i
De staking der trambedienden
Na den slag
Da Conscience feesten te Cent
Brief uit America
OPROEP tot onze partijgenooten
DOODE STEDEN
De werstaking der
trambedienden te Gent.
Priester Fonteyne
en M. Alb. Thooris
Geen beter Boekje
J K i
onesthetisch. Anders niets dan lof voor de
inrichting.
Waar is nu 't boerenmeisje met baar Wannijn, die een schoon Co^
kindeken op 't kerkhof. c wierpen.
Waar de vader? In 't zothuis. i Df bee.denmtConsciei,cas\
v,r 0 Tiop t doek geworpen en tien volke vertoond
Waar de eerlooze verleider Hoog, vcelebijval'.
nOOg.... i Eene kleine bemerking later, bij dergelijke
Mijn gebuur ging op strooptocht met gelegenheid, is 't beter de feestredenaars te
een lichtbak. De wachters schoten hem laten spreken uit een balkon van den Schou-v-
zijn beenen van onder het lijf. Daar ligt buig of van op een deftig spreekgestoelte, dat
hij nu en zijn vrouwtje en zijn zes kinder- eenvoudig boven de massa uitsteekt. Die
kes kreveeren van honger. i houten waggelende barakken zijn steil
Wat al voorbeelden kan ik nog aan-
balen om te bewijzen dat Rusland, Spanje, j
Turxije, Belgie in zake van gerechtigheid
op gelijke hoogte staan j
Vergaat der Belgen vaderland dan zal j
het door de ongerechtigheid zijn dat het
in den afgrond viel...
Maar 't goede recht komt eenmaal tot zijn i
recht!... Een groot volk, als het onze,
kan inslapen, in schijndood vallen eens j
wordt het wakker, wordt zichzelf, wordt
volk, wordt natie weer en herneemt zijn
plaats en zijn rang jj
Hopen wij, voor het heil van land en
eenling, dat het weldra zal geschieden en j
Leve de Gerechtigheid i
STIJN STORMS.
Over veertien dagen is eene staking uitge
borsten bij de trambedienden. Ze werd geleid
door Pater Ruiten en de antisocialisten. Daar
het bestuur der tramwegen van Gent grooten-
deels in handen is van katholieke kapitalisten,
zoo hoopte men dat de patroons eerder zouden
toegestaan hebben aan de rechtmatige eischen
der bedienden inderdaad, 't waren nu geen
roede of groene opstokers, 't waren de brave
kwezelende antisocialisten met nen priester die
niet gestraft werd door nen bisschop die de
zaak in banden hadden.
Nog nooit werden werkstakers met zoove;>
minachting en wreedheid behandeld. Men ver"*'
ving de bedienden onmiddelijk door andere
mannen en eeD groot deel van de stakers werd
voor goed buiten gezet. Een zestigtal famiiien
zijn dus van allen onderstand beroofd.
Van een anderen kant de werkstaking in
handen zijnde der actisccialisten zoo ontbrak
de steun der socialisten met woord en pen
stonden deze de werkstakers ter zijde doch
VAN EEN STRIJDER MET
EEN GEBROKEN HART.
U beschrijven wat ik afzie aan het herte is
onzeggelijk,
Mijn hart is gebroken het heeft gebraakt
van woede en vooral van verdriet' voor mijn
gebroken toekomst, het geluk van mijne vrouw
en duurbare kinderen welke ik zoo teeder
beminde. Ik moet ze in ellende verlaten, want
mij is het onmogelijk hier nog langer te blijven,
als ik overdenk hoeveel grootc valscheid hier
begaan is
Door uw eigen kameraad zóó bedrogen te
worden en surtout van uwe beste vriend
(hier volgt de naam eeuer rat die mij
den donderdag nog me.er aanhitste en mij zegde:
«Victor het kan zoo niet blijven duren Zulke
bazen gelijk onzen direkteur en onzen Chef
de Service als wanneer zij hier gekomen zijn
hadden zij geen broek aan hunne kl... en nu
zijn zij gelijk mijnheer de Barons, zij maken
het ons ondragelijk
Twee dagen nadien als alles gestemd is trekt
bij zich achteruit cu er zijn geene grieven meer
Dat zijn zoo van die mannen die met stekjes
spelen en als er vuur aankomt loopeu zij weg 1
Want, hadde hij twee dagen vroeger tegen mij
gezegd Victor wij mogen het niet noen, ik
zal niet staken ik had gezegd Mannen wij
mogen niet staken want ik trek mij ook achteruit!
