I
Den dop
rijmen en dichten
OF HOE 40 ARBEIDSTERS ON
DANKS DE KRISIS TOCH NOG
KUNNEN OPSTAAN TEGEN WILLE
KEUR EN ONRECHTVAARDIGHEID.
STAKING EN BEZETTING
HISTORIEK VAN EEN STAATS-
ABVV - ACV
FABELTA
STORY
Op maandag 5 juli 11. legden 40
jonge arbeidsters uit de afdeling
"CONAGE" in het staatsbedrijf
Fabelta-Ninove spontaan het werk
neer, niet uit luiheid, zoals
wel eens wordt gesuggereerd, maar
om een eind te maken aan een on
menselijk rendementsysteem.
In de Conage-afdeling wordt het
rayonnegaren op spoelen gewikkeld.
De arbeidsbezettingbestaat bijna
uitsluitend uit vrouwen die er
voor moeten zorgen dat er een
zo groot mogelijk aantal spoelen
per dag worden volgedraaid.
De direktie vond het rendement
in deze afdeling veel te laag
per arbeidster en eiste een
hogere produktiviteitAlle
middelen, de minst fraaie eerst,
waren goed om zelfs vakbonds
afgevaardigden erin te doen
geloven dat een nieuwe overeen
komst moest worden bereikt
inzake rendementsverhoging.
Van nu af zou het betaalde
loon rechtstreeks afhangen van
het aantal afgeleverde spoelen
per dag. Uiteraard leidde dit
vlug tot grote toonverschillen
onder de meisjes, want wat ge
beurde
Op de spoelen komen veel ver
schillende soorten draad toe,
met sterk uiteenlopende kwali
teit, afhankelijk van kleur en
dikte. Sommige meisjes die
"toevallig?" alleen slechte
draad toekregen, moesten zeer
dikwijls het garen opnieuw knopen,
zodat ze op het eind van de dag
maar een bijzonder klein aantal
spoelen volkregen. Enkele ver
dienden zelfs geen 100 fr./uur
meer (onder het gewaarborgd mini
mum uurloon)ondanks intens
werken en zware mentale spanning.
De willekeur van de overste (ploeg
baas) om bepaalde meisjes te tref
fen in hun loon, alleen door het
toesturen van bv. slecht garen of
een slechte machine, werd hen
stilaan teveel. Het feit dat be
paalde ploegbazen van de meisjes
wel eens wat meer verwachtten dan
alleen maar garen wikkelen, was
voor velen psychisch onhoudbaar.
Tijdens hun eerste stakingsaktie
in juli eisten deze jonge vrouwen
dat iedereeen zou worden betaald
naar een rendement van 95 wat
neerkomt op min. 205 fr./uur.
De direktie verklaart op 4 aug.
in een overeenkomst dat er geen
sankties tegen de staaksters
zullen worden getroffen, aan
vaarding van de 95 loonbepa-
ling, gekoppeld aan een pro-
beertijd van drie maanden.
Na 3 weken werken krijgen 4 van
de voordien stakende meisjes hun
opzeg, volledig tegen de overeen
komst in. Daarom bezetten de
staaksters op maandagmorgen 6
september hun afdeling.
De direktie gebruikt onmiddel
lijk de grove middelen. Rijkswacht
en politie worden door de direk
tie opgeroepen om de staaksters
uit hun afdeling te verdrijven
(Wie van het stadsbestuur gaf aan
de stedelijke politie de opdracht
om mee te werken aan deze aktie
Het feit dat rijkswacht en poli
tie een bedrijfsbezetting onge
daan maken, gebeurt uiterst zel
den en moet zeker in vraag worden
gesteld, ook al verliep de aktie
in N'inove erg rustig. Gaan rijks-
wacht en politie nu altijd de
patroons blijven beschermen tegen
de arbeiders
Als laatste, na de meisjes die
5 per 5 aan de poort werden ge
zet, moest ook delegee Etienne
Turtelboom van de onderhouds
dienst, die zich het lot van de
coneuses had aangetrokken het
bedrijf verlaten.Ook hij hekelde
de onrechtvaardige toestand al
lang. Nog een staaltje van het
cynisme van de direktie een
week voordien werd deze delegee
nog gevierd voor 35 jaar trouwe
dienst in het bedrijf
Onbekenden hadden er hun plezier
in gevonden in de persoonlijke
kasten van de staaksters te
rommelen. Kleren werden met
uitwerpselen besmeurd, de geza
menlijke Lotto-pot met 1350 fr.
was eveneens spoorloos.
