skoon ninove
LEEFMILIEU EN POLITIEK
geschiedenis van liel kerkplein ie ninove
Het kerkplein krijgt verin
rubric lv
«fmük'uf
Het is dit jaar weer verkiezings
jaar. Daarom is het goed nog eens
kort en bondig de verhouding tus
sen Leefmilieu en politiek uiteen
te zetten. De ekologische bewe
ging is op dit ogenblik een we
reldwijde maatschappelijke stro
ming geworden, gebaseerd op de
kerngedachte dat de mens en de
mensheid geen overlevingskansen
heeft, tenzij het ekosysteem "aar
de" in zijn evenwicht kan bewaard
worden. Dit ekosysteem is op kor
te termijn inderdaad aan grote
veranderingen en desorganisatie
toe ontbossing op wereldschaal,
bodemvervuiling tot in het grond
water toe, afvalproblemen op we
reldschaal (kernafval gigtig af
val), oceaanvervuiling, nieuwe
ziekten op wereldschaal door de
vervuiling (kanker), atoombewa
pening... De milieubeweging stelt
nu dat de mensheid kollektief be
perkingen moet opleggen aan haar
huidige aktiviteiten, wil er
geen allesomvattende milieuramp
ontstaan.
Daarom is de ekologishe beweging
er zich van bewust dat we naar
een milieuvriendelijke levens
wijze en ekonomie moeten streven
en dat binnen dat kader de rest
kan worden opgelost. In brede
zin is de milieubeweging een po
litieke beweging, een levensfi
losofie, omdat het een maatschap
pelijke beweging is, omdat het
op het vlak van de maatschappij
ordening duidelijke prioriteiten
stelt.
De laatste vijf jaar heeft het
milieubewustzijn mondiaal gespro
ken grote vooruitgang gemaakt.
In kommunistische landen, zelfs
in Derde Wereld landen, begint
men de noodzaak van een ekologi
sche ordening van de samenleving
in te zien. Ook in West-Europa
is er veel aan het veranderen.
De woudsterfte in Duitsland, het
kankerverwekkend hormonenvlees
in ons land, de giframp in Bhopal
hebben velen aan het denken gezet
en maken dat stilaan zaken als
loodvrije benzine, hormonenvrij
vlees en dergelijke in naam van
de volksgezondheid door eenieder
als dringende en dwingende maat
regelen worden geeist.
De milieubeweging staat een soci
ale ordening voor waarin niet de
oude waarden en tegenstellingen
dominant zijn zoals geld en ar
beid, staat en vrije markt, vrij
zinnig of kerkelijk, Belgisch
of Vlaams, maar nieuwe waarden
en tegenstellingen zoals Biolo
gische landbouw of industriële
monocultuur, meer kollektieve
milieugoederen als zuivere lucht,
water, landschap of meer indivi
duele consumptie... Hierdoor werkt
de milieubeweging als een progres
sieve faktor en kracht, omdat zij
de mensen volgens nieuwe kriteria
mobiliseert en de oude kriteria
volgens welke de klassieke partijen
recruteerden (vakbond, mutualiteit,
geloof, taal, stand) doorbreekt.
Het hoort tot de doelstelling van
de Werkgroep Leefmilieu de alge
mene ekologische levensvisie, met
inbegrip de maatschappelijke ve
randeringen die dit meebrengt,
te propageren. De Werkgroep Leef
milieu doet dus aan politiek in
de zin van een maatschappelijk
veranderingsproces helpen mede
te ontwikkelen en te stimuleren.
De Werkgroep Leefmilieu is geen
politieke partij. Agalev is dat
wel. Agalev heeft de verdienste
gehad, door met kieslijsten op
te komen, de kiezer de mogelijk
heid te geven te stemmen voor
personen die op het vlak van het
bestuur (lokaal, nationaal en
Europees) een uitgesproken ekolo
gische visie voorstaan. Agalev
heeft door deze daad ook duidelijk
een evolutie teweeggebracht in
meer ekologische zin bij andere
partijen, waar uit opportunisme
of uit overtuiging de partijpro
gramma's (bij de ene partij meer
gen egocentrische wereld van mu
ziek, computerspelletjes, mode en
sport. Maatschappelijk zijn ze
gemakkelijk bespeelbaar met racis
tische thema's, pleidooien voor
een sterke man en een ongebrei
deld recht op consumptie. Ander
zijds is er de toenemende groep
ouderen, wiens gedachtenwereld is
blijven stil staan en die de hui
dige wereldontwikkelingen niet
meer volgen en in gedachte en
belangstelling in de tijd van toen
leven. (Wat hun volkomen recht is).
