"1
Voor de Franschmans
De Volksgezindheid
in Engeland
Arm Vlaanderen
Aan het Socialistisch
Volksrecht
SWEVEGHEM
KORTRIJK
Groote beschavers der socialistische werk
lieden van Gent, die zulke schoone bewijzen
van beschaving gegeven hebben bij de laatste
kiezing.
Is waar in dc rede van Anseele: de socialisten
kunnen maar twee zetels bekomen en hebben
die zekerde liberalen kunnen maar drij zetels
bekomen en hebben die zeker. Bijgevolg als
ge wilt dat de nieuwe zetel aan de vijanden
van A. S., E V. en alle volksgezinde hervor
mingen ontsoappe, dan zoudt ge eerder de
demokraten moeten steunen. Doch Vooruit
heeft liever een katholiek dan een christen
democraat. Waarom Democraten zijn ook
volksgezinden en de socialisten willen de demo
craten in pacht hebben.
De Bien Public ook is nieuwsgierig. Hij
steekt reeds vooruit welke lijsten er zullen op
komen. Hij 'nebbe wat geduld, hij zal binnen
kort bevredigd zijn. H. P.
Bravo, vrienden van Ninove. Wij ver
met genoegen dat er eene groote betooging
plaats grijpt te Ninove om het tijdstip der
kiezingen te vervroegen opdat de talrijke
franschmans nog zouden kunnen gebi uik maken
van hun burgerlijk recht. De betoogirg legt
aan om prachtig te zijn. Ziedaar een schoon
werk door ons mannen op touw gezet. Alles
voorspelt een goeden uitslag. Demokraat.
Meermalen reeds hebben wij gesproken over
de schoone wetten, die sedert korten tijd door
de liberale partij van Engeland (die eerder den
naam van christen democraten zouden moeten
dragen de partij die in Engeland met den
naam van liberaal bestempeld wordt is eigent-
lijk rechtzinniger godsdienstig dan de behouds
gezinde) ingevoerd.
Een rijke heer van Brussel heeft eenige der
bijzonderste Eogelschc Staatsmannen uitge-
noodigd om dc maatschappelijke wetgeving van
hun land hier bekend te komen maken. Hier
onder geven wij de voordracht verleden week
door M. Morrell gehouden. Wij raden onze
propagandisten aan dit verslag goed te lezen
Ter inzage Engeland is 6 1/2 malen meer
bevolkt dan Belgie.
Een pond sterling is 25 fr.
De vooruitgang aan het machinisme heeft
voor gevolg gehad dat het volk het platteland
verliet en zich in de steden en de nijverheids
centrums ging ophoopen.
Van lieverlede werd de tegenstelling tusschen
de verschillende standen der maatschappij
scherper en scherper en zoo zien wij, van eenen
kant, een buitengewoon rijkdom, gepaard met
welstand en gezondheid, en van een andere
zijde armoede en ellende, samengaan met eene
steeds toenemende lichamelijke ontaarding
Tot op bet laatste der XIX® eeuw werd niets
gedaan om die wantoestanden te keer te gaan
of zelfs niet om dit schrille kontrast eenigzir.s
te verzachten.
Dit grootsche en edelmoedige werk was den
liberalen weggelegd, wier terugkomst aan bet
bewind nog bevoordeeld werd door de bescher-
mingszinde neigingen van den leider der tegen
partij, M. Chamberlain.
Aanstonds sloeg de nieuwe regeering de
handen aan 't werk en begon de verwezenlijking
van een garsch programma van maatschappe
lijke hervormingen en, alhoewel nog maar
sedert enkele jaren in toepassing, overtreffen
de gevolgen van die hervormingen reeds de
meest optimistische verwachtingen.
Spreker zal enkel handelen over de maat
schappelijke politiek hij laat echter uitschijnen
welk Dieuw verband zij heeft met de landbouw-
en de geldpolitiek, die er om zoo te zeggen niet
van af te scheiden zijn.