Alle 26 waaronder 3 syndikale
beschermden kregen enkele dagen
later hun ontslag wegens zwaar
wichtige redenen. Vrijdag 17
september kwam deze zaak van de
3 beschermden voor op de Arbeids
rechtbank, waar ten nadele van
Fabelta werd beslist. Hoogst
waarschijnlijk zal de direktie
op haar beslissing moeten terug
komen. Of daarmee de talrijke
problemen in het bedrijf zijn
opgelost is een nieuw vraagteken.
In 1972 dreigt de Nederlandse
Multinational AKZO met sluitingen
en afdankingen in haar Belgische
dochterondernemingen Fabelta-
Ninove,-Tubize, -Zwijnaarde.
Zoals dat wel eens meer durft te
gebeuren worden bedrijven na
dat ze door de bazen kwasi
totaal zijn leeggezogen tegen
een mooie prijs aan de overheid
verpand
1976.Willy Claes, toenmalige
minister van Ekonomische Zaken
kocht Fabelta op, 95 van het
kapitaal kwam van de Belg.
Staat 5 van de G.I.M. (ge-
westelinvesteringsmaatschap
pij). Er ontstonden 3 onafhan
kelijke NV's onder volledig
staatsbeheer. Fabelta Tubize
sloot spoedig zijn deuren,
Fabelta Zwijnaarde doet het ook
niet schitterend, alleen Fabel
ta Ninove blijkt nog enigszins
rendabel te zijn.
Een grijzende direktie, die
mee overgekocht werd, kan of wil
het bedrijf geen nieuw élan geven.
Het gebrek aan toezicht op de
ondergeschikten en arbeidsomstan
digheden zijn daar rechtstreeks
de gevolgen van.
De beheersmandaten zijn in Fab-
Ninove als volgt verdeeld
Van Acker Irene CVP, Timmermans
Jacques SP, De Leenheer Georges
CVP, Diepvens J. CVP, Bascour SP,
Van Oudenhove PW, Vermaesen SP
afgevaardigd beheerder, topfunk-
tionaris bij Ministerie Ekono
mische Zaken.
Ingewijden geven te kennen dat
gedurende de laatste jaren in
dit staatsbedrijf door gebrek
aan goed beheer een jaarlijks
verlies van 50 miljoen be
staat (minder inkomsten)
Dit is vooral te wijten aan
gebrek aan A-keuze (1ste klasse
garen) overaanbod aan viscose
waaruit de draad gespoten wordt,
dat dan hopelijk terechtkomt in
het eigen waterzuiveringstation,
als het werkt tenminste.
We mogen hier misschien ook al
enkele vragen stellen rond het
CS2-gas, dat in grote hoeveelhe
den in en rond het bedrijf hangt.
Sociaal gezien moeten de verhou
dingen binnen het bedrijf ook al
tijd moeilijk hebben gelegen.
Dat het er tussen het ABVV en het
ACV niet goed botert is een pu
bliek geheim. Misschien voelden
de socialisten die uiteindelijk
van deze nationalisatie een
feit hadden gemaakt, zich meer
verantwoordelijk voor het lukken
van dit bedrijf dan CVP of PVV.
Daarom waarschijnlijk dat het
ABVV inschikkelijker was toen
maatregelen tot verhoging van de
produktiviteit moesten worden ge
nomen tegen de arbeidsters.
Deels om te bewijzen dat ook het
openbaar initiatief rendabel kon
zijn wat begrijpelijk is, ander
zijds volledig hun ideologie
verlatend bij het voortdurend
optreden als rechterarm van de
patroon.
Het zal dus wel niet toevallig
zijn dat de 40 staaksters met
open armen bij het ACV werden ont
vangen, waarvan sommige inder
daad overstapten van ABVV naar
ACV.
Lovenswaardig is dat 40 jonge
vrouwen in Ninove, ondanks be
dreiging van afdanking, verdacht
making en willekeur toch de moed
vonden onrecht aan te klagen.
Jos Van De Velde
Hubert Neuckermans
Refrein
On de voart stot lokoal
En doar zieje z' allemoal
Eiken dag van de week
Aul de doppers uit de streek
Ge werkt op fabriek en da
fabriek goat vast
Tein vliegde ga op stroat, dat
weet toch elke gast
Ze stier'n a noar den dop en ge
stotj ga doar te stoan
En wildje ga goan weirken, wa
trekken zeeln dat oan
Moar die raaike stinkoards
emmen miër verstand
Die gonj mè eelen geldj rap
noar Zwisjerland
Ge komt ga van t skoel en
g'etj ga nen diplom
Ge zikt achter weirk, ze
zeggen "Kiër ne kiër wedrom
Wa emmen ver 't moment niksken
ver au
Gotj ga dor mor meestoan in
die lange rau
Moar werde ga da moejtein
geevek a ne road
Gotj ga mee beteugen in d'iën
of d'ander stroat.
Danny Van Hoorebeke
