ORGAAN DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ.
5 CENTIEMEN PER NUMMER.
ZONDAG foV'ANUARI 1898.
8 JAARGANG, Nr 3
Alles voor en door het volk!
Prachtige redeneering.
De Kiezing van Dendermonde
en M. Renkin.
De Moeder in haar Huis.
Syndikaat der Kleermak. Gaster.
Melkerijen.
WAAROM. V
KLOKKE
ROELAND
Mijn naam is Roeland,
Ats ik hiep is hel brand,
A/s ik luid, o heil en glorie,
Is 'l victorie,
In Vlaanderenland,
ABONNEMENTSPRIJS, vooraf betaalbaar
Een jaar 2,50 fr.6 maanden 1,50 fr.3 maanden0,80 fr.
Men schrijft in bij P. Van Scliuylcnbcrgh, Beheerder-Uitgever,
Kerkplein, 12, te Nluove en in alle Postkantoren van't land.
Hoofdopsteller
Advokaat A. DE BACKER.
Spi'ekersbond.
Zondag 16 Januari, om half 9, vergadering
in 't Lokaal, Kerkplein, Ninove.
awakes
IWONCENPRIJS PER 0RUKREGEL7^^~
Gewone, 15 centiemen, dikwijls Wbaalde, bij overeèïfl&L.
Vonnissen 50 centiemen Reklamw-, q,75 centiemen.
De strijd van Dendermonde schonk weerom
gelegenheid om eens al 'l vasthoudisch venijn
uit te kramen.
Nu zijn de demokraten bepaald verloren,
zoo strijd voeren, ineen rustig arrondissement,
verlamt hun krachten daardoor verliezen ze
aanzien en achting en politieken invloed, 't is
zwijgend beveslige i, dat zo van geen eenheid
willen, en dit is voldoende om hunnen dood
als partij te bewerken enz. enz.
Zoo klinkt het in de rijkemans- en andere
gedomestikeerdo bladen.
De partij is kapot.... z'is dood.... z'is begraven
te Dendermonde.... haar taak is voltrokken....
z'is zich gaan versmooren in den samenloop van
Schelde en Dender, lijk vroeger 't ros Bayard.
Eu middelerwijl, schelden ze, lasteren ze,
banvloeken ze, brieschen ze van gramschap, in
't kort, springen ze uit hun vel van colcrie.
Waarom die uitvallen, als we nu toch bepaald
verdwenen zijn
Waarom die razernij op ons graf
Zou dat niet weleer bewijzen, beste vasthou-
disten, dat ge ferm met de poepers zit
Dit is mijn gevoelen toch, en nog van velen
met mij geloot ik.
Of meent ge misschien, dat er alleen nog
geoordeeld wordt in de groote salons
Ge zijt er bliksems wel mede Ons volk heeft
gelezen vrienden, en we zouden den minste onzer
landbouwers eens nevens uwe gepommadeerde
stoks'agers willen zetten, of uwe vergulde bo-
._dnrvAli.ngskon% om,over politiek of sociologie te
raisonneeren.
In 't verwijten natuurlijk zouden ze onderdoen,
en 't schimpen en eerrooven, ge geeft dagelijks
les daarin, ge verhefldit tot 'n christene deugd
maar in de gemoedelijke redeneering gdede
God I ge zoudt uwe papieren lanterfanters zich
zien intrekken, in hunne lijnwaden trechters,
lijk 'n slak in haar huizekt n
Ziet hier nu èens. hoe ons volk oordeelt over
die kiezing.
Dit oordeel is vrij wat verschillig van uw
oor.;., 'k meende te zeggen uw oordeel, maar
'k moet zeggen, uw kleiogeestig gezwets
want uw inwendig oordeel is misschien juist
'tzelfstevan ons volk.
Ten eerste, het besluit uit den uitslag dier
stemming dat te naaste jaar waar wij ons
weerom zullen laten bijvinden minister De
Ijruyn zal 'nen ring in zijn oor krijgen, en een
medaillie aan den hals.
Ten tweede dat wij ook strijd moeten voeren
met volledigen lijst Ie Gent en te Audenaarde
't geen we doen zullen.
