Mimsterieele Crisis
TOLK DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ
1
Een persoonlijk gedacht
Sterkte der katholieken
in Nederland
Socialisten en liberalen
in het Kortrijksche
KORTRIJK
Tlxielt
Zondag 31 October 1909
't Biad 5 centiemen
1 6* jaar Nr 44
HET RECHT
Voor God en Volk1
Alles voor Vlaanderen l
Vlaanderen voor Christnel
Inschrijvingsprijs «oor Beigenland
Een jaar fr. 3.oo. Negen maanden fr. 2-25
Zes maanden fr. 1.75 Drie maanden fr. x.oo
voor buiten het land de vrachtloon daarbij.
Hoofdopsteller: H. PLANCQUAERT.
Men schrijft in ten bureele van dit blad en bij alle postmeesters en brievendragers
Alles moet vrachtvrij gestuurd worden naar. het bureel van het blad
COUPUREREI, BRUGGE
.AANKONDIGINGEN
Bekendmakingen, per drukregel fr. 0.25
Reclamen, op de 4» bladzijde. 0.45
3e 0.55
Bijzondere voorwaarden voor notarissen, zaak
waarnemers. Afslag voor herhaalde invoeging.
Alle eerste en derde MAANDAGEN der
ma .nd, zetelt onze hoofdman H. Plancquaert
vau 9 tot 11 uren in Prins Boudewijn, Groott
Markt, te Kortiijk. Kostelooze raadpleging
voc r de leden onzer bonden en al wie door hen
IN 'T ZICHT
Zal het ministerie yallen op de leger-
kwestie Heel waarschijnlijk; de rech
terzijde is meer verdeeld dan ooitzij
kan zich niet meer t'akkoord stellen op
de kleinste kwestie. Haat, nijd en wrok
heerschen er als meesters j de eene kan
de andere niet meer lijden en mijnheer
Woestedie zoo wreed de christen
democraten deed vervolgen als scheur
makers, blaast op 't vuur zooveel hij
kan.
De rechterzijde vergaderde verleden
dinsdag uitslag men keef er meer
dan ooit en na de vergadering was de
verdeeldheid nog grooter dan voorheen.
't Ministerie wil de plaatsvervanging
niet afschaffen van daar woede bij
eenige slebbendragers van den koning
en de twee of drij demokratiseerende
volksvertegenwoordigers.
't Is uitgelekt dat er van 't eerste
jaar meer dan 4,000 soldaten meer
zullen zijn van daar gramschap en
gerechtvaardigde gramschap bij de anti-
militaristen.
In der waarheid minister Schollaert
gaat er een beetjen ruiterlijk door.
In de vergadering der rechterzijde,
schrijft de altijd goed ingelichte brief- 1
wisselaar van den Bien Publicwerd
er aangedrongen opdat het ministerie
kaarten op talel zoude spelen, opdat
elkeen zou weten welke houding hij in
de bespreking moet aannemen. De
ministers hebben niets laten weten
't Ministerie heeft niets willen toe- j
geven betreffende het jaarlijksch vast
stellen van 't getal soldaten dat zal
moeten optrekken. Niettegenstaande
de levendigste en de nadrukkelijkste
verzoeken heeft het ministerie niets
willen beloven.
M. Schollaert behandelt dus de leden
der rechterzijde als jongens.
Ook ziehier volgens denzelven brief-
wisselaar de gevolgen dezer houding 5
Nogthans is men rechts vast be-
sloten den minister van oorlog in het
kabinet niet te laten doen wat hij wil
zooveel te meer daar 't gerucht veld
wint als zoude er van nu af besloten 1
zijn 't leger met 4,000 man 's jaars te
vermeerderen. Dit versterkt de oppo
sitie der rechterzijde tegen het leger-
ontwerp van 't ministerie.
Dus reeds van 't eerste jaar zouden
er moeten 17,300 man optrekken in
plaats van i3,3oo. Er zijn er die be
weren dat zelfs van 't eerste jaar het
cijfer 18,000 zal bereikt worden.
En zeggen dat die mannen bij iedere
kiezing durven roepengeen man, geen
cent, geen kanon meer
Ziehier nu 't slot van 't artikel van
den Bien Public
De leden die het kalmst zijn en
meest ondervinding hebben voorzien
eene crisis als onvermijdelijk ten ware
M. Schollaert toegave nopens het be
drag van 't jaarlijksch vast te stellen
contingent. De overeenkomst tusschen
ministerie en rechterzijde hadde dins
dag moeten geschieden en 't is een
grove fout de bespreking voort te zetten
te midden de algemeene ontevreden
heid. Dat is de juiste maar weinig gun
stige toestand.
