholieke landen, zoo laag niet gezonken zijn.
Er nergends staat het op beteren.
M. Dosfel, de kloeke Vlaamsche advokaat
van Dendermonde, heeft op 't kongres te
Mechelen een prachtige redevoering uitgespro
ken voor 't Vlaamsch in 't onderwijs. Hij werd
goed gesteund door vlaamschgezinde kongres -
leden. Mqed Vlamingen, toont de tanden, toont
dat gij durft. Door krachtdadigheid alleen is er
iets te winnen.
Men merkt in 't algemeen op dat M. Renkin
en Prins Albrecht zoo weinig vertellen over
den Congo eenige algemeenheden en 't is al.
Nogthans als er daar zooveel goeds gesticht is,
kan men er toch iets meer van vertellen. Nie
mand spreekt ook van de photographiën die ze
zouden medegebracht hebben en een kijkje
gevende op rijke rijstvelden of koffijplantingen
of landbouw - ontginningen Of bestaat dat
alles nog niet De eenige goedgelukte en
ernstig doorgedrevene exploitatie zal zeker wel
deze zijn van den neger zelve.
Van den juisten inhoud van 't nieuw wets
ontwerp nopens het leger is er nog altijd niets
te vernemen.
(1) Indien daarenboven de Vlamingen ernstig en
krachtdadig aangezet worden niet meer tc geven voor de
Leuvensche Hoogeschool en de goede werken, zou dit
ook wel iets kunnen teweeg brengen Men is in de katho
lieke kerk zeer gevoelig aan geld Naast God (dit alleen
uit christelijke liefde van onzentwege toegestaan) is
't hare bijzonderste bekommernis, helaas I
Wat gaat er daarvan geworden Ondertus-
schen stemt de eene katholieke kring na de
andere wenschen opdat de krijgslasten niet ver
zwaard worden. Allen zonder uitzondering
vragen ook 't behoud van de plaatsvervanging;
soldaat zijn is goed voor dc arme duivels.
Het gedacht is dat 't leger zal vergroot wor
den, en merkelijk vergroot. Volgens ons de
koning zal zegepralen maar de katholieken zul
len de gebroken potten betalen. H. Pi..
Twee schandelijke feiten
Dikwijls werd als verschooning aangegeven
voor de weerwraak door werkgevers genomen
jegens hun werklieden, hun revolutionnaire
taal of hun onbeschoftheid jegens hun meesters.
Sommige fabriekanten en werkgevers gelasten
zich nu en dan deze bewering te loochenstraffen
en klaar te toonen dat hun vijandschap jegens
de georganiseerde werklieden voortkomt niet
uit de houding dezer laatsten jegens hen, maar
wel uit het feit zelve dat zij de stoutheid heb
ben zich in te richten of voor hun recht te
strijden. In 't arrondissement Kortrijk komt
men daar twee doorslaande bewijzen van te
krijgen.
Te Desselghem bestaat een christene vakver-
eeniging, aangesloten bij de antisocialisten van
Gent. Dus geen kwestie van revolutionnairen.
Sedert maanden zijn eenige werklieden van
Desselghem in werkstaking; geen geweld, geen
geschreeuw, geen scheldwoord. Alles gaat
er kalm en deftig toe. En niettegenstaande dat
kreeg de voorzitter van 't christen syndicaat
den deurwaarder hij moet verhuizen van zijn
huisbaas, een werkgever van Desselghem.
Te Kortrijk brak een werkstaking los. De
dochter van een meestergast, die gehuwd was
en niet meer bij haar vader woonde, was onder
de staaksters en weigerde het werk te hernemen
Haar vader werkt sedert dertig jaren in de
fabriek't is een mensch gekend om 2ijn
katholieke gevoelens en zijn baas, zoo 't schijnt,
is zelve een katholiek. Hewel men heeft de
harteloosheid gehad dien man om 't wille van
zijn dochter, die toch zeker wel vrij is van
't werk te staken als ze denkt dat er redens toe
bestaan, op straat te zetten.
