De Metaal-Ri verheid
in België.
Smokkelaars van St-Malo
Internationaal Overzicht
Onze Havens.
Kortmeel en Kriel.
DE
LSEFDE
II. De overige metaalkundige
Nijverheden.
fr' Een Belg, priester Donnay, vond
het eerst het middel om zink nit zijn
erts te halen. Hij stichtte te Luik de
eerste zinkfabriek Heden bezet Bel
gië met 198.230 T. de derde plaats
onder de voortbrengende landen en
overtreit het i/4der wereldopbrengst.
De opbrengst voor 1911 had eene
waarde van 424.000.000 fr. Dertien
werkhuizen houden 8.000 werklieden
bezig en 41 goo smeltkroezen bewer
ken de zmkerts. Deze komt ons heele-
maal uit het buitenland.
In 1911 werden 470 290 T. zinkerts
ingevoerd de werkhuizen verbruiken
daarenboven 958.000 T kolen. Groo-
tendeels zijn zij gevestigd in de Kern
pen men vindt er ook wel rond Luik
en Iloei. Het werk in de zinkfabrie-
ken werkt zeer nadeelig op de gezond
heid. Ook herkent men de werklieden
dadelijk aan de blauwe randen om de
oogen en de bleeke gelaatskleur.
De naamlooze maatschappij van
c Veille Montagne is de belangrijk
ste van de wereld. Zij werd in 1837
gesticht met een kapitaal van 7 mil-
lioen lr. In den beginne ging de fa
briek slapjes vooruit. Na i85o nam
zij plotseling eene geweldige ont
plooiing, welke tot op onze dagen
bleef voortduren. Tegenwoordig hou
den de twee en-dertig inrichtingen
twaall duizend personen bezig. Zij
bezit mijnen en werkhuizen in Algerië,
Duitschland, Engeland, België,
Spanje. Frankrijk, Italië, Sardinië,
Zweden en Tunizië. De ruwe zink-
opbrengst dezer maatschappij was in
1837 slechts 3.000 T in 1899 69.000
T. en voor den oorlog was zij reeds
gestegen tot ongeveer honderd en
tienduizend ton. Dit vertegenwoor
digt de hellt van de totale opbrengst
der Vereenigde Staten en meer dan
een zesde van de Europeesche pro
ductie. België verbruikt ongeveer een
tiende van zijne voortbrengst. Het
overige wordt naar alle wereldhoeken
uitgevoerd, vooral naar Engeland,
Duitschland, Frankrijk, Holland en
Argentinië.
Zes werkhuizen met twee duizend
werklieden bewerken het looderts en
de ingevoerde lood- en zilverinhnu-
dende onderproducten. De fabriek
van Hoboken ontzilvert de loodstaven
uit Spanje, Turkijë, Australië.Mexico
en Griekenland ingevoerd. In 1911
was de voortbrengst 96.025 T. lood
voor 33.747 000 *r- en 253 T. zilver
en gouddragend zilver voor ongeveer
26.700.000 fr.
I.
Algemeene beschouwingen.
De landen die zullen willen mede
dingen in den geweldigen strijd, die
zich ontwikkelt tusschen de voort
brengende naties, moeten er eerst en
vooral op uit zijn degelijk betuigde
havens te hebben.langs waar hunne
producten een uitweg vinden naar de
landen van overzee. Een land zonder
havens, een land zonder kust is tot
armoede gedoemd. Het is als een
lichaam zonder hoofd, als eene fabriek
zonder technici.
Het baart dan ook geene verwon
dering, wanneer men, bij het overle
zen der geschiedenis, bemerkt dat de
knapste staatslui er altijd op aanstu
ren door vredelievende overeenkom
sten of moorddadige overrompelingen
hun land een vrije uitgang naar zee
te verzekeren. Het zoogenoemd
testament van Pieter de Groote
(1672-1725), de roemrijkste en be
kwaamste monarch die ooit over
Rusland heerschte, drukt op de nood
zakelijkheid voor Groot Rusland, wil
het economisch tot bloei komen, gun-
sdge zeehavens te bezitten. In het
noorden ligt Arkhangel, doch deze
haven is, dank zij de langdurige vast
vriezing, zonder belang. Daarom was
heel de politiek van Tsaristisch Rus
land er op gericht zijne expansie te
verzekeren naar de Middelandsche
zee en Constantinopel te veroveren.
