ORGAAN DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ.
1 -ai
Alles voor en door het volk!
En nu f
DE BOERENALMANAK
HET LANDELIJK WETBOEK
Priester Daens en zijnen Bisschop
De Vlaamsche hoogeschool.
NEGENDE JAARGANG, Nr 30
5 CENTIEMEN 3
i[ET NUMMER.
ZONDAG 12 NOVEMBER 1899.
KLOKKE
ROELAND
Mijn naam is Roeland,
Als ik klep is hel brand,
Als ik luid, o heil en glorie,
Is 't victorie,
In Vlaanderenland 1
Een jaar 2,5o fr.;
ABONNEMENTSPRIJS vooraf betaalbaar.
6 maanden i,5o fr.; 3 maanden o,8o fr. (Voor 't buitenland 4,60 'sjaars).
Men schrijft in bij P. Van Schuylenbergli,
uitgever, Kerkplein, Ninove, en in alle postkantooren van het land.
De Inschrijvers op Klokke Roeland
voor't jaar 1900 ontvangen het blad
van nu tot Nieuwjaar gratis.
Vrienden, bezorgt ons abonnementen.
Proefnummers worden gestuurd.
Nu, dat we de evenredige vertegenwoordiging
hebben zullen
Mijnheer Woeste en zijne aanhangers bevesti
gen, dat de E. V. het zuiver algemeen stemrecht
voor onmiddelijk gevolg zal hebben en juist
daarom zij er Diet van willen.
De socialisten daarentegen bekampon eenparig
de E. V., omdat, volgens hen, ze 'oen onover-
koombaren hinderpaal aan 't zuiver algemeen
slomrecht zal daarstellen
Bijgevolg de 2 fractiën die de E. V. in de Ka
mer tegenwerkten, steunden zich wederzijds op
twee malkander tegensprekende beweegreden.
De redeneerkunde leert ons, cdat twee me:«
ningen die in tegenspraak zijn, beide onwaar
zijn kunnen.
Ik meen dat zulks het geval is met die twee
stokpaarden der socialisten en woestisten.
DeE. V., in zich zelve genomen, oefent gee-
nen invloed uit op het bekome 1 of het niet beko
men van het zuiver algemeen stemrecht.
De redeneerkunde leert ook. dat in twee
zoodanige meeningen langs beide zijden eene
zekere dosis waarheid liggen kan.
Zulks is naar ons ii.zien nogmaals het geval
met die twee tegenstrijdige prophetiën.
Mijnheer Woeste heeft gelijk in dezen zin
De evenredige vertegenwoordiging is de daar-
stellins van iets wat billijk is en rechtvaardig
Bijgevolg haar zegepraal vormt eene neerlaag,
eene verzwakking, eene achteruitwij king voor
die partij, die enkel steunde op onrecht en op
miskenning der onterfden.
Bovendien, ze wordt niet toegekend uit over
tuiging eo gevoel van rechtvaardigheid; ze wordt
toegekend uit schrik voor de volksmassa.
De a. gst, voor die grootsche beweging in de
straten van Brussel, was 't beginsel der wijsheid
onzer wetgevende kamerheeren.
Op drij dagen tijds telde men in onzen behouds-
gezinden pruikenboel 43 bekeerden.
Hewel, uit die gebeurtenis en haar eindgevolg
besluit Mijnheer Woeste, dat het volk zal geleerd
hebben, dat alle macht van hem komt zoo de
grondwet het vaststelt, en bijgevolg telken
male dat hun iets geweigerd wordt waarop het
wettig recht heeft, dezelfde gedragslijn volgen
zal de samenwerking van alle partijen daarstel
len zalzonder onderscheid van godsdienstige
overtuiging in de straat neerkomen zalzijnen
onweerstaanbaren wil aan zijne lastdragers op
dringen zaldus altijd in dergelijke omstandig
heden zegevieren zal.
Daarin heeft Mijnheer Woeste gelijk.
Wij zullen de eersten zijn om het hem te be
wijzen.
De socialisten van hunnen kant zien in, dat uit
het stelsel der evenredige vertegenwoordiging
dat de bewarende Kamer nu verplicht is uit
conservatieve noodzakelijkheid des middels
eindelijk toe te kennen, een behoudsgeziud Cen
trum van liberalen en katholieken spruiten zal,
dat alle opdagen van demokratische strekking
moet versperren.