Dat is echt schandelijk 1 Dit bewijst dat de
fabriekanten en werkgevers veel heviger zijn en
onverdraagzamer dan het werkvolk zelve. Zulke
feiten kunnen niet ruchtbaar genoeg gemaakt
worden en de daden aan de schandpaal gesteld.
Eene les valt er uit te trekken de patroons
zijn in 't algemeen de vrienden van de werk
lieden niet integendeel. Tengevolge van de
tegenstrijdigheid hunner belangen bestaat er ge
woonlijk of liever altijd, op enkele uitzonde
ringen na, een gevoelen van wantrouwen en
van weerzin tusschen werkgever en werkman.
Gij, werklieden, moet u dus steunen op uw
eigen gij moet u wapenen door de vereeni-
ging gij moet u ook versterken door eene
macht te vinden op politiek gebied. Uwe eigene
partij moet gij hebben, werklieden. .Zullende
kopstukken der katholieke kringen, zullen een
Reynaert, een Liebaert enz., voor u in zulke
gevallen spreken Neen.
Zullen de katholieke gazetten in zulke ge
vallen voor u te velde trekken Neen.
Wie doet dat De democraten. Dus welke
is uwe partij Welke zijn de mannen rond
dewelke gij u moet scharen Rond uwe verde
digers, rond de christen democraten. H. Pl.
In het Volksrecht van verleden Zondag
lezen wij het volgende
In een antwoord aan Het Recht hebben
wij bewezen, met naam, datum en plaats, een
schrijven aan de kristene demokraten van Kor
trijk gericht te hebben, hen uitnoodigende tot
eene bijzondere bijeenkomst, om de zaak van
het kartel te bespreken.
Het Recht antwoord dat de kristene
demokraten niet kunnen beslissen over zaken
waarvan zij geen kennis krijgen, daaruit be
sluitende dat ons schrijven bij hun niet terecht
is gekomen.
Als dit waar is wat beteekent dan de ver
klaring van M. Plancquaert die over enkele
dagen aan den briefwisselaar van Le Patriote
zegde De socialisten hebben ons over het
kartel een brief gezonden. Wij hebben er niet
op geantwoord.
Een van de twee. Ofwel M. Plancquaert
heeft gelijk, en dan is den schrijver van het
artikel in Het Recht een leugenaar, ofwel
den schrijver van het artikel heeft gelijk, en dan
is M. Plancquaert een leugenaar.
Anders is het niet mogelijk.
Wij zullen bewijzen dat het nogtans niet
anders mogelijk is. Wij zeggen en wij houden
staan dat de liberalen zoowel als de socialisten
van 't arrondissement Kortrijk altijd voor tak-
tiek gevolgd hebben eene vrije kristen demo-
kratische vereeniging in ons arrondissement
niet te willen herkennen, immers, zoolang men
iets dat hindert, in verbeelding, dood kan
houden hoe beter. Daaruit volgde dat zij zich
nooit tot den arrondissementsbond richtten
gelijk voor welke zaken die zij met de
demokraten af te handelen hadden, maar
zich altijd tot personen wendden die, alhoewel
gekend om hunne kristen demokratische ge
dachten, zich weinig of niet met den werke-
lijken strijd inlieten, in de hoop die personen te
kunnen overhalen tot hetgeen zij van de demo
kraten noodig hadden. Welnu, met den brief
door de socialisten in Februari 11. gezonden
tot eene bijeenkomst voor het kartel was het
wederom hetzelfde. De kristen demokraat, die
den brief ontving, wilde zich de moeite niet
geven daarvan kennis te geven aan den arron
dissementsbond en het was slechts den dag na
het verschijnen van onze vraag aan het Volks
recht wanneer en aan welk adres de socia
listen dien brief gezonden hadden, dat de heer
Lampe ons kwam zeggen, in bijzijn van Hector
Plancquaert, dat hij het was die inderdaad
dien brief had ontvangen maar hem had aan
zien als van geen belang.