Vandaar het geknoei langsheen de
zwarte zee, van daar het bewerken
door Rusland van de onafhankelijk
heid der Balkan-Staten om de Tur
ken te verzwakken, van daar heel het
panslavistisch drijven dat aanleiding
gaf tot den aartshertogelijken moord
te Sarajevo de lont die heel de Euro
peesche buskruitkamer moest doen
in de lucht vliegen. Heel de Ooster-
sche kwestie met zijn nasleep van
bloedige botsingen als de Krim-oor-
log e. a. vindt haren oorsprong in het
zoeken naar gesch'kte havens en naar
eene veilige kust. Sedert den wapen
stilstand hebhen de geschoolde toe
schouwers bij de verrichtingen der
Vredesconferentie duidelijk kunnen
bemerken welk belang er gehecht
wordt aan een uitweg naar zee of
eene basis voor de vloot. Hemel en
aarde werden door de Poolsche afge
vaardigden bewogen om voor hun
herboren vaderland eene haven te
bemachtigen. Wison moest er zijne
zelfsbescikkingsvlag bij neerhalen.
Dantzig werd hun toegekend. Het
drama zonder einde dat zfch afspeelt
tusschen Yugo Slavië «n Italië om
het bezit van de thans zoo beruchte
havenstad Fiume vindt in den drang
naar uitwegen langs zee zijn oor
sprong Italië zou graag eene haven
op de Oost-kust der Adriatische zee
bezitten om zich Albanië als hinter
land voor zijne waren te verzekeren.
Voor Yugo-Slavië anderzijds is het
bezit der betwiste haven eene levens
baak. Daar ligt heel het konflict en
niet in het gescherm met nationaliteit
en stambewustzijn
Wat al moeilijkheden heeftZwitser-
land, het continentaal berglandje,
niet gehad tijdens den wereldoorlog,
juist doordat het geene haven bezit
Wat heeft het niet moeten doen en la
ten, welke verplichtingen heeft het
niet moeten op zich nemen, vooraleer
het mocht de broodnoodige voedings
waren invoeren langs Marseille en
Rhóne
Zijn de bepalingen van het vredes
verdrag zwaar voor het DuitscheRijk,
toch geven onze vijanden den moed
niet op. Hunne groote havens, Ham
burg, Bremen, Lübeck zijn zoo vele
slagaderen langs waar het verfris-
schend en levenwekkend weer vrije
lijk zal binnenvloeien De Oosteni ij
kers verkeeren dan ook in een vee
neteligen toestand. Zij zijn voor goed
afgesloten van alle uitweg langs zee.
Zij zullen veel langer de ketens der
knechtschap dragen dan huune stam
genooten uit het Noorden. Daarin is
ook de reden te zoeken waarom de
Duitsch-Oostenrijkers zooveel in het
werk gesteld hebben om zich bij de
Duitsch Unie aan te sluiten. Immers
onder oogpunt van karakter en zeden
verschillen zij meer van de echte
Duitschers dan wij met de Noord-
Nederlandsche stamgenooten.
België en vooral Vlaanderen werd
rijkelijk door de natuur gezegend. Is
het maar een voorschoot groot, ons
landje mag toch bogenopeene wereld
haven Antwerpen en verscheidene
zeehavens van minderen rang Oos
tende, Brugge, Gent, Brussel, De
kust is ons fraaiste sieraad. Zij is het
hoofd en onze drie nationale stroomen
Maas, Schelde en Yzer, zijn de armen,
die ons land uit zijne puinen moeten
heropbouwen.
In volgende recencie's zullen wij
opvolgentlijk het belang en de betee-
kenis van ieder onzer havens uiteen
zetten. Wachter
Kortmeel en Kriel zal aangekocht
worden en zal te saaste week in Maga
zijn te verkrijgen zijn.
Prijzen nog niet juist gekend. Voor de
Kriel omtrent 4i frank.
4 «0»
Daarom nu geen grog meer, we zullen iets
beters nemen.
Dit zeggende belde de smokkelaar met
een schel, die naast hem op de tafel stond,
en dadelijk kwam de dienstvaardige waard
binnen. Montmorillon bestelde een flesch
ouden Malmsey Madera, en ofschoon de
trekken van den Engelschman verriedden dat
hij gejaagd was, scheen de wijn toch een te
groote bekoring voor hem te hebben, om die
te kunnen weerstaan. De uit ouden rum en
brandy gebrouwde grog, die hij had gedron
ken, deed reeds zijn werking gevoelen, en
zijn wilskracht was daardoor eenigszins
zwakker geworden.
