VERKOCHT EN VRIJ
NOG EEN NABETRACHTING
Tlxielt
Kortrijk
Deerlij k
Honse
Nog de moord van Wetteren
Ze zouden zich echter ditmaal kunnen mis
rekenen. De oppositie zal het fijner aan boord
leggen.
In alle geval, 't is wat droef als eene gods
dienstige partij lijk de katholieke partij haar
hoop moet stellen in 't omverschieten van
eenige ongelukkigen.
Te Brussel is eene tentoonstelling geopend
van de schoonste schilderijen der vlaamsche
meesters uit de i7e eeuw. Boven die tentoon
stelling staat er Art Beige (Belgische
Kunst). Belgische Kunst, dat heeft nooit
bestaan. Vlaamsche Kunst, dat is gekend de
wereld door. En zeggen dat het volk dat zulke
geniën voortbracht zijn eigenwaarde verloren
heeft en zich als vlaming laat met de voeten
treden
In de Brusselsche tentoonstelling kan men
ook zien hoe weinig de Vlaming in Belgie
geacht wordtbijkans nergens vlaamsch alles
in 't fransch er nochtans moeten wij, Vlamin
gen, de expositie ook helpen betalen.
Vlamingen, wanneer wordt gij een fier volk
lijk weleer? H. Pl.
Het liberaal weekblad De Stad Kortrijk
van verleden zondag haalt een uittreksel aan
uit de dagorde en besluitselen, onlangs door
denmiddenraadderkristene volkspartij gestemd
in algemeene vergadering en waarbij wordt
besloten dat de kristene volkspartij is en blijft
eene onafhankelijke partij, bestaande op haar
eigen en waarin tot den strijd wordt besloten
in zoovele arrondissementen mogelijk. Het
blad voegt er bij dat de katholieken dus mogen
afzien van hunnen droom de demokrater' terug
te overhalen dat de katholieke mouwvagerij
geene kans heeft te gelukken en zij er mogen
een kruisken over maken.
De lezers van liberale en socialiste bladen
zullen voorzeker aardig opzien nadat zij maan
den en maanden, tijdens den kiesstrijd, niets
anders gevonden hebben in hunne bladen ovi
de demokraten dan dat het verkochte waren,
die niets anders betrachtten dan het behoud
van het ministerie en die maar werkten in het
arrondissement Kortrijk om de katholieken den
vierden zetel terug te schenker), enz.
En de plaats van vrederechter die M. Plane-
quaert stond te wachten na de kiezing. kunnen
de liberale en socialiste bladen ons niet zeggen
hoe het daarmede nu staat
Wij denken dat het Volksrecht slimmer
zal te werk gaan dan De Stad Kortrijk
daarover niet meer te spreken om zoo zijn
eigen bij zijn- lezers niet te doen doorgaan voor
een leugenaar die wetens en willens leugens
verzint om menschen te bedriegen.
Nu kunnen zij met dat zelfde liedje naar
Gent gaan om er dan binnen twee jaar mede
terug tc keeren naar Kortrijk.
Wat moeten die mannen diep overtuigd zijn
van het verstand en de redeneerkracht van hun
volk l R. Vamderschelde.
We lezen in Hooger Leven, katholiek blad.
Wat te Kortrijk is gebeurd, werd voor twee
jaar op een vergadering, waar ik aanwezig was,
voorspeld men had het natuurlijk niet zoo
verwacht, omdat men nooit van de leiders der
katholieke kiesvereeniging te Kortrijk de han
delwijze had verwacht die ze hebben aange
nomen maar ombewimpeld sprak alsdan
Eerw. Heer Edm. Denys, de ijvere en zoo
verdienstelijke pastor der Franschmans die
zeker wel iets weet van de gedachten en de
wenschen van zijne 12.000 parochianen Er
is geen volk dat beter bereid is voor 't socia
lism, dan het on\e (de West-VlamingerEn
%oo men niet oplet, %al men met de volgende
kieming iets \ien gebeuren Op die voor
dracht waren er verschillende voorname man
nen wat zij over die woorden hebben gezegd
of gedacht, heb ik hun niet gevraagd maar ik
kan het radenzijn raad konden zij best missen;
ik heb die woorden goed onthouden, om te
zien in hoeverre Pastor Denys profeet zou
geweest zijn eilaas, hij heeft maar al te klaar
gezien, want hij, die jaar in jaar uit ommegaat
met al die werklieden, kende toch beter hunnen
aard en hun binnenste dan die heeren die op
vier jaar tijds, nauwelijks een paar maanden
in hun arrondissement, waar zij schier onbe
kend zijn, verblijven dat wist hij, hij, door
al zijn volk bemind en geëerbiedigd hij, tot
wien in Frankrijk niet één Fransche socialist
een' oneerbiedig woord mag richten of de West-
Vlamingen ballen de vuist om hun pastor te
verdedigen en nochtans hij wist dat zij of
hunne broeders of hunne vrienden gemakkelijk
voor den socialist zouden stemmen.
