m
sxnanap
Bemesting en Meststoffen
Prachtig Tooneelfeest
lo Magazijn Zeebergkaai.
mÊÊSSBÊMBi
M&ÉmM
iiili:
Aan onze Abonnenten.
SMliEill
msmssam
MMiËlSil
B. VAN DEN AKKER
(20® vervolg).
De bacteriëndoen echter niets voorniets
bij die omzetting heeft stikstofverlies
plaats, zoodat 1 kilo stikstof in zwavel
zuren ammoniak in waarde gelijk ge
steld wordt met 0,9 kilo stikstof in chili-
salpeter.
Wij spraken boven herhaaldelijk van
zwavelzuren ammoniak en Chilisalpeter.
Laat ons even mededeelen, waar die hulp-
meststoffen van daan komen en hoe zij
gebruikt kunnen worden. Want hoewel
beide meststoffen om de stikstof gekocht
worden, is 't onder bepaalde omstandig
heden niet onverschillig, welke van de
twee men gebruikt,
Beginnen wij met den zwavelzuren
ammoniak.
In de planten kan geen eiwit gevormd
worden, als zij in den bodem geen op
neembare stikstofverbindingen vinden.
Eiwitstoffen zijn nl. stikstofverbindingen.
Zoo gaat het ook met lijken van die
ren, enz. Bij de ontleding en de verdere
omzetting gaat een deel der stikstof in
vrijen vorm, dus als gaz, in den damp
kring over. Maar ook dit deel isnietvoor
de planten verloren, daar met regen en
sneeuw een bepaalde hoeveelheid aan
den bodem wordt teruggegeven en de
met de vlinderbloemigen samenlevende
bacteriën weder atmospherische stikstof
kunnnen vastleggen.
De stikstofverbindingen in plantendee-
len, door mensch of dier opgegeten, wor
den gedeeltelijk in hun lichaam als
vleesch of lijm of hoornstof afgezet en
verlaten, voor een deel, na al of niet ont
leedt te zijn, het lichaam. Ook de stik
stof, die met de in het lichaam afgezette
stikstofverbindingen achterblijft, komt
na langer of korter tijd weder in lucht
of bodem terecht. Zoo gaat de stikstof
altijd in een kringetje rond. Dit zal nu
wel duidelijk zijn.
De stikstof, welke deel uitmaakt van
zwavelzuren ammoniak, is plantenstik-
stof zoo goed als die, welke aanwezig
is in groene bemesting en stalmest, want
geen zwavelzure ammoniak zonder gas
fabrieken gee*n gasfabrieken zonder
steenkolen, geen steenkolen zonder
plantengroei.
De steenkolen zijn toch ontstaan uit
voorwereldlijke planten, die, evengoed
als de planten van onzen tijd, uit cellen
waren opgebouwd en levende cellen zon
der eiwit zijn ondenkbaar. Van die voor
wereldlijke planten trouwens komen
onder onze tegenwoordige flora nog
meerdere verwanten voor, zooals de
paardenstaarten en de varens.
Het is dus, vernomen den oorsprong
van de steenkolen, geen wonder, dat men
hieruit een' stikstofverbinding kan afzon
deren.
De steenkolen worden in zoogenaamde
retorten verhit. Zij worden, zooals Tiet
heet, aan het proces der droge distillatie
onderworpen. Daarbij ontstaan naast de
gassen, die te zamen het lichtgas vormen
eenige, die men hierin niet kan gebrui
ken, of omdat zij onbrandbaar zijn of
omdat bij hun verbranding voor de ge
zondheid schadelijke verbindingen ont
staan. Drie van die gassen heeten zwar
velwaterstof, koolzuur en ammoniakgas.
Dat uit steenkolen eerstgenoemd gas
kan ontstaan, heeft wel iedereen be
merkt, al wist hij wellicht niet, dat het
gas, waarmede hij te doen had, zwavel
waterstof heette. De aan rottende eieren
herinnerende reuk, die men waarneemt
aan den rook, welken den schoorsteen
van de locomotief verlaat, is dien van
het daarin aanwezige zwavelwaterstof.
