TOLK DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ
Het stemrecht voor de
vrouwen
Memorie van toelichting
Zandag 6 Oogst 1911
't Bi». 5 centiemen
HET
Voor Ood en Volk!
ECH
aar-
Al fes voor Vlaanderen!
Vlaanderen voor ChristusI
i; schrijvinpsprijs «oor Belgenland
Per |uai fr. 3.oc. Negen maanden .ft. 2-25
Zes ;aanden fr. 1.75 Drie maanden fr. 1.00
voo! buiten bet land de vrachtloon daarbij.
Hoofdopsteller H. FLANCQUAERT
Men schrijft in ten bureele var. dit blad bij'bil ,alle postmeesters en brievendragers
Alles moet vrachtvrij gestuurd worden naar bet bureel,van het blad
COUPUREffej BRUGGE
AANKONDIGINGEN
ÖekéDdxDuiN^en, per drukregel
Reclame -op d - bladzijde.
fr. o.25
o.45
O.S5
Bijzondere voorwaarden voor notarissen, zaak
waarnemers. Afslag voor herbaalde invoeging.
I l
katholieke partij. Doch zij zitten in de
associatien, politieke kringen, enz., zij
I dragen het vaandel waar zij schijn-
j heiliglijk godsdienst op schrijven,
De Bien Public stelde met.zéker
misnoegen vast dat de christen demo- d.ek-icaer-s•-•VoorhcfcSenÖM €<iH tege^^ uwe en
't is dat vaandel, dat programma dat zij
king 'buiten alle politiek, te rekenen van in
Jiruari 1911, ja zelfs van 1910, verbetering,
voldoening bekwamen, terwijl men u, slechts
met in October aanstaand iets geven wilde,
Av Wanneer gij ziet dat de hooge en lage gees-
«fóivheid en de groote katholieke mannen zich
aemezers-vöomairaeu uur u<ui uc
krr.:r. d«.W-r aan da betoOgffig van macht door dien truk bekomen als be- 1 %?ef; ®P
Tk n-lwof rrr.-.r A Q Ten cWto 1 x j ij„ 1 betering, verzetten, daar zij weten dit gij
var 15 Oogst voor A. S, Ten slotte
vroeg hij of wij ook op bevel chr socia
list'
,1 j DciciiuK, »6i«uou, ««ai zij weten dat gij
j houdsgezinde macht te doen gelden. J eene macht en dat zij vreezëD) dat gij van
Doch nu is 't zoo ver gekomen dat j die macht gebruik maken zoudetom hun juk
r> vijandig zouden geweest zijn aan zjj '£qC^ jen vaj nabij zijn hebben zij sf te, schudden, en afdoende verbetering te
't vrouwenstemrecht omdat de vrouwen
christelijk gebleven waren
dn minderheid niet in Mei aanstaande eischen
in de Kamers, 't is zeker dat zij eene Waöneer gij ziet dat uwe bonden bestuurd,
Vooreerst wij hebben geen bevelen te groote minderheid zullen hebben in het j
ont /angen noch van socialist, noch van
katholiek wij gaan onzen eigen weg
dit hebben de christen demokrater, ge
noeg bewezen.
