13€ laar spccrweöen te Nineve
VAN EEN TRAGE RIOLEN... arch iet en museumbeleid te Ninove
STIMUL0 - DUBBELE PATER
TRIPEL
10
GESCHIEDENIS
TOEKOMSTPERSPECTIEF
i
Juni 1986 was voor Ninove en de streek
een historische dag. De vernieuwde
spoorweglijn Denderleeuw-Geraardsber-
gen en Geraardsbergen-Edingen werd
elektrisch ingereden. Drieduizend
driehonderd reizigers nemen dagelijks
(op weekdagen) in Groot-Ninove de
trein. (Ninove: 2.112, Appelterre: 550,
Okegem: 452, Eichem: 199).Voor hen,
maar ook voor de omwonenden, die ver
lost zijn van het gedreun van de zware
diesellokomotieven, is deze elekrifi-
catie goed nieuws. Een reden om even
achteruit en vooruit te kijken.
3, 1985).
130 jaar geleden in 1851 werd namelijk
aan de privémaatschappij de S.A. du
chemin de fer de Dendre-et-de Waes et
de Bruxelles vers Gand, par Alost"
door de Belgische Staat de concessie
toegestaan tot de aanleg van de spoor
wegl ijn. Het kapitaal werd geleverd
door de "Société Generale".
In 1855 werd de lijn Aalst-Geraards-
bergen ingehuldigd en in 1856 was het
ganse projekt klaar. De exploitatie
van de lijn gebeurde door de Staat
die in 1876 de concessie terugkocht.
Toen was de spoorweg nog een winst
gevend bedrijf. De bekende architekt
J.P.Cluysenaar kreeg de opdracht alle
gebouwen langs de lijn te ontwerpen.
Hij zag alle gebouwen als onderdeel
van één groot ensemble, maar wilde
ook aan elk gebouw afzonderlijk een
eigen imago.een eigen herkenbaarheid
dieegeven. Daarom maakte hij in 1855
een studie van de streek. Over Ninove
noteerde hij volgend vleiend beeld:
Au sud, voici la jol ie ville de NINO
VE, qui compte 5.000 habitants ce
n'est qu'un chef-lieu de canton; mais
ses nombreux établissementstanne
ries, distilleries, brasseries, sa-
vonneries, huileries, ses fabriques
de fils, ses toiles damassées, ses
ateliers de teinture en bleu, ses den-
telles, en font un remarquable centre
d'industrie. Jadis Ninove eut une
haute importance comme seigneurie fé
odale du comte Guy de Dampierre, puis
des princes de Vaudement de la maison
de Lorraine il lui reste encore une
belle église qui faisait partie de
son ancienne et riche abbaye des Pré-
montrés. Les amis des arts remarque-
ront dans cette église des boiseries
sculptées du meilleur style, un ta
bleau de Gaspard de Crayer, représen
tant le martyre de Saint-Janvier, ain-
si que deux anges en marbre blanc
sculptés par le célëbre Duquesnoy,
auquel Rubens écrivait "Ce n'est
point l'art, c'est la nature mème que
l'on admire dans le marbre attendri
et plein de vie qui sort de vos mains"
Het stationsgebouw diende de waardig
heid van de stad uit te stralen. Het
eerste stationsgebouw van Ninove hield
stand tot 1977, maar werd dan plots
in verwarde omstandigheden snel ge
sloopt. Alleen het station van Aalst
en dat van Zandbergen zijn nu nog
twee verminkte getuigen van Cluyse-
naars stationsarchitektuur
In het door mij geciteerde artikel
worden ALLE plannen van de volledige
lijn afgedrukt. We hebben er ter il
lustratie het plan van Ninove uitge
pikt, over de betekenis van de aanleg
van de spoorweg voor de sociaal-eko-
nomische ontwikkeling van de streek
heb ik weinig gegevens. Voor Ninove
lijkt het mij dat de spoorweg voor
de industriële ontwikkeling niet zo
veel betekend heeft. Wel heeft hij
het fenomeen pendelaar in het leven
geroepen. Vroeger de pendel naar
Wallonië (naar de mijnen en de steen
groeven, de fostreinen, denk aan Werk
mensen van Stijn Streuvels), later
vanaf de eerste wereldoorlog de be
diendenpendel naar Brussel.
Wat brengt de trein in de toekomst
voor Ninove en omstreken Het trein-
rijden loopt terug. Nog slechts 10
van de bevolking verplaatst zich met
de trein. De informatie over de nieu
we treinregeling van de NMBS naar hét
kliënteel toe, was te Ninove 0,0.
