ORGAAN DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ, jtvtm
Al/es voor en door het volk!
Tempus est ioquendi.
Voor den landbouw
A. De Backer.
De Democraten en de Paus.
Zij drinken te veel.
NEGENDE JAARGANG, Nr 13
5 CENTIEMEN HET NUMMER.
ZONDAG 16 JULI 1899.
KLOKKE
ROELAND
Als ik luid, o heil en glorie,
ls 't victorie,
In Vlaanderenland t
ABONNEMENTSPRIJS vooraf betaalbaar.
Een jaar 2,5o fr.; 6 maanden i,5o fr.; 3 maanden o,8o fr. (Vèpr 't buitenland 4,60 'sjaars).
Men schrijft in bij P. Van Schuylenbargh,
uitgever, Kerkplein, Ninove, en in alle postkantoo/en van het land.
iÜRÜ.» OHS
ANNONCENPRIJS per drukregel:
Gewone annoncen o,i5 dikwijls herhaalde bij overeenkomst; vonnissen o,5o reklamen 0,75.
Alle briefwisseling, vrachtvrij.
Ongeteekende brieven worden geweigerd. Men zende alles vóór donderdag middag.
1 De tijd van zwijgen is voorbij, gesproken moet
j er worden en gansch de waarheid gezeld.
j Want de toestand is erg en het oogenblik door-
wegend.
iT" Indien de geestelijkheid van Vlaanderen in de
dwalingen waarin zij hedendaags verkeert blijft
volharden, zal het Vlaamsche volk in massa
antiklerikaal en antigodsdienstig worden.
Dat de geestelijkheid openlijk geene partij trekt
voor de democratie, dat zij tracht de genegenheid
j en vrijgevigheid der rijke bewaarders niet te
verliezen, dat is gemakkelijk te verstaan en tot
j een zeker punt te verrechtvaardigen.
De deken eener groote nijverheidsstad zegde
j mij eenigen tijd geleden Mijnheer, ik ben
demokraat in 't herte, ik deel uwe denkwijze voor
wat aangaat de maatschappelijke hervorming
1 doch stel u in mijne plaats. Ik heb scholen ge-
j sticht, patronagiën, werkmanskringen al dat
vraagt geld, veel geld. Ieder jaar krijg ik van een
I katholiek der stad "25.000 ir. Zoo ik mij demo-
kraat durfde verklaren, kreeg ik van morgen af
geen centiem meer en er bleef me niets anders te
f doen dan mijne scholen en genootschappen te
sluiten.
Wat in die nijverheidsstad gebeurt, gebeurt
overal.
Overigens, de katholieke conservateur3 steken
het niet weg in een vlugschrift te Luik versche
nen, zegden zij, dat, zoo de bisschoppen hunne
bewarende politiek niet ondersteunden zij hunne
beurs zouden toegedaan hebben.
De bisschop van Luik, iedereen weet het, heeft
er de treurige ondervinding van opgedaan.
Wij verstaan dus dat de geestelijkheid met boy-
cotteering bedreigd de democratie, 't is te zeggen
de zaak van 't volk, niet verdMlge.
tig de Vlaamsche werklieden uit dj Kerk ver
jagen.
En 't is verwonderlijk hoe zij hot er naar aan
legt.
Te Aalst, een hollandsche jezuïet, met name
Kallen, die volgens de verklaring van minister
Begerem het recht niet heeft zich met onze in-
landsche politiek te bemoeien, gaat voort met van
uit den preekstoel vlam en vuur te spuwen op
de christene demokraten.
Niet alleen sluit hij ze buiten zijne congregatie
maar hij scheldt ons openbaarlijk uit, hij heet ons
huis de modderpoel van Chipka en hij is dan
nog zoo vermetel van te preeken dat hij door
zijne oversten belast is de belgische politiek op
den goeden weg terug te brengen
Hatelijker van aard is de onderpastoor Pon net,
de hoofdagent van M. Woeste in de stad en op de
gemeenten van 't land van Aalst, die weigert
voorbij het huis van M. P. Daens té gaan wanneer
hij het Allerheiligste aan de zieken draagthij
doet eenen omweg om dit vervloekt huis te ver
mijden.