De ingevoerde maatregelen op maatschappe
lijk gebied kunnen in zes kategoriën gerang
schikt worden
r. Bijstand der oude werklieden 2. Be
scherming der kinderen 3. Bescherming van
de werbersklasse 4. Bevordering van de open
bare gezondheid 5. Maatschappelijke ver
beteringen op rechterlijk gebied 6. Geldwezen.
Zooals meQ zien kan, omvat de maatschap
pelijke hervorming het gansche huisgezin
spreker begint dar. ook met het vra3gs'.uk der
Idnderenbescherming.
Tot vooi enkele jaren was het lot der behoef
tige kinderen in Engeland ic' t beklagens
waardig het weinige dat voor ben gedaan
werd, kwam van het bijzonder initiatief.
Na 1906 hield de S aat zich aanstonds met
de kwestie ODledig en schreef dienaangaande
eene gansche reeks maatregelen uit. De ver
schillende gemeenten kregen de toelating eene
bijzondere belasting te h'. ff;n om den alge-
meenen toestand der kinderen te verbeteren en
vooral om de gezondheid der schoolgaande
kinderen te bevorderen zoo mosst er voor
gezorgd worden dat de behoeftige kinderen op
school gevoed werden men legde, het geregeld
geneeskundig onderzoek op in de schokn, en
in zekere gemeenten ging men zelfs over tot
het oprichten van schoolklinieken het uit
deden van brillen werd kosteloos en verpach
tend gemaaktbloedarme kinderen kregen
ex traspeeltijd in open lucht, enz.
Door eene gansche reeks dergelijke maat
regelen geraakte men ertoe den gezindheids
tot stand van het kind merkelijk te vei beteren.
Van een anderen kant bepaalde de wet de
verantwoordelijkheid der! oudeis voor hunne
kiuderen men verbood den verkoop van tabak
aan kinderen van minder dan 16 jaar oud en
voorzag de onttrekking van de kinderen aan de
ouders ingeval deze werkelijk outaard zijn of
het bediijf dat zij uitoefenen een nadeeligen
invloed bij de kinderen teweegbrengen.
Bijzondere rechtbanken voor kinderen wer
den ingericht de terdoodveroordeeling werd
afgeschaft voor personen onder de 16 jaar de
toegang t .t koffiehuizen werd verboden aan
kinderen van minder dan 14 jaar; de bevolking
der schoolklassen werd beperkt, enz.
Nevens al die maatregelen voor het welzijn
der kinderen werd ook voor het lot der vrouw
gezorgd, omdat de opvoeding der kinderen er
in vele gevallen van afhangt zoo werd toe
gelaten dat een weduwnaar met de zuster zijner
overleden vrouw in 't huwelijk trad, wat
vroeger verboden washet nachtwerk voor
vrouwen werd afgeschaftde vrouwen kregen
kiesrecht en werden verkiesbaar voor de
gemeenteraden bet lot der verlaten vrouw
wordt verzekerd, de echtscheidingswetten wer
den gewijzigd en verbeterd.
Van belang ook zijn de hervormingen die de
werkersklasse betreffen drie voorname wetten
zijn daarbij te beschouwende wet op de
minimumloor.en, de wet op de verzekeringen
en de wet op de werkbeurzen.
De meest beteefeeoisvolle is wel de wet op.de
minimumloonen, omdat 't de eerste.maal was,
dat de Staat iusschcnkwam tegenover bazen en
werklieden. Vroeger bestonden er geene maat
regelen om de werklieden tegen uitbuiting te
vrijwaren werd er iets gedaan, dan kwam d;t
van bijzondere, menschlievende instellingen,
als b. v. het u Wit Kruis dezer werking bletf
echter van weinig invloed, wat eene ten
toonstelling, door het Daily News op touw
gezet overigens ten overvloede bewees.
De Staat begon met bureelen van toezicht
in te stellen, waar nevens de bazen, ook be
dienden van het Board of Trade de
werkersvereeniging, zetelen. Van een anderen
kant stelde hij een mirimum-loon vast voor
verschillende soorten van werklieden, zoo
vrouwen als mannen.
Het invoeren van deze regeling bleef niet
zonder gevolgen andere landen, als Frankrijk,
Duitschland en Oostenrijk zijn nu ook bezig
met het ontweipen van eene gelijkaaidige wet
geving.