Wel dure reklame op TV over de snelle
aanpak van de NMBS, maar ter plaatse
geen folders, geen bericht in de pers
of de reklamebladen met de mededeling
van de nieuwe uurregeling of van de
verbindingsmogelijkheden vanuit Ni
nove. Dus geen service naar het kliën
teel toe dat het zoals gewoonlijk
moet ruiken en met potlood en papier
de uurregeling in het station mag
gaan overschrijven.
Ninove blijft als enige belangrijke
agglomeratie van Oost-Vlaanderen ver
stoken van een IR dienst en moet het
met stoptreinen blijven stellen.
De verbinding naar Aalst is verbeterd
maar duurt nog altijd 25 min. In ver
gelijking met Aalst, Zottegem en Ge-
raardsbergen heeft Ninove allang de
strijd omtrent de goede treinverbin
dingen verloren. Pendelaars zullen
een belangrijk onderdeel van de be
volking blijven voor onze streek.
Minder goede .treinverbindingen kan
een reden voor ontvolking zijn.
Beseft ons stadsbestuur dat wel ter
dege Nog nooit hebben zij een
initiatief genomen bij de NMBS, bij
de minister van Verkeer om voor be
tere verbindingen te pleiten!
Verder is de service voor fietsers
te Ninove onder de maat. Dagelijks
staan er een 300 fietsen aan het sta
tion. Er zijn te weinig rekken en er
zijn geen overdekte rekken. Kost dat
nu zoveel om een degelijke berging
voor fietsers en bromfietsers aan te
leggen
Ik heb Herman De Croo al enkele keren
tot mijn verbazing op radio of TV ho
ren verklaren het is niet mijn schuld
dat men in België zoveel autowegen
heeft aangelegd, zodat de mensen lie
ver de auto dan de trein verkiezen.
Hierop parafraserend stel ik de vraag:
kan onze streek het zich veroorloven
tegelijkertijd een RW 80 aan te leggen
en een spoorweg in stand te houden,
zonder dat een van de twee het onder
spit zal delven En is ons stadsbe
stuur niet al te zeer bekommerd om het
comfort en de snelle verplaatsingsmo
gelijkheden van de automobilist Wat
zal binnen dit en twintig jaar nog de
aantrekkingskracht van het spoor zijn
voor Ninove en omstreken We hebben
er alle belang bij én economisch én
vanuit milieuoogpunt dat deze aantrek
king eerder toeneemt dan afneemt.
Maar niets komt vanzelf en dat lij
ken onze stadsbestuurders te vergeten.
Het is niet omdat de trein elektrisch
rijdt dat meer met de trein zal gere
den worden Er is op vlak van globale
verkeers- en vervoerspolitiek nog veel
te doen. Men moet klaar en duidelijk
weten wat men wil, zoniet zal onze
spoorlijn ondanks de huidige vernieu
wing langzaam ter ziele gaan.
D.V.d.P
Bij dit artikel een foto van de houten
windmolen Schone God te Denderwindeke.
Over de afbraak van deze molen in 1936
verscheen een bijdrage van Georges Vande
Winkel in het Klokzjiël van maart 1982.
Naar aanleiding van dit totnogtoe weinig
(of helemaal niet bekend zicht op
het vroeger gebouwenpatrimonium van
Groot-Ninove enkele bedenkingen over
het (gebrek aan archief- en museum
beleid in Ninove.
Veteranen in het Ninoofse kulturele
leven weten te vertellen over waarde
volle stukken in bezit van het Ninoofs
stadsbestuur, die in de loop der jaren
'50 en '60 in privé-bezit belandden.
Daarbij worden personen duidelijk met
de vinger gewezen en soms zelfs met
naam en toenaam vermeld. Nog in 1969
hing een exemplaar van de verkoopsaf
fiche der abdij in de Koepoort, een
afbeelding ervan vindt men in Vangassens
GESCHIEDENIS VAN NINOVE, maar het ori
gineel is spoorloos.
Maar niet alleen het Ninoofse stadsbe
stuur toonde zich in het verleden een
slechte behoeder van ons verleden. Ook
het dekenijarchief is geen veilige
kluis. Tot in de jaren '70 berustten
in dat archief o.a. twee zeventiende-
eeuwse kaarten en het handschrift van
de abdijgeschiedenis, die pastoor E.