Die daad van stom fanatismus, die de vreugde
der Aalstersche woestisten uitmaakt, werd bij den
bisschop sedert meer dan drie jaar aangeklaagd,
doch de bisschop geeft geen teeken van leven en
die ergerlijkheid duurt voort. Daags na het par-
I lementair jubelfeest van M. Woeste, moest die
onderpastoor in 't valavond een zieke berechten
volgens zijne gewoonte deed hij eenen omweg
met het heilig Sakrament. Op de kleine plaats
voor het huis van M. Daens stonden honderden
christene demokraten. Geen een ontdekte het
hoofd en zette zich op de knieëa voor het heilig
Sakramentwat in ons katholiek Vlaanderen
V voor eene goddelooze daad doorgaat.
L De werklieden willen hun op de knieën niet
I zetten voor het Allerheiligste omdat de priester
I die het draagt oogziens de laagste en de hatelijk-
j ste politieke wrok botviert.
•- Wat zeggen nu van de preeken die in vele
kerken onzer Vlaamsche gemeenten weerklin
ken
De pastoor van Baardegem, gemeente van te
gen Aalst, preekte over eenige weken dat hij de
plotselinge dood der demokraten wenschte, om
dat zij niet gauw genoeg in de eeuwige verdoe
menis konden zijn.
En de bisschop van Gent, Mgr. Stillemans,
doet niets om die monsterachtige ongerijmdhe
den te doen ophouden. Een jonge onderpastoor
van Hofstade bij Aalst, Stevens genaamd, spreekt
ook van hel en verdoemenis over de democraten.
Van zoo haast wij eene meeting in eene stad
of dorp van West-Vlaanderen geven, lezen of
herlezen de priesters in den preekstoel eene bis
schoppelijke nota af waarin de demokraten door-
gaan voor volksbedriegers, ongehoorzame en
opstandige lieden, oproermakeis en andere der
gelijke lieve benamingen.
r Het is waar ook dat de aflezing dier bisschop-
I pelijke notas slechts een grooteren toeloop van
volk naar onze meetings doet stroomen
I doch de waardigheid van het bisschoppelijk
woord lijdt er zeer door, de werklieden worden
onverschillig en aanzien de priesters voor hunne
vijanden.
Zij zien te klaar in dat al die veroordeelingen
door loutere politieke drijfveeren uitgelokt zijn
inderdaad, is er iets in ons programma dat strij
dig is met de leering en de zedeleer der katho
lieke Kerk Verbinden wij ons niet, ten minste
zoozeer als de bewaarders, al de rechten en vrij -
heden der Kerk te verdedigen
Ongetwijfeld, wij, partijhoofden, die de ge
schiedenis der Kerk kennen, en weten dat er
vooral iu beroerde tijdstippen onder de herders
van de kudde zich kleinmoedigheid en bloohar-
tigheid voordeden, blijven onwrikbaar in ods ge
loot wij zijn katholiek, niet omdat de pastoor of
de bisschop ons bevalt, maar omdat wij gelooven
in de goddelijke Kerk van Christus te zijn maar
het volk, min onderwezen, voor wien de gods
dienst de priester, de bisschop is, wie hij ook zij,
zich onrechtveerdig aangevallen en veroordeeld
ziende, overtuigd dat de geestelijkheid zich met
hardnekkigheid tegen züne rechten en politieke
vrijheid verzet, zilhet niet eindigen met de Kerk
te verlaten dat het meent aan de katholieke rijken
onderjukt en verslaafd te zijn
Ziedaar het geducht gevaar dat ons Vlaande
ren bedreigt en men moet meer dan blind zijn
om hel niet te zien.
Met dit artikel te schrijven meen ik een gewe
tensplicht vervuld te hebben.
Ik schrijf het met droefheid, maar zonder wrok
of drift.
Ik heb altijd.de goddelijke Kerk van Christus
vurig bemind en ik denk niet dat ik met dezen
noodkreet te heffen aan den eerbied dien ik de
herders der Kerk verschuldigd ben tekort kom.
