tewerkstelling
Problemen met zelfbestuur
HmrA
WANDELEND ZOEKEN IN NINOVE
Het zelfbestuur van een onderneming
verloopt niet zonder problemen.
Zoals enkele maanden geleden beloofd,
hier eindelijk het vervolg op onze
reeks over zelfbeheer, koöperaties
en alternatieve bedrijven.
Voor wie het ondanks de krisis toch
nog zou interesseren zelfs de
ze'lfbeheerde bedrijven kennen hun
problemen, want de weg is lang en
moei lijk.
Waar we totnogtoe merendeel aandacht
schonken aan de positieve gevolgen
van een alternatieve samenwerkings
vorm tussen werknemers zonder baas,
belichten we nu meer de problematiek
inherent aan het koöperatief zelfbe
heer
Een koöperatie is, zoals andere
handelsvormen, een ekonomische en
een menselijke struktuur. Als bedrijf
leidt de koöperatie een ekonomisch
leven; onderworpen aan eisen als renda
biliteit en leefbaarheid. Als werkge
meenschap stelt de koöperatie een
demokratische werking voorop, waarin
samenwerking en ontplooi ing een belang
rijke plaats innemen.
De werknemers proberen er hun doelstel
lingen of motieven te realiseren in
het kader van het gemeenschappelijk
proj ekt
Dat deze twee elkaar niet steeds over
lappen is duidelijk. Het is een perma
nent spanningsveld. In een klassiek
bedrijf - gestruktureerd aan de hand
van hiërarchische verhoudingen - is
daarover weinig of geen diskussie
mogelijk de patroon heeft zijn pro-
jekt en de werknemers hebben geen
andere keuze dan daarop in tekenen,
tenzij ze dit weigeren en aldus geen
medewerking verlenen aan de bedrijfs
activiteiten
In een koöperatie is er wel overleg
mogelijk. De doelstellingen van het
bedrijf en de wijze waarop deze
verwezenlijkt worden, zijn voorwerp
van diskussie. Het beheer en de kon-
trole rusten bij de participanten.
Gezamenlijk beslissingen nemen is een
proces dat onderhevig is aan machts
factoren
Een aantal elementen werken in op
het bedrijfsniveau van het zelfbe-
heerde bedrijf.
1. De juridische struktuur.
De statutairebepalingen bakenen
formeel de grenzen inzage beslissings
bevoegdheid af. Een belangrijk punt
hierbij is het gewicht dat men toekent
aan de kapitaalsinbreng. Daar waar
in een PVBA of een NV het aantal aande
len dat men inbrengt bepalend is voor
het stemrecht in de Algemenen Vergade
ring, geldt in de Samenwerkende
Vennootschap de demokratische regel
"één man, één stem" of gelijk stem
recht, ongeacht het aantal aandelen
dat men bezit.
Met andere woorden, een koöperatief
biedt ruimere kans - echter geen garan
tie - voor een demokratische werkfor
mule.
2. Doorstroming van informatie.
Wie het meest afweet van het reilen
en zeilen van een bedrijfbezit
doorgaans een centrale positie.
Interne machtsverhouding komt veelal
neer op het bezitt^en van informatie.
Een goede barometer voor het demokra-
tisch functioneren is de mate waarin
de informatie doorgespeeld wordt naar
de betrokken medewerkers De noodzake
lijke kennis - zowel vaktechnische als
administratieve, kommerciele en
sociale - om een bedrijf te kunnen
runnen, dient vlot te circuleren op
een open en toegankelijke manier.
Opdat deze kennis terdege aangewend
zou kunnen worden, is bijkomende en
onderlinge vorming een noodzake1ijke
steun. Vooral op dit punt kan men
grote vraagtekens plaatsen bij deze
jonge en financieel kwetsbare bedrij
ven, gezien men meestal niet beschikt
over tijd en geld om, eens gestart met
het bedrijf, bv koöperanten een
bijkomende vorming te laten genieten
(studie) of om bv. aan research te
gaan doen, wat op langere termijn weer
nodig zal zijn. Een taak die duidelijk
door een hogere bestuursvorm zal moe
ten worden waargemaakt.