Als zwavelwaterstof verbrandt, ontstaan
water en het zeer nadeelige zwaveldio-
xvde,
Koolzuur is onbrandbaar, onderhoudt
de verbranding niet en is, in een hoeveel
heid van een enkel procent in de damp
kringslucht aanwezig, reeds nadeelig
voor mensch en dier
Het ruwe lichtgas d, i. het gasmensel,
hetwelk de retorten verlaat, moet dus
van zwavelwaterstof, koolzuur en am
moniakgas worden bevrijd. Het wordt
daarom door buizen, de zoogenaamde
klimpijpen, naar een in het water gele
gen grootere buis gevoerd. Hier verliest
het gasmengsel een beetje waterdamp,
ammoniak en teer. Vervolgens gaat het
door koelers, waarin waterdamp in wa
ter overgaat m. a. w. waterdamp con
denseert.
Hierin blijft een groot deel van bet
ammoniakgas, dat zeer gemakkelijk in
water oplost, achter. Op zijn verderen
weg wordt het gasmengsel in meer inni
ge aanraking met water gebracht (in de
zoogenaamde scrubbers) en hierdoor zoo
goed als geheel van zijn ammoniakgas
beroofd, terwijl ook nog een weinig
koolzuur en zwavelwaterstof in dat
water oplossen. Het water uit bovenge
noemde grootere buis, uit de koelers en
de scrubbers wordt als gaswater in put
ten verzameld.
Het gaswater houdt per liter van 7 1/2
tot 15 gram ammoniakgas opgelost, Per
1000 gram (1 liter) water, heeft men nu
2 1/2 tot 10 gram ammoniakgas hieri
van bevat het gaswater dus 1/4 a 1 pet.
Jammer, dat dit voor den plantengroe-
nadeelige verbindingen en zooveel water
bevat.
Het laatste maakt, dat de vervoerkos
ten, in verhouding tot de waarde der in
dat water opgeloste stikstofverbinding,
meestal te hoog worden. Daarom wordt
het gaswater op zwavelzuren ammoniak
verwerkt. Sommige kleinere fabrieken
zijn daarvoor niet ingericht en verkoo-
pen het daarom aan grootere fabrieken
of fabrieken van zwavelzuren ammoniak.
Nu zal men wel vragen Worden in dit
geval de transportkosten- niet te hoog
Wij antwoorden daarop, dat het vervoer
dan wel altijd kan geschieden te water
bij groote hoeveelheden tegelijk, waar
door de transportkosten betrekkelijk
laag blijven.
Ter bereiding van zwavelzuren ammo
niak wordt het gaswater verhit. Warm
water kan in het algemeen minder gas
opgelost houden dan kouder, dus ook
minder ammoniakgas. Ieder weet wel,
dat men door gewoon water te koken
hieruit de lucht, die er in opgelost is,
kan uitdrijven. In gekookt en daarna
afgekoeld water gaan bijv. goudvisschen
dood en dit bij gebrek aan lucht (zuurstof)
voor de ademhaling.
Doordat warmer water veel minder
ammoniakgas kan houden dan kouder,
wordt bij verwarming van het gaswater
het grootste deel van den ammoniak in
gasvormigen toestand uitgedreven. Hij
word naar een reservoir geleid, dat in
wendig met lood bekleed en gedeeltelijk
met sterk zwavelzuur gevuld is. Loo'd is
een metaal, dat wel door zwavelzuur
aangetast wordt, maar waarop het zuur
zoodra het metaal met een laagje zwa-
velzuurlood bekleed is, geen invloed
meer heeft. Het zwavelzuur bindt zeer
gemakkelijk gassen, dus ook ammoniak-
Sis Trompet die een welstellend
boerken was en met zijne zonen tevens
den stiel van zager deed, had het
groot ongeluk zijn vrouwken te ver
liezen. Een paar uren na het overlij
den ging Sis weenend en snikkend bij
de goede pastoor om eene begrafenis
te vragen.
Dat mag toch wid een schoone
dienst zijn, niet waar\:egde de pas
toor.
Ocii» mijnheer de Pastoor snikte
Sis, doet het zooals het behoort, gij
weet dat beter als ik. En na eenige
troostwoorden verliet Sis Trompet
de pastorij.
Een veertiental dagen, nadat alle
geburen gestoeft hadden op de schoo
ne dienst die Sis voor zijn vrouwken
had doen celebreeren nadat de
kommeeren al wisten te vertellen dat
Sis wel mocht iets doen voor zijne
vrouw, want dat hij door zijne zat-
lapperijen aan zijn goed schaapken
veel verdriet had aangedaan, trok
Sis naar de pastorij om den dienst te
betalen.
