ilaaiideresi ontwaakt
Oe Hakvereenigingen
TOLK DER CHRÏSTENE VOLKSPARTIJ
Volksverein
Van alles wat
Zondag 25 September 1910
't Biud 5 centiemen
17' jaar N' 39
CHT
&aar God en Volkl
Alles voor Vlsumdcrenl
Vlaanderen voor Chrixto&J
inschrijvingsprijs voor ËeigonW
Per jaar fr. 3.oo. Neger. :n fr. 2-25 j
Zes maanden fr. 1.75 Drie ...den fr. x.oe
voor buiten het land de vrachtloon daarbij, j
Hoofdopsteller» H. PLANCQUAERT
Men schrijft in ten 'bureele van dit blad cn bij alle postmeesters en brievendragers
Alles moet vrachtvrij gestuurd worden naar het bureel van het blad
COUPUREREI, BRUGGE
A N KONDIGIN GEN
i Bekendmakivi-; per drukregelfr. o.a5
Reclamen, op de 4e bladzijde. 0.45
3° 1 ».55
Bijzondere voorwaarden voor notarissen, zaak-
aarnemers. Afslag voor herhaalde invoeging.
Verleden week had het kongres plaats
van vlaamsche rechtsgeleerden, dok
toren, 'scheikundigen, enz.
Meer dan i5oo leden waren inge
schreven meer dan i,ooo waren aan
wezig.
Zaterdag avond was de aanblik der
groote zaal van 't atheneum prachtig
zij was te klein om de leden te bevatten
die gekomen waren om de voordracht
van professor Van Cauwelaert te aan
hooren.
't Zijn niet meer eenige geestdriftige
jongelingen alleen die den strijd voeren
voor de herepbeuring van 't vlaamsche
volk de jongens van vroeger zijn
opgegroeid tot mannen in de volle
rijpheid van hun talent, doch nog altijd
bezield door hetzelfde vuur voor de
verheffing van hun volk en de verove
ring zijner' rechten. De triomf van
't vlaamsche volk in België is nog
slechts eene kwestie van tijd en van
omstandigheden. Ieder jaar komen
duizende door en door vlaamschge-
zinde jongelingen de ouderen vervoe
gen; 't nationaliteitsgevoelen ontwaakt,
wordt van dag tot dag sterker. Van nu
af reeds ware het voldoende dat al die
mannen in tijd van kiezingen de stem
dorsten verheffen en dan in dien oogen-
blik luide hun recht als Vlamingen
eischen om de verfrarschte politieke,
kringen met schrik te slaan.
Ongelukkiglijk dat durven tot hiertoe
de Vlamingen nog niet. De overtuiging
is er de stoutheid ontbreekt nog. De
eeuwenlange verslaving, onder dewelke
ons volk gezucht heeft laai: nog immer
sporen achter men is nog verwaand,
men beeft nog voor de politieke kop
stukken of hunne trawanten.
Laat ons hopen dat het opkomend
geslacht meer moed en meer onver
saagdheid zal bezitten.
In alle geval de gevolgen van het
kongres zullen belangrijk zijn. Voor al
wie zien wil is het klaar dat het
Vlaamsch zoowel eene wetenschappe
lijke taal is als het duitsch, het engelsch
en eene betere dan het fransch.
Gedurende drij dagen werd er in
't vlaamsch gesproken over alle weten
schappelijke vakken over wetten,
natuurkunde, wiskunde, heelkunde,
enz. en altijd hebben we moeten beken
nen dat de vlaamsche uitdrukkingen
in gepastheid, klaarheid en duidelijk
heid verre de franschen overtreffen.
Immers voor al wie iets van talen
kent is het geen geheim dat de fransche
taal de armste is die heden bestaat, 't Is
onmogelijk al gelijk welke nieuwe uit
vinding in 't fransch uit te drukken
altijd zijn de fianschen verplicht hun
toevlucht te nemen tot latijn of grieksch.
De Vlaming vindt in den rijkdom zijner
taal een woord voor alles. Ook al de
menschen die zich met opvoedkunde
onledig houden zijn overtuigd dat van
den dag dat 't hooger onderwijs aan
de Vlamingen in 't vlaamsch zal ge
geven worden, de Vlamingen op veel
min tijd dan nu veel meer en gron
digere wetenschappelijke kennissen
zullen verwerven.
