DE IDYLLES VAN
G. VAN DER BIEST
TENTOONSTELLING
WAAROM JE BOEMERANGEN
MOEILIJK RECHTPRATEN KAN
Van 12 tot 21 september was er 1n
de Koepoort een tentoonstelling
van aquarellen, pentekeningen en
een paar keramleken van Gustaaf
Vander Biest. De jonge kunstenaar
is afkomstig van Appelterre en woont
nu 1n Outer.
Het 1s niet de eerste keer dat we
werken van hem zien. In april 1975
stelde h'j reeds tentoon 1n de koe
poort. Toen waren de keramleken 1n
even groot aantal als de tekeningen.
Men kan wel van een zekere evolutie
spreken. In 1975 hadden de werken
een meer uitgesproken Inhoud, een zich
afzetten tegen de groep, terwijl ze
nu een IdylHscher sfeer uitademen.
Tussen die twee tentoonstellingen
was er nog één 1n 1979, waar h1j zeer
fijn uitgewerkte pentekeningen toonde
van gebouwen en landschappen uit de
Denderstreek
Op deze tentoonstelling zien we akwa-
rellen in zeer lichte tinten met een
meisje 1n de natuur of voor de spie
gel of rondfladderend. Andere heel
mooie waterverven tonen landelijke
huisjes met tuin en inrijpoorten
van boerderijen. De pentekeningen
tonen figuren in een tedere en Innige
sfeer, uitgevoerd 1n minutieuze stip
peltechniek. Deze techniek, die ge
tuigt van een geduldige werkwijze,
trekt de kijker dichterbij maar ver
doezelt enigszins de opbouw van de te
kening die o.i. zwakker uitvalt dan
de landschapjes. We zijn benieuwd,
naar de verdere evolutie.
Allicht konden heel wat kijkers op tv
de aks ie 'Boemerang' "tenvoordele van
sociaal, mentaal en fiezies gehandikap-
ten" volgen. Misschien kocht je zelf
ook een sticker 'Beter Leven GEVEN'.
Dit is dan een voI doende aan Ieiding om
deze tekst in een alternatieve Ninoof-
se stadskrant te lezen.Een beschrijving
van deze aksie is niet meer nodig.Ze is
reeds voorbij en andere promosiekanaI en
ten (TV., radio,maakten voboende
reklame.Wel worden h 'erna een paar
bedenkingen aan deze aktie geknoopt
Daarna kan de lezer kennis maken met
een andere vizie over 'integrasie van
gehand i kapt en' t.
Bij deze aksie kan je wel enkele vraag
tekens hebben.
Eerst wat over de aard van de aksie ze IF.
Zowel voor de medewerkers eraan als
voor allen die een vignetje kochten
blijft het open in hoeverre men iets
weet over de konkrete Ieefsituasie van
gehandikapten.Het komt er bij het kopen
of verkopen van vignetjes namelijk niet
op aan of men inzicht heeft in deze apa
rte IeefwereldNochtans is dit bewustz
ijn een voorwaarde om zelf daadwerkelijk
wat bij te dragen aan de integrasie van
gehandikapten. Kan een dergelijke aksie
als Boemerang dan deze i nt egrasi e bevor
deren De aksie roept integendeeI op
tot liefdadigheid en medelijden, twee
dingen die integrasie niet stimuleren,
ja zelfs in de weg staan.
De opbrengst van de aksie wordt geschon
ken aan (instellingen voor) gehandikap-
ten. Deze anders-val ieden' KRIJGEN dit
geld dus van de organisasie boemerang
OOk dit stimuleert de integrasie niet
De gehandikapte wordt hier nog verder
in de verdomhoek van de afhankelijkheid
gezet. Hij kan er enkel "Beter Leven"
krijgen, ge-"Geven" door meestal goed
menende mensen. En dat is wat anders
dan RECHT op hebben. Dus ook opdit punt
bevestigt deze aksie de gehandikapte in
zijn positie.
Tot hier dan een paar bedenkingen rond
deze even bedenkelijke vijfjaarlijks
over Vlaanderen spoelende liefdadig-
heidsgolf. Wie binnen vijf jaar Beter
Leven wil Geven"ge Iieve dan meer dan
tweemaal na te denken.
En hierbij alvast nog wat denkstof,
waarvoor dan vijf jaar tijd is om die
te verwerken: een vizie over gehandikap-
tenintegrasie,af komstig van Ernst KIee
(1). Vooraf bekijkt Klee de pozisie van
een gehandikapte in deze maatschappij
hij valt erbuiten, en dit op algemeen
maatschappeIijk en op ekanomies vlak.
De omgeving denkt nauwe I ijks aan hem.
Dit valt bijvoorbeeld op bij tal van
nieuwbouw ook-nog-steeds-van openbare
gebouwen), bij de verkeersinfrast rukt uur
en-vooral-bij het openbaar vervoer.
Wel dient opgemerkt dat al een paar ini
siatieven werden genomen, die dan ook
alle lof kunnen verdienen... Dit (totaaf
negeren van de gehandikaptenbeIangen
zou wel eens gevolg kunnen zijn van een
vijandige instel ling tegenover hen die
niet of onvoldoende produktief zijn
binnen dit kapital ist i es siesteemBin
nen deze maatschappij leven heel wat
waarden en normen die belange niet op
gaan voor gehand ikapten. Een gehandikap
te past hier niet binnen en wordt omge~-
ven door een gevoel van medelijden dat
geen rechten qgeeft doch1 eerder onrecht
verdoezeIt...