j landen dat het hen onmogelijk zal zijn j P!1 door oaderwijzershatende priesters, d
te besturen als de oppositie- wil. En werscben en gelukwenschen doen stemmers,
't is nu dat de .oppositie zich zou laten welke geenszins.de uitdrukking uwer innerlijke
vangen, door den list door de be Houders j Si:^-'e'5S Z13c'
Ten tweede wij zijn volstrekt tegen J die BvijandeI1 van A. S. uitgevonden, j Wau«gb zwtdat eiken vnjmoed,gen
het invoeren van 't stemr. cht voor de
vrouwen, nu op dit tijdstip doch
'omdat de vrouwen christelijk gebleven
onderwijzer die legen zulke handelwijze piotes-
die niets dan godsdienstvervolging in 't schild
I voeren. Doch ik smeek u, herinnert u, dat er
bui<er. deze tegenpartijen nog eene andere be
staat die door en door christen is, en die het
onderwijs en de onderwijzers, bijzonderlijk de
volksonderwijzers naar weerde schat dat de
katholieken niet de eehigste noch de trouwste
verdedigers zijn van altaar en kerk, maar dat
er in Belgie en bijzonderlijk in Vlaanderen
eene andere pariij bestaat, de Christene Volks
partij, die godsdienst en geloof zoo wel en beter
dan de katholieken verdedigt (beter, daar zij
deze niet als wapen gebruikt); die de herop
beuring wi' van ons arm en dom gehouden
vlaamsche volk die de verdwijning wil van
alle hougerloonen, de uwe insgelijks die zich
verzet tegen her stelselmatig aan de kant zetten
der wereldlijke onderwijzers en onderwijze
ressen die wel een godsdienstig doch geen
I kloosteronder wijs wil die in de Kamers volks-
vertegenwoordigers geteld heeft en nog heden
telt, wien men immer iets tegen godsdienst en
zijr lijk de Bien Public het meent, i onder >t juk der behouders hulponderwijzer geslachtofferd en in armoede wijzers I
TT 1 1-, ,r_,1ITI r - vuur etuvug. üuuci l juk vxci lcuu gehouden wordt, met het woord «verrader» Ik bid u, ambtsbroeders,
Hoe christelijker eene vrouw is hoe zouden brengen nu dat de verlossing h d t t
liever wij bet hebben. Doch omdat de j nabij is Wanneer gij
negen en negentig hondersten der vrou-
wen opgevoed door onze geestelijken
totaal onbekwaam zijn van 't minste
ooi deel te vellen over een politikken
toestand en verre van vrije schepsels te
zijn, bekwaam om te handelen volgens
eer e beredeneerde overtuiging en met
kennis van zaken, alleenlijk een dood
werktuig zijn in handen der geestelijk
hei.). die deze groote macht 4onmidde-
lijk zou aanwenden tot verplettering
van al wie nog eenigzins vrij, voiks-
Maar zal men zeggen gij verklaart
u partijganger van 't stemrecht voor de
vrouwen en nu dat ge met behulp dei-
katholieken dit stemrecht kunt invoe
ren wilt gij er niet van weten Hoe is
dat te rechtvaardigen
Ten tweede, dunkt het u niet dat
eenmaal dat de vrouw kiezer zal zijn
dat zij ook meer zal ontwikkeld wor
den, men zal meer op haar denken,
voor haar bestaan schrijven, tot haar
spreken, enz.
gezind en vlaamschgezind zou willen Dus 't voordeel dat de hfjhoiid&£*N
zijn in Vlaanderen. zihde partijen uit het sternfeófit'""dei-
Het stemrecht verleend aan de vrou- vrouWen zouden trekken ware slechts
wen zooals ze nu zijn ware de versla- tijdelijk en zou met ter tijd tegen hun
ving. van België vereeuwigen. Ons ujtloopen:
vlaamscfye volk vooral zou i n korten Wij zullen Zondag toekomende deze
tijd lager dalen dan de Spanjaarden, twee opwerpingen beantwoorden.
Maar de volksgezinde partijen in het H. Pl.
algemeen zijn voor 't stemrecht der
vrouwen. Zeker, en ik ook. Doch de
kwestie is deze is de uur geslagen op
dewelke deze hervorming» goede vruch- i
ten kan voortbrengen
En ik zeg neen die hervorming
j ziet dat men zulke onderwijzers
die nogtans door en door christen zijn, uit de.
bonden werpt, uitscheldt als geus en uit
gekochte der vrijmetselarij, enkel en alleen
omdat zij hunne vrije ziel niet wilden lak. 11
smooren en blindelings gehoorzamen aan de
van hooger gekomen bevelen.
