De groene bri! van 2 October
Aan De Landwacht
Twee statistieken
Bij de Tolbeambten
De Katholieke Demokratie
van Het Kortrijksche Volk
on het Algemeen Stemrecht
OQI
vooral liet voortbrengen van groote geleerden
en kunstenaars, omtrent al de volkeren der
wereld.
De luister van Rome was enkel de koop met
geld van 't geen beter bestuur van andere ge
westen bad voortgebracht.
Die besturen waren wereldlijke besturen, die
Diet lijk ons katholiek bestuur slechts de plaats
vervangers zijn der geestelijken.
Venetie, Pisa, Florentie wilden van geen
overheerschappij der geestelijken op wereldlijk
gebied weten en versloegen de soldaten van de
Pauzen als deze hun 't juk wilden opleggen.
De koningen van Engeland en Vrankrijk
waren insgelijks gansch onafhankelijk van den
invloed der gerstelijken zij bestuurden, nie
mand anders. Als De Landwacht n iets kent
van geschiedenis moet het genoeg de geschillen
keDnen van Philips August, van Philips De
Schoone, van Lodewijk IV. ja zelfs van den
Heiligen Lodewijk met de Pauzen om 't wille
van kwestien van bestuur. De Landwacht n
zou zelfs moeten weten dat voor veel geeste
lijke zaken en benoemingen de wereldlijke prin
sen moesten gekend worden.
Verre er van af dat wij denken dat een katho
liek mensch of een godsdienstig mensch niet
besturen kan, integendeel, als een godsdienstig
mensch bezield is met een grooten geest van
vrijheid vinden wij hem er zelfs geschikter voor.
Doch alle volkeren die rechtstreeks ook in
wereldlijke zakken onder den biel liggen der
geestelijken zooals de Polen, de Spanjaards
(buiten de groote steden), de Ierlanders, de
Vlamingen van den platten lande, de Oosten
rijkers, de katholieken uit de Hollandsche
kempen, kunnen geen gelijken voet houden
met andere volkeren en zijn minder in be
schaving en ontwikkeling.
De Landwacht spreekt nog over den
voorspoed van Belgie en zijn handelscijfer.
Hebben wij dat ooit geloochend
Doch wie doet er hier handel en nijverheid
bloeien Zijn het de bevolkingen, onder 't juk
der kasteelheeren en der geestelijken gebukt,
ofwel de vrije bevolkingen van 't Walenland
en der groote steden
En als Belgie zoo voorspoedig is, is het dan
geen schande dat de loonen zoo laag staan in
Vlaanderen, en dat de ontwikkeling hier kleiner
is dan in andere landen
Bekrachtigt dit niet 't geen we over katho
lieke streken, en katholieke volkeren schreven
Zonder Vrankrijk en 't Walenland zoude
't katholiek Vlaanderen sterven van honger.
H. Pl.
N.-B. De Landwacht schrijftdat
Het Recht ons de cijfers van Zwitserland en
Holland voorlegge. We zullen dat eerstdaags
doen doch die boeken die wij daarvoor noo-
dig hebben liggen ons niet altijd onder de
hand. H. Pl.
Heden Woensdag (ons blad verschijnt in
Gent den Vrijdag doch gewoonlijk antwoordt
Landwacht slechts den Woensdag of den
Donderdag zoo is 't moeilijk hem nog dezelfde
week te weerleggen) nog een groene bril. We
zullen bondig antwoorden.
i. Wanneer was Spanje bestuurd door
geestelijken
Toen zij zoo machtig waren dat de dwinge
land Philips II zelve Toledo als hoofdstad
verliet omdat de aartsbisschop er machtiger
was dan hij. Bij middel der inkwisitie, die hen
macht gaf over 't leven en de goederen van alle
inwoners, stichtten zij een schrikbewind dat
den geest van Spanje voor eeuwen gesmoord
heeft.