Wat de verzekering betreft, naar het voor
beeld van Duitschland, werd deze verplichtend
gemaakt voor de werklieden Ge Staat stort 20
centiemen, de werkman 3o en de ba3S 40. Door
oplegging van zekere voorwaarden aan een
ahntal maatschappijen werd eene soort groote
nationale verzekeringskas tot stand gebracht,
waarvan de profijten naar de zieke en onbe
kwame werklieden gaan. De geneeskundige
hulp is kosteloos zelfs voorziet de wet het
oprichten van sanatoriums voor tcringslijdcnde
arbeiders.
De wet stelt ook de verzekering tegen de
werkloosheid in spreker weidt uit over de
inrichting dezer verzekering die nagenoeg op
dezelfde wijze als in Belgie geschiedt.
Daarnevens werd eene groote werkbeurs
gesticht met vei takkingen over gansch het land
d ze schiet desnoods de verplaatsingskosten
voor a2n werkzoekenden. De syndikaten heb
ben in dgn beginne deze instelling gewan
trouwd, doch zij hebben later moeten inzien
dat het enkel eene onpartijdige bemiddeling
was tusschen werkgevers en werknemers
sedert de stichting werd aan meer dan 324.000
arbeiders werk bezorgd.
Wat de bebo ftige grijsaards betreft, zooals
men weet hebben de liberalen voor dezen iu
1908 eene pensioenwet gestemd die jaarlijks
eene uitgave van 12 1 [2 millioen pond sterling
vergt, (ong. 316 mill, frank)alle jaren wor
den meer dan 750.000 rustgelden van ong.
3oo frank uitbetaald.
De openbare bijstand is dan ook overal
afgenomen in enkele jaren viel hij van 22 op
17 per 1000 inwoners. Deze pensioenen hebben
ook de herbevolking van het platteland in de
hand gewerkt.
Ook de gezondheidstoestand van de werk
lieden werd door allerlei middelen bevoor-
deeligd. De slechte huisvesting werd te keer
gegaan, doch ongelukkiglijk is op dit gebied de
gewensebte uitslag r.og niet bereikt men is er
in gelukt dc ODgezordc woningen te doen ver
dwijnen, doch tot hiertoe werden geen andere,
betere huizon opgebouwd.
Wat aangaat het gerecht, vroeger moesten
de rechters onder de eigenaars gekozen worden:
maatregelen werden getroffen om daarin ver
andering te brengen en te beletten dat het ge
recht voortaan nog ten dienste van de rijken
stond.
Vele andere, kleine hervormingen werden
nog ingevoerd om het zedelijke peil van het
volk te verhoogen.
Veel is er tot stand gebracht, en niettegen
staande dat is er nog veel te dien en beschouwt
de liberale regeering ha e taak nog niet als
voltooid.
De maatschappelijke hervormingspolitiek
heeft ontzaglijke uitgaven gevergd en nochtans
werden duitgaven voor andere zakeu nooit
ingekrimpt in 6 jaar tijds werden er o. a. 40
millioen pond sterling meer uitgegeven voor de
vloot; de begrooting van 's lands middelen
klom van i5i mill. p. st. in 1906, tot 181
mill. p. st. in 1911, zegge 75o millioen fr. ver
meerdering op 6 jaar.
Zooals men ziet weid dus niet met de eene
hand gegeven wat m t de andere teiuggenomen
werd neen, üieuwe belastingen, op nieuwe
beginsels gesteund, werden ingevoerd de
ongelijke verdeeling van den rijkdom werd
daarbij vooral in 't oog gehouden.
In Engeland laten 700.(00 afstervenden jaar
lijks g5o mill. p. st. achter 4000 daarvan laten
voor hun deel 200 mill. p. st. achter, terwijl
6a5.ooo personen nagenoeg niets achterlaten.
De belastingen op het inkomen, waardoor
nieuwe ontvangsten gevonden werden, tnff.-n
enkel de rijken, en tri.ff.n hen naargelang van
hun vermogen.
Vele hervormingen zijn nog voor verbetering
vatbaar; nieuwe betere wetten liggen ter studie.