Waarom wordt Woeste, De Brocqueville,
Helleputte (ik noem alleen dezen die eigen ge
dachten koesteren; er zijn er meer natuurlijk,
genre Bethune bijvoorbeeld,die enkel zetelbelang
in 't oog houden), waarom worden ze door
gansch de behoudsgezinde drukpers aangevallen
om hunne weerspannige houding
Zij blijven gevölgtrekkig met hunne vroegere
gedragslijn zij brandmerken en verafschuwen
de liberale partij zij leenen hunne hulp niet om
kronen te vlechten voor die partij om lauweren
te schenken aan die groote nationale partij 9
om vredekussen te geven aan die partij door
Leopold I als noodzakelijke partij gewaardeerd
Dit is 't eenige wat men hen aanwrijven kan,
daarom worden zè gebannen, en juist daarom
werden ze vroeger vergood
In 't kort, ze willen den klassenstrijd niet hul
digen, ze willen niet meewerkeu om België op
politiek gebied in twee kampen te verdoelen de
de uitbuiters tegen de uitgebuiten,de aristocratie
van alle kleur en gezindheid legen de demokralie
ook van alle kleur en gezindheid.
Dit willen onze katholieke opportunisten, en
dit zullen ze bereiken door de instelling van het
peterschap in den schoot der partijen voor de
toekenning van den voorrang der kandidaten.
Noodlottig, onverhinderbaar, zullen in alle
arrondissementen de kasteelheeren en landlords
dien voorrang bekomen. Die mannen zijn van
aard behoudsgezind, gehecht aan 't bezit hunner
ANNONCENPRIJS per drukregel
Gewone annqneen o,i5 dikwijls herhaalde bij overeenkomst; vonnissen o,5o reklamen 0,75.
Alle briefwisseling, vrachtvrij.
Ongeteekende brieven worden geweigerd. Men zende alles vóór donderdag middag.
iVMBMH—■m«g—Wwn-iniTII^—11I
voorrechten en juist als in finantiëele onder
nemingen wij katholiek en liberaal heel broeder
lijk zien samenwerken om 't belang van het kapi
taal te verdedigen tegenover de belangen van den
arbeid, zoo ook zullen ze op staatkundig gebied
elk optreden om de minderen te stuiten op hun
nen kruisweg naar politieke ontslaving.
Dit zien de socialisten en ook daarin hebben ze
gelijk.
Immers, wie zag niet dat de katholieke partij
haar kenmerk (criterium), den godsdienst, ver
wisselde voor een kenmerk van gaosch anderen
aard den gouddienst.
Wij zegden het meennaals, het kan niet genoeg'
worden herhaald drij-en-twintig kamer
leden der rechterzyde of zoogezegde katho
lieke partij, zetelen als steunpilaren der
Kerk, werden gerugsteund door de gees
telijkheid van België, van op den stoel
der waarheid aanbevolen. EN GAAN
NOOIT TER KERKE de offlciëele 1
Deums uitgezonderd. s
-Moest dus zulke partij niet rijp zijn voor ver
smei'iDg met andere gouddienstige politieke
fractiën'? moest ze niet voortgaan tot het einde
op den ingeslagen weg naar behoud van privi
legiën P
Ziedaar, waarde Lezers, in hoeverre de houding
der socialisten zoowel als deze der woesten op
'nen grond van waarheid berust.
Welk moet nu onze toekomstige houding
zijn, met het oog op het zuiver algemeen stem
recht
De evenredige vertegenwoordiging is ontrukt,
is afgeperst, is ontwrongen, door het gezament-
lijk optredende volk, -— de ware wetgever in Bel
gië.
Sommigen onzer vrienden aanschouwden dit
noodzakelijk en krachtdadig oplreden met an
dersdenkenden, als 'n Inbreuk op de zuiverheid
en de grootschheid der strekking van ons pro
gram 1
En nu, wanneer ze nochtans bemerkeD, dat
het alleen voor dien gemeenzaam optredenden
volkswil is, dat onze behoudsgezinde kapitalis
tische regeering toegeven moet, nu zouden weer
om sommigen in dien eersten weinig doellref-
fenden zegepraal willen berusten en voor altijd
het afzonderlijk optreden als stelselmatige ge
dragslijn willen aannemen.