3 Interne werkorganisatie
Een demokratisch bedrijf maakt haar
beslissingen in de Algemene Vergade
ring, waar clle betrokkenen verzameld
zijn. Voor de realisatie van het
beleid is een uitvoerige struktuur
opgezet. Meestal zijn dit de weke
lijkse werk vergaderingen waarin de
dagelijkse gang van zoken wordt
doorgepraat en de maandelijkse beleids-
vergcderingen waarin een planning op
langere termijn wordt uitgestippeld.
Samenwerken als gelijken belet niet
dat er een interne taak verdeling op
punt gesteld wordt, die toelact een
bedrijf efficiënt te laten werken.
Het principe van "iedereen moet alles
even goed kunnen" is mooi, maar weinig
realist isch
Een minimum aan specialisatie, geba
seerd op eik zijn kopaciteiten en
affiniteit, is noodzakelijk gezien
ekonomische vereisten als kwaliteit,
efficiëntie, tijdsdruk, enz. Een vorm
van taakrotatie en wederzijds bijscho
len zijn goede remedies tegen uit
elkaar groeiende specialisaties.
4 Relaties naar de buitenwereld.
Deze zijn uiteraard veelzijdig. We
lichten er enkele uit. Welk gewicht
krijgt de stem van het kliënteel
in het beleid van het bedrijf Wordt
de konsument ai of niet meebetrokken
op de aard van de oroduktie, inzicht
in het prcduktieprocesDikwijls
varieert het vraagpatroon van de
konsument; voor de schrap bij kas
zittende alternatieve bedrijven is
4
1
r
de mogelijkheid om aan mark tonderzoek
te doen onbestaande; de bewuste
konsument moet in elk geval me^bepalen
tot welke graad van behoeftenbevredi-
ging hij wil gaan en welk*- prijs hij
daarvoor wil betalen.
lotnog toe is de produktie in dergelijk
gest ruk t ureerde bedrijven nog zeer
rnir. iem en gericht op h o* rb i ed i qen
van bv ekologische aspek t moor
zal men dit wel kunnen hlijven in
de hand houder, eens nen een aan* ril
aktiviteiten opzet, waarbij ook andere
zaken zullen worden gefabriceerd
Hoe verhoudt zich het bedrijf tot
soortgelijke bedrijven, die het zelfde
produceren. Is er een soort van over-
leg-ekonomie met functionele afspraken
of treedt men in het strijdperk der
konkurrentie Welke verbintenissen
worden aangegaan met ruimere struktu-
ren, federcties en netwerken
Een zeer belangrijke vraag is hoe het
in die bedrijven staat met eisen
en sociale verwarvenheden van de arbei
dersbeweging De werknemers kunnen
geen bescherming zoeken bij syndikale
afgevaardigdenZe hebben geen chefs
of meestergasten die botsingen en
ruzies tussen kollega's kunnen afwen
telen. Iedereen moet dus leren botsen
en bestendig onderbande1enTypisch in
dergelijke bedrijven is dat er zeer
veel overuren worden gedaan en het
loon meestal aan de lage kant is.
Men spreekt in dit geval van "zelfuit-
bu i t i ng
Hoe op al deze vragen een antwoord
zal moeten worden gezocht zal variëren
var. bedrijf tot bedrijf, de werking
in de toekomst zal ons veel wijzer
maken op dit gebied. Het zal in elk
geval gebeuren met veel vallen en
opstaan
5 Intermenselijke struktuur
Een initiatief staat of valt met de
personen die het willen waarmaken.
Een zelfbeheerd bedrijf mijdt bij
hoog er bij laag verdrukkende struk-
turen, die in het verleden meermaals
de doodsteek betekenden voor zelf-
beheerexperimentenHet komt er op aan
voldoende alert te zijn op deze
verdoken, ongewilde machtsverhoudingen
en deze permanent bespreekbaar te
houden. Wie betrokken was bij de
start van het initiatief, heeft door
betrokkenheid envertrouwdheid stevige
voet aan de grond en wordt dikwijls
van buitenuit als baas ervaren. Nieuw
'komers maken eerst een proces van
aanpassing en thu i saeralcen in de zaak
mee. Bijna automatisch wordt meer
gehoor gegeven aan wat door de bestaan
de equipe wordt ingebracht.