Op ekonomies vlak gaat E. Klee ervan
uit dat er een verband bestaat tussen
enerzijds - de mate waarin iemand val
ied' is en dus produktief kan zijn en
kan deeI nemen aan het ekonomies leven.
Dit is dan ook rechtstreeks verbonden
met de mate van leef - en woonkomfort
van iemand.
- en anderzijds de maatschap-
pel ijke waardering en de deelname aan
het maatschappelijk en kultureel leven.
Uitgaande van dit inzicht kan je stelten
dat wie niet produktief is (of kan zijn)
evenmin zal kunnen deel nemen aan het
soc iaaI-kultureeI leven. Dus ook hier
valt een gehandikapte er meestal buiten.
Ekonom i st en zien een handikap als een
geleden schade aan de mogelijkheid om
produktieve)arbeid te verrichten
dit is nu een voorbeeld van een voor e,
elkeen gangbare norm,die niet voor een
gehandikapte opgaat of althans slechts
ten dele). Deze schade dient dan door
de gemeenschap vergoed' aan de persoon
in kwestie. Dit gebeurt dan via finan
ciële vergoedingen voor gehandikapt en
Deze redenering zit wel fout: die ver
goedingen dienen dus als schadeloosstel
ling voor geleden schade, maar
hi er bij gaat men niet uit van de be
hoeften van gehandikapt en,die minstens
enen hoog liggen als deze van de 'val-
ieden' (ofte zij die zich zelf zo noem
en). De vraag is nu waar je van ver
trekt: van essensiele rechten voor iede
reen of van vergoeding van schade,waar
enkel een ekonomies prinsiepe geldt.
Naast het algemeen maatschappelijk en
ekonomies vlak gaat het gehand i kapt-
zijn ook samen met een dek Iasser i ng van
zichzelf; en dit is misschien nag de
ernstigste handikap. E. Klee vertrekt
bij deze gedachtengang vanuit de idee
dat iemands ze Ifbeoorde Iing bepaald
wordt door het eigen IK-ideaal'. Dit
ideaal Igepaalt iemand niet voor zichzelf
doch het wordt opgebouwd vanuit verwach
tingen die de omgeving iemand stelt.
Door zijn opvoeding en ook door de onder
waardering vanwege de omgev i ngkrijgt
een gehand ikapte een minderwaardigheids
gevoel. Net als niet- gehandikapten geb
ruikt hij streefnormen( of idealen voor
zichzelf), die afkomstig zijn van of
opgedrongen zijn door een soms vijand
ige omgeving.
Deze idealen zijn - juist doordat ze van
een totaal vreemde leefwereld komen -
meestal niet aangepast aan de situasie
van een gehandikapte en dus ook niet
haalbaar voor hem. Daardoor begint een
gehand i kapt e zichzelf te haten en onder
drukthij zijn zelfbewustzijn. Hij wordt
afhankelijk en berust in deze situasie.
Al bij al deklasseert de gehandikapte
zichzelf als het ware en dit bel emmert
zijn integrasie misschien nog meer dan
zijn fieziese, mentale of sociale hand
ikap zelf.
Uiteindelijk houdt E.klee een pleidooi
voor 'de groei naar een nieuw zelfbe
wust zijn'dit wil zeggen dat als de
gehandikapte willen geïntegreerd ra
ken, dit grotendeeIs van henzelf zal
moeten komen. Het is met andere woor
den nodig dat zij in de eerste plaats af
stand nemen van het heb opgedrongen IK
ideaal en daar een autentiek ideaal in
de plaats voor zettenwaarin zij het
aanvaarde anders - zijn aerwerkt heb
ben. Daarna moet tje gehand ikapte
pogen uit zijn getto te komen: zijn
akt i v i t e it eti? die voorbpi g binnen de
wereld der gehandikapten beperkt bleven
opent rekken naar de wereld der niet-
gehand ikapt enZich vooraf sterkend
tegen teleurst llinqen, moeten zij
samen met gelijkgezinden hun eisen
(zelf opstellen ep daarmee naar die
omgeving gaan en deze uitdagen. Om er
een reaksie van uit te lokken. Het
komt er dus voorname I ijk op aan dat geh
andikapten in de eerste plaats zichzelf
moeten integreren in de wereld van de
niet-gehandikapten, waarbij deze laatsten
zich daar enkel open kunnen voor stellen
en dit daardoor mogelijk kunnen maken en
zelfs aktiveren.
Integrasie is dus een aktiviteit die
langs beide kanten moet gebeuren. Niet-
gehandikapten moeten dus niet lijd
zaam toekijken,maar hebben bij zichzelé
nog werk genoeg om een gehand i kapt e in
zirjn anders-zijn te leren aanvaarden.
Er is- zoals reeds gezegd - vi jf jaar
tijd om dit alles door te denken en om
zich te hoeden voor de boemerang die
badend in een zee van liefdadigheid en
medelijden misschien in 85 weer over
VIaanderen zal dreigen.
Nu enkel nog kleine ps met een grote be
tekenis. hlie zou goest ing hebbep en vol
doende energie- om met betrekking tot
dit gegeven een - liefst permanente
werking op te zetten
Er zijn in dit Groot - Ninove mogelijk-
heden te over. Bij interesse schrijven
bureel blad. Jit jen.
Ernst Klee schreef deze ideeën uit
in een boekje GehandikaptNaar een
nieuw zelfbewustzijn. uitgegeven bij
Ca!Ienbach.