M. Plancquaert, de daarop volgende week,
verklaarde in een gesprek, over de kiezing van
19 r o en het vormen van kartels dat de kristene
demokraten van 't arrondissement Kortrijk
zonder onderscheid tegen alle kartel waren en
haalde aan tot staving van hetgeen hij zeide
dat één kristen demokraat van Kortrijk een brief
had ontvangen van de socialisten tot het bij
wonen van eene vergadering om de kwestie van
het kartel te bespreken en hij er niet had willen
op antwoorden. Ziedaar die groote, voor de
socialisten onverstaanbare zaak, uitgelegd. De
socialisten mogen gerust zijn ware hun schrij
ven gericht geweest tot den arrondissements
bond, er zou op geantwoord geweest zijn. In
de vergadering vau September 11. is geantwoord
geweest aan de liberalen, die door ondervinding
hebben geleerd dat zij ons moeten erkennen,
en jegens de socialisten zouden wij niet onbe
leefder zijn maar zij moeten eerst en vooral
eene vrije kristen demokratische partij erken
nen. Verstaan Volksrecht n
Verders vervolgt bet Volksrecht in zijn
zelfde artikel spreke^- over een artikel uit
Het Recht uit Kortrijk dat de kristene
demokraten niets anders betrachten dan den
eenigsten (II?) verdediger der werkende klasse
van West-Vlaanderen buiten de Kamer te zetten.
Reeds dikwijls hebben wij de socialisten ver
zocht, uitgedaagd, te bewijzen dat de kristene
demokraten, dat Hector Plancquaert niet zoo
goed, beter zelfs, de werkende klasse verdedigt
dan de socialitische partij en hare leiders. Zij
gebaren niet te weten dat zij onze vragen, dat
zij onze uitdagingen verstaan. Nochtans, 't is
met geen advokaat dat zij hier te doen hebben
zooals zij het willen doen gelooven aan de
menschen die maar hunne bladen alleen lezen,
maar met een eenvoudigen werkman die niet
betaald wordt van de centen van zijne arme
broeders en daardoor goed kan leven zonder
werken zooals het bij de socialisten geheel veel
het geval is.
De socialisten, de eenigste verdedigers der
werkende klasse 1En wij zagen te Gent de
socialisten voor de rechtbank verschijnen en
gestraft worden omdat zij in hunne werk
plaatsen minderjarige kinderen afbeulen aan
5 en 10 centiemen per uur 1 Wij zien de socia
listische werklieden die in de handen zitten
van de hoofdmannen hunnei partij en die niet
gewillig buigen, die niet alle misbruiken en
misdaden verzwijgen en verdoken houden,
zonder eten, zonder bestaan op straat werpen,
enz., het is voldoende om zich daarvan te over
tuigen eens te lezen wat mannen, die langen
tijd socialist geweest zijn en in de eerste rangen
gestreden hebben en er niet langer meer konden
blijven, die dus weten hoe het daar zit, daar
over schrijven en geschreven hebben.
De eenigste verdedigers der werkende klasse 1
En zij werken de oude katholieke en liberale
rijke menschen partijen in de hand om het volk
verdeeld te houden in politieke vakbonden,
waardoor het, zoolang het volk zulks zelf niet
zal begrijpen, onmogelijk zal zijn de werkende
klasse in den rechten zin van 't woord te
redden.
En het zou onze eenige betrachting zijn dien
zoogezegden eenigen verdediger der werkende
klasse, dien viezen Apostel buiten de kamer
te zetten Daar bekommeren wij ons niet om.
De socialisten hebben herhaalde malen, van in
1906 te beginnen, gezeid en geschreven dat zij
bekwaam, dat zij sterk genoeg waren om
hun man in 1910 alléén te doen kiezen. Wij
wenschen hun daar geluk over. Wij, kristene
demokraten, hebben gezeid en geschreven van
in 1906, dat voortaan alle kartel voor ons on
mogelijk geworden was, en dat blijft zoo. Nu
zien de socialisten en de liberalen dat zij
zonder de demokraten niet vooruit kunnen en
evenals de schoolkinderen zouden zij willen
herbegins doen. Weten de socialisten het
dan niet meer, toen zij eenige dagen voor de
kiezing van 1906 te Sweveghem eene meeting
gaven met Jan Samijn uit Gent, dat een
kristen demokraat, namentlijk Emiel Casier
van Sweveghem, tot den spreker zegde dat hij
bezig was met het kartel in de toekomst voor
goed te verbreken Weten zij dat nog Zij
wisten het dan en zij deden voort, aan hen de
schuld.