Wanneer gij ziet dat de katholieke hecrch,
de priesters aan 't hoofd, den onderwijzer met
minachting overladen, en al 't mogelijke doen
om hem 10 dongen van 't volk in achting te
doen dalen.
Wanneer gij uit den mond van den Heer
Vliebergh, leeraar aan de katholieke Hooge
school, hooren moet dat de achting voor den
o&'-'t-.rwijzer bij het volk sedert 25 jaren veel j
v,;
Oogen open,
Christene onderwijzers
Wanneer gij de hatelijke, stiefmoederlijke
handelwijze ziet der katholieken ten uwen
gen moet integendeel in deze omstan- Wanneer gij ziet dat noch klagen noch
disheden de grootste onheilen stichten. stenen, noch bidden noch smeeten helpen en
1 1 -j -O i ,„0j. v dat gij met uwe gegronde klachten op doove-
De meerderheid van Belgle is reeds
volksgezind en deze meerderheid is veel Wanneer gij ziet dat al uwe gewezen leer-
grooter dan men het wel denkt. Voor- HDgen, na luttel jaren, beter loonen genieten,
eerst liberalen, socialisten en christen met hunne laeere studiën, dan gij met uwe
demokreten beschikken niettegenstaan- 1 vier jaren normaalschool.
1 Wanneer gij ziet dat al de andere staats-
de het meervoudig stemrecht over der- bedienden m" min geleerdheid, hoDger jaar-
tig duizend stemmen meerderheid als j weddeD.
en grooter pensioenen trekken dan de
men de stemmen der afgescheiden lijs- uwe.
ten die meest allen met een volksgezind 1 Wanneer gij ziet dat het wetsvoorstel Schol-
pre gramma optreden er bij voegen I laert, dat nu uitgesteld doch niet ingetrokken
hebben de oppositiepartijen van 70 tot
80,000 stemmen meerderheid.
Doch men mag niet vergeten dat er
tegenwoordig onder de katholieke
kiezers honderd duizen.de zijn die ook
volksgezind zijn. Doch deze durven
niet roeren om 't wille van 't belang
der partij. Zij blijven de behouders
ondersteunen zoogezegd in name van
den godsdienst of in 't belang der partij
of uit lafheid en vrees maar in den
grond zijn zij toch demokraat.
Doch voor de behouders bestaat een
is, u nogmaals een baremer toekent lager dan
dit van al de andere staatsbedienden.
Wanneer gij ziet dat men u nogmaals eene
nieuwe aalmoes, zij weze wat grooter dan de
vorige, in 't aangezicht werpt.
Wanneer gij ziet dat uw nieuwe loon-
standaard die u reeds twee jaren beloofd werd,
weerom op de lange baan geschoven, en tot na
de kiezingen t. t. z. jusqu'aux calendes grecques
uitgesteld is.
Wanneer ge ziet dat het katholiek ministerie
de stemming van de onder wijzers verbeteringen,
absoluut met de stemming van eene nieuwe
schoolwet wil doen samengaan, u alzoo 't mes
op de keel zettende, zeggende verdedigt gij
l mii e wet niet, dan werkt gij tegen uwe lots-
vJ'iV'Vrset -.eerst en
onze hongerfoonen, en ton tweede
grootelijks toe te schrijven is aan de klein-
achting waarmede de katholieke heeren or.s
behandelen
Wanneer gij ziet dat de katholieken altijd
en overal de kloosterlingen ophemelen, en u
wereldlijke onderwijzers stelselmatig ter zijde
lateD, of opentlijk of bedekt verre beneden de
eerste plaatsen willen.
Wanneer gij hooren moet dat alle officieele
scholen maar weinig deugen, dat alle wereld
lijke onderwijzer minder geschat wordt dan een
r.onneken of broederken dat versch van bachten
de koeien komt.
