TOLK DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ ZlZVrZlZl*,
Politieke Eerlijkheid
Van alles wat
Schandelijke miskenning
van ons Taalrecht
Medelijdende Rechters
Een onschuldige
Zondag 14 November 1909
't Blad 5 centiemen
1 6" Jaar N' 46
HET RECHT
Voor God en Volkl
Inschrijvingsprijs voor Belgenland
Ken jaar £r. 3.oo. Negen maanden fr. 2-25 i
Zes maanden fr. 1.75 Drie maanden fr. 1.0e
voor buiten het land de vrachtloon daarbij, j
Hoofdopsteller H. PLANCQUAERT.
Men schrijft in ten bureele van dit blad en bij alle postmeesters en brievendragers
Alles moet vrachtvrij gestuurd worden naar het bureel van het blad
CQUPUREREI, BRUGGE
AANKONDIGINGEN
Bekendmakingen, per drukregel
Reclamen, op de 4® bladzijde.
fr. 0.25
0.45
0.55
Bijzondere voorwaarden voor notarissen, zaak
waarnemers. Afslag voor herhaalde invoeging.
i
Alle eerste en derde MAANDAGEN der
ma^nd, zetelt onze hoofdman H. Plancquaert j
vau 9 tot 11 uren in Prins Boudetvijn, Groott I
Markt, te Kortrijk. Kostelooze raadpleging j
voc r de leden onzer bonden en al wie door hen
gezonden wordt. 1
't Is overal nog al de gewoonte de
kiezers voor den aap te houden. Van
den eenen kant hebben volksvertegen
woordigers of senators gewoonlijk te
weinig eerlijkheid om getrouw te blij
ven aan hun beloften en't volk te weinig
kennis en te weinig fierheid om hen te
doen eerbiedigen.
In Belgie echter begint dat alle palen
te buiten te gaan. 't Volk is niets meer;
men houdt geen rekening meer van
programma's; elk handelt volgens goed
dunken of liever volgens eigen persoon
lijk belang.
Welk was de groote strijdkreet der
katholieken? Geen man, geen cent,
geen kanon meer. Ziedaar voor de
derde maal dat zij 't leger vermeerderen
en ditmaal voor goed. Eerst brachten
zij den dienst van 10 op 13 jaar en
machtigden den koning zelfs i5 klassen
binnen te roepen.
Bij middel der wet op de vrijwilligers
in 1900 vermeerderden zij nogmaals de
jaarlijksche lichting.
Van forten en kanonnen is het de
moeite niet waard te sprekenons land
is er van overdekt.
En nu gaan zij er door met den
grooten borstel men leidt ons recht
streeks naar den algemeenen dienst
plicht. De invloed van den koning die
van niets anders droomt dan van mach
tige legers en vloten, wint het boven
den wil en 't belang van het volk.
De kiezers tellen niet meer; de massa
wordt hoe langer hoe dommer gehou
den; de burger die durft spreken wordt
met een kwaad oog aanzien. De on
wetendheid des volks en de lafheid der
ontwikkelde menschen, ziedaar waarop
de katholieke bestuurders zich steunen
om alleman naar de kazern te jagen en
't land in millioenen en millioenen
onkosten te steken.
't Is om zich af te vragen of zulk een l
volk nog stemrecht en zelfs eene grond- j
wet verdient De dwaasheid van den jj
belgischen kiezer paalt aan 't onge- j
looflijke.
Toen de forten van de Maas gebouwd
werden deed men ons gelooven dat
Belgie op die wijze min soldaten zou
noodig gehad hebben.
Als ze er stonden riepen officieren
en militaristen eenparig dat ons leger
te nauwernood voldoende was om zijn
versterkte forten te bezetten.
Over twee jaren werden veertig
nieuwe forten van Antwerpen gestemd
en onmiddelijk daarna volgde de be
weging voor de vermeerdering van het
leger. En de belgische kiezer slikt dat
maar allemaal binnen
Dat elkeen in de Kamers verdedige
wat hij wil op voorwaarde dat zulks
deel make van 't programma dat hij
voor zijne kiezers verdedigd heeft voor
zijne kiezing. Doch eens gekozen, pu
bliek uw woord verbreken en u steu
nende op het partijfanatisme uw eigen
wil uitvoeren en 's konings goesting
boven uw woord van eerlijk man stellen
dat is schandelijk, dat is hatelijk.
't Is ons onmogelijk te begrijpen hoe
een ontwikkelde katholieke kiezer nog
zijn stem kan geven aan mannen die
hem zoo voor den aap houden
En, 't zijn de katholieken alleen niet
meer die zoo handelen zij worden na-
gepoetst door de socialisten
De socialistische kopstukken ook ge
looven reeds dat hun volk genoeg ver
slaafd is om het als slaven te kunnen
behandelen.