Ik ben stellig tegen die zienswij/.e, en zou het
diep betreuren, moest de meerderheid der partij
dit gevoelen deelen.
Onderwerpen zou ik mij noch persoonlijke
voldoening, noch losgeld vanwege'nen raouchard
der Belgische Volksbonders verzekerd, noch
voorspiegeling van plaats of sinécuur door tus-
schenkomst van 'nen at^tervenden Carton of Ren-
kin, zal mij ooit doen zondigen tegen de tucht die
in eene jonge partij noodzakelijk heerschen
moet.
Maar volstrekt zeker ls het, moest de poliliek
Verhaegen haar tegenwoordig doel bereiken, 't is
te zeggen, de Vlaamsche Christene Volkspartij
op sleeptouw nemen, en diensvolgens zelfs
nopens punten van enkel stotlelijken ot politieken
aard het volk in vijandelijke korpsen afzon
deren, juist terwijl de vijanden van dit volk zich
eng aan elkander aansluiten, wij nog dertig jaar
ten minste in hel laakbaar rootsysteem van het
meervoudig s'emrecht zouden vooilieven.
Daar, integendeel, wanneer wij onze vrijheid
behouden, om in zaken, die vreemd zijn aan
godsdienstige overtuiging (namelijk het algemeen
stemrecht), hand in hand, het recht op het
schandigste der onrechten te bekampeD, wij,
vooraleer drij jaren nog verloopen zijn, het alle
man zijne stem, en maar ééae, zullen hebben.
A. DE Backer.
Leest en verspreidt
Hij bevat onder vorm van Catechismus
gansch de synthesis van het program
der Christene Volksparty.
LEEST
60 centiemen.
Wij ontvangen van een priester het volgend
artikel
Ik zou over die zaak eens willen mijn gedacht
schrijven cn ben ik mis ik wilde wel terecht g2-
wezen worden.
Ik stel mij de vraag klaar en onbewimpeld
Heeft een bisschop 't recht van aan zijne priesters
hunne burgerlijke rechten te benemen 1
Dat de priester hem overal en altijd moet weer-
'1 g gedragen en dat hij gestraft moet worden
hij zondigt tegen de voorschriften van het
Kerkelijk Recht, dat ia onbetwistbaar. Maar die
zaak voor mij kan geene moeielijkheden opleve
ren :t slaat klaar en duidelijk geschreven in 't
Kerkelijk recht wat den priester geboden en ver
boden is en als de priester de wijding ontvangt,
hij kent die voorschriften en hij aanveerdt ze, en
lijgevolg hij moet ze maar onderhouden of hij
brdient de kerkelijke straffen.
Men zou nu kunnen vragen Heeft Priester
Deens zoo grootelijks tegen 'tkerkelijkrechtgezon-
ü.-,d dat hij met zulke zware straffen geslagen
wordt Waar is de groote misdaad, 't schelmstuk
dut volgens Kerkelijk Recht vereischt wordt om
zulke straffen in te loopen En ik zou moeten
antwoorden Ik weet het niet. Maar daar is de
zaak niet. Ik stel de vraag klaar en duidelijk
E(in priester gedraagt zich weerdig en ik veron-
stèl hem builen dienst, ja of neen, heeft de
bisschop het recht hem zijne politieke rechten te
benemen Ik zou die vraag eens willen zien be-
an'.woorden, en ondertusschen lk denk van neen
en zeg waarom.
I.
De burger die kristen wordt eu kind van de
Heilige Kerk, blijft toch vrije burger eu behoudt
zijne burgerlijke rechten en de christene bur
ger die priester wordt, wordt dienaar ja van de
H. Kerk en nauwer met Haar verbonden, maar
tc :h blijft vrije burger en verzaakt maar zijne
burgerlijke rechten voor zooveel het de groote
weerdigheid van zijnen staat vereischt en de
voorschriften van 't kerkelijk recht hem voor
houden. Wie zal dat grondgedacht betwisten
Zekerlijk er wordt veel aan de priesters opgelegd
en veei vei boden waarin de burgers vrij blijven
r ,ar die bijzondere verplichtingen staan eeuwen-
u. Dcpaaiü in T'kêrkeujK recht, en die
pfyester wordt hij kent ze en met priesier te wor-
de'u hij aanveerdt ze de Kerk bedriegt niemand,
als zij den christen eenen Slaat aanbiedt zij legt
hem klaar de bijzondere plichten voor oogen de
wijding van priesters Isgeen strop dat men toe-
haalt als de burger erin zitde Kerke gaat eerlijk
te werk.