Een sluipend gevaar dat kontinu in de
aandacht, moet gehouden worden
Niet iedereen is bereid om een even
1 zwaar engagement aan te gaan t.a.v.
het. initiatief. Belangrijk is om
van in het begin duidelijkheid te
scheppen omtrent de verschillende
motivaties wacrmee elkeen in de boot
stapt en om deze verschillende enga
gementen op een gezonde manier op
elkaar af te stemmen. Want vroeg
of laat komen hieromtrent toch span
ningen om de hoek kijken.
hubert
zoels ook reeds vroeger gevraagd, wie
alle vakantiegenoegens ten spijt,
op deze artikelen zijn kommentaar
en kritiek kwijtwil
één adres
redaktie 't Klokzjïel
G'bergesestraat 27
9400 Ninove
De Vlaamse Rallyrijders Bond (aan
leunend bij de V.A.B.), heeft in
de provincie OOST-VLAANDEREN, de
Stad NINOVE uitgekozen voor zijn
programma 1983 onder het motto
"Vijf-Steden-Zoektocht"
Deze zoektocht kwam tot stand in
samenwerking met het College van
Burgemeester en Schepenen en in
het bijzonder dankzij de actieve
steun van Schepen van Cultuur
Freddy VAN EECKHOUT.
Hierdoor kan NINOVE, tijdens de
vakantiemaanden juli en augustus
op 'n originele wijze bezocht
worden. In een nauwkeurig beschre
ven wandeltocht van 3 a 4 km zal
uw aandacht worden gevestig op
dingen die u anders zondermeer
voorbij loopt
Immers, de wandelzoektocht is ge
koppeld aan 'n 20-tal vraagjes,
waarvan het beantwoorden u zal
verplichten naar bepaalde gebou
wen te kijken en te speuren naar
het juiste antwoord. Laat u daar
door vooral niet afschrikken
alle antwoorden zijn langs de
wandelweg te vinden.
Hetgeen betekent geen boeken,
geen lastigvallen van bewoners
of voorbijgangers. En bovendien:
geen strikvragen
Wat wellicht nog belangrijker is
de wandelzoektocht kan gedaan
worden met gans het gezin of met
vrienden en kennissen. Men kan er
dus een ontspannende namiddag van
maken. Daartoe zal men volop de
tijd krijgen, want er wordt niet
verlangd dat u uw antwoorden nog
dezelfde dag zou afleveren. U krijgt
er integendeel twee volle weken
de tijd toe, zodat alles rustig
thuis kan worden ingevuld en ver
volgens met de post kan worden
verzonden.
Natuurlijk zijn aan de zoektocht
ook prijzen verbonden. Die worden
op 'n zondag in oktober uitgereikt,
nadat alle prijswinnaars zijn ver
wittigd. Noteer alvast in uw
vakantieagenda
OP EEN DAG NAAR KEUZE, TUSSEN I EN
31 AUGUSTUS, GAAN WE MET Z'N ALLEN
'N LEUKE UITSTAP MAKEN NAAR EN IN
NINOVE. VOOR INFORMATIE EN INSCHRIJ
VING KUNT U TERECHT OP VOLGEND
ADRES SPORTHAL, PARKLAAN TE
NINOVE, IEDERE DAG VAN 8u00 TOT
23uOO (tijdens het weekend van
9u00 tot 20u00) tel. 054/329397.
Per inschrijving betaalt u 175fr.,
wie lid is van VTB-VAB of van
VRB, betaalt 150 frank.
Niet vergeten ook mevrouw, ook
de kinderen kunnen afzonderlijk
mededingen. Het volstaat dat ook
zij 'n inschrijving nemen.
mochten uw vakantieambitiesop
zoektochtgebiedverder reiken dan
NINOVE kan u aan een gelijkaardige
wandelzoektocht deelnemen in nog
4 andere Vlaamse steden Veurne,
Vilvoorde, Mechelen, St.-Truiden.
Meer inlichtingen daarover bij het
secretariaat van V.R.B., Termeulen
125, te 1640 ST. GENESIUS-R0DE
(tel.02/358.26.18)
De Vlaamse Rallyrijdersbond en het
Ninoofs gemeentebestuur hopen dat
vele wandelliefhebbers deze kans
zullen te baat nemen om onze stad
beter te leren kennen.
