PITJE WRAUIVEN EM ^efeL-
'TKRUISKE YA FOSSE LEINE
r
BIERIIAXDEL
Van l)er Haegen Walter
Dreeffstraat 52
054.33221)3
12 OEVER NI NOVIETERS
.Jij EN ELEN NIENOFS
Misschien zijt ge er vorige maand
wat van "verskoestj" dat de Roefel
zo filosofisch uitgevallen is. In
elk geval, die dingen moesten mij
eens van het hart en ik heb gemerkt
dat het stuk diskussies losgeweekt
heeft (alhoewel andere artikels dat
nog meer zullen gedaan hebben
Als we ons zorgen maken over het
verdwijnen van ons patrimonium en
de verloedering van ons leefmilieu,
waarom zouden we ons dan niet bekom
meren om het voortbestaan van ons
eigen dialekt
Nu, voorlopig genoeg daarover en
we gaan gewoon verder met het roe
felen in het sappige Ninoofs. En
daar zijn we bijlange nog niet mee
klaar want hoe meer ik verzamel no
teer en opzoek, hoe meer ik ga be
seffen hoe groot deze materie is
maar ook hoe weinig ik nog maar ver
zameld heb en hoeveel er ontbreekt.
Hulp ven geïnteresseerden zou zeer
welkom zijn.
Bij gebrek aan een bestaande studie
voor het Ninoofs ben ik mij stilaan
beter gaan dokumenteren over andere
dialekten, liefst over degene die
raken aan ons eigen dialectgebied
(Trouwens hoe ver reikt dat Zo
stootte ik in de bibliotheel op
het onlangs heruitgegeven "Zuid
- Oostvlaanders Idioticon "van Isï-
door Teirlinck de vader van Her
man Teirlinck, de schrijver). Dit
werk, verschenen in de jaren 1908
tot 1924, telt maar liefst 1334 blad
zijden plus nog eens 220 bladzijden
"Klank- en Vormleer" Aan zo'n
kanjer zijn we nog bijlange nog
niet toe, maar als ik zie hoelang
alleen al over het hoofdstuk "Bis-
tjes" heeft geduurd.
Het Zuid-Oostvlaanders is het dia-
lekt dat gesproken wordt grosso mo-
do tussen Oudenaarde, Zottegem en
BrakelDe grenzen van zo'n dialekt-
gebied zijn uiteraard vaag. Dat dia-
lekt is mij relatief goed' bekend
daar mijn moeder uit die streek
komt. Het is duidelijk verschillend
van het Ninoofs. Toch is er plusmi
nus tussen Maria-Lierde en Voorde
een overgangsgebied met elementen
van beide dialekten, zodat het boek
nuttig kan zijn voor ontleding van
de taal van de westelijke deelge
meenten van Groot-Ninove. Voor het
Ninoofs zelf is het echter van rela
tief weinig nut daar ik meen dat
ons dialekt, hoewel duidelijk een
grensgebied zijnde, eerder verwant
is met het Brabants dan met het Oost-
Vlaams. Dat geldt trouwens voor de
ganse denderstreek. Ik beschik over
een klein lijstje van typisch Liede-
kerkse woorden en uitdrukkingen.
Dat is zeer interessant als verge-
li jkingsmateriaal .Bestaat dit ook
voor het DenderhoutemsAalsters,
Gisberqs of de taal van het Pajot-
tenland Ik weet het niet. Als ie
mand me kan verderhelpen, ik zou
hem of haar zeer dankbaar zijn.
Maar nu terug ter zake.
MEIREMBOLLEN
We hebben het vroeger al over de
kindertaal gehad, tenminste de
taal die door of tegen peuters of
"patjes" wordt gebruikt. Onder kin
deren die wat ouder zijn wordt ech
ter een ander taaltje gesproken en
waar anders natuurlijk dan daar
waar kinderen het meest zichzelf
zijn, namelijk tijdens het spel.
De kinderspelen zijn rijk aan
aparte termen. Net zo rijk als
volwassenenspelen als bollen of
kaarten.Laat ons bijvoorbeeld even
het knikkerspel van naderbij bekij
ken.
In het Ninoofs heet een knikker "ne
meirembol", waarschijnlijk afgeleid
van marmerbolnaar het materiaal
waaruit naar ik veronderstel vroeger
knikkers waren samengesteld, vóór
de tijd dat men glazen knikkers
ging maken. In onze kindertijd be
vonden er zich nog hier en daar van
die exemplaren in ons "bezze of bez-
zeke,", want zo heette de beurs die
moeder voor ons had genaaid of die
we zelf hadden genaakt uit een toe-
gestropt washandje. Het betekende
voor ons wat de portefeuille voor
de volwassenen betekende. Je rijk
dom werd afgelezen aan de dikte van
de "bezze". "Stoeffers" rammelden
ermee en droegen haar aan de broeks
band. Wie opvallend veel"meirembol-
len" had werd ervan verdacht "nen
afzetter" te zijn. "Afzetten" was
spelen tegen te zwakke tegenstanders.
Ik schrijf in de verleden tijd om
dat ik deze dingen samen met vrien
den genoteerd heb uit de herinnering.
Of deze spel termen nu nog geldig
zijn, verdwenen of aangepast door
de jongere generatie weet ik niet.
(Kom op jongens, hoe zit dat
Hoe. stak het spel in mekaar Wel,
als ik me goed herinner zat het zo.