Nu, 't is bijna 2000 jaren dat de Kerk bestaat
en nog nooit heeft zij aan den burger die priester
wordt opgelegd van te verzaken aan zijne burger
lijke politieke rechten. Van aan den grooten Gra-
tianus van Bologne tot op onzen tijd vindt men
dat verbod geschreven. Als de priester het kloos
terleven ingaat, dan ja, belooft hij volkomone ge
hoorzaamheid en eeuwige armoede, daD ja, ver
zaakt hij aan zijn burgerlijk eigendomsrecht en
aan alle onafhankelijkheid, maar dat ls 't paler
leven en dat zijn zaken van vrijen keus, en hier
is spraak van den priester in de wereld. Zoo was
het in 't verleden en mij dunkt dat het verleden
wel borg staat voor de toekomst.
Bijgevolg ik durf zeggen dat de burger die
priester wordt aan zijne politieke rechten met ver
zaakt.
II.
ïk ga verder en zeg nog meer. Als het zou be-
hooren en vereischt zou zijn, dat een priester op
d?n dag zijuer wijding verzaakt aan zijne politieke
rechten om reden dat die burgerlijke rechten
strijden met de weerdigheid van zijnen Staat, het
zou voorzeker nog meer vereischt worden van de
bisschoppen. Immers zij zijn nog meer pries
ter en hoe hooger verheven in eer, zegt de
groote H. Ambrosius, hoe beter zij de wetten
moeten onderhouden. En wanneer heeft het ker
kelijk Recht aan de Bisschoppen het burgerlijk
recht ontzeid Nooit, 'tls nu 1500 j.iar dat zij
oiq, zoo te zeggen in alle kristene landen in de
Raden der Koningen en in de Kamers der Stalen
hebben gezeteld.
Van als de Kerke op de stem van Constantija
verrezen is uit de Catacombe, heeft zij aan de
zijde der meesters der wereld op den keizerlijken
troon gezeten. De volkeren hebben de bisschop
pen doen zetelen iu hunne rechtbanken, in hunne
raden, tot op de troonen. Keizer Justiniaan heeft
ze gesteld nevens de graven om de steden te be
stieren. In 't rijk der Franken onder Clovis, Ka-
rel de Groote en altijd vooit, vinden wij de bis
schoppen te range tn de volksbesturen en nevens
de edelen zetelen in de raden der koningen. Zoo
is het geweest door geheel het leenroerig tijdvak
en in menig land tot op onze lijden. Alzoo onder
andere vinden wij op heden nog in Oostenrijk de
Vorst Bisschoppen zetelen in den rijksraad en
in Spanje do aartsbisschopppen in de Cortes, en
dat bij grondwettelijk rechten in de nieuwere
Volksstaten zooals in Frankrijk, als zij zich maar
kunnen doen kiezen door 't volk.
Ik zeg dan als het overeenkomt met de weer
digheid van Bisschop van zijne politieke rechten
uit te oefenen en iu de Kamers te zetelen, waar
om zou dat burgerrecht dan strijden met de
weerdigheid van a eenvoudige priesters.
1500 jaren hebben de bisschoppen in de raden
der vorsten en in de kamers der volkeren geze
teld en hebben krachtdadig aan de'^cht gehou
den en dóen het nog, waaromL -.i al met
eens de priester aan dat op zijne s 0 Worven
burgerrecht moeten verzaken 0
jjj tracht f
Alzoo heeft Rome nooit gehandeld en nergens
vinden wij zulke voorschriften in 't kerkelijk
recht. Zoo was het als de grooten der aarde, de
edelen, de bisschoppen en de rijken alleen poli
tieke rechten bezaten en zou het Kerkelijk recht
nu moeten veranderen omdat de volkeren nu
volksgezinder worden en aan alle burgers en ook
de priesters breeilere burgerlijke rechten toeken
nen De bisschoppen zetelden eeuwen lang ne
vens de edelen en met de edelen, verdedigden ook
wel soms prinselijke voorrechten en dat recht
werd hen nooit ontzeid waarom zou de priester
dan op onze dagen, hij kind des volks en die voor
't lijdende volk wilstrijden, aan dat burgerrecht,
zijD#o wettigen eigendom, verzaken moeten dat
zou ik willen weten
IV.