Wat de geestelijkheid ook doe zullen onze
Vlaamsche werklieden van de Volkspartij niet
recht en rechtmatige vrijheid zullen beschouwen.
Priester DAENS.
We zegden zondag laatst dat wij de gevolgen
zullen verhandelen van algemeen stemrecht en
evenredige vertegenwoordiging op maatschappe
lijk en godsdienstig gebied.
Zien wij eerst op stoffelijk gebied, namelijk
voor den landbouw.
Het verleden is hierin, zoowel als in de politiek
de school der toekomst.
Wanneer zijn dieduizende maatschappijen van
veeverzekering, maatschappijen voor gezament-
lijke aankoopen, samenwerkende melkerijen,
leengilden, stokerijen, eno., enz., gansch Vlaan
deren door beginnen te ontkiemen
Niemand zal het betwisten durven Met de op
komst der Christene demokratie.
Vroeger berustte men in 't oude slenterpad
ineens was gansch de vlaamsche landbouwbevol
king zwaDger van vooruitgang, van Excelsior
Weinige gemeenten zijn er waar niet derge
lijke zelf helpinstellingen zijn tot stand gebracht,
Alleen nog deze waar eene familie alle poli
tiek leven in haar vereenzelvigtot zoowel waar
bet politiek leven zich beperkt bij bekrompene
familietwisten, maken uitzondering.
In andere woorden, waar Iddergemsche poli
tiek gemaakt wordt en elke platheid der grooten
loon of commissie afwerpt, daar alleen is men in
tien jaar tijds een halve eeuw ten achter.
De christene demokraten legden de hand aan
't werk om hun programma toe te passen, dus op
grond van princiepen.
Ze werden tegengewerkt met de halsstarrigste
koppigheid, de vereenigtng der landbouwers
om gezamentlijk hunne belangen te verdedigen
was eene socialistische strekking.
Het stemrecht, verminkt als het was, werd ge
schonken.
En onmiddellijk keerde de kaartdezen die de
bsweging hadden gestuit en gebrandmerkt bij
haar ontstaan werden hevige partijgangers dier
denkbeelden.
De boeren hadden stemrecht bijgevolg er
moest polltieken invloed door de toepassing dier
helsche nieuwigheden worden gewonnen
Te Denderhoutem wierp de heer pastoor den
onderlingen bijstand voor werklieden omver,
trachtte de eerste veeverzekering te doen tuime
len, bevocht met alle middelen (hem eigen) de
samenwerkende melkerijen.
En nu hoort men na 't zondaggebed van op den
stoel der waarheidZondag, vereeniging der
katholieke vee verzekering, heden, vereeniging
der katholieke hoerengilde, leengilde, melkerij,
enz.
Waarin de rede van dien ommekeer? In 't
Stemrecht.
Waren de boeren bannelingen gebleven in
België, erstootelingen in hun eigenland, werk
tuigen zonder waarde, zonder macht of zonder
invioed, al die zaken zouden slecht gebleven zijn
en als duivelsche uitvindsels betiteld.
Dus, wanneer die enkele eenvoudige stem,
onrechtstreeks weerom verlamd door de meer
voudigheid in handen der hebbers,zoo 'nen om
mekeer heeft kunnen verwekken, wat zal dan het
zuiver algemeen stemrecht elkeen gelijk voor
den dijk niet voor gevolg moeten hebben op dit
gebied
Gaan wij vooralsnu over de duizende gunsten
die den landbouwer zullen geschonken worden
om zijn erkentelijkheid te winnen, en die nu wor
den geweigerd uit berekening en persoonlijk be
lang
Wie weet niet dat de wet op de margarine het
lot ondergaat van het ros Bayard, versmoord
wordt in den samenloop van Schelde en Dender
Wie weet niet waarom debank van Antwerpen,
stelselmatig?? de laudbouwstokerijen ontze
nuwd
Wie weet niet wanneer de muilplaag komen
en wanneer ze genezen zal
En veel meer nog, te gevaarlijk om te noer
men, wie weet het niet
Ik bedoel dus enkgl de voordeelen die de
landbouwer zich zeiven schenken zal, zoo hij
zich reeds een begin schonk tijdens de zeven,
acht laatste jaren.