Waren het dan valschaards
Neen 1 maar als zij in Frankrijk hun pastor
verdedigen en willen zien eerbiedigen, is het
niet, omdat hij daar hun eenige vriend en
ondersteuner is en zouden ze dan ook niet
stemmen voor een socialist, omdat die in
hunne streek tot hen komt en hun ware vriend
is of schijnt Zij voelen dat zij bescherming
noodig hebben tegen hunne bazen en meer
deren en zoeken die, bij wien ook, zonder te
vragen welke zijne kleur is. Dat is geheel
menschelijk.
Toen Pastor Denys wees op dit gevaar, dat
ons volk zeer vatbaar zou zijn voor de socialis
tische gedachten, gaf hij niet alle redens ik
wil hier op ééne wijzen. Ons Westvlaamsche
volk, vooral, is een onbeschaafd en zeer ruw
volk, en niemand ziet verwonderd, omdat in
een of ander blad gedrukt staat in groote
letters Les couteaux en Flandre of Le
sang coule en Flandre met eenige beden
kingen over het kathol icism van onze gouwe
wij katholieke Vlamingen, zeggen altijd met
veel grond van waarheid Was het niet van
ouzen godsdienst en van den godsdienstzin van
ons volk, 't zou veel slechter zijn I Dat is
waar doch 't verslecht ook al en rap.
Onze gouwe, liggend aan den uitkant van
Belgie is lang een verwaarloosde hoek geweest;
bet was in geheel Vlaamsch-Belgie, in 't jaar
r83o, van zelf al zoo wel gesteld met onze be
schaving wij hebben erbij gekregen de schrik
kelijke jaren r845 met al die armoede en al die
ellende als de ijzer en wegen opkwamen, wer
den wij er zoo schaars en zoo slecht mede
bedeeld, dat het grootste deel der provincie
bleef bij de ontwikkeling der vroegere tijden,
en het'.deel van 't volk onzer gouwe, in steden
of sommige bijzondere gemeenten, dat tot de
ontwikkelden behoorde was ook afgezonderd
van '-t-vol Ir door' de- verfransching. De flamin
ga'.K n kwamen, wilden volksontwikkeling, zij
werden -rrketterd en daar 't meestendeel
priesters waren, t<;t werkeloosheid op dit
ge bied gedwongen. Maar ondertusschen kwa
men sommige veranderingen nieuwe banen
gemaakt, nieuwe ijzerenwe;en en buurtspoor
wegen aangelegd, de fiets ten gerieve van
Ldcrecn gebracht en ai met eens kwam ons
ruw, simpel, onontwikkeld volk zonder voor
bereiding, schier, zonder overgang in aan
raking met een overbeschaving, die, ongelukkig
genoeg niet van aard is om het veel te veredelen
en te ontwikkelen. Het Fransch socialism met-
zijne afschuwelijke bedorvenheid woekerend en
indringend op de wijdstrekkende zuidergrens
aan de zeekust de vaak-vererger ende uitstalling
van zinnelijke weelde.