Wie heeft er meer op 't leger uitge
vallen
Tot over eenige jaren zag men de
soldaten in sommige socialistische cen
trums uitgejouwd, alleenlijk omdat zij
den uniform droegen. J; t*~'
Ieder jaar maakt de socialistische
jonge wacht eenegrooteantimilitarische
propaganda den dag der loting en wat
zag men verleden week gebeuren De
hf'man der socialisten, Vandevelde,
diende een wetsontwerp in het alleman
soldaat invoerende met een jaar kazern.
Waren er ooit grootere kluchtspelers?
De reden van deze houding is niet
moeilijk om raden Vandevelde voor
ziet dat binnen kort, misschien reeds
met mei aanstaandehet katholiek
ministerie zal vallen en hij wil zich den
weg banen naar het ministerie. Daar
om legt hij met de socialistische kop
stukken ook reeds het hoofd voor de
voeten des konings. Om 't volk te beter
te foppen zal men in Vooruit en in
Le Peuple n roepen en schreeuwen
op Cleopold, roi de carton, enz. Doch
wat kan dat den koning maken als ze
in de Kamers maar zijn baatzuchtige
plannen blijven doordrijven
En Anseele en Terwagne, en Furné-
mont en al de ministrables der uiterste
linkerzijde doen met Vandevelde mede
in de hoop dat het ook wel eens hun
toer zal worden
Katholieken, wat hebt gij beloofd
Geen verzwaring van krijgslasten.
Socialisten, wat hebt gij beloofd
Weg met 't leger Afschaffing van
kazernedien st.
Gij zijt beide ellendige farceurs
beide steunt gij de inrichting uwer
partij op dwang en autokratie, en in
uwe beide partijen vervalt het volk tot
slaven zonder eigen wil.
Dat de katholieke kiezer kneedbaar
was volgens beliefte der aristokrafen,
dat wisten wij sedert iang doch dat
de sociale leeuwen ook reeds getemd
waren tot gemuilbande schoothondjes
dat zal velen verwonderen.
H. Plancquaert.
Onnoo\ele kinderen De socialisten hebben
over eenige dagen kongres gehouden. De kwestie
werd te berde gebracht, welke houding de
socialisten zouden aannemen in geval het katho
liek ministerie kwam te vallen.
De Brouckere met eenige andere die voor het
grootste deel nog geen volksvertegenwoordiger
waren, wilden dat de socialisten geen deel
maakten van een liberaal ministerie, en het
even hardnekkig zouden bestreden hebben als
een katholiek ministerie. De werklieden hebben
van een burgersbestuur niets te verwachten
meenden zijde socialisten mochten slechts het
bestuur in handen nemen, als zij meederheid
waren.
Dit wierd hevig tegengesproken door Vande
Velde en Anseele, in een woord 't was de strijd
tusschen de ministrables, en deze voor wie de
druiven nog te groen waren.
Hoe onbehendig zulke houding is, eenige
maanden voor de kiezing dat spiingt in 't oog.
Doch 't wordt belachelijk, als men deze
discussie stelt tegenover 't feit dat de socialisten
een wetsontwerp komen neer te leggen, om
alleman soldaat te maken I
De socialisten roepen geen vaderland meer,
geen leger enz. en 't eerste voorstel om elkeen
naar de kazerne te jagen, komt van hen voort I
I
De verdeeldheid onder de katholieken, was
in 't begin der week nog altijd groot. Doch het
schijnt dat de minister een nieuwe formuul
heeft uitgevonden, en dat er kans bestaat voor
de rechterzijde het tot een akkoord te brengen.
Ziehier wat we voorgesteld worden
1. een man per huisgezin
2. de plaatsvervanging zou blijven bestaan,
in tijd van vrede.
In tijd van oorlog zou zij afgeschaft worden.
Deze die eenen plaatsvervanger koopen, zou
den twee naeenvolgende jaren, twee maanden
hun exercitie leeren.
3. Jaarlijksch zou er vastgesteld worden,
hoeveel mannen er zouden gelicht worden.
I
België bezit voorzeker wel de
rijke standen der wereld. In andere landen ziet
men rijke familiën, die gebruik maken van hun
fortuun om kunsten wetenschappen enz. aan te
moedigen.
Hier in België, zijn zij gewoonlijk nog te
gierig en te vadsig, om jonge kunstenaars aan
te moedigen door huone tegenwoordigheid.