Maar hoe trok hij een aardig gezicht
toen hij de rekening zag
Wel, wel, Mijnheer de Pastoor,
zooveel Ik meende dat het maar de
helft ging kosten
Ge zijt mis jongen, zegde de
pastoor, dat is wel de tarief voor
dezen schoonen dienst. Hebt ge niet
gezien dat we beste kleeren aan had
den, schoone versiering, het beste ge
zang en muziek alles schoon en
solemneel,
Ah dat is solemneel peisde Sis, en
betaalde zonder morren. Het is mijne
schuld dacht hij. maar ik heb toch
mijn plicht gedaan voor mijn lieve
Trien, en hij trok welgezind uit de
pastorij.
Eenigen tijd nadien, was Sis altijd
maar aan 't peinzen waarom toch de
pastoor altijd lachtte als hij hem te
genkwam.
Hij heeft mij een farce gebakken zei
Sis, maar ik zal hem toch ook eens
vasthebben.
Zekeren Zondag na de hoogmis
werd Sis naar de pastorij geroepen
waar de pastoor hem vroeg om zijnen
notelaar te komen zagen. Sis
lachtte bij zich zeiven en zeiik kom
morgen vooraf. 's Avonds dronk
Sis eene goede pot en beraamde in
stilte zijn plan.
Hoe stond de pastoor verwonderd
te zien toen hij Sis met zijne twee
zoons zag aankomen met frakken en
hoeden aan om te zagen N
De boom werd gepeld en opgelegd
onder het gestadig zingen en juichen
van Sis en zijne zonen.
-t Is weer eens maandag dachten
de menschen.
Ze zullen niet lang werken want ze
zijn gekleed om naar de kermis te
gaan dacht de pastoor.
Heel den dag was het in den hoi
van de pastorij een gestadig zingen
en fluiten.
's Avonds was heel de boom aan
stukken en Sis gaf zijne rekening
aan den pastoor.
Deze stond versteld te kijken, her
telde nogmaals, zag en kon het niet
gelooven.
Ja maar, Sis, dat is niet juist,
overjaargaf ik u tien franken en nu
vraagt g'er twintig.
Ja, mijnheer de pastoor, zegde
Sis, geheimzinnig lachende, dat is
onze tarief voor zulk werk. Ziet ge
niet dat we op ons beste zijn gekleed
en heel de dag geschuifeld en gezon
gen hebben. Uwen boom is solem
neel gezaagd, mijnheer de pastoor
Nu schoot de pastoor in eerien
schaterlach en zegde
Sis, ge wilt mij vasthebben,
omdat ik uwe vrouw solemneel heb
begraven, maar ik zal u, moest ge
hertrouwen, gratis eene andere
zalven.
Nu schoten allen in een lach, maar
Sis wilde er iiiets van af doen ten wa
re de Pastoor eene goede fiesch wijn
ten beste gat, hetwelk geschiedde
waarmede het proces gesloten was.
De pastoor lachtte nog hartelijk vele
jaren nadien als hij dacht aan de toe
ren van Sis Trompet en aan zijnen
solemneel gezaagden notelaar
TE MOORSEL
Op Zondag 14 December gaf de
Tooneelkring Jan De Meer een
prachtig en welgelukt tooneelfeest,
dat ons herinnerde aan de eervolle en
roemrijke vertooningen uit het verle
den.
De tooneelkring ontving destijds
de naam van het drama <1 J an de
Meer een stuk van zijnen diepbe-
treurden Voorzitter en waardevollen
tooneelschrijverDoctor Tan Cau-
dron.
Dit stuk maakte de naam en eens
voor goed de faam van dezen kunst
kring. Hoevele beroemde en schoone
stukken kregen we hier te zien
De tijd die alles vergruisd en de
oorlog die zooveel heeft verwoest,
hebben toch geen leed gedaan aan
dezen tooneelkring. Weliswaar helaas,
zijn bijna alle oudere van de planken
verdwenen, maar de jongere schijnen
met evenveel talent hunne meesters
van nabij te volgen.
Het weze gezegd dat het drama
Tante Klara onverbeterlijk werd
vertolkt waarin elke rol meesterlijk
werd gespeeld.