Zij, die niet anders hadden gekend dan
't werk en de ontbering, zien en hooien spreken
van al dat levensgemak; de gedachten wijzigen
stilaan en men vergelijkt wij, die'geloofden
en christenen waren, we zijn sjouwers; zij, die
leven volgens hunne grillen, hebben '1 goud te
scheppen. Hunne ruwheid die door den gods
dienst, 't schaamtegevoel wakker houdend,
getemperd was, slaat over in zedebtderf en
wreedaardigheid zonder opleiding en zonder
opvoeding volgt het volk de slechtsten, de
dwaast en geweldigstschreeuwenden I
't Franskiljo?iism draagt er de grootste
schuld van: wij Vlamingen hebben het dikwijls
herhaald, en Westvlaanderenis bezig met ervan
een allerdroevigst bewijs te leveren \ij, de
Franschge\inden, dragen er voor God en ,>oor
hun volk \ware verantwoordelijkheid van. Zij
hebben ons belet ons volk op te leiden in
eigene, beschaving en gedachtenkring tot een
volk dat levensrust en plicht verstaat; zij heb
ben ons belet Vlaanderen voor te bereiden tot
de s ciale herwording, waarvan de noodzake-
i';K.h'jid en hoogdringendheid door ieder klaar
ziend mensch worden erkendomdat zij vrees
den dat wij de vrienden van 't volk zouden
geworden zijn zij hebben verkozen hunne
partij en dus de zaak van den godsdienst,
waarmede zij altijd schermden in gevaar te
brengen als zij maar konden op 't gemak hunne
meesterschap bewaren.
Was vóór 25 jaar de Vlaamsche beweging
door de katholieke leiders overal ondersteund
geweest, de. sociale werkiüg zou thans veel
gemakkelijker hebben gegaan en we zouden de
leerrijke, ja, maar misschien noodlottige
ondervinding niet moeten opdoen van de waar
heid der hollandsche spreuke Hoe dommer,
hoe rooder1
Ik herhaal West Vlaanderen vooral is \eer
rijp voor 't socialism, omdat het een weinig
ontwikkelde, weinig-beschaafde streek is, ten
gevolge van het machtigwoekerend jranskil-
jonism.
Hoe meer ik het beschouwe, hoe meer ik
overtuigd worde, dat wij, Vlamingen, recht
hebben, of liever den allerdringsten plicht
hebben 1 echt van mede spreken op te eischen
in de katholieke kiesvereenigiDgen; en daarom
van nu reeds, zonder wachten, moeten wij ons
vereenigen om onze werkiDg doelmatig en ook
krachtdadig door te zetten: wij moeten vormen
de Vlaamsche, volksgezinde fractie der katho
lieke partij, die dan ook de katholieke gezind
heid in Vlaamsch Belgie moet redden.
J. Uytnat.
Het blijkt dus uit ons vorig schrijven dat,
ten gevolge der vermeerdering der bevolking,
er in 1912 zal moeten overgegaan worden tot
de kiezing van twee en twintig nieuwe volks
vertegenwoordigers. Naar alle waarschijnlijk
heid zal de eene reeks dezer nieuwe zetels on
derworpen worden aan het evenredigheidstelsel,
zoo als dit in de Wet voorkomt, terwijl de an
dere, in tegenstrijd met den geest dezer Wet,
zal gekozen worden volgens het afgeleefd meer
derheidstelsel ofwel, daar waar twee of meer
nieuwe vertegenwoordigers bij komen, volgens
eene gebrekkige toepassing der evenredige ver
tegenwoordiging.
Zoo handelen, heet onrecht plegen; zoo veel
te meer, daar eenieder met de overtuiging be
zield is, dat de uitslagen dier kiezingen aan de
wezentlijkheid der gevoelens van het kiezers
korps niet zullen en niet kunnen beantwoorden
en dat zij bijgevolg het tegenovergestelde zullen
wezen van hetgeen zij zouden moeten zijn. Dat
is de verkeerde wereld en dat hebben wij in
onze jongste uitgave met een doortastend voor
beeld bewezen.
Mogen wij nu de hoop koesteren dat de
katholieke behoudersregeering van die toestan
den rekening zal houden, en recht zal weder
varen Hoegenaamd niet 1 De katholieke partij
mag geener wijze op rechtvaardigheid pochen
aan geest van eerlijkheid heeft zij ods geenszins
gewoon gemaakt.