Dus we mogen ons verwachten dat
een dezer dagen 't ministerie zal vallen
Wie zal het vervangen Zullen de
katholieken, die elkander onderling
haten, nog bekwaam zijn te besturen i
't Valt erg te betwijfelen
Wie weet krijgen we nog voor -dc
kiezingon geen gemengd ministerie van
liberalen en katholieken
't Is niet zeer waarschijnlijk, doch
wie weet
De katholieken leveren meer en meer
't bewijs dat zij onbekwaam zijn van te
besturen
't Land kan toch zoo niet voort
sukkelen Sedert twee jaren is geen
enkele ernstige wet gestemd. Dat zijn
geen besturen meer dat is anarchie j
en daar moet een einde aan komen.
H. Plancquaert.
ders de dompelaais willen doen gelooven wij
zofaden integendeel veel eerder moeten beken-
nrh, dat de legeruitgaven zooveel duurzaam
tuit stichten, dat wij de verhooging der krijgs
lasten en de uitbreiding van 't leger zouden
moeten goedkeuren en voorenstaan.
Later zal ik eens in ons geliefde strijdblad
eene in te voeren nieuwigheid bespreken, die
misschien wel zou kunnen maken, dat iedereen
buiten de Katholieke Vasthoudisten wel te
verstaan het alleman soldaat gretig zou ver
langen en verdedigen.
Een vriend die geen vijand is van de krijgs
lasten integendeel, zendt ons het volgende
artikel om zijn gedacht te verdedigen
De Vaderlandsliefde der Christene Demokraten
moet vele verschillen van de\e der Katho
lieke Behouders.
In onze vrije en aangenomene scholen, zoo
wel als in avondfeesten en bijeenkomsten zijn
de Katholieke Vasthoudisten geheele dagen
bezig met de vaderlandsliefde en den helden
moed onzer dappere voorouders zoodanig op te
hemelen, te roemen en te bezingen, dat men
waarlijk zou meenen, bij hen geene andere dan
uitstekende en voorbeeldige vaderlandsverde
digers te kunnen vinden. En och Heere toch
al hunne vaderlandsliefde bestaat enkel in zin
gen en roepen en tieren want niet alleen
zijn de bestuurders en aanvoerders van al dat
5^r.aug cu gcatmccu'w CU ictWlJU, "CRT UeVIgSlC
bekampers van onzen *zoo eenvoudigen en
gemakkelijkgemaakten legerplicht, maar zij
storten zelfs in de herten hunner zangers,
schreeuwers en lawijdmakers eene bespottelijke
vrees en een doemensweerdigen afkeer voor
alles wat den soldatendienst betreft. Daarom
ook mogen hunne politieke tegenstrevens hun
met veel recht en reden toeroepen Zwijgt van
vaderlandsliefde, verachtelijke lafaards 1 want
gij stelt immer uwe eigene partijbelangen boven
deze van 't vaderland. WIJ zijn bereid ons
geld en ODze vrijheid te slachtofferen om ons
door den soldatendienst behoorlijk bekwaam te
maken tot het verdedigen onzer nationale
onafhankelijkheid maar gij, Vasthoudisten,
gij stort niet alleen met tegenzin uw aandeel
in de krijgslasten, maar gij onttrekt daarenboven
uwe zoons aan den vaderlandschen plicht om
hem door de kinderen onzer werklieden alleen
te laten vervullen.
Dat onze Katholieke Behouders, ondanks
deze bijtende waarheden, in hunne lafhertige
houding zullen blijven volherden, moet toch
niemand verwonderen immers, meest alle uit
gaven, welke niet rechtstreeks moeten dienen
om kerken, kloosters of gildezalen te bouwen,
vinden zij gewoonlijk slecht of nutteloos. Daar
bij alles wat ons jong volk van hunne congre
gatiën of politieke vergaringen verwijdert, en
bijgevolg min of meer aan de bewaking en den
invloed der geestelijken onttrekt, wordt door
die dSipjaoquoOit vaderlanders onmeêdoogend
veroordeeld en gedoemd.
Doch beklagensweerdig mag het genoemd
worden, dat sommige demokraten in de meening
verkeeren dat zij ook de legeruitgaven en de
uitbreiding van den soldatendienst moeten be
strijden, en mij dunkt evenwel dat ze grootelijks
missen ziehier waaromIedereen van ons kan
gedurig bestatigen, dat meest al de werkmans
jongens, die, door 't lot aangewezen, hunnen
vaderlandschen plicht moeten gaan vervullen,
't is te zeggen, die soldaat moeten worden, later
veel gemakkelijker hun brood verdienen, dan
hunne broeders, vrienden of kennissen, welke
van den soldatendienst ontslegen bleven. Daar
bij, vinden wij niet van den eenen kant, dat de
ongeletterde buitenlieden, bijna zonder uitzon
dering, veel te lomp, te dutsachtig, te benauwd
en te verslaafd blijven en zien wij ook niet van
den anderen kant, dat al de buitenjongens, die
soldaat zijn geweest, knapper, beleefder, fierder,
stouter, weetgieriger, ondernemender, onafhan
kelijker, ja zelfs sommige geleerder terugkeeren
en bijgevolg niet alleen burgerlijk opgevoed,
maar ook veel beter gesteld om onze werking
te verstaan en onze gedachten te aanveerden
Daarenboven moeten wij ook indachtig blijven
dat de millioenen voor 't onderhoud van het
leger besteed, verschillige takken der Belgische
nijverheid doen groeien en bloeien, en werk en
brood verschaffen aan duizende cn duizeude
Belgische werklieden.