Wanneer gij hooren moet uit den mond
van eenen geestelijken schoolopziener La
soutane vaut le diplome t. t. z. dat de
soutaan het diploma vervangt, niettegenstaande
het klaarblijkend bewezen is dat een klooster
ling, al ware hij nog gediplomeerd (wat de
helft niet zijn) toch geen onderwijs geven kan
dat met de werkelijkheid van het leven strooken
kan-
Wanneer men u, aangenomene en vrije
christene onderwijzers in volle conferentie, in
't aangezicht werpen durft, dat men u nimmer
vastheid van bediening geven zal, omdat gij er
misbruik van maken zoudet, zooals de officieele
het doen
Wanneer men u, terwijl gij van honger ween-
i det, terwijl gij uit al uwe macht om beter
loonen riept, en aan gansch de wereld bekend
maaktet dat er in Belgie onderwijzers waren
die armoede leden, als conferentie werk gaf, als
met uwen nrod te spotten Alles tot meer
der eer en glorie Gods.
Wanneer gij ziet dat zooals meest al de
wereldsche onderwijzeressen verdwenen zijn en
door nonnen vervangen, men het ook op uwe
plaatsen, op uwe broodwinning, op de brood
winning van zooveel brave burgerszonen ge
munt heeft, dat ook gij gedoemd zijt om te
verdwijnen en uwe plaatsen door de alles in
nemende en onderkruipende broeders
usch aan de
l mij e wet niet, dan werkt gij teg<
toestand die mag vergeleken worden j verbetering
iretdeze van de franskillons. De frans- Wanneer gij ziet dat men a»e lotsverbetering
c 1 11 f aan eene politieke wet paren wil, om u te
killor.s, als franskillons hebben geene maken dat de linkerajden uwe
macht of weinig macht in Vlaanderen, jj her0pbeuring vijandig zijn.
doch de Brauns, de Feyerichs, de jj Wanneer gij ziet dat al die heeren kamerleden
De Smet de Natyers steken zich weg i die u, in algemeene vergaderingen en congres
achter een katholiek of een liberaal _l~"
vaandel t n met de macht verkregen als
liberaal of als katholiek en niet als
franskillon, bevechten zij ons vlaamsche
volk, spuwen het hunne verachting in
't gezicht en verhinderen zijne ontwik
keling en zijne opkomst.
Met de behouders is 't ook zoo als
behouders zijn zij minderheid in 't land
en misschien zelfs minderheid in de
sen zulke stellige beloften deden, nu hun woord
door de gote trekken en zich hunne beloften
niet meer herinneren.
WaDneer gij ziet dat de commissie van 3o
katholieke kamerleden die uwen toestand en
wenschen moesten onderzoeken, en in de
Kamer uwe belangen zoogezegd zouden ver
dedigen, dat die commissie, zeg ik, slaapt en
bli&Jt slapen
Wanneei gij ziet dat alle andere staats- en
opent uwe oogeD,
roept met mii Weg met de katholieke
bewaarders en rijkemanspartij, die ons, on
derwij af!s, onder den hiel houden wil, en
Leve de Christene Volkspartij
Een christen onderwijzer.
Willem.
bij het Wetsvoorstel tot Vervlaam-
sching van de Gentsche Hooge
school door Volksvertegenwoor
diger Louis Franck.
Vervolg)
Daar de Staat in België,1 twee
ginsel van gelijkheid dojj
onderwijs wordt gegeve^
Hoogeschool te T.uU-,.
Hoog^c!v-ta re Gent.
Doch wij willen niet antwoorden op de poli
tiek, te voren gevoigtl door de Staatsmachten,
hoe onrechtvaardig deze ook geweest zij, door
een plotselingen en hevigen ommekeer. Dat
zou misschien niet voorzichtig zijn. Het is dus
niet wenscheüjk op eens en op volledige wijze
de Vlaamsche lessen ie stellen in de plaats van
de Fransche lessen. De eerbied verschuldigd
aan de in functie zijnde hoogleeraren, het ver
langen zelf om onder» het nieuwe stelsel te
behouden de overleveringen, den geest, de leer
wijze, de inrichting zelve van de tegenwoordige
Hoogeschool van Gent, zoo terecht beroemd,
hebben de leden, van wie het voorstel uitgaat,
aangespoord een overgangstijdperk te voorzien.