Over eenige dagen werden in den grooten
schouwburg van Gent, werken uitgevoerd van
M. Herberigs, een gentenaar die den prijs van
Rome behaald heeft. Er was bijkans geen
enkele rijke familie van Gent opgekomen
't Is schande doch !t geen nog schandelijker
is, 't is dat de Vlaamsche burgerij blijft buigen
voor zulke onbeduidende aristokraten.
In Holland, Engeland, Duitschland enz.,
vindt men rijken en edellieden die een gewich
tige rol spelen in politiek, letterkunde of schoone
kunsten daarenboven in die landen blijven de
rijke standen hun volk tsn minste getrouw
een engelsman verloochent zijn volk niet.
Welke aristokraat in België is er een man
van beteekenis
Bijkans allen verloochenen hun Vlaamsche
nationaliteit I
We weten wel wat men met zulke mannen
zou doen, in landen waar 't volk nationale
fierheid heeftze aan den kant schuiven.
Een herinnering 't is morgen Maandag 15n
November, dat in den Franschen schouwburg
De Vlasgaard opgevoerd wordt. Binnen kort
zal hij cok in matiDée gegeven worden. We -
raden ons vrienden aan er in groot getal naar
toe te komen.
vraagd onj hem uit het gevang te houden zoo
zegt hij. Dit zullen wij eens onderzoeken.
Ziehier waarom Coole veroordeeld wierd
In de Kamerzitting van 3i Mei 1907 hield
gezel Debunne eene redevoering over den toe
stand in zekere fabrieken van Kortrijk, en
waarin hij volgens het Officieel beknopt ver
slag het volgende zegde De heer Debunne:
In sommige fabrieken werden er wekelijksche
afhoudingen gedaan op het loon bij de bobi-
neuzen, spoelsters, scheerders, enz. voor het
breken van spoelpijpen, en sleet aan de molens.
Dit gebeurde vooral bij M. Dekien. In dit
fabriek, door de Kortrijksche werklieden Bagno
genoemd bracht de arbeidsopziener, op verzoek
van den schrijver der vakbonden een onverwachts
bezoek, daar de wevers dachten op de lengten
hunner stukken bestolen te zijn. Na de stukken
op het meetmachien, en daarna op den tabel
meter per meter te hebben afgemeten, bleek
het, dat de wevers van 3 1/2 tot 7 meters per
stuk bestolen waren. In deze fabriek werden
gemiddeld 750 stukken per week gemaakt, aan
vijf meteis per stuk, is dus 3750 meters per
week dat er op de maat, dus op den arbeid, op
het zweet der werklieden gestolen wordt.
De heer Tack had eens deze fabriek in volle
kamer een toonbeeld van inrichting, een ideaal
genoemd. Doch Debunne oordeelde er anders
over, en zoo de door hem aangehaalde feiten
waarheid waren geweest zou ik hem gelijk
gegeven hebben.
Hij vervolgde: De heer Tack noemt dit
een model van inrichting voor mij is dit een
model van rooversspelonk, een waar dieven-
nest. Hij voegde erbij dat hij dit uit goede
bron vernomen had. Doch er is een groot
verschil tusschen goede en officieele bron.
En Coole herhaalde dit in Vooruit 11 en
voegde er nog een aantal dingen bij. Maar
Debunne had dit gezegd onder de parlementaire
onschendbaarheid, en kon bijgevolg niet ver
volgd woiden.
Dekien voelde zich getroffen in zijne eer en
spande een proces in tegen Vooruit, a Coole,
die het artikel geschreven had, wierd veroor
deeld door de rechtbank van Kortrijk, en daar
na door het beroepshof van Gent tot 2100 fr.
schadevergoeding voor laster en eerroof, of bij
niet betaling der schadevergoeding tot zes
maanden lijfsdwang.
Vooruit opende eene inschrijvingslijst om
de kosten van het proces te dekken (alhoewel
men hem als werkmsn geen kosten kon doen
betalen) en voor Coole uit het gevang te
houden. Ziehier wat Vooruit a schreef
Geeft voor Coole den volksjongen den marte
laar I Laat niet toe dat hij van vrouw en kind
Aan boord der maalbooten werd een omzend
brief ter onderteekeDiDg aangeboden aan de
matrozon en stokers, uitsluitelijk in het fransch
opgesteld. Meer dan honderd mannen zouden
geweigerd hebben hem te onderteekenen, om
reden dat zij hem niet verstonden. En dien ten
gevolge zouden verscheidene dezer weigeraars
gestraft zijü met een vijfde van een dag aftrok
van hun solde.