De socialisten beweren altijd de eenigste
verdedigers te zijn van de werkende klasse,
maar zoo wij het tegendeel bewijzen antwoor
den zij niet. Doch zouden zij ook met even
veel pretentie durven beweren dat zij even goed
een voldoende waarborg zijn voor wat betreft
de godsdienstige overtuiging der bevolking van
't arrondissement Kortrijk en gansch Vlaande
ren Daar hebben zij liefst van te zwijgen 1
Zij weten dat ver de grootste meerderheid der
bevolking van 't arrondissement Kortrijk ge-
loovige kristenen zijn, terwijl een goede socialist
(ook een goede liberaal) moet vrijdenker zijn,
en bijgevolg, moest een vrijdenkersministerie
tot stand komen, die socialisten, zoowel deze
van Kortrijk als deze uit de Walen, dat minis
terie zouden moeten ondersteunen in zijne
pogingen om kerk en godsdienst en priesters te
vervolgen. Zijn de socialisten het eens met de
kiezers in 't algemeen van 't arrondissement
Kortrijk daarover Antwoordt eens, Volks
recht.
Wij, democraten, van onzen kant wij zijn
kristenen. Wij stellen onze partij niet ten
dienste van liberale of socialistische vrijdenkers,
alhoewel wij hunne overtuiging eerbiedigen.
Doch, zoo wij geen kartel meer maken is het
even min om de oude katholieke pruiken een
dienst te bewijzen het is enkelijk om in alle
omstandigheden, hardnekkige! dan ooit onzen
strijd voor den armen broeder voort te zetten,
steviger in te richten en eene macht voor de
rechtzinnige democratie in wezentlijkheid te
veroveren. R. Vanderschelden.
WEG MET DE KRIJGSLASTEN I
In ons vorig nummer hebben wij de dagorde
vermeld, door den Katholieken Burgerskring
gestemd nopens de krijgswet en die nieuwe
hansworsterij van wegens de katholieke be
houders heeft alle ernstige menschen genood
zaakt, zich den buik vast te houden om van
lachen niet om te komen.
Die katholieke burgers hebben daarbij nog
beslist hunne dagorde aan dc katholieke ge
kozenen van Thielt-Rousselaere mede te deelen,
alsof zij op voorhand niet wisten, dat de
katholieke heeren volksvertegenwoordigers en
senators zich maar heel weinig bekommeren
met hunne dagorden, en er het gebruik zullen
van maken, tot hetwelke vroeger een zeer
katholieke en voorname Thieltsche pilaarbijter
den wereldbrief Rerum Novarum van
Paus Leo XIII bestemde.
Indien de leden des Katholieken Burger-
bonds voor geene potsierlijke Tobiassen willen
doorgaan indien zij weten wat dat denkleer
is indien zij zich de moeite willen getroosten
eens na te gaan en te overwegen, wat voor eene
houding hunne gekozenen in zake van krijgs
lasten immer hebben gehad indien zij recht
zinnig waren en daarbij wat klauwaertsbloed
in hunne aderen voelden vloeien, dan zouden
zij het zoo ootmoedig aan boord niet leggen.
Hun plicht, wilden zij zich als echte en
onvervalschte tegenstaanders der krijgslasten
gedragen, was hunne gekozenen in hun midden
te ontbieden en hen te zeggen, dat zij verzocht
waren, in naam hunner kiezers, de nieuwe
krijgswet te verwerpen en geene verzwaring
van krijgslasten meer te stemmen, zooals zij er
sedert de katholieken aan 't roer zijn, maar al
te veel hebben gestemd.