Zij hebben het eerst het in werking treden van
het nieuw stelsel tot het jaar 1916 verschoven.
Alsdan zal het worden toegepast op het eerste
jaar van elke faculteit of van elke bijzondere
school maar de thans bestaande hoo'gleeraren
zullen vrij blijven hunne lessen in het Fransch
te geven. In dat geval zal er een leergang in
't Vlaamscli worden ingesteld naast dien in het
Fransch. Gedurende heel het tijdvak dat zal
verlocpen tusschen het in werking treden van
de wet en den dag waarop de thans bestaande
hoogleeraren bun ontslag zullen nemen, naar
een andere hoogeschool zullen overgaan of
zullen sterven, zullen er dus een aanzienlijk
getal leergangen in het Fransch blijven bestaan.
Doen zich in den loop Van een academiejaar
overlijdens, ontslagnemingen of aftredingen
voor, dan zal natuurlijk de Regeering de noo-
dige maatre elen nemen, opdat de belangen
der leerlingen, die bedoelde cursussen volgden,
volkomen gewaarborgd blijven. Op de wijze
ontstaat er een trapsgewijze overgang tusschen
de twee stelsels alle verkregen rechten zullen
i geëerbiedigd worden.
De geest, die het Gentsche hooger onderwijs
non-
nen te zien innemen. 1 bezielt, zal zich van lieverlede uitstrekken tot
Wanneer -gij dit alles ziet, en uwe onder- de nieuwe leergangen, zoodanig dat wanneer
geschikte toestand en uwe hongerloonen, en 1 het Vlaamsche stelsel volledig zal toegepast
den onwil en de verachting waarmede zij, die j worden, binnen een noodzakelijk nog ver ver-
beweeren uwe vrienden te zijn, en wiens beste wijderd tijdsverloop, het verworven weten-
steunen gij zijt, u bejegenen. j schappelijk aanzien van de Hoogeschool van
Wanneer gij daarentegen bemerken wilt dat j Gent in niets zal zijn verminderd de taal zal
liberalen en socialisten u trachten naar bunnen 1 de taal zijn der bevolking in welker midden de.
kant te lokkeD, u redelijke jaarwedden belovend hoogeschool gevestigd is. maar ce inrichting,
doch u uitnoodigend uwe geioofspiinciepen te j het wetenschappelijk erfgoed, zal geenszins
verloochenen, u verzoekend in onzijdige scholen gewijzigd noch verminderd zijn. Zolfs dan is
onzijdig en soms ongodsdienstig ouderwijste 3' ~L"3—'— Au" -1"
geven.
Wanneer gij dit alles eens wel overwegen
wilt, dan zult gij mij gelijk geven als ik u toe
roep Oogen open, christene onderwijzers 1
Verlaat deze die beweeren uwe vrienden te zijn
doch die integendeel uwe vijanden zijn en niets
beoogen dan uwe armr dan uwe verdwijning.
gemeenteoedienden dank aan bunne machtige Verlaat hen, doch mijd u, zwicht u te ver te
vereen i gin gen, aan hunne gezamenlijke wer- loopen. zwicht u var liberal- n e" rcw ist-n
het noodig, dat de studenten, die bij het verla
ten der middelbare scholeu volkomen goed het
Fransch kennen, zoo zij in deze onderwijsge
stichten ongeveer twee derden hebben gevolgd
der lesuren in de Frarsche taal, de gelegenheid
hebben, aan de Hoogeschool zich grondig te
'volmaken in het gebruik dier taal uit technisch
en wetenschappelijk oogpunt. Daartoe zullen
in het Fransch gegeven leergangen worden