Beide groepen, tegenwoordig een
niet onaanzienlijk kiezerspoten-
tiëel, zijn echter handig manipu
leerbaar en bespeelbaar door een
ultra-conservatief programma,
waarvan ze zelf de betekenis niet
inzien, programma dat vaak de dek-
dan bij de andere) geëvolueerd
zijn. Het is dus van belang dat
tegelijkertijd én via de druk
van een expliciete milieupartij
en via een meer milieubewuste op
stelling van de klassieke par
tijen ZO SNEL MOGELIJK het ekolo-
gisch evenwicht op aarde hersteld
wordt. Basis van alle milieupartij-
politiek blijft een ekologisch be
wust kiezerskorps. Aan die basis
moeten wij als milieuwerkgroep
blijven timmeren en daarom moeten
wij gericht blijven naar het gro
te publiek toe en en naar kontak
ten met ALLE partijen, want er
is geen enkele partij waar men zo
dom is, niet in te zien dat milieu-
eisen niet belangrijk zijn.
Milieuoptimisme dus, voor wat de
toekomst betreft Er zijn teke
nen, die toelaten te hopen, maar
er zijn ook andere tekenen. De
nieuwe generatie, de jongeren on
der de twintig, zijn, volgens vele
waarnemers, politiek apatisch,
huldigen een cynisme en opportu
nisme geboren uit angst en on
macht werkloosheidsperspectief
en zijn teruggeplooid op hun ei-
mantel is voor het aan de macht
blijven van geprivi1igeerde maat-
schappeli jke mi nderhei dsgroepen
En eigenaardig genoeg, de laat
ste jaren is er ook de ultra-pro
gressieve wind (in de sfeer van
bi otechnologi ecomputertechnolo-
gie, sterrenkrijg)die elk ge
zeur over ekologie als een bang
doemdenken van de kaart lijkt te
vegen. Krijgen we binnenkort een
computergestuurde biosfeer op
aarde Worden de levensgrenzen
binnenkort volledig verlegd Te
genover deze ongebreidelde avon
turiers van de biotechnologie,
doet de klassieke milieustrijder
eerder nuchter conservatief aan.
Binnen dit spectrum van maatschap
pelijke krachten en tendenties
zoekt de milieubeweging HAAR WEG.
Daar de waarheid niemand toebe
hoort, is dogmatisme of triomfa
lisme van wie dan ook uit den
boze. We zijn als zoekenden die
tasten in het duister van de toe
komst.
Dirk Van de Perre
Verantwoordelijke Werkgroep
Leefmilieu
Het huidig Kerkplein vindt zijn ont
staan in de idee voor de nieuwe hui
dige abdijkerk. Immers, zoals reeds
gezegd was het Kerkplein voor 1600
gewoon een dries, een open stuk grond,
dat voor het abdijbeluik lag. Het
beluik van de abdij was afgesloten door
een ononderbroken scheidingsmuur en
tussen de oude abdijkerk en die
scheidingsmuur lag nog een boomgaard.
De oude abdijkerk lag een twintigtal
meters meer noordwaarts dan de
huidige. Knooppunt van dat oude kerk
plein was het Molenpleintje, waar
zich de ingangspoort bevond voor
de abdij en voor de abdijkerk. Met
het nieuwe kerkplan, dat in zijn
eerste versie gemaakt is ca. 1623
a 1630 verandert alles.
Men voorzag de kerk, daar waar ze
nu nog staat, dus direct tegen de
grensscheiding met de stad aan. De
hoogdingang van de kerk zou komen
in de zuidelijke dwarsbeuk. Daartoe
moest de oude scheidingsmuur afge
broken. Men zou deze heropbouwen,
mooi parallel lopend met de kerkge
vel en aan de ingang van de kerk
plande men een nieuw pleintje, dat
met een nieuwe dreef verbonden zou
zijn met het spausstraatje. De Voor
poort van het klooster bleef waar
ze ook in de middeleeuwen stond,
vlak bij de molen. Eigenlijk werd
het huidige Kerkplein opgesplitst
in twee kleine pleintjes het eeuwen
oude molenplein en het nieuw voor
plein bij de nieuwe kerkingang. Zo
zag het eerste concept van kerkplein
er uit, dat trouwens samen hing met
een gotisch concept voor de nieuwe
abdijkerk. Het origineel ontwerpplan
ervan bevindt zich nog in het archief
te Gent. (zie illustratie D
Geleidelijk aan wijzigde echter met
de tijd en de mode de visie op de
kerk en op het Kerkplein. Reeds
abt Roel ofs liet zeker voor 1644
het kerkplan in barokke zin aanpas
sen. Met behoud van het vroegere
grondplan kreeg de kerk een barok
ke westgevel. Onder de opvolger
abt De Neve werden hieruit de archi
tecturale consequenties getrokken
voor het Kerkplein. Dit werd ca.