"i-;-,vv-rs"óL.vX>;':ivómT' A'r-o
Hl Fl STEREO - T. V. - VIDEO
SOUND CENTER BEWIJST DAGELIJKS DAT NIET NOODZAKELIJK
DE DUURSTE BOXEN OOK DE BESTE ZIJNBepaalde boxen van
zowat 6.500 F het stuk geven onder alle omstandigheden|
L>'_" en voor zowat alle genres van muziek, in een normale
huiskamer een hoorbaar beter resultaat dan de meeste
die gaan tot zowat het drievoud in prijs
y,
SOUND CENTER BESCHOUWT DE 'HI-FI JUNGLE' NUCHTER, WELOVERWOGEN EN
DOORDACHT EN GEEFT EERLIJK, OBJECTIEF EN DESKUNDIG ADVIES WAAR U
ZELFS ALS KENNER, VAN OPKIJKT
Men trok een "oe" (enkel) op de
grond (best op aangestampte aarde,
makadam laat de knikkers te ver
wegrollen) Daarin legde elke speler
een gelijk aantal marbels. Dat was
de inzet of "'t zoëd (zaad).Dan
begon elk om beurt te "skiet'n"
vanaf de "meet" die op de grond
was getrokken. Het kwam er op aan
zoveel mogelijk "zoëd" uit d'oe te
schieten met uw knikkers zonder dat
die zelf in d'oe terechtkwam. Daar
voor moest qe dus "no d'oe doen".
Dat kont ge echter slechts van
dichtbij doen. Maar voor het zover
kwam kon een tegenspeler u echter
"wegskiet'n"Het weggeschoten zoëd
werd uw eigendom. Men kon dus na
een poosje vragen: "Hoeveel zoëd
ejj'op Bleek plots dat de in
zet niet meer klopte, dan hoorde
men roepen: "Zoëd te ket" en grab
belde iedereen naar d'oe om zij in
zet terug te pakken. Degene die ge
roepen had grabbelde dikwijls het
eerst en het meest en moest dan ma
ken dat hij wegkwam om niet gelyncht
te worden.
Onder het spelen konden zich aller
lei obstakels voordoen die speciale
ingrepen vereisten "A pallemen" bij
voorbeeld was een handgreep of hand
palm breed afstand nemen van de muur
als men daar te dicht tegen was te
recht gekomen "Pallemde" men te breed
dan werd aangemaand "a te piet'n
(het wat kalmeraan te doen). Een
omgekeerde handgreep (met de palm
naar boven) die minder ver reikte
was een "boetiek (h) anjeken". Lag
uw knikker achter een of ander ob
stakel dan mocht men "flakken", dat
is van op de knie schieten. "Joef-
fen" echter was verboden, dat is
namelijk de schietkracht vergroten
door de arm vooruit te bewegen. Nee,
enkel de kracht van de duim telde
mee. Wat men wel mocht was kiezen
tussen "op den nogel skietn" of
"op de knekel skietn". Dat laatste
zou van weinig techniek getuigd
hebben. Meisjes Kunnen naar het
schijnt de marbel techniek niet le
ren zodat men ze,wilden ze meespe
len, moest laten "pitje wrauiven".
Dat is de marbels gewoon voortdu
wen met het middenste vingerkootje
van de wijsvinger, een spel waar
jongens op neerkeken.
Waar spelers voor de dood voor wa
ren was dat men vóór het finale
schot plotseling "'t kruisken van
Fosse Leine riep en tegelijker
tijd een andreaskruis op de grond
trok tussen marbel en doelDat
was een sterk bezweringsteken dat
uw kansen danig verkleinde om raak
te schieten. Ik heb Fosse Leine
zelf nooit gekend, maar als ik
Jefke Prot mag geloven was dat een
oud mens dat in een baraksken op
de vuil hoop woonde. De kinderen
zouden in haar een (vosse) "teuver-
es" gezien hebben met magische krach
ten, vandaar...
Men kon in zijn "bezzeken" veel
soorten knikkers hebben. "Ne flok"
was een dikke marmeren knikker.
"Ne kalken" was er een in terra
cotta, "Ne zjimmen" was een gla
zen bolletje uit een oude beugel-
fles .van limonade. "Ne leut'n" was
een bille uit een kogellader.
"E méleken" was de gewone glazen
knikker met gekleurd molentje er
in en "Ne joeffer" en "Nen bolket"
waren extra dikke "meirenbollen"
die echter niet altijd toegelaten
waren. Uit al dat moois koos men
dan na grondige inspektie zijn
"bieken", de lievelingsmarbel die
de buit voor een rijkgevulde "bezze"
moest opleveren, waaruit men dan
onder vrienden eindeloos kon ruilen
en koesteren.
Naast het "no d'oe skietn", dat een
groepsspel is, kon men ook met twee
gewoon achter mekaar aan schieten
of "slangske skietn" (in een cir
cuit) of "putteke skietn" (om
't eerst in het putje) enzovoort...
Allemaal vervlogen kinderplezier
en kinderverdriet bij het ver
liezen. Speelt men het' nog in deze
regels en termen Ik zou het graag
vernemen van de (jonge) lezers.
Trouwens alle uitleg over oude en
nieuwe kinderspelen waarbij plezan
te Ninoofse woorden worden gebruikt
zijn welkom op de redaktie.
Ook aftelrijmpjes zijn interessant.
Wat echter vooral ontbreekt in mijn
verzameling zijn meisjesspelen en
rijmpjes die gezegd of gezongen wor
den bij het touwspringen. Wie stuurt
mij wat
RUF
wordt vervolgd).
-dvertentie
Nederstraat 64
9700 OUDENAARDE
TEL. 055/ 31.56.18
Oudstrijdersplein 4
9400 NINOVE
TEL. 054 33 98 16
OPEN dinsdag t.e.m. zaterdag
10 - 12 u. - 14 - 19 u.