Ten derde dat wij geene de minste gele
genheid meer mogen laten voorbijgaan om bij
middel der kiesbewerking de gedachten vooruit
te zetten 't geen wo nimmer zullen ver-
waarloozen.
Ten vierde dat wij geen overeenkomst meer
willen mogen, daar men ziet, dat dit uitloopt
op 'n almoes uit. nood, en slechts platbroekeu
schenkt. Dit was altijd mijn gevoelen.
Ten vijfde dat die 5000 stemmen op veertien
dagen u afgefutseld, en dit te Dendermonde,
eene onder alle opzichten zoo goed versterkte
stad, duidelijk bewijzen, dat geene vestingen,
barricaden of bolwerken hoegenaamd, uw voort
bestaan nog kunnen vrijwaren.
Ten laatsje dat al die noodkreten en stuip
trekkingen en kronkelkrarapen die ge slaakt,
waaraan ge lijdten die u martelenen duidelijk
bewijs geven, dat ge met uw doodzweet op
't lijf loopt.
Dat oordeelt ons volk, en ik meen dat het
juist oordeelt.
Dat zijn andere pupieren van oordeel he,
vrienden van 't oud kapittel?
Oordeelt gij daar nu eens over, over dit
oordeel. D. B.
l)e beste vrienden zijn de openhertigsle en
daarom dragen wij dit op aan wien het toekomt.
In het Brusselsch weekblad La Justice sociale,
van 9 Januari, acht onze vriend M. Renkin het
nogmaals gepast de Vlaamscbe Democraten en
de Christene Volkspartij af le keuren voor de
kiezing van Dendermonde. De bewoordingen
van dat artikel zullen menige» Democraat heb
ben aardig doen opzien én kunnen niets anders
voor zooveel bet blad door het wezenlijke volk
wordt gelezen, dan het volk meer en meer
alkeerig rnaken van hen wier bijzondere zending
zou moeten wezen het verdwaalde zwoegende
volk uit het roode socialism los te rukken.
Heeft de heer Renkin daar toch wel op nage
dacht
In zijn artikel verwart hij als 't ware met opzet
katholiek en conservaleur of vaslhoudüt.
Hij spreekt eenvoudig a van onze lijst, van
onze kandidaat M. Thibbaut, ondersteund, zegt
hij, door alle katholieken, democraten en vast-
houdisten, en alleen bevochten door de Christene
Volkspartij, en socialisten. Wij, zegt hij, als
sprekende in naam van de katholieken, verliezen
4500 stemmen en indien dat voortduurt, zullen
binnen 4 jaar de stemmen der oppositie opwe
gen tegen de stemmen der katholieken.
Welnu wij zeggen het nog: zoowel aan den
heer Renkin als om 't even aan wieu betwisten
wij het recht, de katholieken te verwarren met
de vasthoudisten en ons als oppositie van de
katholieken te klasseeren.
Dat we de tegenstanders en de vastberaden
bestrijders zijn van de vasthoudislen, dat ja en
dat zullen we blijven toonen en bij voortduring
doen gevoelen Maar ons willen doen doorgaan
als opposiet met de katholieken en daardoor
verslaan wij die burgers die de christelijke prin
ciepen in hun openbaar leven niet enkel met den
mond belijden maar oprecht en gemeend toe
passen ons zeg ik met die opposiet willen ver
klaren, dat nietDaarin zijt ge mis, M. Renkin!
Zoo doende past gij ons het stelsel toe dat de
heer Woeste op u zeiven in de Kamer toepaste,
toen hij sprak in November, van al de rede
voeringen van de oppositie, le beginnen met
die van den heer Renkin tot die van den heer
Van der Velde.
Toen zijt gij, M. Renkin, heel verontweerdigd
recht gesprongen om protest aan te teekenen
tegen den ongeluksvogel vau Belgiö, en thans is
het onze beurt u te zeggen dat gij, onwetens
misschien, ma&r ia a-llc geval toa-tonrccfcto-tcgeu-•
ons Woeste-manieren aanneemt.
Zochtet gij om de vriendschap le veroveren
van al wat Woestist is, dan zoudt ge niet beter
kunuen handelen.