Ook wij hopen wel dat er geen
maanden zullen voorbijgaan eer dat
een wetsontwerp zal worden neergelegd
om aan de vervlaamsching van de
Gentsche hoogeschool te beginnen.
Zullen de Heeren Volksvertegen
woordigers Heynderikx en Van Cauwe
laert eene zoo schoone gelegenheid
laten voorbijgaan, om voor eeuwig de
dankbaarheid der Vlamingen te ver
dienen
En onze Volksvertegenwoordiger
Daens, die meer dan wie ook de rech-
I
ten van 't Vlaamsch staande houdt, zal
er voorzeker ook bij zijn.
Veel woorden zijn 'er dezer dagen
gesproken daden moeten volgen.
Een bijzonder woord van dank ver
dient de stad Antwerpen..
Letterkundigen, doktoren, advokaten
werden niet enkel hertelijk ontvangen
door hun wederzijdsche vrienden of
konfraters Antwerpen heeft er aan
gehouden de leden van 't kongres een
prachtig onthaal aan te bieden.
Den Zaterdag avond werden door
i5op hinders twee prachtige kantaten
vau Peter Benoit, gezongen op de
Groenplaats. Ook de kongresleden
werden gratis toegelaten. Daarna wer
den ongeveer iooo krongresleden ont
haald op een symphonisch concert op
het stadhuis, gevolgd van een prachtig
koud avondmaal waaraan niets ge
spaard werd en alles met overvloed aan
de leden ter beschikking gesteld, 'i Was
een feest de groote handelstad waardig
en dat nooit uit 't geheugen zal gaan
van deze die het bijwoonden.
Al de zalen van 't stadhuis stonden
wijd open voor al de congresleden
't kabinet van de burgemeester, de zaal
der schepenen enz., en wat ons a
vlaamsch harte deugd deed overal I
vlaamsche en niet dan vlaamsche op- l
schriften.
Eere aan 't vlaamsch Antwerpen, 3
dat zoowel de oude gulle vlaamsche f
gastvrijheid weet uit te oefenen.
En nu hardnekkig gewerkt voor het
toekomend kongres van jaar tot jaar jj
moeten de kongressen. der vlaamsche jj
geleerden groorscher worden en toe-
nemen in belang. Toekomende jaar
moeten er 2000 leden ingeschreven zijn,
ja nog meer, maar vooral dit jaar hard- I
nekkig gewerkt voor 't bekomen eener ij
vlaamsche Hoogeschool. Geen Vlaming
zal rust of vrede hebben zoolang wij op
dit punt geen voldoening hebben be- jj
komen, In de gansche beschaafde f
wereld is er maar een volk dat geen f
hoogeschool bezit dat is het vlaamsch j
volk. Is dat geen ongehoorde schande
En wij zijn de meerderheid in het jj
land Hoelang nog zal het vlaamsch I
volk zich door de rijke vertegenwoordi- 5
gers in Kamer en Senaat laten verra- I
den
Vlamingen op ten strijde voor ons jj
recht onze hoogeschool moeten wij
hebben en zullen wij hebben.
H. Pt.
O
Deze is in het leven geroepen door jj
de omstandigheden van den tijd zelf. jj
Toen vroeger in het algemeen de
werklieden voor hen zelf werkten in
gelijk welke nijverheid, was aan vak-
vereeniging denken onmogelijk, daar
dezen zelf al de vruchten van hunnen
arbeid plukten maar naarmate de
nijverheid overging in de handen van
fabrikanten en andere werkgevers, was
het klaar en duidelijk dat werklieden
en werkgevers beiden door hetzelfde
werk moesten leven en geld winnen,
doch door concurrentie of ijverzucht
begon meer en meer de werkman
achteruitgezet te worden, bij zooverre
dat hij niettegenstaande zijne vlijtig
heid gedurig in achting daalde en min
der loon won.
Het was dus de plicht der werk
lieden eerbied tegenover hun werk af te
dwingen en een behoorlijk loon te
eischen door de vereen iging.
Het mag eene schande genoemd
worden dat de werkman zich door de
macht der vereeniging moet doen eer
biedigen onder elk opzicht.
Is het hij niet die den as uitmaakt
waarom gansch de maatschappij draait?