Nu, kameraden, ik ben na 18 jaren g<leden
dienst op straat geworpen zonder bij den Direk
teur te mogen gaan. Hij wilde mij niet zien
heeft mij den Chef gezegd...
Ik ben niet bij machte het verdriet van mijne
vrouw en kinderen te verdragen mijn hert is
gebroken, ik versmacht...
Nu, beste kameraden die er nog zijo, beklaag
mij niet, zoo is het niet eens gedaan maar
Als de strijd gestreden is, dan keeren
de krijgslieden gewoonlijk huiswaards,
blijde zich uit te rusten of bezield om
nieuwe lauweren te plukken.
Doch wij, trouwe democraten, leggen
zoo licht de wapens niet neder. Yoor ons
-1...T i*i i 1 ir: inassa opiuHüen. verscm
is de strijd een gedurige levensbeweging h,em;t t^okben worden
en nooit het voor ons een dag van u Socialisten en antisocialisten bobben een
ruste, zoolang het volk onder den be- j onberekenbaar kwaad berokkend aar. de werk-
waardei'shiel gebukt gaat. lieden door hun politieke vakvereenigiogen.
Dus, vrienden, is de slag geslegen, E; is een t rrein op hetwelk al de werklieden j
toch blijft ons nog de dure plicht voort I het eens kunnen zijn de vakbeweging. De
te eischen ons recht, ons vrij bestaan en i loousbe weging is noch katholiek, noch liberaal,
dit zullen wij enkel veroveren door aan- j nWn die 't b-Iar,v van I Gij moei het ruchtbaar maken waarom ik het
houdende pogingen hu^„S3Si^£t he»»? heb. VICTOR.
bog eens en vooral onze bonden vei -t belaDg der werkende klas, hebben er anders Dat zijn Dobbelaere's laatste woorden ge-
over geoordeeld wij hebben in België bijge j weest eene dubbele aanklacht tegen de laffe
volg anti-socialistische vakbonden en socialis I onderkruipers en tegen de hertelooze direktie...
tische vakbonden anti-socialistische werk- |M|
en socialistische werkstakingen
natuurlijk maakt dit niet den zelfden indruk als
wanneer de werkers onder een zelfde vaandel j hier gei--ft de zachtaardigste man zijn adieu,
ir, massa oprukken. Verschillende lessen moeten Emihe (dat is den naam zijner vrouw) gelief
- - - - - toch zoo goed mogelijk voor onze kinderen te
zorgen en beschuldig mij niet van lafheid. Gij
i hebt gezien.hoe vreesdijk ik leed als wanneer
gij vertrokken zijt om te gaan werken
j Ik kan riet meer... ik moet eindigen want
i ik zie niet meer klaar het water stroomt met
beken uit mijne oogen. Adieu aan geheel de
familie.
sterkt, ouze vergaderingen vermenigvul
digd. Onze leus moet zijn gansch het
volk aan onze zijde, alle burgers, boeren
en werkers rond Priester Fonteyne Dan
en dan alleen zal het voor ons een zege
dag wezen. Vooruit met nieuwen moed
Des morgens had eene letterkundige zitting
plaats in den Schou wburg. Het volk was niet
opgekomen en was gaan zien naar den stoet
der kinderen, die 't wel gedaan hebben met
hunnen broedergroet aan de Natiën. En toch
was de zitting nog aV .merkwaardig, want men
hoorde er eene flinke redevoering van Prof. Jan
Wannijn over de sociale strekking van zekere
van Concience's werkende heer Van Hauwaert -
gaf eene schoone causerie ten beste; Dr. Fris
handelde over de bronnen door Conscience
benuttigd en bracht een vereerden groet
aan den schrijver van De Leeuw van Vlaan
deren Richard De Cneudt las een gedicht
tot hulde aan den grooten volksschrijver.
Onze vriend P. Daens woonde de namiddag
feesten bij.