Ge noemt immers onze Christene Volkspartij
hel Daensisme Ge spreekt van voorstelling van
den heer De Baets in plaats van den heer Daens
in Maart 1896, aan de vasthoudisten aangeboden.
Ons doel, zegt gij, moet niet zijn het volksgezind
leger te doen zegepralen. Gij wilt op uwen hoed
noch het portret steken noch van den heer Daens,
noch van den heer Woeste. Een dingen alleen is
noodig, 't is dat de vrede heersche onder allen....
Welnu we zijn verplicht u te verklaren
1" Dat ons doel tvel is het volksgezinde leger te
doen zegepralen op het leger der vasthoudisten
van alle hair of kleur.
2° Dat onze Christene Volkspartij zoo weinig
het Daensisme is, dat, moest onze geliefde volks
priester volksvertegenwoordiger ons ontnomen
wordenGod behoede hem nog laug de
strijd daarom geen dag zou worden gestaakt, tot
de algeheele verwezelijking van ons volkspro
gramma.
3° Dat wij daarom ntettemin, hoog in de vaan
cn hoog op den hoed het portret steken van den
Eerweerden Heer Daens, als zijnde dat van onzen
weerdigen aanvoerder, en dat wij eiken aanslag
Legen hem gepleegd, van wien deze ook uitga,
aanzien als gepleegd tegen onze Christene Volks
partij.
4° Dat gij het mis op hebt als ge denkt dat de
Christene Volkspartij én van hier èn van het
gansche land, er vrede zou mee hebbeu dat de
Eerw. H. Daens hier vervangen zou worden door
'nen heer De Baets of onv 'teven wien. Onze
krachten wegen hier minstens.zoo zwaar als die
onzer tegenstrevers, en alleen dan zou er hier
mogelijk voorloopige vrede kunnen gemaakt
worden, indien er twee plaatsen van de vier aan
de Christene Volkspartij worden toegekend en
dat dan nog mits behoud van onzen geliefden
aanvoerder den Eerw. H. Daens.
Dit weze gezegd vooral voor hen die zouden
lust gevoelen tot het herbeginnen van hunnen
vroegeren, konkelfoes, die reeds een onzer man
nen als slachtoffer builen onze strijdrangen deed
vallen.
5° En ten laatste, dat, naar ons dunkens één
dingen alleen noodig is, en dat is niet don vrede,
zooals gij zegt, maar de rechlveerdigheid, omdat
alleen dim de christelijke liefde in alle herten
zal wonen, en het vaderland zal kunnen groeien
en bloeien bij het lenigen van de droevige volks
ellende, door het handhaven van 's volks zoo
lang miskende rechten.
Moge dit alles u tot nadenken aansporen, M.
Renkin, en u vrijwaren tegen verdere vertwij
feling. Recht in de Schoenen.
Moet de vrouw haren eigen kost kunnen ver
dienen Moet zij in fabriek of werkhuis op ge
lijken voet staan met den man
Die vraag werd opgeworpen in het Congres
van Zurich.
Het is klaar dat de vrouw, zoowel als de man
moet opgeleid worden om haar eigen brood te
kunnen winnen, ten einde in de rampspoeden
des lovens, hetzij als wees, als weduwe of als
veilatene, niet van ellende te vergaan.
Wie is daarop niet 't akkoord
Doch iets heel anders is het te weten of alle
stiel en alle bedrijf aan de vrouw past.
Niet alleen de zware afmattende werken, zoo
als schrijnwerk, smids ambacht, welke groote
krachtinspanning eischen, maar ook lichte stie
len, die haar geheel aan den huiskring onttrek
ken, achten wij voor de vrouw ongeschikt.
Wij weten het zeer wel de goede oude
tijd die vader, moeder en kinderen met hun eigen
alam te huis vereenigde, is evenals vele andere
goede zaken eilaas, voorbij, De groot-nijver
heid trekt de arbeidskrachten in de tabrieken
rond de machienen te zamen, en die algemeen
geworden wijze van voortbrengst zal noodlottig,
wij nemen het aan, een zeker getal slachtoffers
afeischen.
Doch moet de natuur, de zending der vrpuw
geotterd worden aan dien nieuwen Moloch Dat
is de vraag.