Buiten de natuur ziet men anders niet
dan alles wat voortgebracht wierd door
ie handen van den werkman, allen
leven door den werkman en hij moet
nog eerbied afdwingen voor zijnen
arbeid, ja duizendmaal schande
Maar,, aangezien wij bestatigen dat
de werkman achteruit gedrongen wordt
hij dièspm zoo te zeggen de schepper is
van alle voortbrengselen en rijkdom,
moet dit ons werklieden aansporen
solidair op te treden, en daartoe is
slechts een enkel middel, de vrije
vakvereeniging
Wanneer wij alzoo vast aangesloten
zijn, op elkander's steun mogen reke
nen, moeten wij optreden tegen alle
onrecht, rechtsmiskenning, of onmen-
schelijke behandeling, loonaftrok, enz.
Ongelukkiglijk bestaat die macht
nog niet, de werklieden zijn tot nu toe
nog onverschillig of verdeeld. Zij zijn
onverschillig in de dorpen in het alge
meen waar zij noch de macht noch de
noodzakelijkheid begrijpen, doch in de
steden vindt men ook onverschilligheid
maar deze spruit dikwijls voort uit de
misbruiken der politieke syndicaten.
Verdeeld zijn de werklieden nog ten
eerste door politieke syndikaten. Zoo
heeft men hier in België socialistische
en kristene syndikaten die tegenstrij
dige woorden zeggen. Genoeg, men
km begrijpen dat zulke vcrceatgingcn
tegenover elkander geplaatst staan, en
niet zelden gebeurt het dat de eene het
gepast oogenblik denkt gevonden te
hebben om te strijden terwijl de andere
er anders over denken, dus teleurstel
ling en mislukking.
Van eenen anderen kant tracht de
patroon altijd zijn volk zooveel moge
lijk verdeeld te houden. Zoo heeft hij
altijd werklieden die eene goede dag
huur winnen en daardoor tracht hij ze
aan het werk te houden in tiid van
strijd, ook nog legt hij dezen op andere
werklieden aan te werven, want dezen
begrijpen de solidaire houding der
werklieden niet of zijn te zwak om te
strijden.
Dus verkeeren de werklieden nog in
volle zwakte van den eenen kant door
verdeeldheid der politieke syndikaten
en door de houding der werkgevers
tegenover hun werklieden en van den
anderen kant door de onverschilligheid,
onwetenheid of het misbruik van de
vereenigingen en dezer zwakte.
Het zijn dus al deze kwalen die de
vrije vereenigingen uit te roeien heb
ben, om één leger van vrije syndikalis-
ten te vormen
Nu, de politieke vereenigingen zul
len beweeren dat alle afbreuk met de
politiek onmogelijk is, de socialisten
vooral steunen daarop. Wij zullen
daarop een klaar antwoord geven.
Wij willen alle werklieden van alle
categoriën in ééne vereeniging.
Wij willen deze inrichten op zuiver
maatschappelijk gebied, en eens die
inrichting verwezentlij kt, heeft alle
politiek zich te schikken naar die in
richting, want zonder maatschappelijke
inrichting is alle ernstige politiek on
mogelijk. Het {ou dus die vereeniging
{ijn, die de volksmacht uitmaakt, die de
politiek geleidt, maar niet de politiek
die de vereenigingen leidt zooals het
tegenwoordig is. Ziedaar het ware doel
en redmiddel. (7 Vervolgt).
F. V.
Studie- en Sprekersbond.
Demokraten werkt mede in
den strijd, laat geene gelegen
heid voorbij gaan om onze ge
dachten te verdedigen.
Over enkele dagen had ik de gelegenheid een
kort gecommenteerd verslag over de sociaal
democratische beweging iü Duitschland mede
te deelen, het ware nu zoo ongepast niet mis
schien als tegenhanger, het verslag van de
machtige Volksverein 's actie aan onze lezers
voor te stellen en daar eenige beschouwingen
aan te knopen. Die eenige cijfers en bemerkin
gen zullen ons toelaten te oordeelen over de
welingerichte vereeniging van over den Rijn.