Verre dus van te mogen denken dat de krijgs
lasten nuttelooze uitgaven zijn, zooals het de
groote en kleine gazetten der Katholieke Behou-
Wij lezen in Hooger Leven
Daar de Nederlandsche Katholieken in de
laatste jaren zoodanig hunne stelling op alle
gebied hebben verbeterd dat ze op 't Congres
van Mechelen aan hunne Belgische geloofsge-
nooten te recht tot voorbeeld konden gesteld
worden, zou men geneigd zijn dezen gunstigen
toestand toe te schrijven aan eene groote ver
meerdering van het aantal katholieken in dit
land.
Toch is dit niet het geval. Het tegendeel is
veeleer waar, want de statistieken toonen aan
dat er van 1829 af een onafgebroken verminde
ring plaats vindt in het katholieke kamp in
verhouding tot de geheele bevolking.
Het gehalte der Roomsch-Katholieken be
droeg in 1829 bijna 3g in i85g slechts
37,3o en in 1890 was hun aantal tot
35,24 geslonken.
Het is opmerkelijk dat zij, in de deelen van
't land waar ze sinds lang de groote meerder
heid vormen, voortdurend zijn vooruitgegaan,
zoodat zij in verschillende gemeenten die
vroege; eene protestantsche kerkelijke inrichting
auvltyen kant echtétv_—--^ij«^'dKw4»t zij in
de overwegend protestantsche streken des
landrf, al langer hoe meer achteruitgaan. De
voornaamste oorzaak van dit jammerlijk ver
schijnsel moet men zoeken in het groote aantal
gemengde huwelijken die het grootste gevaar
opleveren voor den godsdienst der katholieke
partij, en eene degelijke katholieke, opvoeding
der kinderen meestal onmogelijk maken, 't Is
ook niet zonder reden dat het Nederlandsche
Episcopaat met kracht gewaarschuwd heeft
tegen het aangaan van zulke huwelijken.
Nog eenige bijzonderheden omtrent de
sterkte der katholieken in de verschillende
provinciën des lands.
Van i83g tot 1899 is de meerderheid van de
katholieken naar de protestanten overgegaan in
29 gemeenten, waarvan er 9 in Zuid-Holland,
8 in Noord Holland, 5 in Utrecht en 4 in
Gelder-land liggen.
In 11 gemeenten slechts is de meerderheid
van de protestanten aan de katholieken ge
komen. Van deze zijn er 5 in Noord-Holland,
3 in Zuid-Holland en 2 in Zeeland gelegen.
Alles samen genomen gaan de provinciën
Gelderland, Overijsel en Utrecht het sterkst
achteruit. In Gelderland is het aantal katho
lieken van i83g tot 1899 gedaald van 37,g5 °/0
tot 35,64 in Overijsel van 32,g5 °/0 tot
26,69 in Utrecht eindelijk van 3g,93 °/0
tot 33,09
Alleen in Groningen en Drente en de beide
katholieke provinciën is eenige vooruitgang,
terwijl in de anderen de algemeene verhouding
omtrent dezelfde blijft.
Het is dus niet de vermeerdering van getal
sterkte die de Nederlandscüe katholieken heeft
opgevoerd naar de benijdenswaardige positie
die ze in hun land innemen.
Meer dan door het getal, laten zij zich gelden
door hun zedelijken invloed. Het is overbodig
hier de verschillende punten op te noemen
waarop de werkkracht der katholieken zich in
de laatste jaren met zoo'n jeugdigen ijver en
taaie volharding gericht heeft. Op 't Congres
van Mechelen hebben velen de sympatieke rede
van baron Wijnbergen aangehoord en vernomen
welk een opgewekt leven er onder zijne land
en geloofsgenooten heerscht op godsdienstig,
maatschappelijk en politiek terrein.
A. Bus, m. s. c.
En jammer is 't, zeggen we, dat de katho
lieken in Belgie zoo vooruitstrevend niet zijn
als die van Holland, waar zij de belasting op
't inkomen en het verplichtend onderwijs
om slechts die voorname punten te noemen
hielpen invoeren.