Noemen wij de jonkvrouwen Clo-
tilde en Louise Van Brempt en
K. Van Eeckhoorn de onovertroffen
stillen en braven dienstknecht Eugeen
De Kegel evenals de heeren De L00-
ze en F. Lion, de waardige renteniers
de jongeren als Victor Van Brempt,
Richard Caudron en Alfons Saeyes
die eer deden aan hun spel en veel
belovende tooneelspelers zijn.
In het blijspel Op zoek naar
Annemie heeft Alfons De Backer
een onovertroffen boer Botermelk ge
weest.
Hij heeft kostelijke oogenblikken
doorgemaakt en tranen doen lachen
aan het publiek. De Waalsche koet
sier (Cam. Hendrickx) evenals Nelle
zeepsop, Jef Kramick en den generaal
hebben een echt blijspel gespeelt.
Frans Merckx en Jef Van Brempt
beloven felle spekers te worden.
Tusschen het tweede en derde be
drijf greep eene roerende en plechtig
heid plaats die ik niet kan nalaten aan
te stippen. De leden van den tooneel
kring boden eenige geschenken aan
hunnen ieverigen makker Eugeen De
Kegel die 27 jaar op de planken komt.
Men bood hem ook twee ruikers,ter
wijl de Voorzitter Doktor Van de
Maele hem kort maar innerlijk toe
sprak in deze woorden
Vriend Eugeen,
Heden willen wij den dag herdenken
waarop Gij 21 jaar geleden voor
de istf> maal optrad als tooneelspeler
van den kring fan De Meer Se
dert djen, hebt gij meesterlijk eene
rol vervuld in al de prachtige stukken
die hier opgevoerd zijn.
Mij is de eer te beurt gevallen, in
naam van de leden van «Jan de Meer»
als een blijk van hulde en dankbaar
heid U deze geschenken aan te bie
den. Gelief ze te waardeeren, niet
naar hunne innerlijke waarde, maar
naar de gevoelens dergenen in wier
naam ze u aangeboden worden.
Deze gelegenheid wil ik niet laten
voorbijgaan zonder ook een woord
van dank en herinnering te wijden
aan de vele en verdienstelijke vroegere
leden, heden afwezig, sommige van
hier vertrokken, andere door den
ouderdom belet ofwel door de onver
biddelijke dood weggemaaid, waar
onder de diep betreurde Voorzitter
Dokter Jan Caudron. Maatschappijen
als de Tooneelkring Jan De Meer
wier doel tot geen eigenbaat strekt,
maar tot opbeuring en beschaving van
het volk, en die in de maat zijner ge
ringe krachten, zich tracht verdien
stelijk te maken voor degene, die le
den en stierven voor ons geliefd
vaderland, mogen niet verdwijnen,
maar dienen door allen ondersteund
te worden, de eene met mede te hel
pen tot de opvoering van waardevolle
tooneelstukken de andere door gelde
lijke middelen.
Vriend Eugeen, nog eens onzen
hartelijken dank wij hopen dat velen
uw schoon voorbeeld mogen volgen.
Lang leve Eugeen De Kegel
Lang leve de Kring «Jan De Meer»
Efen woord van dank aan de inrich
ters de heeren Dftkter Van de
Maele, V. De Vis en den too-
neelmeester Clement Sayes. Aan allen
die medewerkten tot het dubbel edel
doel veredeling van het volk en ver
zameling van gelden tot het oprichten
van een gedenkschrift voor de gesneu
velden en gemartelden onzer gemeen
te. Ziener
Alle dagen te bekomen in den voor
middag van 8 tot 12 ure
Kaïniet in zakken 14,50.
Zemelen aan 34 fr. de 100 kgr. zonder
zak.
Sucrema, in zakken van 50 kilos, aan
41,00 fr. de 100 kilos zonder zakken.
Bloem aan 94,00 fr. de 100 kilos zon
der zak.
Maïs (nieuwe) aan 75,50 fr. de 100
kilos zonder zak.
Lijnmeel aan 94 fr.
Amerikaansche haver 77.00 fr. de
100 K. zonder zakken.
Het Bestuur heeft besloten geen en
kele waar uit het magazijn te laten gaan
zonder comptante betaling.
In den loop der toekomende maand
zal de post het kwijtschrift aanbieden,
voor vernieuwing van het abonne-
ÉmÈÊÊiÊmnuÈtÈÊÊ
rivjt.WfWM'W'MtW
tMOHvHvHtlvI'H
if> 4 t
ikvHiKitMOi-Mbl
DOOR
fij'»-MM»!*!* ï^t':