Isabella voerde hier insgelijks een verkwezeld
bestuur in en als de generatie van Rubens,
Van Dyck, Juste Lipse, enz. die hun hoe
danigheid geërfd hadden van 't nog vrije
wereldlijk België uitgestorven was, bracht
Vlaanderen tot de hedendaagsche tijden (onge
veer gedurende 3oo jareD) bijkans geen enkel
groot man meer voort op wetenschappelijk, op
kunst- of op letterkundig gebied.
De Landwacht schrijft Het Recht
geeft toe dat die twee vorsten Karei De Groote
en Pepijn zich de opperheerschappij hadden
voorbehouden. Zij hadden dus toch iets aan de
Pauzen gegeven
Warr hebben wij dat geloochend Doch als
de Pauzen die opperheerschappij der vorsten
weigerden nog te herkennen en zich zeiven
koning hebben verklaard, hebben zij dan niet
iets gepakt dat hun niet toekwam
En als ze zich dan het recht hebben aange
matigd al de keizer6 en koningen af te stellen en
van den band der kerk misbruik hebben gemaakt
voor hun stoffelijk voedsel en om eigen zaken
te bevorderen, hebben zij dan niet schandalig
veel gepakt
Wat de kunst betreft en 't voortbrengen van
groote mannen de Landwacht zou wel
doen van ons eenige groote geleerden en kun
stenaars op te sommen die hun opvoeding ont
vingen onder het bestuur der Pauzen hij zal
er niet veel vinden.
Wij houden dus onze stelling staandeoveral
waar de invloed der geestelijkheid op wereldlijk
gebied overwegend wordt ziet men den geest
dier volkeren dalen en ziet men die volkeren
de minderen worden van de andere volkeren in
wiens midden zij leven.
Indien wij, Vlamingen, zoo laag niet gedaald
zijn als de Iersche buitenlieden, de Polen
en de slaafsche volkeren van Oostenrijk hebben
wij dit te danken aan onze groote steden, aan
de naburigheid van 't Walenland en Vrankrijk.
Wij krijgen gelukkiglijk de weerkaatsing van de
luchtstralen die van daar komen.
Plaats ons volk met zijn onderpastoors, zijn
karakterlcoze boeren, zijn verslaafde buiten-
burgers ver van groote centrums, in een berg
land bijvoorbeeld, en 'tzal nog een tienmalen
grooter poel worden van onwetendheid, lafheid,
schijnheiligheid en karakterloosheid en 't is
nu nogthans reeds erg genoeg. H. Pl.
Verschillende bladen hebben over eenige
dagen met de statistieken van 't ministerie van
rechtswezen in do hand bewezen dat het getal
moorderijen veel grooter is in Vlaanderen dan
in de Walen.
De provircie Luik met meer inwoners dan
West-Vlaanderen heeft bijkans de helft min
misdrijven.
Wat zijn de katholieken toch goede volksop
voeders, niet v/aar o Landwacht 1 H. Pl.
Het Eogelsch bestuur en het Belgisch be
stuur komen beide de uitslagen bekend te
maken van de optelling van misdaden en mis
drijven velleden jaar in die wederzijdsche
landen gedaan.
Het Engelsch staatsbestuur stelt een groote
verbetering vast op zedelijk gebied. Er zijn
verleden jaar 10.000 gevangenisstraffen min
uitgesproken dan 't jaar te voren en dat alhoe
wel de bevolking van Engeland stijgt met 36o
a 380.000 inwoners per jaar. Ook sedert ^ver
schillende jaren zijn verscheidene gevangenissen
in Engeland afgebroken.
En in Belgie Na 28 jaren katholiek bestuur
zijn 't hier zeker al heiligen
De minister stelt zeer ootmoediglijk vast dat
als men rekening houdt, van de vermeerdering
der bevolking, er geen verslechting bestaat in
den zedelijken toestand I
Zoodan 't getal misdaden neemt toe ver
mindert niet na 3o jaar katholiek bestuur I En
die kerels beweren alleen de kennis te bezitten
om 't volk op te voeden.