Ziet langs de straten welk onbegrijpelijk wan-
too neel treft uw oog Kloeke forsch gebouwde
mannen, werkeloos langs de straten drentelend,
en daarentegen bleeke, tengere,zwakke vrouwen,
h'jgend voortijlend naar de fabriek...
ft'.V, #ymp.werkslavin gaat haren man onder-
ki ülpon aai) mihder^Ioon en voor al huren ar
beid ontvangt zij dus minder eten voor hare
kinderen.
Is die toestand niet wraakroepend? Vloekt hij
niet met het gezond begrip
En wat spruit er uit voort
Een slach van luie, vadsige maunen, wier
groot deel eindigt in kroeg of gevang
Een slach van uitgeteerde, rampzalige moe
ders, d;e in hunnen schoot de kiem dragen van
verkwijning en verval.
Daarenboven, wat gewordt er van het huisge
zin
O verwijt dc ongelukkige wroelster niet, dat
re kinderen wild en haveloos langs de straten
eren! Heeft zij wel tijd voor hunne opvoeding?
Kern 's morgens in haar huizeken de kinde
:i slapen nog als zij weg moet. Zie hen 's mid-
gs vereeuigd rond de Lazarus-tafel er is ook
iet veel reden lot verzetEn 's avonds, als zij
rxioe en mat binnenstrompelt, haar eene bengel
ligt achter de stoof, de andere in den vloer op
:n ouden rok te sluimeren, terwijl hare gebure-
v ouw, soms een oude zwarte sloor, haar schrei-
e ;den zuigeling binnenbrengt.
Daarbij is zij bekwaam tot de heilige zending
[in moeder
Waar heeft zij opvoeding genoten
Wie heeft haar de teedere woorden, de goede
enken, de gulden lessen geleerd die vloeien uit
;n moederhert
Als zij klein was, hoorde zij maar drie woor-
ifcn Ga buiten spelen! en nu zij op de fabriek
21, klinkt hot onverbiddelijk Werken, tonder
opzien
Wie kan de onzedelijke gevolgen van dien toe-
:and berekenen
Dat men bijgevolg de raenschheid niet ver-
5 racbte, om een menschlievend doel te bereiken.
Geeft de vrouw aan den huiskring weer
Als dochter kan zij een lichten stiel aanleeren,
ie haar als moeder zal toelaten bij kinderen te
ijn of er toch niet heel den dag van gescheiden
3 leven en vervolgt het ongeluk haar onmeé-
oogend, zoo kan zij als weduwe of als verlatene
og altijd door den arbeid harer handen In haar
nderhoüd voorzien.
Wat meer is, wij zullen welhaast een geslacht
ebben dat zijne plichten als mensch en als bur-
er begrijpt en met eer en weerdtgheid de macht
al weten te hanteeren, die de XX" eeuw aan het
olk schenken zal. P. V. Scti.
Een of meer Bestuurleden worden dringend
verzocht op Zondag 16 Januari, um 9 ure
's morgeus, iu 't lokaal Klokke Roeland, Ninove
te komen. Dringende mededingen.
Eenige landbouwers vragen ons nogmaals wat
vij denken over samenwerkende melkerijen en
ooral wat ons gedacht is over eene uitgestrekte
amenwerkende melkerij, zooals men er te
eeraardsbergen eene ontwerpt.
Over samenwerkende melkerijën kent iedereen
ins oordeel sedert lang. Daar waar er geene
s in een gemeente, is er eene te korten daar
vaar er twee en mc-er zijn, is er eene of meer
3 veel.
Over de ontworpene samenwerkende mem.
te Geeraardsbergen is ooze raeening de vol
gende
Eene melkerij in dien aard is goed in de
Ardennen, waar de boerderijen zoo dun gezaaid
staan als hier de kerk-en kapeltorens, waar eene
melkerij op eene enkele gemeente onmogelijk
is, waar het vervoer in alle geval toch verre
moet gebeuren. Maar hier in on3 dichtbevolkt
Vlaanderen is dergelijke melkerij onnoodig,
schadelijk voor de utibatlng en vooral schadelijk
voorde landelijke stiel-en neeringdoeners, voor
den landbouw zeiven. Zij ia onnoodig omdat
men overal een genoegzaam getal landbouwers
in oenen kleinen kring kan samen vinden om
dergelijke instelling tot stand te brengen en
even goedkoop uit te baten. Zij is schadelijk voor
de uitbating, omdat het werk te veel moet
verdeeld worden.
