SCHEUREN IN DE KERK:
CONSTRUCTIEFOUT OF RESTAURATIEBLUNDER
OL&riMEftS üszosken
NihoH&
S7EAA7 ZüNM NAAM
Safety
DE TOEKOMST Aan liet kerkplein te niiiove
m m.
burda
neuemode
_B5T
HYPOTHESE
CONTRUCTIEFOUT
Vorige keer hadden we het over de verti-
kale scheuren in de muurwanden van
de kerk. Nu gaan we wat dieper in op
de horizontale scheuren in het gewelf,
want deze hebben waarschijnlijk een
totaal andere oorzaak dan die verti-
kale scheuren, die te wijten zijn aan
de instabiliteit van de fundering,
zoals ik vorige keer uiteenzette.
RESTAURATIEBLUNDER
Onlangs zei me iemand met veel ijver:
weet ge waarom de kerk scheurt Ik
liet me van dom, zodat hijzelf het
antwoord gaf omdat ze de ijzeren
staven aan de vensters hebben weg
gezaagd. Zo werd ik gekonfronteerd
met een- vlieger die ikzelf had opge
laten en die me nu als een zekerheid
terugwaaide. Hoe zit de vork aan de
steel
Ik meen dat het twee zomers geleden
was dat ik een gesprek had met de
meestergast van de restauratiewerken
die me een en ander uitlegde.
Zo gaf deze mij als zijn mening ten
beste dat hij dacht dat er
vroeger in de langsmuren van de kerk
ijzeren staven hadden gezeten, die
doorheen de vensteropeningen heen
liepen, dat deze staven dienden om
het uitknikken van de muren tegen te
gaan, maar dat naar zijn gedacht deze
staven vorige decennia om esthetische
redenen aan de vensters waren wegge
zaagd. En dat was volgens hem de re
den waarom de bovenbouw van de kerk
thans uiteenspat onder druk van het
gewelf. Ik heb dit verhaal overge
daan op de archeologische wandeling
verleden jaar en sindsdien lijkt deze
uitleg voor waar aangenomen te zijn
en de ronde te doen. Laten we echter
voorzichtig zijn en volgende punten
van mekaar scheiden:
Hebben deze staven daar werkelijk ge
zeten en zijn ze dan ook weggezaagd
Noch voor het een, noch voor het an
der is er een bewijs, dit blijft een
vermoeden, een hypothese waaraan een
zekere graad van waarschijnlijkheid
kan toebedacht worden. Onwaarschijn
lijk, maar niet onmogelijk acht ik
het dat men bij vroegere restauraties
zo dom zou geweest zijn zware trek
ijzers door te zagen. Een zekere
waarschijnlijkheid kan de hypothese
verkrijgen omwille van het feit dat
er in de dagboeken van Ferdinand Van
der Haeghen sprake is in 1718 van een
kontrakt over ijzerwerk en over ijze
ren bruggen bij de vensters (maar dat
kunnen ook de ijzeren roeden "zijn om
het glas in te steken).
Nog een argument pro is het feit dat
ook in andere barokkerken uit die
tijd, o.m. de Sint-Pieterskerk te Gent
dergelijke ijzers aanwezig zijn.
En een laatste argument pro kan ziin
dat ook te Ninove op drie plaatsen
deze ijzers nog aanwezig zijn (zie
illustratie 1). Blijft dan wel de
vraag waarom hier de ijzers niet zijn
weggezaagd, en blijft de mogelijkheid
dat deze ijzers er later zijn inge
bracht.
Voor de meestergast was de aanwezig
heid van die enkele ijzers wel het
bewijs van de juistheid van zijn stel
ling dat er vroeger bij alle vensters
trekijzers aanwezig waren.
FUNKT IE
Blijft probleem nummer twee. Gesteld
dat die ijzers er gezeten hebben, wat
was dan hun juiste funktie in het
stabiel houden van het kerkgebouw
Wat is hun vermeende, door degenen
die de ijzers hebben aangebracht ver
onderstelde funktie, en wat is hun
reële funktie Alleen experimenteel
onderzoek kan op dit laatste aspekt
antwoorden en daarvoor zou men de
kerk moeten afbreken en in schaalmodel
nabootsen om goed te weten hoe ze
bouwfysisch volledig in mekaar zit.
Om op het eerste deel van dit pro
bleem te antwoorden zou men een in
zicht moeten hebben in de bouwfy
sische kennis in de 18de eeuw in het
algemeen en in de bouwfysische inzich
ten van de bouwmeester van de Ninoof-
se kerk in het biezonder. Over deze
laatste inzichten kunnen we iets meer
te weten komen als we de vergelijking
maken met de Gentse karmelietenkerk,
die gebouwd is door dezelfde bouwmees
ter. En die vergelijking leert dat de
bouwmeester wel degelijk op de hoogte
was van het gebruik van trekijzers als
tegenkracht tegen de drukkracht van
Op zaterdag 23 augustus kon men in
Ninove aan de Kring een dertigtal
Oldtimers bewonderen die er even halt
hielden op hun tocht door Oost-Vlaan-
deren. Deze mooi opgepoetste wagens
reden door de Koepoort richting Ge-
raardsbergen. Zij waren die morgen
vertrokken in Aalst. Deze tweedaagse
autorally had als eerste bestemming
"De Fiertel" te Ronse. Hier werd er
een lunch aangeboden door het Pro
vinciebestuur van Oost-Vlaanderen.