1662 in een nieuwe versie ontworpen.
Er werd een nieuwe abdijpoort ge
pland, de huidige, die meer aan
sloot bij de kerk en minder bij de
molen. De ingang van de abdijkerk
verschoof van de dwarsbeuk naar
het schip, waar die nu nog is.
En nog belangrijker, de muur die
langsheen het kerkschip was ge
pland in de eerste versie, liet
men wegvallen. Zo vloeiden de
ruimte voor de kerk en de kergevel
zonder een onderbreking in mekaar
over. Hierdoor vergrootte, ver
diepte het Kerkplein, wat mede
werd bereikt door de inplanting
van de nieuwe ingangspoort die
eveneens dieper dan de vorige werd
ingeplant. Zo werden abdijpoort en
kerkgevelwand de monumentale af
sluitwand van een weids plein,
dat stilaan in verhouding kwam met
de afmetingen van de kerk. Zo vorm
den in het nieuwe ontwerp abdij
poort westgevel en kerkingang
een eenheid, een onderdeel van een
zelfde plein. Het molenpleintje
verloor grotendeels zijn functie
en werd een dode hoek. Mogelijks
is deze visie op de kerk, het
kerkplein en de nieuwe Voorpoort
het werk van de Gentse architect
Gillis Van Waesberge die van 1660
tot 1666 door abt De Neve was
aangetrokken, (zie i11ustratie2)
Tenslotte kreeg het huidige Kerk
plein, eigenlijk Kloosterplein
geheten, in de toenmalige documen
ten, onder abt De Moor zijn defini
tieve vorm en afmetingen. De Moor
vergrootte het plein naar het
oosten toe, door aankoop van grond
in 1689 en nam het besluit het
monumentale Kloosterplein ook een
passende toegang te verschaffen.Hij
liet de huidige Dekenijstraat aan
leggen. Die straat kwam op een
perceel te liggen dat eigendom was
van de abdij. Die straat was dus
eigenlijk een private weg. Zoals
ook gans het Kloosterplein, behalve
het Spausstraatje, abdijeigendom
was. In zijn dagboek noteert abt
De Moor op 7 dec. 1689 "Ik kocht
de tuin aan van een zekere Francis-
cus Jaecquemijns en ik liet, ten
koste van veel arbeid, het plein
gelegen voor onze nieuwe abdijkerk,
vlak maken zodat er een fraai en
breed plein is ontstaan dat nu
met bomen moet versierd worden.
Ik heb ook de straat die vanaf de
pastorie naar onze kerk leidt, la
ten kasseien, daar voorheen het
volk slechts toegang had tot onze
kerk langs een kromme en zeer vuile
weg". In 1698 liet abt De Moor
het plein beplanten met olmen en
beuken. En zo is het ook te zien
op een kaart uit 1784. In samenklank
met het Paus Corneliusstraatje,
jplÉit
Dirk Van de Perre
Tan i
ucrkqrocp/
KERKPLEIN EERSTE
VERSIE
KERKPLEIN TWEEDE
VERSIE
DEKENIJSTRAAT
L.rU.f
1-kU
Kerkplein eerste niet uitgevoerde
versie (ca. 1623).
Bemerk het kleine voorpleinjte voor
de ingang van de nieuwe kerk. De
stippellijn geeft de loop aan van
de oude scheidingsgrans stad-abdij
I..U-
Kerkplein tweede uitgevoerde versie
1660-1698)Door het weglaten van
het kerkhof, het niet meer bouwen
van een scheidingsmuurhet ver
plaatsen van de abdijpoort en de
aanleg van de Dekenijstraat ont
stond een weids plein dat in ver
houding stond tot de kerk.
heette abt De Moor het nieuwe
mooie Kerkplein Sint-Corneliusplein,
een naam die echter niet stand hield.