Wat tot hiei toe gedaan werd was echter vol
doende om de Eogelsche maatschappij tot in
hare grondvesten te wijzigen 1
Spreker oogstte een algemeenen cn welver
dienden bijval in.
Na hem vatte M. Norris, Engelsche Kamer
lid, zijne voordracht in korte woorden samen
en liet uitschijnen, dat men al die hervormings-
wetten niet afzonderlijk moet beschouwen,
maar ze wel iü hua geheel beoordeelen. Het
gezamenlijke vormt slecht één programma uit,
dat jaren studie gevergd heeft en tot heden toe
nog niet gansch verwezentlijkt is.
Wat meer is, deze hervormingen dragen de
goedkeuring weg van de gansche natie, wat
i wel bewijst dat zij niet door partijgeest werden
ingegeven; de maatschappelijke hervormings
politiek strekt Engeland ter eere.
i Minister Carton de Wiart weaschte beide
sprekers geluk, inzonderheid M* Gardiner met
zijne uitvoerige en allerbelangwekkendste voor
dracht. L. V. H.
En Vlaanderen vond men thans zoo naar,
Het Volk zoo stil, de lucht zoo zwaar,
Het was dat zonnig land niet meer,
Met de vreugd én de trots én de praal van weleer.
Een sluier scheen het "t overdekken,
En zwarte schaduwen te strekken.
Juuus De Geyter.
Wij bevinden ons nogmaals, in de krochten,
van het arme Vlaanderen, waar onze katholieke
den septer voeren waar alles in hunne handen
is Arbeid en kapitaal en gewetens, waar de
vrijheidskreet gesmacht wordt, onderdrukt door
de allerheerschende banden, die niet-willen dat
de braakliggende akkers van ons geliefde
Vlaanderen groeien, bloeien, gedijen. Waar de
familiën met 25 kinderen., er slechts 5 in leven
kunnen houden gemeenten met 80 °/0 onge-
letterden, loonen van 7 fr. voor 17 uren arbeid.
Ja, bet volk zoo stil, de lucht zoo zwaar
mannen, vrouwen, kinderen en ouderlingen
allen bezwijken onder den last, ongezonde en
verpestende woningen, dooden den arbeid, en
dat is het land. dat vlaamsche land met al die
katholieke volksweiken, en vakbewegingen.
Zegt, heeren, betaalde vetleggers schrijve-
laars, komt ook eens mede met ons door arm
v'aanderen om te rieken dit slavenzweet, in
plaats van die gedurende wierookwalmen, en
eau de cologne.
Wij volgens onze reeks voort van de tabel
der loonen in ons artikel van 23 October ver
schenen in de Volkseeuw.
Touwslagers Hamme 12 fr. per week voor
14 uren arbeid per dag.
Mekanieke touwslagers loonen i,85 fr. tot
2,25 fr. voor 14 uren die omstreken tellen
56 6 ongeletterden.
Wol wevers Zele, 9, 10 tot 12 fr. per week.
Mierenjagers rond Knesselaere 1 fr. per dag.
Breidsters, n fr. per week voor 12 uren
arbeid huiswerkers, iu fabriek, 8 tot 9 fr. en
dat bij zekere katholieke Volksvertegenwoordi
gers nog, die slaven moeten eerst bidden voor
zij aan den arbeid gaan Heer geeft ons heden
ons dagelijks brood.
Klompenmakers, ia de zomer begint men
van 5 ure 's morgens tot 9 ure 's avonds, in de
winter van 6 ure 's morgens tot 9 ure 's avonds.
Gladmakers, 81 centiemen voor i3 paar.
Klompuithalers, x fr. middenloon 12 fr. per
week.
Wevers. Kortrijk, Roesselare en omliggende
xo tot i5 fr. per week voor 12 uren arbeid per
dag. Die menschen eten nooit vleesch, bij hen
is het altijd vasten
Bisseghem, Wevers, 12 uren arbeid per dag,
xo fr. te week, de vrouwen helpen dan nog
mede spoelen.
Vlasbrekers, van 5 uren 's morgens tot 7
ure 's vonds, loon 9 fr. per week.