Dat is nu effenaf schandalig 1 En het is hier
nogmaals eene proef dat volgens sommige -
franschgezinden de Vlamingen het onderspit I gescheiden wordt door de hartelooze geldwolven!
moeten delven voor de Walen I vermits deze J<=£ ™et en zal in ons midden blijven om ons
Vlamingen van hun loon afgetrokken worden vuren tegen het onverzadigd en bloed-
omdat ze geen fransch kenden. Het is hoogst 1 dorstig kapitalism
noodig dat die twee maten en gedichten, dat De inschrijving bracht 2276 fr. 81 op en
die onrechtvaardigheid verdwijne. j Coole trok algelijk naar 't gevang. Er was eene
En wat ook noodig is, 't is dat ons vlaamsche t mistevredenheid onder de verstandigste socia-
volk eens voor goed rechtspringe om zijne j listen, maar men zou die wel tot bedaren
rechten voor de gelijkheid te eischen brengen.
Theodoor. Men belegde eene groote meeting op Zondag
14 Maart 1909 waarop Jan Samain, Louis
j Bar en Willem Meyer het woord voerden.
I Luistert wat Simoens over die meeting
schrijft
vuui ecu uucuti wmcu 5ai pvu vuLd mvuv «Allen zegden aan het honderdtal toege-
werkers een geruchtmakend artikel op, dat stroomde gaaien, dat het zoo moest zijn anders
geheel den vlaamschen lande door groote op- j, niet> iQ ,t belang der werkende klasse en dat het
schudding verwekt en getiteld «Een mensen, opgetrommelde geld zou dienen om aan
een haas. Deze week schrijft die zelfde j don da, vergaten z(s t8 zeggen
medewerker een waardig tegenhanger van dit CooU, de martelaar zou d(Jn kejk iedigen ,0t
Voor een drietal weken gaf een onzer mede-
eerst artikel, en dat betoogt dat er nog rechters
zijn in den lande van een tegenovergesteld
medelijdend karakter.
Een schoenmaker van een dorpken bij
Namen, was weduwnaar met 4 kinderen.
Hii had honger en de kinderen ook. En hij - - -
1TT-- t, a 1 TIQ_ t hebben, werden er alle soorten van veronder-
had geen werk. Hij schoot eenen haas en ver-
8 - stellingen gemaakt. Maar volgens mi] had Coole
j liever zelf het geld verdiend in plaats van het
s aan een kapitalist tc geven. In zes maanden
tijd 2276.81 fr. dit is immers nog al schoon.
op den bodem hij zou het offer volbrengen
tot het einde toe.
En Coole trok naar 't gevang.
Daar de socialisten nooit geweten hebben
wat hunne hoofdmannen met het geld gedaan
kocht dien voor a.5o fr.
Een gebuur verklapte het feit en de arme
pekdraad werd voor het gerecht gedaagd wegens
wildstrooperij.
De rechters hadden medelijden met hem, en
oordeelende dat de armoede sterker was dan
het besef van verantwoordelijkheid, spraken
den sukkelaar vrij.
Maar de man, die den gestroopten haas had
gekocht, moest het bezuren, die kreeg 5o fr.
boete.
Bravo! rechters van Namen, zulke rechtvaar
dige en menschelijke vonnissen doen ods aan
het rechtvaardig oordeelen van den wijzen
koniDg Salomon denken. Theodoor.
In zijn antwoord op het schrijven van j
Callixtus in Het Recht zegt den nieuwen j
gefabriekeerde martelaar Coole, dat Callixtus geld gevraagd wierd om hem uit het gevang te
een gemeene lasteraar is. j houden, en dat hij niets misdaan heeft.
Die joDgen wierd veroordeeld voor de waar- j Maar had hij kunnen bewijzen wat hij ge
heid te schrijven, en nooit wierd er geld ge- schreven heeft, dan zou niet bij, maar wel
i
De overgroote meerderheid der werklieden
die het hunne bijgebracht hebben om Jef uit
het gevang te houden moeten er meer dan twee
jaren neerstig voor arbeiden.
Als wever in Frankrijk verdien ik een nog
al goed loon, en toch zou ik ook voor die som
zes maanden mijne vrijheid willen afstaan,
bijaldien het geld op zulk geene wijze zoo
moeten samen gebracht worden, maar indien
de plaatsvervanging bestond voor het gevang,
o ja, dan rap. En men zou mij bij mijne in
vrijheidstelling geen martelaar moeten bombar
deeren, men zou mij zelfs niet de mioste eer
moeten bewijzen. Ik zou denken dat ik in korten
I tijd eene nog al ronde som gewonnen heb.
Denkt gij het ook zoo niet, vrienden lezers
En dan komt die jongen zeggen dat er nooit