Maar hoe zouden die bloedarmen zoo eene
kranige taal kunnen voeren, als wanneer zij
tegen de verzwaring der krijgslasten hoege
naamd niet zijn, als wanneer zij afschaffing der
plaatsvervanging bestrijden, die zoo hatelijke
instelling ten voordeele der rijken gemaakt
als wanneer zij den kiezers opleggen voor kan
didaten te stemmen die gestadig de krijgs
lasten vermeerderen 1
Inderdaad wat hebben de katholieke geko
zenen van Thielt-Rousselaere al niet gestemd
om de krijgslasten te verzwaren
De katholieken hebben de jaarlijksche be
grooting van oorlog doen stijgen tot boven de
honderd millioen
De katholieken hebben de jaarlijksch te
leveren manschappen in getal doen vermeer
deren 1
De katholieken hebben, op voorstel van den
heer Beernaert, de Maasforten doen bouwen,
eerst beraamd op dertig millioen, maar die
tachtig millioenen uit onze zakken hebben
geklopt
De katholieken hebben de vestingen van
Antwerpen gestemd, die twee honderd millioen
zullen kosten
De katholieken hebben eene dozijn milli
oenen verbrast voor eene nuttelooze krijgs
school 1
De katholieken hebben eene dozijn millioe
nen verteerd voor de kazern der grenadiers I
En nu bereiden de katholieken zich nogmaals
de krijgslasten te vermeerderen op eene schaam-
telooze manier, 't Is ongehoord 1
Meer dan hoog tijd is het, aan die schande
lijke geldverbrassing een einde te stellen.
De krijgslasten mogen niet meer vermeerde
ren, maar zij moeten verminderd worden.
De krijgswet moet eenieder, rijk en arm, op
denzelfden voet gelijk stellen daarom dient de
hatelijke plaatsvervanging afgeschaft.
En het beste middel om tot die vermindering
van krijgslasten te geraken en alle vermeerding
derzelfde te vermijden, is van te stemmen in
Mei aanstaaude voor de christene volkspartij,
voor dezer kandidaat
PAUL ROBBERECHT.
Geachte Heer opsteller van Het Recht,
Gelief mij ook eens een plaatsken, in uw
blad (Het Recht) te gunnen om te spreken
nopens pene zaak die hier druk besproken wordt.
Woensdag voormiddag, had er hier eene
gemeenteraadzitting plaats, om een hulponder
wijzer te benoemen. Alle rechtzinnige menschen
twijfelden niet aan de benoeming, van Mr Van-
neste, die hiei sedert meer dan een jaar dienst
doet, die naar Deerlijk komen wonen is met
vrouw en kinderen.
Hoe is die onderwijzer nu niet teleurgesteld
door de uitgebrachte stemming van die ka
tholieke heeren. Hij getrouwd, met vrouw
en kinderen, zijn reeds zoo droevig bestaan
moeten verlaten en plaats maken voor een
jongman van eene vreemde gemeente.
Hoe verstaan die katholieke heeren den
brief van Monseigneur Mercier, aartsbisschop
van Mechelen, die de menschen aanmaant veel
kinderen te hebben Is het misschien met de
menschen die in dit geval verkeeren te brood-
rooven en ongehuwden dat postje toe te staan.
Zooverstaan zij het, redders van den godsdienst
(zooals gij u doet noemen bij iedere gemeente
kiezing), maar wij, christene democraten, niet.
Wij keuren daarom uwe handelwijze af, en
zeggen tot alle rechtzinnige menschen van
Deerlijk: 't is hoog tijd, dat er mannen naar
't stadhuis gezonden worden, niet rijke boeren,
brouwers, vette marchands, dokteurs enz., die
enkelijk gemeenteraadslid zijn uit hoogmoed en
baatzucht, maar mannen uit de volksklas, vrije
Christene Democraten, die alle onrecht vanwege
die katholieke dweepers zullen bekampen.
Daarom, rechtzinnig volk van Deerlijk,
strijdt met ons en helpt ons alle onrecht
bekampen. Om die mannen tot betere gevoelens
te doen komen, zullen wij ze binnen twee jaar,
eens rekenning vragen over hunne daden en
vrije Christen Democraten naar het gemeente-