Vlasrooters, 2 fr. per dag in de verpestende
en ongezonde waters.
Timmerlieden, Thielten omliggende 25 c.
per uur.
Metsers, i5 c. per uur dienders, 16 tot 17
c. per uur.
Zwavelstokmakers, rond Geeraardsbergen
doodenden arbeid, zwavel vernietigt de tanden,
ontbindt de kaakbeenderen, doordringt door de
andere beenderen.
Ia zeker hospitaal bewaart men kinnebakken
die aan de werklieden ontrukt werden, om het
bederf der beenderen van de basis van de sche
del te verhinderen.
Werkdag, 12 uren, i5 tot ao fr. per week en
dat met gemiddeld 8 tot 9 kinderen.
Sigarenmakers, Ninove en omliggende ia
tot i5 fr. per week.
Handschoenmakers, Alost en Audenaerde,
70 c. per dag voor 11 uren arbeid.
(Vervolgt) Studex.
Als Volksrecht 1 van 1 Januari schreef
over ons kongres te Sweveghem was het met het
doel te vernemen of het waar is dat H. Plane-
quaert met de aanstaande kiezing geen kandi
daat zal zijn in 't arrondissement Kortrijk en
het is verheugd zoo gauw dat gerucht bevestigd
te zien.
Wij hebben de socialisten dus een pleizicr
gedaan. Dat spijt ons niet, integendeel. Dccb,
't een pleizier is 't ander weerd en wij verhopen
dat Volksrecht ook zoo vies niet is op een
pleizier bijzonderlijk als het zelf het eerste
graties ontvangen heeft.
Welnu, wij vernemen dat de socialisten het
gerucht trachten in omloop te brengen dat een
ander advokaat de plaats zal komen innemen
van H. Plancquaert op de lijst der kristene
demokraten in 't arrondissement Kortrijk.
Wij verhopen zoo haast mogelijk van «Volks
recht te vernemen welken advokaat zijne
meesters aangeduid hebben voor ons. Dat kan
misschien ons en ook voor hen DUttig zijn. Wij
verwachten Zondag antwoord.
Hoe kan Volksrecht ons in tegenspraak
stellen met ons zeiven als wij schrijven dat de
liberalen hunne Jciezers hebben aangezet te
Sweveghem te stemmen voor de oppositie, doch
dat er vele liberalen voor de katholieken stem
den? Een woordje nadere toelichting a. u. b.
om uw gelijk en onzetegenspraak met ons
eigen te doen uitschijnen
Hoe komt het dat de socialisten kunnen
bewerken dat de demokraten te Sweveghem
zoovele stemmen behalen, daar waar zij zelf
geenen kandidaat konden vindeD, en dat zij te
Deerlijk, Harelbeke en Moen waar zij kandi
daten vonden op gemeenten die rondom, aan
Sweveghem palen zelf maar een uitslag bekwa
men die op min dan een niet moet gerekend
worden
Aangezien wij die zaak niet verstaan, wach
ten wij een woordje uitleg a. u. b.
H. Plancquaert is een koppige en taaie vol
harde r zegt Volksrecht.
Wij zijn tevreden over deze bekentenis.
Volksrecht is op zijn gemak, zegt het, voor
de aanstaande kiezing. Des te beter, wij wen-
schen het geen ongemak het zal te gemakke
lijker gaan om op onze nederige vraagjes te
antwoorden. R. Vanderschelden.
Al wie met de opkomst der christene Volks
partij bekend is, weet ook met welke groote,
jt bijna onoverkomelijke moeilijkheden deze te
s'rijdcn had, hoe men met list en huichelarij
1 het volk verleidde en afkeerig van onze man-
non maakte, hetgeen zelfs, en maar al te
dikwijls, tot groote vijandelijkheid leidde, hoe
i men onze dapperste strijders het meest trof in
hunne stoffelijke belangen en hen onbermhartig
zedelijk deed lijden.
Op onze gemeente was dit ook nagenoeg het
zelfde, bijzooverre dat velen van onze vrienden
door de te groote drukking schenen hunnen
moed te verliezen, niettegenstaande hunne
onwankelbare overtuiging.