Vooreerst zal hij vertegenwoordigd zijn in onze
Kamer, want met algemeen stemrecht en
evenredige vertegenwoordiging zal .hij spreken
in politiek als in persoonlijken handel en wan
del, hij zal zeggen wanneer ge wilt dat iets
wel gedaan zij, dan moet ge 't zelve doen en
hij zal zeitin de Kamer zijne belangen gaan ver
dedigen.
Baronnen en kasteelneeren en rentefretters,
't staat u af of 't staat u mee (woorden van
De Jonahoa
- n f Hc-t verplichtend onderwijs zal worden uit-*
gevr'ardigd, die wreede nachtmerrie die 't be
houdsgezind kamp voor 't oogenblik zoo wraak
gierig aangrijnst.
De landbouwbevolking zal geen gedweeë kudde
meer vormen die zich 2 maal 's jaars laat sche
ren, eens in d'hondsdagen (belastiDg) en eens
met kersmis (pachtsom).
Dj afkoop der hypotheken zal de reisjes naar
Monaco, Niza en Blankenberghe wat doen in
krimpen.
Dj klimmende belasting zal een paard uit de
voltaren spannen.
In Brussel worden 7892 luxepaarden onder
houden, dis voedsel krijgen waar ongeveer onge
veer 30.000 adamskinderen't jaar om mee kunnen
leven kunnen, en inde volkswijken, carrés en
impassen sterven jaarlijks ruim 4000 kinderen
en ouderlingen bij gebrek aan voldoende lucht
en voeding.
Later meer daarover.
Sedert lang had men het stokpaardje in den
hoek gezet, als zou de Paus de democraten afkeu
ren en bedroefd zijn over hunne werking.
Vroeger kwam men er alle veertien dagen ten
minste eens meè voor den dag.
Daardoor meenden de bewaarders de onwe
tende menschen van ons af te schrikken, om de
goede reden, dat zij, geene voldoende grieven
tegen ons viadende, hunne dagelijksche leugens
toch eenen schijn van geloofbaarheid moesten
geven, om door het volk niet uitgefloten te wor
den.
't Is waar, éénmaal heeft de Paus eenen brief
gezonden aan de Belgische Bisschoppen en die
verre van tegen ons gericht te zijn. Hij ver
plichtte de conservateurs ons te erkennen als
partij, ons eene plaats te verleenen in het katho
lieke leger. Maar die zonderlinge onderdanige
kinderen der Kerk hebben dien pauselijken raad
met eerbiedige onverschilligheid bij hunne
verslenste bloemen en gebroken champagnefles -
schen op hunnen mesthoop gesmeten.
Ongelukkiglijk voor hen hebben de christene
democraten gazetten, die druk gelezen worden,
en sprekers, die onvermoeibaar zijn bij middel
dezer twee tolken werd overal de waarheid be
kend gemaakt en weldra geloofde ons volk nog
zooveel van al hunnen roezemoes als van 't jaar
duizend.
Rampzalige toestand
Zou men het stokpaardje niet weer eens uit den
hoek halen
De tijd wordt zoo gewichtig...
De grond schuift van onder de voeten. Door
m ddel van het verbond gaan we verplicht wor
den de E. V. en het A. S. toe te staan, en dan
Benedicat vos... Marlen, breek uw kraam op, we
rijden de markt af...
Zoo redeneerden de oudjes.
En een stouterik die voor niets bevreesd is,
vischte een vischken op uit een Engelsche gazet,
waaruit zou blijken, dat de Paus eene Encycliek
giDg uitgeven voor ons land, waarin de christenen
tot onderwerping aan het staatsgezag worden
aangemaand en de christene democraten veroor
deeld....
De Courrier lekte reeds zijnen baard af en Cris-
pinus, de vette Crispinuswreef welgenoegd
aan zijnen jeneverneus en ging 8 dagen op schok.
Nu waren de democraten vermorzeld...