Op het einde der maand Juni 1909 bedroeg
het aantal betalende leden van den Verein
624.876, en nu is het geklommen tot ruim
652.645 dus eene toename van ongeveer 28000
leden. Noteer wel dat de leden in twee ver
schillende onderafdeelingen soms deelnemen,
dus kan dat cijfer éen weinig boven de waar
heid spreken, 't Zelfde voor wat betreft de
cijfers aangehaald betrek hebbend op de sociaal-
demokratie. 't Is in het Rijnland dat de
Duitsche katholieken het best georganiseerd
zijn, de jongste toename is evenwel te danken
aau Zuid-Duitschland.
De sterk-onderschraagde propaganda is de
bij/.onderste factor van die geregelde toename
in ledental en tevens van den schoonen bloei
dier vereeniging, 18 ambtenaren, goed be
slegen met sociale kennissen, theorieke zoowel
als pracktieke zetelen op het centraal-bureau.
2 blijven uitsluitelijk werkzaam op het terrein
der maatschappelijke actie. Een welgeorga-
niseerd techniek personneel ondersteunt deze
actie ja, nieuwe arbeiders hebben hun getal
dit jaar komen vermeerderen. Talrijke secre
tariaten zijn over geheel het Duitsche rijk ver
spreid, deze blijven gedurig in voeling met het
centraal bureau. Deze secretariaten zijn op
hunne beurt onderverdeeld in districten-orga
nisaties die samen gen sterke vereenigingskracht
ontwikkelen vJöike ons niet mag onverschillig
laten.
Maar hoe geraakt men er toe, zoo'n gestad'ge
volgehoudene propaganda wakker te houden
en te verruimen
Overal, in steden, dorpen en gemeenten
worden huishoudelijke besprekingen gehouden
verleden jaar alleen hield men 145 conferen
ces. Sociale-onderwerpen voor ontwikkelden
wierden door bevoegde mannen opgehelderd
agitatie- en sprekers commissies, periodieke a
voor de jeugd en voor de vrouwen, particuliere
correspondenties, handboeken, oudersavonden
vergaderingen voor vrouwen en meisjes, dit
alles hielp niet weinig om het doel der Volks
verein te bereiken.
Een stroom vlugschriften en vliegende blaad
jes die het volk zedelijk en maatschappelijk
voeden dringen groote en kleine gemeenten
binnen.
Over de zaak Ferrer alleen werden 22.000,
over de vrijdenkersbewegingen 62.000 volks
uitgaven verspreid. De vereeniging heeft in den
loop van het verleden jaar alleen 20,700.000
brochures en losse bladen uitgegeven.
Iets dat ons als heel natuurlijk moet voor
komen is het bezit eener degelijke wetenschap
pelijke boekerij die zulk een propagandawerk
vereischt. Deze boekerij bevat zoowat 28000
werken waarvan er 4000 nog verleden jaar
aangeworven zijn geweest.
Uit deze weinige aanhalingen moeten we
eerst besluiten dat daartoe een kolossaal groote
som geld van noode is om zulke reuzenwerken
te ondersteunen en in leven te houden. Want
dat is nog niet al het geven van cursussen
aan de mannen hunner secretariaten, aan
landbouwers en kooplieden, ambachtslieden
enz. zelfs het toekennen van studiebeurzen
aan behoeftige studenten vergt verschrikkelijke
uitgaven. Geld net zooals bij hunne tegen
strevers de socialisten is het eerste middel om
hunne partij in stand te houden en zoo mogelijk
uit te breiden. Aan deze weinige cijfers en
opsommingen zullen onze socialisten zien dat
hunne partij in 't Duitsche rijk toch zóó
buitengewoon snel niet is vooruitgaan dat ze
de cijfers vergelijken. Ze hebben daar af te
rekenen met eene macht, met eene verschansing
gebouwd op stevigen grond. J. L.
Studie en Sprekersbond.
Slimme Vossen. De Patriote is tegen
het Vlaamsch niet, o neen. Dit komt nog eens
uit ter gelegenheid der Vlaamsche Hoogeschool.
Hij vindt het natuurlijk niet goed dat de Vla
mingen eene Hoogeschool hebben, doch ge
zoudt nooit raden waarom Omdat Walen en
Vlamingen dan gescheiden zouden studeeren en
dit schaden zou aan de goede verstandhouding
der Belgen ondereen.
Ga, vraag eens naar Leuven hoe 't samen
wonen van Vlamingen en Walen, de nationale
eerbied bevordert I Ze vechten daar soms lijk
honden en katten. Waarom Omdat de eene