Wilt gij zoo goed zijn kameraad, om de
kruik met grog achter u op 't tafeltje te zet
ten, en me den kurkentrekker te geven, die
op dat tafeltje ligt vroeg de smokkelaar.
De geen kwaad vermoedende Brit stond op
om aan 't verzoek van zijn kameraad te vol
doen, en in 't oogenblik dathij dezentoel eer
de, wieip Montmorillon iets in zijn glas. 't
Was slechts eene kleine hoeveelheid slaap
poeder. Daarna ontkurkte hij de flesch en
schonk de glazen vol Beiden dronken, en de
■wijn werd als voortreffelijk geroemd. Bij het
tweede glas begonnen de oogen van den Brit
te schemeren en zijne spraak verward te
worden. De edele wijn, na den sterken grog
gedronken, had dadelijk de door Montmoril
lon gewenschte werking.
A propos, zeide de smokkelaar, eens
klaps het verhaal afbrekende van een zich
verwonderlijke heldendaad, die de ander
zich beroemde bedreven te hebben, hebt ge
wel eens van den beruchten smokkelaar van
St. Malo gehoord.
Och, stotterde de ander met zware
stem, gij meent dat gaigebrok, dien Montmo
rillon.
Juist
Zeker ik heb van hem gehoord dat
heb ik en ge zult, hoop ik ook spoedig
van hem hooren. Bij den tooverstaf van
Mozes, 't zal gauw met hem gedaan zijn, dat
zeg ik u.
Hoe zoo
Hoe zoo Dat zal ik u zeggen. Maar
gij moet niet. Eerst nog een glaasje. Hij is
goed, die wijn. dat is hem... Maar gij moet
er niet over spreken. gij moet er u geen
woord laten van ontvallen want dat zou
me een boel schade doen, begrijpt ge.
Geen sterveling zal er iets van te weten
komen. Ga voort. Als 't u gelukt den smok
kelaar te pakken
We zullen hem pakken, riep de Brit
snoevend, waarbij hij met het glas boven het
hoofd zwaaide. Ja, dat zullen we stellig.
Ik mag het wel lijden. Maar gij moet
me nog vertellen hoe gij dat denkt uitte
voeren.
Ja, maar denkt er aan laat u geen
woord ontvallen hoort gij.
Montmorillon beloofde het, en de andere
ging voort
Gij moet weten, dat we bewijzen heb
ben dat de smokkelaar zich thans te St. Malo
bevindt, maar hij zal zich niet laten zien
zoolang ons schip daar voor anker ligt. Als I
we dus weer in zee steken, laten we een
luitenant met 20 man achter, allen als gewo
ne burgerlieden gekleed, en die zullen hem
t
zoodra hij zijn neus uit zijn hol steekt, pak
ken, vat gij 't
Ja, ja ik vat het heel goed, antwoordde
Montmorillon lachend 't is een kostelijk
gedacht.
Ja, 't is ko—stelijk, stotterde de
ander, wiens tong zoo zwaar als lood begon
te worden, en wien het voor de oogen sche
merde 't is een hemelsch gedacht hé!
Ja Maar daar zou ik haast wat verge
ten, zei de smokkelaar zeer snel sprekende
en blijkbaar ontsteld. Bij den grooten mast,
ik heb het ordewoord vergeten.
Wat Het ordewoord
Ja, het ordewoord, herhaalde de smok
kelaar opspringend waarbij hij zijn kameraad
de hand op den schouder legde.
Bij Jupiter, we kunnen niet meer aan
boord komen, als we het ordewoord niet we
ten
De arme Engelschman was reeds te ver
weg om te begrijpen wat er met hem gebeurde
of in welk gezelschap hij zich eigenlijk be
vond, en met geweldige inspanning beproe
vende zijn oogen open te houden zeide hij
Hoe weet gij het niet meer Gij
hebt ook een slecht geheugen, gij. Wel
lington is het weet ge 't nu zeg
Juist, zoo is 't Het verwondert me nu
alleen nog maar waarom de boot ons niet
komt afhalen.
Wat Wel, gek daar gaat geen boot
meer van het schip zoodra het duister is
gewor den. De brompot heeft immers
gezegd, dat als we tot na donker uitbleven,
dan moesten we zelf een boot zoe
ken om ons youlubber.
Ja. dat zei hij, gaf Marco ten antwoord.