Er diende dus eerst voorzichtig en met beleg
gehandeld te worden, en dit wierd gedaan
door eenige onverschrokkene vrienden, die
eerst onzen vroegeren uiteengeslagen bond
weder oprichtten op vaste en sterke grond
vesten. Die taak viel mij wat moeilijk, daar het
getal leden in het begin niet sterk was en
dezen af te rekenen hadden met moeilijkheden
van allen aard, doch met geduld en volhar
ding er toe geraakten den bond sterk te
maken.
Onze bond geniet op heden een algemeene
- achting, daar al onze leden manoen zijn van
onberispelijk gedrag, waarvoor wij dezen geluk
wenschen. Zelfs onze tegenstrevers spreken er
lof van, en zien met een nijdig oog hoe het
volk zich zelf wil leiden en besturen in plaats
van geleid en bestuurd te worden door hoogere
mannen die een tegenovergestelde richting wil
len opgaan.
Het spreekt van zelfs de invloed laat zich
gevoelen op de bevolking onzer gemeente en
voortdurend komen nieuwe leden bij, doch hoe
sterk reeds onze bond is, moeten wij hem
trachten te verdubbelen in enkele maanden,
en dat kunnen wij. Er zijn door ons. nog vele
demokraten gekend die nog de sterke organi
satie niet verstaan, en dit moeten wij hen
voorleggen. Immer.s in den bond is het dat wij
elkander leeren kennen en wederzijdsche ge
negenheid voor elkaar winnen. Ook nog moeten
al onze vrienden alle onverschilligheid of vrees
afwerpen. Wij zijn reeds sterk genoeg om
elkander behulpzaam te ziju, bijvoorbeeld, eerst
eu vooral onze vrienden herbergiers bezoeken
en zoo ook andere neringdoeners. Reeds is die
weg ingeslagen, maar er kan en er moet nog
meer gedaan zijn, doch daartoe moet elkeen
behulpzame hand uitsteken.
De vergaderingen goed bij wonen, deel
nemen aan beraadslagingen en besluiten tot
vooruitzetting van onze gedachten, dat is het
werk van al de leden.
En nu met de aanstaande kamerkiezingen
moeten wij alles doen wat mogelijk is om onze
mannen op strijdpost te stellen.
De kiezing vooral moeten mij alles goed
overwegen en in het werk stellen opdat onze
tegenstrevers zich beschamen over hunne min
achtende houding tegenover ods.
Wij hebben ook nog eene andere taak. Uit
onzen bond moeten mannen gevormd worden
die de aanpalende gemeenten kunnen gaan
inrichten. Dit is dus een werk dat ons voort
durend de handen vol geeft, en juist daarom is
het dat onze bond nooit te sterk kan zijü.
Dat dus eenieder van onze vrienden de
rangen invuïle van zijne strijdende makkers,
en alles zal op wielkens loopen.
Wij hopen dat bij de e. k. vergadering, die
zal plaats hebben op 28 Januari, ons lokaal zal
te klein zijn.
Wij maken bekend dat een feestavondmaal
zal plaats hebben bij A. Vangheluwe op Zater
dag avond, om 9 ure, den 27 Januari e. k.
Voor inlichtingen aangaande de voorwaarden
wende men zich bij E. Casier of naar 't lokaal.
Wij lezen in Het Kortrijksche Volk van
Z indag 14 januari 11.
Mogelijke besparingen. Veel kleintjes
maken een groot. Onlangs, voorbijgaande op de
Groote Markt, las ik eenige uittreksels van de
ui'geplakte stadsrekening. Maar waarom toch
dat al in twee talen gedrukt Dubbel werk,
dubbel kosten. Is het publiek van Kortrijk
tweetalig? Het publiek, dat is het overgroot
getal, zoodat de uitnemingen van geen tel
kunnen zijn. Het ware de moeite weerd een
uitstapje te doen naar eene waalsche stad, Daar
Doornijk bijvoorbeeld, om Da te gaan of die
tweetaligheid op het stadhuis daar ook bestaat.
Iets anders in dien zin. Over eenigen tijd
viel mij een kaartje in de hand, alzoo opgesteld:
