werkten mee
F1US GEEL
SCÜIETFCT
pers-
niede -
deling
't klokhuis is open
VOORLOPERS EN PIONIERSJAREN VAN
DE 78-TOERENPLAAT
ditoriaa
Vrijdag 8 juni om 20 uur wordt
in 't Klokhuis een "78-toeren-
fuif" gehouden, ondertitel
KRAKERS VAN CARUSO TOT ELVIS.
Het is meteen de opening van
een tentoonstelling met aller
lei oude prenten en affiches
omtrent grammofoon en grammo
foonplaten. De persoon die het
materiaal voor deze beide akti-
viteiten verzamelde is Erik.
De Schrijver, U allen welbekend
als auteur van het kijkboek
"Ninovieters Kaffeegieters".
Hij zal D.J. spelen op deze
unieke fuif (met gratis inkom)
die, als de fuivers zich ook
nog willen in aangepaste kledij
uit deze periode vertonen, ie
dereen in een retro-sfeertje
zullen dompelen.
We vragen Erik of hij als spe
cialist terzake de lezers en
luisteraars enige historische
achtergrond wou leveren. Hier
komt hij
Men zal wel ten eeuwigen dage blijven
redetwisten over wie eigenlijk de
fonograaf heeft uitgevonden de
Franse dichter Charles Cros of de
Amerikaan Thomas Al va Edison, voor
wie uitvinden een beroep geworden
was. We kunnen het zo stellen
Cros komt de eer toe in april 1877
als eerste een procédé te hebben be
schreven om klank op te nemen en
weer te geven, terwijl Edison -samen
met medewerkers als John Kruesi -er
als eerste in slaagde eind 1977 de
menselijke stem vast te leggen en te
reproduceren.
Het toestel waarmee hij dit deed
werkte als volgt op tinfolie,ge
wikkeld rond een met de hand bewogen
cilinder, 'werden de trillingen van
de menselijke stem via een trechter
tje met naalddiafragma ingeschreven.
Plaatste men nu de naald opnieuw in
de groef die ze in de tinfolie had
gedrukt en deed men de cilinder op
nieuw draaien, dan kon min of meer
duidelijk het gesprokene door het
trechtertje gehoord worden. Opge
slorpt als hij was door zijn zoeken
naar de elektrische lamp,zou Edison
zijn wellicht grootste uitvinding
nochtans vlug een hele tijd uit het
oog verliezen. De verdere ontwikkeling
van de fonograaf gebeurde dan ook
niet door hem, maar door twee ande
re uitvinders Chichester A.Bell
en Charles Summer Tainter. Hun grote
verdienste is het geweest de uiterst
onpraktische tinfolie te vervangen
door een kartonnen rolbedekt met
een laagje was (1885).
Het procédé van Edison, Bell en
Tainter zou men het. "hill and
dale" (letterl."heuvel en dal")
-procédé noemen, omdat de weergave
verkregen wordt doordat de naald
in de groef van de cilinder op en
neer gaat.
Een ander procédé, dat van de platte
ronde plaat in verhard rubber -
later schellak- werd in 1887 ont
wikkeld door de Duitse immigrant
Emile Berliner.
Hier geschiedt de klankreproduc
tie doordat de naald zich zigzags-
gewijs in de groef voortbeweegt.
Het toestel waarop deze platen
konden gespeeld worden zou men
"grammofoon" dopen, dit om het dui
delijk te onderscheiden van de
fonograaf met cilinder. Sterk onder
de indruk van dit' alles verbeterde
Edison anno 1888 zijn eigen fono
graaf en maakt er een verkoopbaar
toestel van. In dit jaar werden
in de Edison-laboratoria ook de
eerste opnamen van beroemdheden
gemaakt, op wassen rollen ditmaal,
want ook Edison was inmiddels op
dit procédé overgestapt.
Opnemen - zowel van cilinders als
van grammogoonplaten - gebeurde
in die dagen akoestisch. Dit be
tekent dat de opname in principe
rechtstreeks via de hoorn geschied
de. Het zou tot 1924 duren vooral-
leer de elektrische opname haar
intrede zou doen.
Na 1890 begint dan de werkelijke
opgang van de fonograaf en de gram
mofoon als dicteerapparaten in
kantoren, als speelgoed, als muziek-
reproducerende toestellen met geld-
inworp.
Ook Europa laat zich niet onbetuigd.
In Frankrijk beginnen anno 1890 de
gebroeders Pathë met de productie
van fonografen en cilinders, terwijl
Henri Lioret er een jaar vroeger in
geslaagd was cilindertjes in cellu
loid te vervaardigen die zouden ge
bruikt worden in sprekende Jumeau-
poppen en in zijn Lioretgraph nr.2.
En in Hannover (Duitsland)wordt in
1898 door de Gramophone Company
een grammofoonplatenfabriek opge
richt. Het embleem op de ëënkantige
Berliner-platen die er geproduceerd
worden is een schrijvende engel.De
traditionele hond met grammofoon
naar het gekende schilderij van
Francis Barraud zou slechts enkele
jaren later zijn intrede doen...
Het zal de aandachtige lezer wel
niet ontgaan zijn dat er een enorm
concurrentie-element verscholen zat
in het naast elkaar bestaan van fono
graaf/cilinder enerzijds en grammo
foon/grammofoonplaat anderzijds. Het
resultaat van de wedloop die er
het gevolg van was, is inmiddels
wel gekend. Reeds vanaf 1902 ging
het bergaf met de fonograaf. Toch
heeft Edison verschillende pogingen
aangewend om het tij te doen keren
in het voordeel van fonograaf en
cilinder. In 1908 voerde hij de
duur van zijn cilinders op van 2
naar 4 minuten (de z.g. "Amberol")
en in 1912 bracht hij de eerste
plastic cilinders (de "Blue
Amberol") op de markt.
Toch zou hij uiteindelijk bijdraaien,
maar toen hij in 1913 zelf begon met
de productie van platte grammofoon
platen volgens het "hill and dale"
systeem, was het voor hem reeds te
laat. Edison zou het publiek nooit
meer voor zich kunnen winnen. In
1929 zou hij er uiteindelijk toe
genoopt worden met de fabricage
van alle klankreproducerend mate
rieel te stoppen. En de grammofoon
producenten Die maakten zich na
1900 langzaam maar zeker meester
van de hele markt. Dat Caruso na
1904 nog uitsluitend zong voor
Victor, de firma die in 1906 ook
de eerste grammofoon met ingebouwde
hoorn zou uitbrengen, dat Odeon in
1904 de eerste tweekantige grammo
foonplaten-tweemaal zoveel luister-
genotl-lanceerde, dat ditzelfde merk
in 1909 de eerste orkestrale muziek
op de markt bracht..zijn ongetwij
feld factoren die het grammofoonwe'zen
gemaakt hebben tot wat het geworden
is. De 78-toerenolaat-sinds het
midden van de jaren 20 elektrisch
opgenomen - heeft bestaan tot in de
jaren 50 en heeft de harten van
miljoenen beroerd met zang en muziek
van gloriën als Al Jolson, Glenn
Miller, Bing Crosby, the Andrews
Sisters, Ti no Rossi, Maurice Che
valier, Bob Scholte en zovele ande
ren. Zelfs Elvis Presley, Paul
Anka, Bill Haley, The Platters...
hadden nog hun eerste successen op
platen met het legendarische toe
rental
Erik De Schrijver
Maandag, woensdag en donder
dag van 15 tot 17 uur.
Dinsdag van 10 tot 12 en van
17 tot 19 uur.
Vrijdagavondkafee vanaf 20 u.
't Klokhuis is gelegen
Geraardsbergsestraat 27
9400 Ninove.
Tel 054/32 17 49
ABONNEMENT 'T KLOKZJIEL
Jan.-Dec. 400 frank
Apr.-Dec. 300 frank
Jul.-Dec. 200 frank
Okt.-Dec. 100 frank
Te storten op rekeningnummer
A.E.L.K. 001-0971808-41.
Los nummer 40 frank.
Verkrijgbaar in alle Groot-
Ninoofse krantenwinkels, veel
kafees en jeugdhuizen.
Marcel Cardoen-Rik Van De Perre-
Dirk Van de Perre-Blauwoog-
Germain Droogenbroodt-Gerd
Seghers-Bruce Palmer-Tuur-
G.Vande Winkel-H.Neuckermans-
Azaki-Rik Wattez-Paul D'Haese-
Mieke D'Hondt-Mathilde Ver-
schelden-Rufijn De Decker-
Marleen De Cooman-Lieve -
Dirk De Wolf
Uitgerekend in de periode dat alle
bekende politieke partijen, naar
de gunst van de kiezer dingen voor
de Europese verkiezingen van 17
juni, juist in deze kontekst speel
de zich volgend tafereel af voor
onze ongelovige blikken. Bijna
dagelijks krijgen we een T.V.-spot
te verwerken waarin ons wordt duide
lijk gemaakt hoe dringend de milieu
problemen dienen aangepakt in een
Europese kontekst. De meeste par
tijen hebben deze problematiek ver
werkt in hun programma. Hoe geloof
waardig dit allemaal is, bewees
men in Groot-Ninove, waar alles
nu volop in bloei staat.
Op een dag in de maand mei (zo be
ginnen sommige sprookjes) reed
door onze straat een blauw bestel-
wagentje van de dienst Openbare
Werken van de stad Ninove. Op de
laadbak een groot vat, gevolgd
door een groep mannen, uitgerust
met gasmaskers. Alsof het de nor
maalste zaak van de wereld was,
werden de wegbermen bespoten met
een plantendodend middel. Nu iede
reen dacht dat dit bij wet verbo
den was, heeft de stad Ninove het
lef, om tot de boorden van het
Neigembos, de plant- en kruiden-
rijke graskanten kapot te spuiten.
Daar,waren er vroeger een klepel-
maaier gebruikt werd om de weg-
boorden te onderhouden, is men nu
overgestapt naar de bekende methode
van onkruidverdelging.
Vernamen we op de jongste gemeen
teraad niet, dat de milieuwerkers
"binnen" waren? Is dit een grap,
of om te huilen Het resultaat
van deze nieuwe aanpak met een
blauwe versnelling is nu te bezich
tigen langs onze Vlaamse gemeente
wegen waar het gras en de kruiden
er fris geel bij liggen.
De stedelijke jeugdraad en de schepen
van sport- en jeugdbeleid delen
mee dat de speelpleinwerking 1984
doorgaat van 2 juli tot en met 24
augustus. Jonge mensen (vanaf 17
jaar, met inzet en enthousiasme,
die minstens een monitorsbrevet
bezitten, kunnen hun kandidatuur
stellen bij het "secretariaat
sport- en jeugdbeleid"-stadhuis
le verdieping, uiterlijk tot 8
juni. Gelieve bij de kandidatuur-
stelling te vermelden Naam en
vcornaam - volledig adres - geboor
tedatum, eventueel telefoonnummer,
alsook fotokopij van het brevet.
Gelieve de periode(s)aan te duiden
die uw voorkeur genieten (minimum
2 weken!) 2 tot en met 13 juli
16 tot en met 27 juli 30 juli
tot en met 10 augustus 13 tot en
met 24 augustus. De speelpleinwer
king gaat door van de maandag tot
en met de vrijdag. Verdere schik
kingen voor monitoren en kinderen
zullen later meegedeeld worden.
De dienst sport- en jeugdbeleid
78 - toerenfuif
STEDELIJKE JEUGDRAAD NINOVE
SPEELPLEINWERKING 1984