De waarheid is voor wie 't katholiek onder
wijs kent dat er bij de katholieke onderwijzers
(de Jesuiten en Josephieten uitgezonderd)
weinig kennis van opvoeding bestaat. We zou
den eens willen weten bij hoeveel katholieke
onderwijzers en voor geestelijke onderwijze
ressen er een boek over opvoedkunde te vin
den is
Hoeveel katholieke onderwijzers of onder
wijzeressen zou men vinden die in hun huis 5
ik zeg vijf ernstige wetenschappelijke boeken
hebben
Ik wed dat er op honderd katholieke geeste
lijke onderwijzeressen er geen tien zijn die
weten dat er een Frcebel of een Pistalozzi be
staan heeft en dat niet eene op duizend
ooit eene bladzijde van die meesters in zake
van kinderopvoeding gelezen heeft.
Is het dan te verwonderen dat de opvoeding
in Vlaanderen veel te wenschen laat Opvoe
ding en onderwijs zijn met de vernietiging der
ellende de groote grondslagen der verbetering
van den mensch. H. Pl.
Een Vlaamsch blad van Brussel herinnerde
Zondag terloops aan de feiten, die in 1898, de
verplaatsing van vier vlaamsche tolbeambten,
bestuurleden der Verbroedering veroor
zaakten In 't heetste van den strijd voor de
Gelijkheidswet hadden enkele Waalsche haan
tjes-vooruit een meeting gehouden in den
Bardo, waar zij letterlijk door de flaminganten
belegerd werden, en op die meeting de razend-
ste beleedigingen en bedreigingen tegen de
vlamiDgen uitgekraamd. Bij het uitgaan moesten
zij door een aanzienlijke macht politie be
schermd worden.
Onder hen die zich het meest door hun
hevigheid onderscheiden hadden, waren enkele
Waalsche tolbeambten. Een hunner had zelfs
uitgeroepen dat weldra de Walen hun handen
zouden vvasschen in het bloed der Vlamingen
Tegen zijn zin zag het hooger tolbestuur zich
verplicht, dezen uitzinnige uit Antwerpen te
verplaatsen, maar, om de woede van de Walen
te stillen, boos het ook vier Vlaamsche beamb
ten uit, en verbande die naar de grenzen, zoo
ver mogelijk van elkaar af.
Die keus was niet moeilijk Zij viel op de
vier ijverigste werkers van de toen nog niet lang
gestichte Verbroedering der Vlaamsche Tol
beambten
Geen van de vier is ooit naar Antwerpen
mogen terugkeeren. Een hunner de brigadier
Schauwbroeck, werd doodgeschoten te Lillo,
en een andere, de heer Buysseos, die naar
Wervicq verplaatst werd, is nu gepensionneerd.
Voor de Waalsche bannelingen is het bestuur
echter lang zoo onbarmhartig niet geweest.
Een hunner, thans luitenant te Hoogstraeten,
dezelfde die zijn handen wilde wasschen in
het bloi d van de Vlamingen staat op het
punt, naar Antwerpen teruggeroepen te wor
den. Hij zal hier een hooge? en rang bekleeden,
dan dien hij had, toen hij vertrok, en dus naar
hartelust de Vlaamsche beambten kunnen
pesten.
Zullen de Vlamingen dien hoon moeten
verdragen vraagt het Brusselsch blad.
Dat onze konfrater zich maar geen illusies
make De Vlamingen zullen dien hoon dragen.
Tenminste de Vlamingen die nu de a Ver
broedering der Vlaamsche Tolbeambten vor
men. Die zullen nog meer doen zelfsZij
zullen de hand kussen, die hun dezen kaakslag
toebrengt. Wordt er inderdaad niet gemeld, dat
de zoo dikwijls uitgestelde plechtige ontvangst
van minister Levie, nu vast en zeker doorgaan
zal in November
De Walen, die hun handen willen wasschen
in het bloed van de Vlamingen, zullen triomfan
telijk terugkomen naar Antwerpen, en de
Vlaamsche beambten doen danseD naar bun
wraakgierige Waalsche deuntjes de stichters
der Verbroedering 0 zullen sterven, de een
na den anderen, in hun ballingschap, en de
Verbroedering zal hem die in hoogste
beroep over dit schreeuwend onrecht beschikt
heeft, den Waalschen minister van financiën,
huldigen en bewierooken als de redder des
Vaderlands I
Eu wie zorgt er voor den eerewijn
De bewaardersbladen hebben meer dan de
handen vol, om den gedachtenstroom naar her
vorming van ons kiesstelsel, die in den lande
met geweld golft en bruischt, te trachten te
dempen en op een niet te doen uitloopen.