Wat zien wij integendeel in andere landen
Overal waar de wet des lands aan alle burgers de
politieke rechten schenkt, zien wij vrije priesters
't vrije volk vertegenwoordigen in de volkskamer.
Frankrijk, Duilschland, Oostenrijk geven ons
menig voorbeeld. Ik vraag mij dan af waj elders
recht is en weerdig van den priester waarom zou
het hier niet zijn Wat geen kerkelijk recht al-
daaa verbiedt, waar de Kerk ook Kerk i», waarom
zou hef hier verboden zijn Nooit heeft Rome er-
aao gedacht in een ander land den priester te be-
rooven van zijn burgerrecht en hier in België is
de priester wel zoo vrij als daar.
V.
JSog eeu wtard. Mèn speeil hier een gevaarlijk
spelmetde burgerrechten te betwisten van eenen
priester, en dan nog bij de priesters zelve Moest
de vijand van den godsdienst eens aan 't hoofd
geraken, dat stelsel aanveerden en aan alle pries
ters hunne politieke rechten benemen, wat zou
men zeggen Speeelt met geen vuur, priesters,
want 't zou u kunnen berouwen.
Volksrecht.
Vooruit wijdt een artikel aan de Vlaamsche
hoogeschool dat we niet onbeantwoord mogen
laten voorbijgaan.
De inrichters van het Vlaamsch studentencon-
gres, den 1 en 2 November te Gent gehouden en
opperbest gelukt, hadden Vooruit uifgenoodigd
deel te nemen aan eene meeting en aan eene be
tooging buiten alle politiek. Het middenkoruiteft
heeft die beleefde u.tnoodiging van de hand ge
wezen, zooals het geweigerd had de feesten ter
eere van J.-F. Willems bij te wonen. Op de mee
ting, waar onze vriend Heclor Plancquaert, daar
toe bijzonder aangeduid, het woord ten voordeeie
der Vlaamsche hoogeschool heeft genomen, werd
tegen Vooruit's beslissing geprotesteerd door
den socialistischen advokaat Alberic De Swarte
eea flamingant van het rechte bed.
De houding van Vooruit verwondert ons
geenszins. Het ligt in de tradities van het huis de
Vlaamsche beweging te kleineeren en als een lol
leken te aanzien. Vooruit volgt hier het dwaal
spoor der liberale partij die zich fo Vlaanderen
van het volk vervreemd heeft door verfraasching
en misprijzen voor eigen taal en zeden. Uit dom-
men en dwazen klassenhoogmoed hebben de aan
voerders der liberale partijen zich buiten en te
gen het volk geplaatst, terwijl de katholieken
veel behendiger te werk zijn gegaan. Is het dan te
verwonderen dat wij monkelen als liberale bladen
ever de verpaapsching en de verkwezeling 9 van
Vlaanderen lamenteeren. Zouden zij niet goed
doen in den spiegel te zien 0111 de plichtigen te
ontdekken 9 Heeft Vooruit zoo weinig ingang bjj
het volk bulten Gent, dan is het misschien ten
deele te wijten aan zijne verwaarloozing van de
verstandelijke behoeften van een volk als het
het onze. Dit geeft wellicht do verklaring op
waarom zoo weinig geleerde Vlaamsche burgers
jongens zich bij de anders zoo Invloedhebbende
werkerspartij van Gent hebben aangesloten, wat
juist het tegenovergestelde is te Brussel, waar de
socialisten, wij moeten het bekennen, verstande
lijke, zedelijke en stoffelijke belangen gelijken
tred doen houden.Hun Instituut en hunne bijzon,
dere vakscholen bewijzen dit ten overvloede
Mannen als Picard, Van der Velde, De Greef'
Denis, Elisée Reclus, Enrica Ferri, looaen door
Lu'ine lessen dat het volk niet alleen van goed.
koop brood leeft. De Brusselsche socialisten hebl
ben hunnen werkkrmg verruimd, terwijl het hekl
La 1 te Gent nog altijd aan den ouden stijl hangt
Daar Vooruit zich plaatst op het bijzonder
standpunt der werkersbelangen om tot de stich-
