De Vakvoreeniging
ZIJ ZIJN OVERDREVEN
TOLK DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ
iMSkrijiingsprijs me Belgwlairé
Kortrijk
over onze houding vere zooveel men wil van democratie...
Zondag 2 October 1910
't Blad 5 centiemen
1 7' Jaar Nr 40
HET RECHT
doé m Volkl
ABes voor
Vlaanderen voor
Per jaar fr. 3.oo. Kc^t-n 'sn fr. a-a5
Zee maanden fr. 1.75 Pr!- DÓen fr. 1.00
or buiten het land de vrachtloon daarbij.
Hosfdapat®!l®r H. PLAWCQUAERT
3 schrijft in ten bureclc van dit blad en bij alle postmeesters en brieven dragers
Alles moet vrachtvrij gestuurd worden naar het bureel van het blad
COUPURE REI, BRUGGE
A 'afkondigingen
Bèkendmakijper drukrafelfr. o.ii
Reclamen, op de 4* bladaqde. *.4i
1 3s 1 SS
j Bijsondere voorwaardeo vóór notariaMQ, aaai-
aamemers. Afslag voor herhaalde invoeging.
I 3 Tf I
sche familie, met haar onvermijdelijk Eene kamer, dienende voor kook- stand waren de zware taak van huis-
van wanorde en onreinheid, waar plaats... werkplaats... slaapkamer... j moeder op te nemen, die de oorzaak
alles walgt en aanstoot geeft aan de eer- Daar een klein kotje, zonder meu- is van zoovele ongelukkige familiën.
*0te" s3 ••T"v 1 ?licht
essen-
Onze Hoofdman H. Plancquaert, zal
Maandag 3 October zetelen 's namid- UjW
ki. In t> WArmtflrlnn'O 1.1
hij is 's voormiddags belet.
Hoe dikwijls werd dat woord niet
gebruikt tegen al wie strijdt tegen mis
bruiken en onrechtenvoor verdrukten
en miskenden
Als de Vlamingen vlaamsche rechten
vragen Ze zijn overdreven.
Vlaamschsprekende beambten Ze
zijn overdreven.
Een vlaamsche hoogeschool? Ze zijn
overdreven.
Als zij er over klagen dat duizende
Vlamingen jaarlijksch de beteekenis
krijgen van vonnissen geveld door bur
gerlijke rechtbanken of handelsrecht
banken, in eene taal die zij niet ver
staan Ze zijn overdreven.
En op maatschappelijk gebied is het
niet hetzelfde
Men vraagt een ordentelijk pensioen
voor de oude werklieden Overdreven
Onmogelijk.
Men vraagt de belasting op de rijk
dommen lijk of zij reeds in talrijke
landen bestaat hersenschimmen.
Men vraagt beter loon voor arme
werklieden, minder werkuren, betere
woningen Alles overdreven.
Men beschrijft de ellende van men-
schen die met een loon van een of twee
frank per dag eene talrijke familie moe
ten onderhouden Overdreven.
Beter onderwijs verplichtende ver
zekering voor ziekten en ongevallen
Al overdrijvingen, ja zelfs onmogelijk
heden.
Ge toont aan dat zulke instellingen
verwezentlijkt zijn in andere landen.
't En geeft er niets aan dat moet
onmogelijk zijn want men wil het niet
geven.