Evenwel vindt men nergens of bijkans ner
gens het rechtveerdigheidsprinciep, dat het
algemeen stemrecht in zich bevat, besproken
en nog min verloochend. Een teeken dat men
de rechtveerdigheid ervan niet kan ontkennen
noch loochenen.
Het Kortrijksche Volk nochtans, dat de
katholieke bewaarderspartij bij elke gelegenheid
den naam geeft van kristene werkliedenpartij
en dat den professor wilt spelen van nieuwe
katholieke demokratische opvattingen, tracht
dit te doen in zijn nummer van Zondag 11.
22 September.
Zeg eens, Kortrijksche Volk is het van
kristen standpunt beschouwd, dat gij aldus
spreekt
Om dat te bewijzen maakt het eerst de
overweging wat Z. A. S. is.
Het stelt vast dat er eene samenleving, eene
maatschappij moet bestaan, dat die maat
schappij moet bestuurd worden en het zegt en
bekent daarbij dat het stemrecht het middel is
om dat bestuur aan te duiden.
Het stemrecht is slechts algemeen, zegt het
blad, als krankzinnigen, kwaaddoeners, kin
deren enz... al gelijk tot de stembus toegelaten
worden 1
Zoo doende wil het doen veronderstellen dat
de eischers van algemeen stemrecht een bestuur
willen aan 't hoofd van ons land stellen^ dat
steunt op eene kiesmacht waaraan zinneloozen
en galgenaas der samenleving den doorslag
geven. Deze beweegredenen zullen wij niet
bespreken omdat zij te ongegrond zijn, omdat
het enkel een verdedigingsstelling is voor
n Hst Kortrijksche Volk alleen die er bijzon
der aan houdt er zich te kunnen op beroemen
iets nieuws te hebben uitgevonden.
De gezonde rede en de orde in de maat
schappij eisebt, zegt het blad, dat men het
stemrecht aan niemand toesta die niet is
1. Onafhankelijk 2. verstandig genoeg om
te kunnen oordeelen over een goed en slecht
bestuur, en tevens 3. eerlijk genoeg om niets
dan goede wetgevers aan te stellen.
Hier houden wij er meer aan onze bemer
kingen te maken.
1. Onafhankelijk.
Onder de niet-onafhankelijke menschen moet
men verstaan al degenen die, i° werken voor
een ander 2°een anders land of huis of hof
stede noodig hebben van hunnen medemensch
soms een plezier noodig hebben enz... 't Is te
zeggen, volgens Het Kortrijksche Volk het
stemrecht zou moeten geweigerd worden aan
al degenen die Diet op hun goed kunnen leven,
die voor eigen rekening niet kunnen werken of
handel drijven, die daarbij nog hun eigen goed
niet bewonen I
Werklieden en gij ook burgers wat zegt gij
daarvan Dat is de katholieke demokratie van
Het Kortrijksche Volk van de heeren
Goethals en Peel en van de katholieke partij in
't algemeen.
Werklieden, sluit u aan bij die partij, bij
het katholiek syndicaat, waarvan Het Kor
trijksche Volk ook de vurige voorstaander is,
en als gij rentenier zult zijn zult gij waardig
- bevonden worden om stemrecht te verkrijgen.
Zou Het Kortrijksche Volk ook onder
de niet-onafhankelijken deze diep geloovige
menschen rekenen die niet bekwaam zijn' gods
dienst uit en van politiek te scheiden Of zou
het ze rekenen onder dezen die niet verstandig
genoeg zijn om te oordeelen over goed of slecht
bestuur.