Och I wij twijfelen er niet aan I Zij zullen
om wel antwoorden Men heeft immer zoo
gehandeld 1 Altijd, twee jaar na de ambtelijke
volksoptelling is men oveigegaan tot gedeelte
lijke kiezingen, daar waar er geene uitgaande
afgevaardigden waren, en waar er nieuwe zetels
bijgevoegd waren
Dat is al goed, maar vroeger stond de even
redigheid in de Wet niet geschreven deze is
slechts in voege sedert 1900 en 't en is niet
omdat men dit grondbeginsel in 1902 onder de
voeten heeft getreden, dat men het een tweede
maal zou mogen doen, en voorts in de dwaling
volharden.
Doch de katholieke partij zal daar geen acht
willen op geven, zoo veel te min omdat zij wel
overtuigd is, dat met de nieuwe zetels aan het
meerderheid stelsel te onderwerpen in vijf
gouwen 's lands, of wel aan eene gebrekkige
evenredigheid, zij nog een tweetal jaren langer
zal kunnen ontsnappen aan de onvermijdelijke
verplettering, die-haar te wachten staat, en die
wellicht in 1912 een voltrokken feit zoude
wezen, moest alles op eenen rechtvaardigen
voet ingericht worden.
Bravo I vrienden van het Kortrijksche arron
dissement, gij hebt waarlijk getoond dat de
democratische strijd u nauw aan 't harte ligt
de eerste vergadering van den studie- en spre-
kersbond heeft waarlijk alle verwachtingen
overtroffen, er waren een vijf en twintigtal
partijgangers opgekomen. Er heerschte eene
geestdrift alsof de kiesstrijd nog in zijn hevigste
was, een goed bewijs dat onze vrienden den
strijd ver zijn van moede te zijn.
Wel integendeel. De tegenkomsten stalen
onzen moed en verdubbelen onze krachten
indien wij zoo voortdoen, indien iedereen wil
doen wat hij kan doen dan zal ons arrondisse
ment eerlang op zijn democratischen volksver
tegenwoordiger mogen roemen.
Hieronder laten wij het verslag volgen onzer
eerste vergadering.
Om 3 i\2 ure is de vergadering geopend
onder het voorloopig voorzitterschap van den
vriend H. S. uit Kortrijk, den demokraten ge
noeg bekenden kamper.
In korte en welgepaste woorden doet hij uit
schijnen dat de bond, die hier gesticht wordt,
eene noodwe idigheid was voor de democra
tische partij te Kortrijk. Met een weinig spijt
moet hij bekennen dat de uitslag der laatste
kiezingen niet al te luistetlijk geweest is maar
tevens geeft hij er de oorzaak van aan. 't Is,
zegt spreker, het ontbreken van bekwame strij
ders en weluitgeruste verdedigers hier in ons
Arrondissement bijzonderlijk, dat ons belette
vooruit te gaan. Er dient gewerkt en gestreden
te worden, onophoud'lijk de socialisten
hebben ons hierin het voorbeeld gegeven. Er
is hier zóó weinig propaganda gemaakt; vele
demokraten, meest allen, laten den last op de
schouders van eenige oude strijders wegen, in
plaats van eens de handen in een te slaan om
dien schoonen strijd, den strijd voor burger en
werkman voor vrijheid en welstand te strijden.
Die staat van zaken zal en moet veranderen. Er
roert iets onder de jongere en 't zijn deze die een
handje dienen toegesteken te worden, 't Is
daarom dat wij ons gericht hebben tot oude en
jonge strijders. De oude zullen de jongere
steunen door hunnen raad en voorbeeldde
jongere zullen met het jeugdig vuur, dat hun
bezielt den strijd aanvaarden en de zegepraal
van onze partij in 't arrondissement verzekeren.
Hij stelt voor over te gaan tot het kiezen van
een bestuur. Door recht staan en zitten wierd
de vriend H. S. tot voorzitter aangewezen.
Deze bedankte de aanwezigen, hun tevens ver
zekerende dat ze op zijn gedurigen steun en
werkdadigheid mogen rekenen.
Tot secretaris duidt de vergaderingden vriend
J. L. aan, een persoonlijke onbekende tot nu
toe voor onze partijgenooten maar die anders
slechts de gunstige gelegenheid afwachtte in het
firijdpeik dei Chritene Volkspartij te treden.