De socialisten voelen zich niet meer op hnn
gemak. Hunne handelwijze laat dit gemakke
lijk uitschijnen.
Over omtrent drij tot vier maanden schreven
zij in het Volksrecht dat zij in het arrondis
sementscomiteit eene dagorde hadden gestemd
het kartel voorstellende aan ue ÜbëTilëR. Ls
socialisten zonden hunne beslissing over naar
de liberalen. Er wierd ook in deze dagorde
kenbaar gemaakt, dat, zoo de liberalen niet
antwoordden voor 4 September laatst, zij be
sloten alleen te strijden.
In het Volksrecht van 26 September 11.
zien wij het kartel bespreken
Velen van onze vrienden zijn benieuwd te
weten hoe ver de zaak van het kartel geworden
is. Wij hebben een antwoord ontvangen van de
liberalen dat de Plancquaertisten het kartel
verwerpen en dat ten dien gevolge de vergade
ring die moest plaats hebben op Maandag
27 September voor veertien dagen uitgesteld
is.
Zoo I zoo 1 De socialisten zenden een brief
naar de liberalen het kartel voorstellende, en
het scheen dat zij de liberalen wilden doen
ja knikken voor 4 September of zij gingen
alleen strijden, en vier weken later schrijven
zij dat de vergadering nog voor veertien dagen
uitgesteld is.
Men kan daaraan gemakkelijk bemerken hoe
fel die mannen in hunne schoenen staan.
Verder, als men 't Volksrecht leest, ziet
men overal waar eene meeting belegd wordt
dat zij een oproep doen tot verstandige werk
lieden.
Denken zij misschien dat het van de ver
standige werklieden is dat zij gemakkelijk
gaaien kunnen maken of is het omdat zij ge
waar worden dat er groote mangel wordt van
verstandige menschen in hunne partij
Wij laten daar vrij het publiek over oor-
deelen
Laat ons nu eens zien naar onze liberalen.
Onze vriend Vanderschelden in zijn antwoord
aan den liberalen Strijd schrijft: Wij weten
niet hoe de liberalen nog het woord Dender
monde in hunne kolommen durven drukken
een diet die de plaats noemt waar hij gestolen
heeft. Ehwel, dit is dood eenvoudig. Dit is
omdat de Kortrijksche liberalen juist van den
zelfden kaliber zijn als die van Dendermonde.
Zij zijn even eerloos en schraapzuchtig in hun
politiek, en wij verwachten er ons nog aan zij
zullen nog wel opentlijk de partij van hun
liberalen volksvertegenwoordiger kiezen te
Dendermonde.
Aan hunne handelwijze zullen wij ze beter
en beter leeren kennen.
Die politieke huichelaars
Fl. VER8CHUERE.
Verleden maandag hield de bond Kortrijk zijn
maandelijksche vergadering. Er is zeer goed
werk afgelegd.
De verkoop van Het Recht is zeer toegeno-
ji men, en er zijn maatregelen genomen om dien
8 verkoop nog te verbeteren.
De bond is nu stevig ingericht. Wij doen een
warmen oproep tot al ons vrienden van Kortrijk,
om zich bij den bond aan te sluiten. Tot hiertoe
heeft de werking in Kortrijk wat geslabbakt
't vast besluit is genomen door te werken, met
de meeste wilskracht. Zorgt ook voor den
strijdpenning.
Wij hebben verschillende begoede partijgan
gers in Kortrijkwij rekenen er vast op, dat zij
ter hulp zullen springen. Zij zien toch dat wij
ernstig werk verrichten.
Aan onze lezers Van Zondag af zullen onze
verkoopers ook De Waarheid verkoopen van
Kortrijk, De Waarheid, is 't beste blad van
Kortrijk voor nieuws en onpartijdige beoordee
lingen over bestuur van stad en land. Wij
bevelen het ten zeerste aan, aan onze partij
gangers.
Opgepast Sommige lieden beelden zich nu
in dat er een verbond bestaat tusschen liberalen
en demokraten, omdat de liberalen op hun
plakkaten zetten liberale demokratisch ver
bond.
Er is noch schijn noch gedacht van. Er valt
op geen kartel te denken; geen enkel demokraat
van gansch 't arrondissement wil er van hooren,
't kartel is sedert meer dan drij jaren voor goed
dood en begraven. Demokraat.
ROND EENE KAMERKIEZING
Geene partij, welke op de werklieden met
meer verachting neerziet, dan de katholieke I
Al de hervormingen, in de laatste jaren ten
voordeele van den werkenden stand verworven,
werden haar afgedwongen en in den strijd voor
deze hervormingen, hebben talrijke zwoegers
in velerlei steden of gemeenten de straten met
hun bloed moeten rood verwen. Deesaangaande
j bevatten de jaarboeken van Leuven, Roux,