En de vrouwen dan die het ook zou willen
stemrecht geven, zijn deze onafhankelijk genoeg
en bijgevolg genoeg ^afhankelijk van hunnen
eigen wil
2Verstandig genoeg om te kunnen oordee
len over goed en slecht bestuur.
Waar en cp welke wijze zal Het Kortrijk
sche Volk de paal plaatsen waar het verstan-
diglijk peil des volks begint hoog genoeg te
staan om kiezer te zijn Zal het ze plaatsen
nevens het examen van doktor, advokaat,
notaris, ingenieur, pastoor, enz., in een woord
het stemrecht maar enkel toekennen aan deze
wie hun fortuin de gelegenheid heeft verschaft
geleerdheid op te doen Dus enkel aan ds
rijken
Vóór acht dagen zouden wij over Het
Kortrijksche Volk nog in dezen zin niet dur
ven denken hebben evenwel geeft zijn artikel
ons nu de volle overtuiging dat dit zijn stelsel is.
Werklieden en burgers, gij die meent in de
katholieke partij eene volksgezinde fraktie te
kunnen stichten, ziet wat uw eigen orgaan
vooruitzet I Aanziet gij dat niet als een slag in
uw wezen
Een vrije volkspartij, bestaande onafhanke
lijk van de oude bewaarderspartij, zooals de
christen democraten sedert jaren er eene trach
ten tot stand en macht te breDgen, zulke partij
alleen kan werken en een waarborg zijn voor
onze rechten en vrijheden.
Dat al deze die hiervan de waarheid inzien
wilden mede werken met ons, die volkspartij,
tot nu toe nog zoo klein, zou eerlang eene ge
duchte en weldoende macht uitmaken.
Dat er menschen zijn die geen gedacht kun
nen vormen over 't bestuur van een land is
zeker, doch wiens schuld is het
Het gebrekkig onderwijs dat zij genoten
hebbeD, is ontoereikend geweest om hunnen
geest te kunnen prikkelen met den zucht naar
eenige kennis. Op politiek gebied, evenals op
zoo menig ander gebied waar geleerdheid de
grondslag is van alle kennis, zijn zij gebleven
wat zij waren als kind, zonder de eerste be
grippen ervan.
C'nder deze wezers bevinden zich vooral de
vrouwen, aan wien nochtans de katholieken
het stemrecht zouden willen geven zonder dat
zij het zelf vragen of willen.
Evenwel zouden wij niet kunnen verwerpen
dat er eene voorkeur gegeven woide aan lieden
wier verstand door oudervinding eenigzins als
gelouterd kan aanzien worden en eenige zelf-
redeneering en ernst heeft bijgebracht. Ztfo kan
men bijvoorbeeld aan eiken familievader eene
bijgevoegde stem geven, ofwel aan alio kiezers
een eenvoedig txamen voorschrijven eenige
vragen bevattende betrekkelijk de in enzitting
vau een wetgevend bestuur en het ambt van
den wetgever. Aan de goede oplossers ervan
zou men kunnen eene bijgevoegde stem geven.
Dit ware, ons dunkens, een middel om de
kiezers naar hooger op te trekken.
Doch, spijtig genoeg, wij gelooven dat de
oneerlijke politiekers daarin wederom al een
middel zouden vinden tot bedrog en stemmen-
diefte.
3Eerlijk genoeg om niets dan goede wet
gevers aan te stellen.
Dit punt is van meer kieschen aard dan de
twee voorgaande. Immers, wie kan, vooral in
zake politiek, de eerlijkheid, die een inwendig
gevoel is, van een ander vaststellen
De kwestie van goede wetgevers is eene
kwestie van opvatting.
Bijvoorbeeld, wij zijn t? akkoord om te zeg
gen dat een socialistische collectivistische staat
onmogelijk is. Ouder deze die er voor strijden
zijn er genoeg die integendeel meenen dat het
de heilzame staat zoude zijn.
Als er oneerlijke kiezers zijn moeten het
menschen zijn die wetens en willens stemmen
voor eene strekking die naar hunne eigene
overtuiging slecht is.
Wij gelooven niet dat er zulke menschen zijn
ouder de werkende klasse of ten minste zij be
vinden zich onder de zinneloozen, maar nie
mand denkt er aan ze kiesrecht te geven.