Door lang en geestdriftig handgeklap, wordt
die benoeming begroet 1
De vriend Vanderschelden uit Deerlijk wordt
gekozen tot ondervoorzitter zijne benoeming
wordt geestdriftig door de vrienden toegejuicht.
Tot hulpschrijver wordt benoemd de vriend
Robrecht Vandenbulcke, een demokraat uit
één stuk op wiens hulp we vast mogen staat
maken.
Verders worden er nog eenige artikels van
het te maken reglement besproken, alsook de
te nemen richting voor hetgeen onze toekomende
werking betreft.
Vriend Vanschaemelhout doet een beroep op
den goeden wil en ijver onzer kortrijksche leden,
gelijk de Voorzitter vriend H. S., doet hij hun
opmerken de ijver die er aan den dag moet
gelegd worden om onze vrije demokratische
gedachten in alle klassen te doen doordringen
hij durft verhopen dat van nu af de strijders
werkdadigar zullen optreden en brengt hulde
aan de inrichters der eerste vergadering Hij
handelt verder, met kennis en ervaring over
het vormen van goede sprekers en overtuigde
propagandisten.
De Voorzitter neemt het woord en drukt zijn
dank uit voor de talrijke opkomst, stelt voor
de naaste vergadering op Zondag aanstaande,
3 Juli, ter zelfde lokale te houden. Ten einde
onze medestrijders niet te belemmeren in hunne
bijeenkomsten wordt steeds de eerste zondag
der maand tot datum onzer maandelijksche
vergadering aangenomen.
Onder de meeste geestdrift wordt de vergade
ring om 5 xj2 geheven. J. L.
Daar de kamerkiezing ons gedurig veel werk
verschafte, hebben wij sedert eenigen tijd maar
weinig kunnen schrijven over onze gemeente
belangen, maar voortaan beloven wij ors nu en
dan eens hiermede hezig te houden en onze
talrijke lezers zooveel mogelijk in te lichten
over hetgeen er in onze gemeente omgaat en
wat onze zuivere katholieke gemeenteraad zoo
al verricht.
Iedereen moet bestatigen dat de gemeente
werken, zooals het leggen van duikers (riolen),
eerst en vooral gedaan worden in de straten
waar er een gemeenteraadslid of een katholieke
grootspreker woont, terwijl in andere straten,
zooals in de Schoolstraat, waar eene regenvlaag
genoeg is om gansch de straat onder water te
zetten, niets wordt gedaan om dien toestand te
veranderen in 't belang der reinigheid en dus
ook der gezondheid daar wonen immers geene
gemeentebazen.
Maar, beste lezers en lezeressen, binnen 16
maanden is 't kiezing, voor zes leden van den
gemeenteraad, en wij hebben kunnen bestati
gen dat op de 22 Mei 11. in de kamerkiezing
Deerlijk een groot getal stemmen geleverd heeft
voor de demokraten. Vast en zeker dus, als wij
deze 16 maanden goed gebruiken om propa
ganda te maken tegen de gemeentekiezing, dat
er gemakkelijk twee demokraten kunnen geko
zen worden in de gemeenteraad, den derden
zondag van October 1911.
En met twee demokraten in den gemeente
raad zullen onze katholieken verplicht zijn
rechtvaardiger te handelen en werken uit te
voeren daar waar het eerst en meest noodig is.
A. V.
Nog aanhoudend duurt de ongelukkige plaag
in Ronse voort kleine loonen te betalen, en
waar men denkt genoeg te betalen, zoekt de
patroon naar middels ten einde rechtstreeks of
onrechtstreeks te kunnen aftrekken.
De verledene week, was dit ook het geval in
de| kleine fabriek van E. G waar er sedert
eenigen tijd gisting bestond onder de wevers,
gezien den lagen tarief op sommige artikelen,
reeds hadden de wevers verscheidene onder
handelingen met het bestuur der fabriek, doch
niets te bekomen. Eenige wevers besloten eene
vergadering te beleggen, deze had plaats op
Zondag zijnde den 12 Juni in het lokaal de
Vrije Demokratische Vereeniging waar
alles grondig onderzocht werd, en er besloten
werd een schrijven tot den patroon te richten,
met alle eischen der wevers, ten einde zoo tot
eene goede oplossing te komen. Naar men ons
verzekert heeft de patroon bevonden dat de
eischen zijner wevers rechtvaardig waren en
heeft hij hun den gevraagden opslag gegeven,
zijnde op sommige artikels 1/2 centiem per
meter.