Soens uit Aspelare indertijd schreef.
Een van beide kaarten was op de abdij
tentoonstelling van oktober '85 te
zien en is dus blijkbaar weer terecht,
maar de twee andere stukken blijven
spoorloos. Misschien een taak voor de
kerkfabriek, wiens eigendom het deken-
ijarchief uiteindelijk toch is Aan
wijzingen voor een vermoedelijke ver
blijfplaats zijn er nochtans voldoende.
Positief is dat het stadsbestuur sinds
een tweetal jaar eindelijk beschikt
over een lijst van de (kunst) histo
risch belangrijke voorwerpen, die nog
resten, met vermelding van de bewaar
plaats (meestal één of ander schepen
kabinet, Maar zijn deze stukken
ook fotografisch vastgelegd En waar
om wordt aan deze lijst geen grotere
ruchtbaarheid gegeven Dat zou alles
zins beletten dat eventuele "uitleners"
van stadsbezit in de toekomst nog met
hun nieuwe aanwinst zouden kunnen pron
ken in het openbaar zonder dat ze het
schaamrood op de wangen krijgen.
Minder positief is dat de stad geen
enkele poging doet om haar bezit te
valoriseren door het uit te breiden
en op te nemen in een museum. Sinds
jaren worden vanuit de Kultuurraad
en diverse andere middens oproepen
in die zin gedaan. Maar zelfs mini
male voorstellen om een kader op te
richten, waarbinnen schenkingen van
partikulieren aan de stad zouden kun
nen worden qedaan., zijn niet ernstia
beantwoord. Het zeer recente verleden
heeft nochtans het nut van een derge
lijk initiatief nogmaals bewezen.
Wijlen Robert De Mol heeft altijd en
overal beklemtoond dat het zijn wil
was om twee unieke pentekeningen van
de abdijgebouwen in familiebezit aan
een op te richten museum te schenken.
De laksheid van het stadsbestuur heeft
echter Robert De Mol overleefd en vol
gens de catalogus van de abdijtentoon
stelling zijn beide pentekeningen in
niet nader genoemd privé-bezit te Ni
nove beland. En dat terwijl alle an
dere steden van de regio een museum -
commissie hebben bevoegd voor de (kleine
en grote) musea
Wie meent dat Ninove zich alleen op
het gebied van museumbeleid klein
toont, komt bedrogen uit. Waar de
bibliotheek van Aalst en vooral Sint-
Niklaas een uitgebreide afdeling heb
ben over alles wat hun streek en de
geschiedenis ervan aanbelangt, laat
men dit in Ninove over aan de overi
gens zeer verdienstelijke Heemkring
Okegem.Het archief daterend van vóór
1860 werd overgedragen aan het Rijks
archief, waar het ongeklasseerd en
voor niemand konsulteerbaar ligt opge
slagen. Werd er reeds één stap onder
nomen om dit archief terug te brengen
naar Ninove Het archief na 1860
bleef in Ninove, maar werd onder de
vorige meerderheid door een kommer-
ciële firma "geklasseerd" en is over
igens voor het publiek nauwelijks toe
gankelijk.
Waar is de tijd dat alleen een doctor-
aatstitel voldoende was om in Ninove
archivaris te worden Nu kan er zelfs
geen projekt meer af waarin vrijwil
ligers belangeloos hun steentje zou
den kunnen bijdragen. Alles wat burge
meester Edmond De Deyn bij de kana
lisatie van de dender in 1866 verzamel
de aan archeologisch waardevolle stuk
ken ging uiteindelijk het Aalsterse
museum verrijken. Nu gooit men de ganse
binnenstad open zonder zelfs eens kon-
takt op te nemen met een bevoegd archeo
loog of een archeologische dienst.
Een unieke kans gaat voorbij. Ook in
Ninove herhaalt de geschiedenis zich
op een wat verschillende manier...
H0MER0MASTIX
THEflÊ ALWAYS T4MS FOfc
Yöü m
SLAGHMUYLDER
advertentie
❖♦x-c^
Oud station van Ninove
De achteruitkijk gaat makkelijk dank
zij de studie van A.MONTEYNE en E.
DeMOEN met als titel Jean-Pierre Cluy-
senaar en de spoorlijn Dender en Waas
zopas verschenen in het Tijdschrift
voor de Geschiedenis van Techniek en
Industriële Kuituur (nr 11-12, jaarq.
r.'
x - -3
De houten windmolen te Denderwindeke
Advertentie