Zij is vooral schadelijk voor zekere gemeenten,
die goede boeren, goede landerijen en goed
geweid hebben. Deze op hun eigen kunnen
goede boter leveren, en gevolgentlijk goede
prijzen bekomen, daar zij anders de slechte
boter zullen helpen goed maken en min geld
ontvangen.
Zij is opperbest schadelijk voor de landelijke
stiel- en neeriDgdoeners en voordeelig alleen voor
deze van Geeraardsbergen.
Ten eerste, overal zullen er betaalde controleurs
moeten zijn en deze zullen gekamd en geschoren
uit Geeraardsbergen komen. Ten tweede, de
betalingen zullen te Geeraardsbergen gebeuren.
Waar er geld ontvangen wordt, daar wordt ook
gewoonlijk uitgegeven. Het geld zal op die wijze in
de stad gelaten worden, in herbergen en winkels
terwijl anders een groot deel van het ontvangene
geld bij stiel- en neeringdoeners van de ge-
meen te blijft, als de melkerij on .haar eigen, op
de gemeente zelve wordt ingericht. En zoo helpt
de eene boeremensch den anderen leven, zoo
krijgt de eene voor den anderen meer genegen
heid, zoo komt men nauwer bijeen, zöo leert
men elkander beter kennen, zoo krijgt men
onderling vertrouwen, zoo houden twist en
tweespalt op en zoo bereidt men voor later
eenen grond, waaropmen alle soorten vansamen-
werkende landbouwnijverheden kan dan ont
sta in. En 'tzijn deze en deze alleen, die den
landbouw zullen redden in latei e tijden.
Boven dit alles nog is er eene beweegreden,
waarom eene melkerij met werkplaatsen te
Geeraardsbergen voor heel 't kanton af te keuren
is, en deze luidt als volgt
Als er iemand boter noodig heeft op de ge -
meente, hij moet naar Geeraardsbergengaat
de werkman met eenige centen om botermelk,
hij moet naar Geeraardsbergen is er haastig
wei noodig, voor raenschen of beesten, onmo
gelijk ze te maken gaat de kleine man om
eene saus melk of kleine melk, men kan ze
hem niet beschikken en duizend andere klei
nigheden meer, die op het huishouden van den
werkman vallen.
Zonder hier iemand te willen kwetsen, ge-
looven wij te mogen zeggen dat hij, die de
landbouwers van eene gemeente van elkander
verwijderd houdt, en hen uitlokt om melkerijen
te helpen stichten ver van hunne gemeenten,
eenen slechten dienst bewijstaan den landbouwer,
aan den burger en aan den werkman.
Ziener.
(Vervolg.)
Een sprekend bewijs van de ondoelmatigheid
der middelen die de vasthoudisten aanwenden
om 't socialismus te bekampen wordt ons ge
leverd in Gent.
Bien Public, Fondsenblad, Volk, Flandre Li
berale, en andere bladen, onder godsdienstig
opzicht, wel is waar heel verschillend, doch
onder sociaal opzicht, koek van eenen deeg,
willen de les spellen aan gansch Europa, en
terwijl ze voortdurend dogmatiseeren, worden
ze letterlijk overrompeld door Anseele 's leger
benden.
De karakterlooze antisöos, met kruiper Vur-
haegen aan 't hoofd, zien allengs hun contin
gent wegsterven, en niettemin blijven ze 'nen
hoogen toon aanslaan, en roepen ze anathema
over lien, die hunne lamlendige houding niet
goedkeuren en volgen.
Goede strijders met keiroeren, om te velde
te trekken tegen de vroegere liberalen; maar
tegen de socalisten, zero's
Ook bekommeren ze zich weinig om den voor
uitgang van Anseele, 'nen zetel voor Arlhurke
is de hoofdzaak.
Want! zij zeiven, werken den bloei van 'tso
cialismus in ii' hand; dit zal ik bewijzen.
Paul De Witte was socialist, was communist,
was vrijdenker, was goddiensthatend, bijge-
