de loekepee
en de vliegende fioëtj
En nog was het Franse aftel
rijmpje van 'Madame Leroi1 van
de vorige keer, niet kompleet.
Op het einde moest het zijn
Dix onze douze
Madame l'épouse?
Qui est jalouse
Jalouse de quoi
Jalouse de toi
De Ninoofse versie is echter nog
steeds niet uitgekomen. Bij de
bespreking vorige maand, van de
Ninoofse kinderspelen heb ik
enkele vraagtekens geplaatst.
Zo vroeg ik mij af van waar de
uitroep kwam 'katern is genoemd!'
in het 'katje wegstoppers spelen'.
Jackie De Ridder wijst er mij
op dat de uitdrukking waar
schijnlijk een vervorming is van
'k had hem mis genoemd' en dat
het dus beter geschreven wordt
als katern mis genoemd'Hij kan
best gelijk hebben, maar dan
hebben we hier te maken met een
ABN-term en niet met een Ninoof
se uitdrukking, anders zouden
de kinderen roepen 'k o em
mis genoemd".
Wat het meisjesspel 'met de
baulekes' betreft, heb ik, be-
'halve wat ik reeds van mijn zus
hoorde, geen reaktie gekregen.
Ik kan dus niet méér vertellen
dan wat ik van haar weet. Ze
herinnert zich niet dat er een
meer specifieke benaming bestaat
dan de hierboven vernoemde. Dit
jongleerspelletje wordt gespeeld
met twee of drie kleine ballet
jes. Ze vermoedt dat er zo'n
tien spel variaties waren die
dan telkens tien keer herhaald
werden. Ze herinnert er zich
echter slechts vijf
- geweun
- oeverhands
- onder a biën
- omheug en in a hanne plasjen
- tegen de mier en in a hanne
(handen) plasjen.
Het gaat dus telkens 'moeielaui-
ker en moeielauiker
Maar wie kent de andere varia
ties
SAGEN EN LEGENDEN
Vooraleer 't Klokzjiël de doods
klok luidt, wordt het tijd dat
we een ander onderwerp aansnij
den. We hadden stof om enkele
jaargangen lang te roefelen.
Maar ja, niks aan te doen...
tenzij er een wonder geschiedt.
Stel je eens voor dat een kliek
je kabouters ons lay-outwerk
kwam doen of dat er een ezel
een hoopje geld liet vallen...
Ge snapt al waar ik naartoe
wil, we stappen de wondere we
reld binnen van heksen, duivels,
fabeldieren en andere figuren
uit vertelsels, sagen en legen
den. Wie denkt dat die vreemde
schepsels Ninove zijn 'voorbij
gelopen komt bedrogen uit. Maar
laat ons begirnvcr pij het begin
In oude uitgaven van sprookjes
boeken (van Grimm bijvoorbeeld)
beginnen de meeste sprookjes
met de woorden "Er was ereis
een...". Dat woordje "ereis"
wordt nu vervangen door "eens"
of "een keer". Ik dacht eerst
dat "ereis" een samentrekking
was van "er eens" tot ik
een Ninovieter iets hoorde zeg
gen in de trant van "Van dees
reis (rausj) zal 't nie waar
zijn (woër zaunj)"en het woord
"Peis" werd duidelijk niet ge
bruikt in de betekenis van
"uitstap" maar in de betekenis
van "Deze keer zal 't niet waar
zijn". Dus komt "ereis" waar
schijnlijk niet van "er eens"
maar van "een reis" of "een
keer"
In Nlnove worden niet zo gauw
meer sprookjes verteld (hoewel
er wel enkele plaatselijke be
waard zijn, waarover later meer),
maar in het taalgebruik is er
toch wel één en ander blijven
hangen en zeker als het gaat
om kinderen bang te maken of in
toom te houden. Wie is er nooit
bang geweest voor "de loekepee",
de typische boeman van de streek.
Het eerste deel van het woord
komt misschien van "lokken"
(de kinderlokker) of van "lon
ken (de man die uitkijkt naar
stoute kinderen). "To look" in
het Engels betekent "kijken" of
ook "dreigend kijken".
In het decembernummer van vorig
jaar heb ik het al gehad over
het bezweringsteken "kruisken
van Fosse Leine" en dat de fi
guur van Fosse Leine; die waar
schijnlijk echt bestaan heeft,
vooral bj kinderen doorging als
"teuveres"."Beteuverd zaunj"
betekent in Nlnove zichzelf niet
meer meester zijn, zo'n beetje
"van d'hand Gods geslegen zijn".
Wie Marie-Lowis van de Slasje-
winkel al haar entree op café
heeft zien maken met de uitroep
"Ik ben pesjies beteuverd" zal
weten wat ik bedoel
"Kledden me zan keet" is ook
zo'n boeman als de loekepee.
Het is een geest die geen rust
vindt en herkenbaar is aan de
rammelende kettingen die hij
overal meesleurt. "Kledde(n)
leupen" betekent dan ook doel
loos rondlopen. "Kledden" moet
echter al veel van zijn afschrik-
kingseffekt verloren hebben,
want "ne kledden" betekent hier
ook "een onnozelaar", idem voor
"ne kleddemavel
Ook spoken schijnen nog weinig
indruk te maken want "e speuk"
is hier ofwel een wisDelturia
kind ofwel een lelijk vrouwmens,
een scharminkel dus.
A propos, kent ge het werkwoord
"skarminkelen" ?Weldat zou
slaan op het barbaarse gebruik
dat vroeger bestond (in Eichem
of Zandbergen om lawaai te
maken met deksels e.d. vóór de
deur van een zwangere ongehuwde
vrouw. De maatschappij kan wreed
zijn, nietwaar
Spoken zijn geesten. Kent ge de
uitdrukking "'t zenj goei
giëst'n da kiër'n" Ons aller
Jefje Prot gebruikt ze nog regel
matig als hij op café (waar an
ders?) iemand ziet binnenkomen
voor de tweede of derde keer.
Maar om nog even op de kinder
angsten terug te komen. In de
buurt van de Diepe Straten maak
te men vroeger naar het schijnt
de kinderen bang van "de zwette
moesj", waarbij het dan in wer
kelijkheid ging om de kolenbran
der van de steenbakkerij. Dat
de brave man zwart zag zal wel
meer met zijn beroep dan met
zwarte magie te maken gehad
hebben...