Maar... er is een groote maar bij... Een oud
spreekwoord zegt
Lie haestig suypl, verbrandt den mondt.
Dat de Paus eene encycliek zou uitgeven, waar
in hij de christenen aanmaant om het wettig ge
zag te erkennen, zou ons inderdaad niet verwon
deren.
Legde hij in de I.mmortale Dei niet den grond
slag van het wettig staatsgezag
Dit is zijn recht, dit is zijn plicht
Doch waren onze oudjes daarmee een greintje
gevorderd
Ligt er tusschen wettig gezag en onwettig geen
hemelsbreed verschil.
Stonden de eerste christenen niet allen op
tegen den willekeur van het Roraeinsch gezag
En nochtans worden zij heden door de Kerk ver
eerd.
Het gezag verliest zijne rechten, als het onrecht
voor doel heeft.
Ten tweede, dat de Paus de christene democra
ten zou afkeuren... afkeuren! op het oogenblik
dat hij zijne Encycliek Rerum Novarum zoo
heldhafttg verdedigt en geene gelegenheid laat
voorbijgaan, om de christene democraten aan te
moedigen Afkeuren als hij den Poolschen
Driester Stoialowskv in eere herstelt, als hit Dr.
Don Aiueria to fu zon paleis ontvangt en door Je
Osservatore doet afschilderen als een held.
Weer eens, we zouden dit begrijpen, indien
deze de palen der wettigheid te buiten gingen of
in iets hunne christene overtuiging verloochen
den.
Doch men weet het genoeg daar is geene
kwestie van.
Randen wij soms het gouvernement aan, 't Is
omdat dit gouvernement zijne plichten vergeet.
Zeggen wij soms eens de waarheid aan dezen
of genen geestelijke, wel, dit werd ons van hoo-
gerhand geleerd, dit doet heo deugd, want wij
doen het maar als 't noodig is en op eene kalme
wijze.
Spannen wij samen met andere partijen, dit
gebeurt maar tijdelijk, voor iets dat rechtveerdlg
en noodzakelijk is, en dit ook werd door den Paus,
namelijk op 't Congres van Zurich, goedgekeurd.
Wij hechtten dus weinig geloof aan den nieuwen
flater, welkende conservatieve gazetten de lucht
hadden ingezonden dat ziet ge van hier
Wij vroegen ons zelfs at, ot dit alles geen ge
maakt spel was van de vijanden der Kerk, om
aan het volk te kunnen zeggen Ziet ge wel, dat
er voor de christenen geen recht bestaat. De Paus
gebiedt hen te zwijgen. Zij moeten zich gekoord
en gebonden aan de reactie overleveren. ten
einde alzoo den invload van den Paus te vermin
deren, gelijk deze van sommige bisschoppen
verminderd is.
Wij wachtten dus en zwegen.
Tt Is het beste middel voor den rechtvaardige
om zich te wreken.
Eindelijk breekt het licht door de wolken. Het
blad van den Paus, de Osservatore Romano
kondigt nu aan, dat er van al dien rimram
geen woord waarheid is en de Paus over
die kwestiën aan de christenen volko-
mene vrijheid laat.
Pardaf
Daarmede vallen al de spookkasteelen der
reactionnaire goochelaars in duigen en mag Cris
pinus weer in zijnen hoek kruipen, om nieuwe
leugens te verzinnen op de christene democraten.
Bon amusement, Crispin
P. V. S.
(Vervolg).
Wij veronderstellen hetzelfde huisgezin als
hierboven in de tabel en dus van zeven perso
nen en zeggen
Het inkomen voor dit huisgezin bedraagt
voor iederen dag van't jaar 2,95 fr. voor ieder
persoon twee en veertig centiemen.
Welnu, wal zeat men Is er dan zoo hoog
mede <>p te looped m-" t o '01 o
u«*n kan.»., vait Jaar da 1 ZiO"oel v«iu 10 nu,.»
ken
Ha hoe bitter weinig kennen zij het huisgezin
des werkersen hoe zouden zij schrikken,
hieven zij eens dten sluier op...