De volksbetooging van den namiddag werd
door ruim io.ooo menschen bijgewoond. Nadat
het trompetgeschal der Thebaansche speel
tuigen had weerklonken, ving de uitvoering
aan van een van H. Waelput's werken Hulde
aan Conscience Nu werd het beeld van den
meester omkranst, de strijdkreet van Peter
Benoit weergalmde en Prof. Borms betrad
het verhoog. Hij ontwikkelde het volgende
thema Het vlaamsche volk zegevierde op den
Groeningher Kouter. Conscience verheer
lijkte dien strijd. Een nieuwe strijd op het
gebied der gedachte is in aantocht. Dien kamp
moeten de Vlamingen winnen.De Vlaamsche
Hoogeschool zal de Gulden Spoor zijn, te
hangen op Conscience's graf. Een donder van
toejuichingen begroette den redenaar.
Het Groeninghe lied van Gezelle en Van
Hoof werd hierna door de geestdriftige menigte
gezongenMeester de Swarte verhinderd zijnde,
zoo gaf dichter R. De Cneudt lezing van zijn
Conscience gedicht. Deze poëzie is veel sphoo
ner dan het lied van ilenzelfde, dat wc niet
bondig genoeg vinden.
De Schelde van Mestdagh werd hierna
prachtig ten uitvoer gebracht, met begeleiding
van koperen speeltuigen die heerlijk medewerk- j
ten bij de uitvoering
Prof. P. Vanden Weghe behandelde ver-
volgens Conscience's nog onbesproken werken
Jacob van Artevelde, het Epos van de nijver j
heid. De Kerels van Vlaanderen, het Epos van
de vlaamsche democratie. Wat eene moeder
lijden kan, eene scherpe aanklacht over de
sociale mistoestanden, die den priemenden
honger ten gevolge hebben. Spreker doelde j
vervolgens op de verfranschte opvoeding be- j
handeld in Siska van Rozemael, vlaamschge- j
zinde strekking beaamd door Conscience's op-
treden in de Grievencommissie. De. hymnen in j
het tabernakel van Vlaanderen's vereering voor
Conscience kunnen niet hoog genoeg weer-
klinken daar hij is een volksgezinde flamingant
en Vlaanderen's eerste prozadichter^ Deze
redevoering werd herhaaldelijk toegejuicht. j
Nu werden nog twee liederen beurtelings
aangestemd Het Lied der Vlamingen en het i
Conscience lied, en eindelijk werd de Vlaam-
sche Leeuw met hoedengezwaai dreunend
gezongen door de opeengepakte geestdriftige
betoogers, eene echte menschenzee. L.
Wij brengen hulde aan de HH. Hoefman en
Roels, orkerstleiderspen aan de HIi. Meert ea
stakingen
natuurlijk tot groot nadeel der werklieden en
tot groot voordeel der kapitalisten.
i. Aangezien de socialistische en anti socia-
lisiische vakbeweging voor doel heeft stemmen
te winnen vooral, en slechts in de tj&ji Maats
het lot der werklieden te verbetereijf eurt
hst r.iet zelden dat als eeae werk? door
de eene politieke partij op touw gerot, mislukt,
de, andere partij hare handen wascht in
't ongeluk der werklieden van de andere
politieke soort.
Dan houden de kapitalisten natuurlijk bal
en dansen nen builtendans ter eere der dwaas
heid van de werklieden.
3. De katholieke Werklieden zien jdi'S wel dat
katholieke kapitalisten zoowel? den
zijn als liberale kapitalisten. I chil
tusschen beide.
Als de anti socialisten in kiezingw. mede-
loopen met de katholieke behouders, de
katholieke werklieden doen stemmen voor de
katholieke behouders, plegen zij een echt ver
raad jegens de werklieden. Als men later de
Port Royal, S. C. July 5th 1912
Eerw. Heer Fonteyne,
men zooeven weekblad De
Volksë*_ - te ontvangen waarover her
telijken dank. Iiieringesloten zenden wij
u een One dollar bill voor een jaar-
lijksch abonnement dat gij gelievet te
sturen op naam van.1
Met innige vreugde bestatigen wij den
wonderbaren invloed dien gij over het
vlaamsche volk verworven hebt. Oh
wat een oneindig goed kondet gij dees
lief volk niet verschaffen met hun het
"WARE licht te verkondigen waarmede
wij vastelijk gelooven gij bezield zijt. Wij
meenen de eenvoudige vertroostelijke
leering zooals Jesus-Christus het gemeend
heeft en niet doorweven met afgoderij en
geschiedenis zal schrijven der volksbeweging bijgeloovigheid en bevlekt met ongevoe-
zal men ten eeuwigen dage aan de antisocialis- ligheid en nijd en als met den godsdienst-
mantel overdekt, en waarmede ons eerlijk
volk zoo op het dwaalspoor wordt ge
bracht.