De steenbakkersbazen van Steendorp
-.vèiKe"~woniïTg
tehuisWat is het slecht daar te leven
Hoe droevig moet het zijn daar kinde
ren te baren Bij 't verlaten van zulk
een kot heeft de medelijdende mensch
het hart overladen van smart. Hij over
weegt hoeveel er nog ontbreekt aan
dezen die hij zijn broeders noemt te
midden van den algémeenen overvloed
en hij begint genoegen te vinden in het
droombeeld van een gezuiverd, een ge
louterd socialismns (wordt christen
demokraat, Pater). Ik hoor nog de
woorden van deze zoo uitstekende
vrouw, de weduwe van een gouverneur
van de provincie Luxemburg, na de aan 't werk, tot 's avonds 8 uren.
dood van haren man de vrijwillige die- Eene familie van kantwerksters
nares geworden van alle bedrukten, ik De oude moeder spint het garen,
hoor nog hare woorden op een onuit- l De twee dochters werken van s mor-
legbaren toon uitgesproken op het con- gens 5 1/2 tot 's avonds 9 1/2 ure.
gres van Nijvel Ah Pater ik word 1 Zij winnen samen 10,5o te weke.
verschrikt over hetgene ik word ik Min 1,60 voor d'huishuur, blijft
Uviv;gwrt..,. xa— Vaia m Uoaro^nicrinCf Verpll
kindje, bijna naakt, te zorgen dat er huishoudkundige ies>
1 verschaft worden aan jonge dochters
die fabriekwerk verrichten om ze alzoo
te vormen tot bekwame huismoeders.
Van min belang is het niet te belet
ten dat vrouwen of kinders mannen
arbeid verrichten. Dit geeft rechtstreeks
aanleiding tot eene maatschappelijke
wanorde; waardoor dikwijls de werk
man geen werkt vindt, dus zijne famie-
lie te lijden heeft aan ontberingen, ter
wijl de vrouw haar huishoudelijk werk
moet laten vervallen en het kind in
zijne teerderejeugd verkwijnt onder den
te zwaren arbeid.
Maar ook nog neemt de vakvereeni-
ging eene bijzondere verdediging tot
het verdienen van een dettig loon voor
de eerlijken arbeid van den werkman,
niet alleenlijk omdat hij er alle recht
op heeft, maar ook nog omdat dit aan-
niëuw geboren
slaapt op een handdoek op den grond.
De lucht stikkende van stof en vuilig
heid.
En zoo voort, even ellendig en hart
verscheurend.
De loonen
5o c. daags voor i5 uren arbeid.
Een huisgezin vader, moeder en
zoon, winnen samen i5 tot 16 fr.
te weke. Huishuur en het huren van
werkalaam 4.52 fr. te wekeblijft
om te leven 10 tot 11 fr. te week.
's Morgens van vier uren zijn zij reeds
vci&uuiu.k utci ucigciic 10. yyuiu j, aaa 7 - 1 --7 o
ben reeds meer dan demokraat, ik ben 8,90 te weke om te leven voor 3 per- leidinggeeft tot uitroeïng van andere
bijkans socialist. 1 sonen.
Nog onlangs gebruikte een groot 5 De kinders
katholiek van Vrankrijk, een groote J Verder verneemt men dat de kinders
weldoener zijner werklieden, eene even reeds van 6 tot 7 jaar de school ver
overdreven doch beteekenisvolle uit- laten hebben en reeds geheel den dag
drukking. Hij wilde dat op sociaal, op slaven moeten, om eenige centjes te
maatschapelij k gebied men over zoude verdienen
hellen tot de uiterste linkerzijde.
Zoo schrijft Pater Vermeersch. Wut droeve, akelige tosstanden,
't Is niet slecht zulke woorden eens s Wat zullen de rijke bewaarders nu
aan te halen. Ze zijn een klinkend ant- zeggen?
woord aan dezen die ons altijd van Zij hebben de ellende van ons Vlaam-
overdrevenheid beschuldigd hebben en g^e volk verzwegen en verdoken,
toonen hoe de richting aangenomen door j Wij hebben de waarheid gezegd,
de christen demokraten de ware rich- 5 Zij waren de goe en wijde slech
ting is. ten
Wij raden onze propagandisten aan j En zeggen dat er op onzen buiten nog
deze woorden van Pater Vermeersch duizenden en duizenden huisgezinnen
goed te bewaren. H. P. j zijn, die even arm en ellendig leven
Priester Fonteyne.