Als er slechte wetgevers bestaan deze zijn
zoo moeilijk niet om vinden als oneerlijke
kiezers zijn het deze die ten voordeele
of beter tot tijdelijk voordeel van eene klasse
der maatschappij eene andere klasse trachten
verstoken te houden van den gewenschten
vooruitgang en ontwikkeling zoo op zedelijk
als op stoffelijk gebied. De kiezers die deze
wetgevers aanstellen, kunnen oneerlijke kiezers
genoemd worden als zij het begrip hebben van
hunne daad.
Wij zijn zelfs overtuigd dat het deze laatst
genoemde kiezers zijn dia den doorslag geven
om den tegenwoordigen bestuurgeest aan 't be
stuur van ons land te houden.
De politiekers nu,welke die meuscheuklasse,
die lijdt onder 't bestuur door die oneerlijke
kiezers aangesteld, hun wapen, hun stemrecht
blijven weigeren welke zij noodig hebben om
de macht door die oneerlijke kiezers daarge-
steld, die slechte wetgevers dus, in minderheid
te stellen zijn nog wel de oneerlijke lieden die
men kan uitdenken.
En daaronder bevindt zich Plet Kortrijk
sche Volk i) met geheel zijnen aanhang.
Dat is de kristene werkliedenpartij (stijl
Het Kortrijksche Volk dat is katholieke
demokratie
Dat gelijkt beter aan katholieke demonstratie,
of bewijs, betooDing van hunne volksgezindheid.
R. Vaxderschelden.
N.-B. Op onze vragen
1Of eene andere partij, buiten de katho
lieke, ook het recht kan hebben eene niet-
konfessioneele partij te zijn
2. Wat er moet gedaan worden om dat recht
als partij te bezitten
3. Of Het Kortrijksche Volk er dan zich
zou bij bepalen die andere niet konfessioneele
partij te bestrijden op zuiver politiek en staat
kundig gebied alleen in plaats van op zuiver
godsdiestig gebied
Op deze vragen door ons reeds tweemaal
(nu de derde maal) gesteld heeft Het Kortrijk
sche Volk nog niet geantwoord.
Nog een beetje geduld dus
Indien het stom blijft zullen wij natuurlijk
er onze gevolgtrekking moeten uit afleiden.
R. V.
Wij ontvangen van een Gentsch werkman
het volgende schrijven
Gent, den 2 October 1912.
Mijnheer de Advokaat,
Vroeger was er in het gazet je «De Gente
naar geen politiek. Het hield zich bezig met
nieuws te vertellen aan zijne eenvoudige lezers.
Sedert een jaar of twee is het strijdzuchtig
geworden, tot zoover dat het alle gedachten
beschimpt en bespot. Gelijk of gij gezien hebt,
heeft het gedurende eene week lang uwe
gedachten aangevallen in Het Recht ver
schenen.
Ik heb aan die mannen gevraagd uit de
Ketelstraat, hoeveel duizenden zij ontvangen
hebbeu uit de bisschoppelijke kas om zoo te
handelen. Geen antwoord.
Ik heb aan de (baroDS van Over de Beke de
Ketelvest) ook geschreven dat het wel gezegd
was in Het Recht dai: het grootste getal
schelmstukken tegenwoordig plaats hebben op
op den buiten. Inderdaad zien wij standvastig
geene nieuwe brigaden van gendarmerien
oprichten op den buiten, alle man roept om
eene landelijke policie in te richten, de kermis
sen op den buiten zijn echte vechtpartijen en
zatlappartijen. Des zondags ziet men die schel
men van achter in de kerk staan, blokken aan
de voeten, pooten in de zakken en mosselen
rechts en links, dat er geene politie in de kerk
ware zou de pastor zijne mis niet kunnen
voortdoeD, enz.
De Gentenaar besluit dat het maar in de stad
is dat er schelms zijn.
Niettegenstaande dat, mijnheer de advokaat,
hebben zij Het Recht aangevallen, ik hoop