Wij bewonderen uw wilskracht en uwe
onverschrokkenheid verheugen ons over
uwe wonderbare verlossing uit de handen
uwer gevoellooze dwingelanden en die zon
der twijfel Gods werken zijn.
Moge den heer uw wijsdom verleenen
om dit duurbaar volk hunnen blinddoek
af te rukken en u sterkte geven in uwen
geweldigen strijd üien gij tegen uwe
wraakzuchtige aanvallers zult te voeren
hebben. Moge hij u gebruiken als eenen
vurigen zendeling onder ons eigen volk,
waar gij meer van doene zijt dan op
vreemden grond. Is het niet ongelukkig
het ongeloof in België zoo ras te zien
verspreiden door de schuld van dezen die
zich van de Kerk misbruiken
Van wege eenige vlaamsche werklieden
uit een land van vrijheid, die van ondervin-
ten verwijten dat zij 't katholiek werkvolk
hebben gebruikt tot steunpilaren van de
behouders en hunne antivolksgezinde politiek.
Hadden de antisocialisten den moed gehad
eene afzonderlijke partij te stichten lijk wij en
de socialisteu een echt radikaal volksgezinde
partij, 't behoudsgezind regeeringstelsel ware
reeds lang weg en België leefde onder eene
volksregeeiing die reeds menige doortastende
verbetering zou gebracht hebben aan den toe
stand der werkende klassen.
1De trambedienden maken deel van 't groot
werkersleger hun lot en bun belangen moeten
dus eiken democraat ter barte liggen. j
2Onder de trambedienden zijn verscheidene i
leden onzer bonden wij zijn hun dus bulp en
bijstand verschuldigd. j
Wij doen dus een warmen oproep tot onze J
partijgenooten om de trambedienden te steu- i
nen. Een inschrijvingslijst wordt geopend in j
ons blad. j
Wij hopen dat van alle kanten hulp zal toe-
komen in de mate van elkeeus krachten.
Vrienden van Waarschoot, Zomergem.Kort-
rijk, Brugge, Aalst, enz., steunt uwe werk-
broeders. H. Pl.
Ieder oord of vlek, iedere stad of dorp
heeft wel een bijzonder kenmerk dat hem
doet uitschijnen van anderen. Zoo ook
heeft Brugge zijn eigen karakter Dui
zendvoudig werd het bezongen in dicht
jDe laatste woorden van een slachtoffer en kunst, duizendvoudig op het doek
der kristelijke tramadministratie. getooverd en wij bijzonderlijk, kinderen
Hier volgt den brief door Viktor Dobbelaere 5 van Onze lieve schoone, het lust ons te
geschreven, vooraleer hij zijn noodlottig bes'uit wandelen en de indrukken op te vangen
tot zelfmoord ten uitvoer bracht.... die er zich voordoen.
Als lag in elke woon een lijk
Ach ja, 't wierd honderd malen her
haald en nog, in onze meetings, en er
zijn er vele geweest, hier is werk en brood
te kort. De groote nijverheid verplaatst
zich naar elders, de massa gaat naar de
nijverheidcentrums en zoo wordt Brugge
stilaan... een kerkhof. Maar laat hier
eenige fabrieken meer komen, verschaft
werk en brood aan zoovele arbeiders, die
anders niet vragen, en stilaan zult gij
wederom dit levenwekkend sap voelen
vloeien, de straten zullen bovolkt wor
den, en Brugge zal zijne plaats hernemen
waarop het recht heeft, benevens de
andere metropolen, die hun woord geven
over den wereldhandel en op ieder gebied
eene schitterende plaats bekleeden.
Daarom, vrienden, voort gestreden met
en neffens Priester Fonteyne ten einde te
verschaffenWerk en Brood voor 't volk.
-E. D.
M. Thooris die nu veel tijd heeft, troost
hem nu met wat ouden zeever in zekere
liberale bladen te schrijven en gaat om
zijne bijzondere inlichtingen bij de katho
lieke députés van Brugge. M. Thooris is
immers nu zeer bevriend met M. Albert.