Nno- ami wnnrd En nu nog een woord om te sluiten-
11 ug coii 1 £>at men schrijve en wrijve en zee-
-Wij hebben laatst een woord ge- i dat arme, ellendige volk, onze broeders
en Rupelmonde hebben het nog beter schreven over onze houding tegenover verdedigen, ophelpen eene toe oms
gevonden als men er op wees dat er de geestelijke overheid. j bereiden weerdig van den mensdi, dat
- - Wij herhalen het nog eens in Gods-is ons recht, dat is onze plicht, dat
dienstzaken zijn wij trouwe kinderen j deden wij, dat doen wij voort, en daar-
der Kerke Christi, maar in burgeilijke j mee
zaken hebben wij ons woord te zeggen, j.
Ons woord te zeggen, ja, en in die
zaken vrij en onafhankelijk, omdat wij
vrije burgers geboren zijn en blijven
willen. f
Ons vrije woord te zeggen, ja, bijzon-
derlijk als er zaak en spraak is van ons
arme werkersvolk.
Dat is ons recht en voor mannen met
hart, onze plicht.
Hoe menigmaal hebben wij niet ge- j
schreven met pijn en smert in 't hert, -j
van ons arme Vlaanderen jj
Wij wierden erom verketterd en ge- huizen gebruikt worden, want^daardoor
doemd
Dat was al geen waar wij waren
twiststokers, scheurmakers en al dat
kinderen werken op de steenbakkerijen
onder de 12 jaar, gedurende meer dan
twaalf uren en verplicht waren dage
lijks tot 8,5oo malen te stuipen om hun
werk te doen dan antwoorden zij u flink
weg in een lang opgesteld verslag dat
zulk werk 't gezondste werk is dat er op
de wereld bestaat.
En de ikzuchtige behouders gesteund
door de onwetendheid, de onverschil
ligheid en de harteloosheid der katho
lieke kiezers kunnen maar voortgaan
met alles te laten gaan lijk of 't wei
gaat en zoo weinig toegevingen moge
lijk te doen.
Nochtans nu en dan wordt er eene
ziel geroerd, nu en dan vindt men zelfs
een mensch uit de hoogere standen die
verschrikt, ja verbitterd wordt door
't zicht dier menschelijke ellende.
misbruiken, zooals het vroegtijdig naar
de fabriek zenden van kinders of ver
plichting de vrouw ook hetzelve te
moeten doen.
Het is zelfs niet genoeg te strijden
voor een behoorlijk loon men moet
zich nog een hooger loon weten te ver
schaffen naarmate de omstandigheden
van den tijd het vereischen, om als
deftig werkman voort eerlijke zaken
te kunnen doen.
Maar wat vooral onontbeerlijk is, is
het vakonderwijs. Dagelijks komen
nieuwe uitvindingen de oude mekanie-
ken vervoegen of vervangen, die geheel
dikwijls noodzakelijk moeten bestu
deerd worden door den werkman om
hem tot eene volledige vakkennis te
brengen.
De meerdere volmaaktheid der meka-
nieken mag ook niet alleenlijk ten voor-
deele vallen der werkgevers, gelijk dit
meest altijd het geval is, maar moet
ook dienen om den arbeid te verzachten
en de werkuren te verkorten, en alzoo
de nijverheidscrisis zooveel mogelijk te
vermijden ook moet er met de meeste
krachtdadigheid opgekomen worden
tegen het meer mekanieken gebruiken;
want reeds te moeilijk heeft het den
werkman die opgezweept wordt door
de nieuwe, maar snellere mekanieken
welke hij moet gebruiken in tegensfcel-
Vervolg.) ling met het klimmen der jaren, die
De voordeelen zijn onmogelijk op te hem hoe onder hoe trager maken,
sommen welke voortspruiten uit eene Het is ook klaar en duidelijk dat de
stevige en goed ingerichte vakvereeni- j werkman door de verdappering der
ging, en dit vooral wanneer de leden mekanieken vroeger en vroeger zal ver-
bewust zijn van het plichtbesef er aan plicht zijn de werkhuizen te verlaten
verbon dendaar de aan groeiende gespannenheid op
Voor eerst moet belet worden dat het werk hem vroegtijdiger tot ver-
I kinderen te jong in fabrieken of werk- 5 zwakking zal gedoemd hebben.