Op zondag 24 augustus ging het dan
via Oudenaarde, Kruishoutem, Deinze,
Zei zate naar het Provinciaal Domein
Puyenbroeck te Wachtebeke. Deze or
ganisatie van de V.Z.W."Gentsche Re
tro Wielen" had als bedoeling diver
se bezienswaardigheden in de provin
cie te bezoeken. De deelnemers waren
gekleed in de stijl-1900.
Spijtig genoeg regende het pijpeste-
len toen de karavaan Ninove aandeed
zodat ook de publieke belangstelling
eerder gering was. Hopelijk zal bij
een volgende gelegenheid opnieuw
Ninove'aan de beurt komen, bijvoor
beeld met een bezoek aan de Abdij
poort. Dan zal zeker de zon van de
partij zijn.
AZAKI
foto 1
Op drie plaatsen zit in de kerk nog een
ijzeren staaf doorheen de vensteropeninq.
Zaten die Ijzeren stavenvroeger overal en
zijn ze weggezaagd En hoe verloopt die
ijzeren staaf verder in de muur Welke
invloed oefent zulke staaf uit op de sta
biliteit van het gebouw, welke invloed
oefent het wegzagen ervan uit op die
stabiliteit
foto 2
Hier een duidelijk voorbeeld van ijzer-
gebruik bij 18de eeuws metselwerk: de
ijzeren ring rond de traptoren moet zo
als de ringen bij een ton het metselwerk
samensnoeren en mogelijk ook de traptoren
beter vastankeren in de muur van de kerk.
Zoals men bij een dode vaak slechts na
een autopsie de ziekte kan vaststellen
waaraan hij gestorven is zo zou men ook
de kerk moeten kunnen afbreken om met
grote zekerheid te weten, waar de fou
ten zitten inzake het ijzerwerk.
het gewelf, maar dat men te Gent en te
Ninove niet dezelfde oplossingen heeft
toegepast. Waarom
En zo kom ik tot een andere mogelijke
verklaring van het scheuren van de
kerk. Te Ninove is te weinig of op een
verkeerde wijze het gebruik van trek
ijzers toegepast, hetzij wegens geld
gebrek, hetzij dat men experimenteer
de met nieuwe oplossingen, hetzij uit
vergetelheid, uit onkunde, hetzij uit
verwarring. En dit laatste lijkt het
meest aannemelijk. De meeste ook nu
nog stevig staande barokkerken zijn
door één architect geconcipieerd en
naar diens plannen uitgevoerd. Die ar
chitect kende en beheerste de totale
bouw. In Ninove is men beginnen bouwen
in 1640. Nadien heeft in 1660 een nieu
we architect de bestaande plannen die
reeds gedeeltelijk waren uitgevoerd
aangepast. Vervolgens is dan weer in
1716 - 1723 eindelijk de kerk voltooid,
mogelijk weer volgens een aangepast en
veranderd bouwconcept. Zo is het moge
lijk dat de architect van de bovenbouw
geen volledig inzicht had in de draag-
mogelijkheden van de onderbouw. Voor
een kerkgebouw dat de eeuwen
moet trotseren wreekt zich na 200
jaar zulke constructieve heterogeni
teit. Het is dus mogelijk dat onze
kerk niet goed in mekaar zit en nooit
gezeten heeft. Zo vertelde mij de ar
chitect van de huidige restauratiewer
ken dat ook de koepel constructief
zeer slecht is aangebracht en dat het
een wonder is dat hij daar al zoveel
eeuwen bovenaan is blijven hangen. Nu
is het geweten dat de kerk in haar
eerste bouwfase voorzien was zonder
koepel. Terwijl in een kerk als Grim
bergen de koepel van in het begin aan
wezig was in het ontwerp. Te Grimber
gen heeft men geen problemen met de
koepel te Ninove wel.Zou het met het
ijzer ook niet in dezelfde richting
kunnen zitten
Dirk Van de Perre
In 't Klokzjiël van juni '86 lan
ceerde VRAN Vrdesaktiegroep Ninove)
zijn voorstel om aan de nieuwgemaakte
baan, tussen de Graanmarkt en Dr.Behn-
plein de naam "Ontwapeningsstraat"
te geven. Van Volksunieraadslid Geor
gette De Kegel hebben we hierop een
schriftelijke reaktie gekregen.Vol
gens haar (en zij beweerde dat te
weten van schepen van Openbare Wer
ken Durant) zou die straat geen naam
Krijgen, daar het slechts een voor
lopige weg" zou betreffen.
Deze uitdrukking "voorlopige weg"
vinden wij al zeer merkwaardig. Bete
kent dit dat deze weg binnen afzien
bare tijd weer zal verdwijnen
Hoe dan ook, de straat heeft geen
naam, wat waarschijnlijk een primeur
moet zijn: de enige gemeente met
een Straat Zonder Naam
HERFST-WINTER KOLLEKTIE 86-S3!S==^kER DE Hf
^ST—WINTER KOLLEKTIE 86-87 IS C Jf. DE HERFST-
(KlNTER KOLLEKTIE" 86—87 IS ER HERFST—WINT^x
^KOLLEKTIE 86-87 IS ER y<^EHERFST-W INTER KO£?
>KTIE 86—87 TR FRKOLLEKT<
1 13 E,<
)Stoffen voor mode interieur
- c
VRAN
Gordjnen
DE HERFST-WINTER KOLLEKTIE 86-87 IS ER
kaai schoolstraat: 17 ninove 054/33.39.34
OPEN VAN 9 TOT 19 UUR - ZATERDAG TOT 17 UUR - VRIJDAG EN ZONDAG GESLOTEN
modetijdschriften
patronen
slips van Abanderado
BREIWOL