Hij is gloeiende kwaad en laat het
merkelijk zien, want hij noemt Priester
Fonteyne een politieke kwakzalver
M. Thooris, gij beter dan wie ook, en
uwe politieke vrienden meteen, weten dat
gij nooit anders dan een politieke
kwakzalver geweest zijt en
dat al uw genot en geluk en
glorie bestond in uwen titel
van député.
Yoor wat uw werk betreft voor uwe
kiezers, daar kunt ge u weinig op roe
men, want het bewijs ligt in de kiezing
waar gij enkel 4 duizend stemmen op uwe
naam bekwam. Daar is uw werk gewikt
en gewogen.
Dat is de belooning voor u om met het
volk te spotten, om de arme menschen
van 't kiesrecht te willen berooven en
om aan arme bedienden die uwe tusschen-
komst als député kwamen inroepen, aan
de deur te ontvangen en ze voort te zen
den met het troostend antwoord, ik heb
geen tijd om mij met al die
kleinigheden bezig te houden
M. Thooris wil 't Brugsche volk ver
tegenwoordigen in Kamer en hij spot
er meê, wil zijn kiesrecht ontnemen,' en
heeft geen tijd zich met het stuk brood
van kleine staatsbedienden bezig te hou
den Zoo, zoo
Nog meer, de pretentie van M. Thooris
gaat zoover dat hij geen mensch van
Brugge wil bezien, al zou hij wel denken
dat bij, de ex-député, van andere stofte
gemaakt is dan zijne medeburgers.
W ij verstaan gemakkelijk dat den heer
Thooris zijne nederlaag van 2 Juni niet
kan verkroppen, maar had hij van af
zijne intrede in de Kamer, vanaf 1907,
geen politieke kwakzalver ge
weest, dan hadden de kiezers hem niet
afgedankt.
De heerschzuchtige heer Thooris is
goed om iedereen te vernederen, te mis
kennen en te verachten, en als hij dan
zelf eens van zijne kiezers vernederd
wordt, dan is hij niet tevreden, en bijt en
bast hij op Priester Fonteyne, omdat hij
volksgezinder, beleefder en gedienstiger
is voor de menschen als M. Thooris.
Zeker artikel eindigt met te zeggen dat
het wenschelijk ware dat Priester Fon
teyne denzelfden weg van M. Thooris zou
bewandelen.
Merci de cadeau, voor zulke weg. 't Is
te hopen dat Priester Fonteyne de lessen
van M. Thooris niet zal navolgen, want
hij zou van zijne kiezers ook kunnen be
loond worden met zijn paspoort bij de
eerste kiezing.
En zoo het schijnt, zit M. Thooris al
weer op loer om hem te vervangen en
zijne plaats terug te nemen.
Hoort M. Thooris, troost u, met wat te
wandelen en eenige artikeltjes te schrij
ven maar voor de oude doktrinaire
politiek van Brugge zijt gij dood, mors
dood en binnen enkele weken zijt ge in
het politiek leven gansch vergeten.
De Bruggelingen hebben genoeg van
den doctrinairen kwakzalver
en blauwen Bisschop.
De door-en door brave man verzoekt de j Waarom toch blijft er immer eene
ruchtbaarheid. j droeve stemming in de gemoederen der
Men heeft aan zijn wensch voldoening willen burgers bij 't aanschouwen van al die
geven. Hij was lid van het Christen Verbond, j schoonheden,waar is het leven, de stroom
en het orgaan van dit Verbond, «Het Volk» naartoe die ons zoude moeten bezielen?
Zeg mij, lezer, voelt gij geene doode
Ziehier dit eenvoudigschrijven, dat wij geveo, j riUipg door de aderen, de straten uwer
zooals wij het lazen, in het potlood^ -ven, s';a" f°°Pen> en 18 nie'' waar wat de
met kloeke hand, uitgezonderd del'- aiste dichter zong, dat elk raam zorgvuldig
lijnen - blijft gesloten
weigert het laatste schrijven van den wanhopige
op te nemen.
voor de verspreiding a
sche gedachten of het werkje ONZE STRIJD
van priester Fonteyne.
j Vraag het aan den drukker G. Moeyaert
Goupurerei te Brugge.
Een exemplaar kost 10 centiemen.
Vóór voortverkoopers, maatschappijen of
exemplaren bij zeker gental genomengroote
afslag.