Mochte dit een voorbeeld zijn voor vele fa
briekanten, want hier in Ronse gebeurt het
maar al te dikwijls dat een patroon den spot
drijft met de rechtvaardige eischen zijner werk
lieden, waardoor er maar al te dikwijls moei
lijkheden ontstaan welke aan niemand eenig
voordeel doen.
Nu, werklieden van Ronse, (bij zonderlijk
gij werkzaam bij E. G.) velen die nog onver-
eenigd zijn, hebt ge nog eens het bewijs dat de
vrije demokratische vereeniging niets anders
betracht dan verbetering van uwen toestand.
Hoelang gaat gij nu nog wachten u te ver
eenigen, want gij ziet daar alleen ligt de macht
om verbetering
Daarom niet gewacht en het ordewoord
moet zijn, wij willen vereenigd zijn, en geven
ons aan als lid der vrije demokratische Ver
eeniging (gevestigd op de Groote Markt bij
Frans Hantson) (Peneel) waar men ten minste
vrij is en elk zijn recht heeft zijn gedacht te
zeggen. Het Bestuur.
Os plaats dsr misdaad
Zondag, van in den vroegen morgend tot in
den laten avond, stroomde het van volk op de
wijk Gransvelde. Van overal waren er personen
aangekomen om de plaats te b zichtigen waar
het lijkje van de kleine Cecilia De Bruycker,
het slachtoffer van de ijselijke misdaad, gevon
den werd.
Te Dendermonde
Maandag morgend werd op de markt van
Dendermonde het gerucht verspreid dat Jan
Van Puyeubroeck, de vermoedelijke moorde
naar der kleine Cecilia De Bruycker, naar het
justiciepaleis zou gevoerd worden om er gekon-
fronteerd te worden met verscheidene getuigen.
Men vernam weldra dat de getuigen gedagveerd
waren om ten xo ure in het kabinet van M. den
onderzoeksrechter Pardoen te komen.
Rond 9 1J2 ure was het gerechtshof binnen
en buiten bezet door eene overtalrijke menigte;
men verdrong er elkaar letterlijk om een plaatsje
te vinden. De overheden zagen dat men moeite
zou gehad hebben om Van Puyenbroeck tegen
de volkswoede te beschermen, en daarom wer
den er aanstonds bijzondere maatregelen geno
men. Ten 9 ure kwam het celrijtuig aangereden,
vergezeld van eenige gendarmen. Aan het jus
ticiepaleis stapten vijf gevangenen uit het karre
ken Van Puyenbroeck was er echter niet bij.
De gendarmen vertelden dat hij dien dag niet
bij den onderzoeksrechter moest komen. Van
Puyenbroeck zat nochtans in het rijtuig, doch
de gendarmen hadden onder weg bevel gekre
gen hem te laten zitten en terug naar het gevang
te voeren, daar men niet in staat zou geweest
zijn het volk. te bedwingen.
MM. de prokureur des konings, de onder
zoeksrechter en de griffier zijn zelf naar de
gevangenis gegaan, om het aanhoudingsman
daat tegen Jan Van Puyenbroeck te bekrach
tigen.
De raadskamer der rechtbank heeft dinsdag
morgend, op hare beurt, de aanhouding van
Van Puyenbroeck bekrachtigd.
Verpletterende getuigenis
Men weet dat er reeds van verledene week
door den policiekommissaris van Wetteren
verpletterende getuigenissen opgedaan werden
tegen Jan Van Puyenbroeck. Vooral de verkla
ringen van zijn eigen broeder en van den ge-
naamden Bové zijn allerbezwarendst voor den
aangehoudende.
Nu echter is de kleine Louisa Vanderstuyft,
de onafscheidbare gezellin van wijlen Cecilia
De Bruycker, aan het spreken gegaan. Men
vermoedde al lang dat dit kind meer van de