1_ i 1 «fr mor/IQ^ tirorif noornppi
De Jesuiten, een xeer rijke klooster- jj maar slecht was.
orde die weinig met het volk, doch vooral Wij stoorden de rust van de uitbui
met de rijke standen te doen heeft, zijn
gewoonlijk niet volksgezind integen
deel. Nogthar.s vindt men hier en daar
een Jesuit die zich met volkskwestien
onledig houdt. Een dezer is Pater
Vermeersch van Brussel. Deze pater
heeft eene zekere vermaardheid ver
worven, dank aan een boek dat hij ge
schreven heeft over de misbruiken en
de gruwelen in den Congo gepleegd op
de zwarten. De Belgische beschavers
en zelfs zijne majesteit Leopold II van
triestige gedachtenis werden niet ge
spaard.
Ziehier wat Pater Vermeersch nu
onlangs komt te schrijven
Eene eenige kamer voor eene gan-
ters van ons arme Vlaamsche volk, en
dat moest een misdaad zijn, want meest
al die bloedzuigers zijn zoogezegde
katholieke kopstukken
Het was geen waar ons' volk leefde
in welstand en in weelde, dank aan
onze katholieke regeering.
Ik kom zooeven het verslag te lezen
in het groot katholiek dagblad Le
XX' Siècle door de congresleden
gedaan naar de t' huisarbeiders van
Lokeren en omstreken. Luistert naar
die droeve mare.
De woningen
Ellendige koten
Kinderen al in 't zelfde bed
wordt de gezondheid geknakt der jeugd
en wat niet min erg is, zij worden te j
vroeg aan de school onttrokken, om
dikwijls vroegtijdig geestelijk verstompt
en zedelijk bedorven te worden hetgeen
op lateren leeftijd door onontwikkeling
en bedorvenheid aanleiding geeft tot
een ongelukkig en ellendig leven.
Doch vooral moet men de radikale
afschaffing van den arbeid in fabrieken
of werkhuizen betrachten voor de vrouw,
om haar de huishoudelijke plaats te
verzekeren waarop zij alle recht heeft
want nooit mag toegelaten worden dat
het fabriekleven het famielieleven doodt.
Maar ongelukkiglijk is dit nog niet
verwezentlijkt, en wat nog de zaak
verergert is, dat vele huismoeders van
jongs af hebben moeten naar de fabriek
gaan van 's morgens vroeg tot 's avonds
laat, en nooit iets leerden kennen van
huishoudkunde, en bijgevolg niet be-
Het is ook een zware plicht voor de
vakvereeniging met de bevoegden en
belanghebbenden de middels te bera
men tot het verschaffen van een ouder
domspensioen, ten einde den eerlijken
werkman zijne laatste jaren te laten
genieten van een onbekommerd leven,
opdat hij niet moet schrikken bij het
naderen van zijnen ouden dag.
Zoodus moet de vrije vakvereeniging
ingericht zijn om den werkman zijne
zelfstandigheid en vrij bestaan te ver
zekeren, en hem zedelijk en stoffelijk
te verheffen en verstandelijk te ontwik
kelen.
En nu raden wij alle werklieden aan
mede te werken aan dat verheven doel,
om het zoo gauw mogelijk te verwe-
zentlijken.
De macht hebt gij, werklieden, wij
hebben ze slechts te gebruiken om dien
te verzekeren. F. V.
Studie- en sprekersbond Kortrijk.