Zacht drukte hij het hoofd van den ouden
zeeman op tafel, en een oogenblik later
O zoete liefde, zalig, wie u vond
Leert niet den mensch de hoogste wijsheid, dat
Geen zeegning op het gansche wereldrond
Zulk heil kan schenken als deze lieve schat 1
Ach, zoo daar ooit, in 's levens wrange pijn,
Een goede geest den ster'ling laafnis bood,
Dan was zulks, waar, in eerbaar samenzijn,
Een lievend paar elkander in de armen sloot,
Bij bloeiend meidoornsloof en lentezonne-
[schijn 1
Het schijnt dat de bolsjevisten van
Rusland weer tot vrede bereid zijn.
De Engelsche kolonel Malone, uit
Rusland teruggekeerd, deelt de voor
waarden mede waarop de bolsjevisten
bereid zijn vrede te sluiten met de
verbondenen. Dit nieuw voorstel
wordt gehandhaafd tot i5 November
1919 en de Soviet-regeering wenscht
dat de Amerikaansche en Britsche
regeeringen de officieele waarborgen
zouden geven, dat zij al het mogelijke
zouden doen opdat Frankrijk de wa
penstilstandsvoorwaarden zoude na
leven.
De Russische generaal Koltsjak is
gansch verslagen door de bolsjevisten.
Dit wordt toegeschreven aan de on
bevoegdheid van zijn raadgevers en
de algemeene ontevredenheid van het
Siberische volk over zijn bestuur. De
middenklassen hadden gehoopt, dat
zijn staatsgreep gerechtigd zou wor
den door militair succes en dat hij
een goede regeering zou brengen. De
boeren die hij ingelijfd had in het
voorjaar, zijn bijna allen verdwenen.
Er hebben erge woelingen plaats
gehad in Italië, te Turijn bij het uit
gaan van kiesvergaderingen. Revol
verschoten werden gelo-t. Verschei
dene personen werden gekwetst. De
socialisten hadden besloten een sta
king van een dag uit te roepen, om
de verjaardag der Russische revolutie
te berdenken, üp 7 November bleef
de arbeid stil,alleenlijk de magazijnen
bleven open en de trams bolden regel
matig. Ook te Florence, Milaan en
Batogna hadden vechtpartijen plaats,
waarbij verscheidene slachtoffers vie
len. Ook in Frankrijk hebben betoo
gingen plaats gehad ten voordeele der
Russische revolutie. Het personeel
van de staatspoorwegente Parijs heeft
het werk voor anderhalf uur gestaakt
als protest tegen de bemoeiingen van
Frankrijk in Rusland. Ook zou er
spraak zijn propaganda te voeren
voor het uitbreken eener algemeene
werkstaking in het Seine-departement.
snurkte deze als een os. Nu riep hij den
kastelein, wees hem op den bewusteloozen
man en sprak
Draag zorg voor hem en sluit deze
deur goed. opdat niemand hem te zien krij-
ge- Hebt gij mij begrepen I
't Zal geschieden zooals ge beveelt,
antwoordde de kastelein. Maar, wat denkt
ge nu verder te doen
Help me eerst een handje, dan zult ge
het dadelijk hooren. Vooreerst moeten we
dien snaak zijn uniform uittrekken.
De kastelein hielp hem om den Engelscheu
zeeman van zijn uniform te ontdoen
De smokkelaar trok zijn eigen buis uit en
dat van den andc-r aan. Daarna zette hij ook
den hoed van den Engelschman op en wend
de zich toen tot den verwonderden kastelein.
Wel, wat dunkt u, vroeg hij daarop
lachend, gelijk ik nu niet sprekend op dien
man Of liever zooals hij er een uur geleden
uitzag
Op mijn woord dat doet ge wel. Maar
ge zult u toch niet aan boord van dien En-
gelschen driedekker wagen
Dat is mijn plan, Pedro.
Maar
Verschoon me als 't u blieft van uw
maar's. Ik ga, en ik moet me haasten ook,
want te negen uren moet de manschap weder
aan boord zijn en als ik later kom, word ik
in verhoor genomen. Bewaak dezen snaak
goed ik verzeker u dat ik spoedig terug zal
zijn.
Montmorillon bleef een oogenblik zwijgen
en liet peinzend 't hoofd zakken daarna
verzocht hij den kastelein hem een sinaasap
pel te brengen. Deze werd hem spoedig ter
hand gesteld; hij maakte eene kleine opening
in de schil.
