i,
ORGAAN DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ.
Alles voor en door het volk!
Meetings.
op Zondag 4 Februari, 1900
STRIJDPENNING.
Christene demokratie.
De Backer.
HET LANDELIJK WETBOEK
Brief van den
Nederhasseltschen Boer.
Een woord tot de
katholieke democraten.
TIENDE JAARGANG, Nr 5
5 CENTIEMEN HET NUMMER.
ZONDAG 4 FEBRUARI: 1900.
KLOKKE
ROELAND
Mijn naam is Roeland,
Als ik klep is het brand,
Als ik luid, o heil en glorie,
Js 't victorie,
In Vlaanderenland t
ABONNEMENTSPRIJS vooraf betaalbaar.
Een jaar 2,5o fr.; 6 maanden i,5o fr.; 3 maanden 0,80 fr. (Voor 't buitenland 4,60 'sjaars).
Men schrijft in bij P. Van Schuylenbergh,
uitgever, Kerkplein, Ninove, en in alle postkantooren van het land.
GEMEENTE ASSCHE. Om 6 uren
's avonds in het Hotel du Lion d'or bij E.
Borreraan-Poliart. Sprekers adv. De Backer
en P. Verraes, schilder.
NINOVE. Rondgehaald op het vrienden-
feestje van zaterdag 2,04
Omdat Maria zoo fier was als ze Machiel zag
dansen 0,10
ZOTTEGEM. Na eenige spelen met de
jaskaart onder vier vrienden, gegeven door de
winners 0,70
Rondgehaald na een lied gezongen door onzen
vriend R. M. 1,00
WOUBRECHTEGEM. Rondgehaald na
de meeting te Woubrechtegem door Domien van
Dorpe 1,04
DENDERHOUTEM. Rondgehaald op
het tooneelfeest te Denderhautem 9,00
VOORDE. Opdat de melkerij de boter
melk zou verkoopen 0,25
AANBEVOLEN. Te Sottegem hebben de Roe-
landers een practisch middel uitgedacht om den strijd-
penning te ondersteunen. Zij spelen een partieken met
de kaart, met de bol, op vogelpik of op den bak en al
die meedoet betaalt li) centiemen strijdpenniug. Wij
bevelen hun voorbeeld warm aan.
Op al de exemplaren van De Kerk en onze Eeuw en
van Gods Molen maalt langzaam maar fijn (zie derde
bladzijde) welke wij van nu tot aan de kiezing ver-
koopea, geven wy 0^5 aai» don strijd penning. Op die
manier stort de kooper een milde gift zonder dat zijn
porte-monnaie het gewaar wordt.
Elk een kleintje maakt voor de partij een groot I
Zondag laatst zei ik, dat het woord Demokra
tie, evenals het woord Christene 't vi orwerp
is van verkeerde opvattingen.
Laat ons 'nen terugblik werpen in de geschie
denis (de groote school des levens), en de ware
beteekeriis van '1 woord Demokratie zal uitko
men met gansch haren omvang en haren inhoud,
of ze ingelijst was in 'uen kader. (Woorden
van onzemjjiriend Ziener, wanneer hij bij 't ont
staan derKLOKKE, ons zijne zoo nuttige wenken
meedeelde over den vereischten schrijftrant in
een didactisch blad).
Wanneer men terugwijkt tot in den nacht
der tijden, bemerkt men bij alle volken twee
groote kenmerken (eigenschappen), die gansch
hun sociaal of maatschappelijk zijn beheersch-
ten 1° menschenetorij, 2° aanhoudende strijd
met naburige stammen.
Jacht en vischvangst waren bij hoorige, tijd ver
drijven, oorlog was het groote middel van voort
brengst en bestaan.
Allen aanschouwden zichzelven als uitvei ko
ren stam voor wien de anderen (barbaren) ten
nutte strekken moesten.
Daaruit eeuwige strijd om 't leveu en voor
't leven onder malkander.
De gesneuvelden zoowel als de gevangenen
werden verdeeld onder den overwinnenden stam
en strekten aan dien stam tot bestaanmiddel, <ot
VOEDSEL.
Bij de Japhetische volkeren vindt men heden
daags nog overblijfsels van menscheneterij (in
Midden-Alrika).
Bij de Semitische volkeren vindt men er bij de
vleet, van den eeuwigen strijd onder malkander.
Immers, wordt zelfs nu bij ons nog, niet den
helft der begrootingen toegevoegd aan krijgs-
materieel
De volken de eene de anderen als een jachtge
bied aanschouwen, en de overwonnenen 't zij
dood of levend onder malkander verdeelen en
opeten, was het eerste tijdvak dat de geschiedenis
ons leert kenoen.
Er kwam vooruitgang
De geest helderde langzaam op, men bereken
de hoe men meest voordeel zou trekken kunnen
uit de krijgsgevangenen ze slachten om ze te
eten, of ze doen werken 7 In andere woorden, de
speculatie van den sterkere op den zwakkere
begon.
De behoudsgezinden van dien tijd bleven voort-
eten de vooruitstrevers, integendeel, deden de
hun ten deele gevallen overwonnenen 't leven
lang in hun voordeel werken.
Het slavendom zag het licht.
Ge ziet hier, beste Lezers, dat het slaven
dom zelve (de slavernij) 'nen stap was naar voor
uitgang, 'nen noodzakelijken schakel in die
eeuwige ketingbijgevolg ook zijne tijdelijke
diensten heeft bewezen, en enkel mag gebrand
merkt worden als vergelijkingspunt met latere
tijdvakken.
Men moet in alles de betrekkelijkheid ln 't oog
houden.
Voor de volken van dien tijd was de slavernij
het toppunt der verbetering (een maatschappelijk
droombeeld), voor ons is ze afschuwelijk.
Dit wijst uit, hoe een der grootste wijsgeeren
van Griekenland, in die eerste overgangs
periode levende kon bevestigen, dat de we
reld nooit bestaan zou zonder slaven.
De eigenaars dier overwonnenen (thans sla
ven) bereikten een dubbel oogwitzij persoon
lijk, konden zich meer uitsluitehjk toeleggen op:
rooftocht, aanval of verdediging, een maatschap
pelijk belaDg en bovendien z'hadden meer
winste bij den levenlangen arbpid dier slaven,
als bij eenige maaltijden aan 't vleesch de gevan-
gpnen een persoonlijk belang.
Er kwam allengs weerom vooruitgang.
Van den eenen kantde meesters behandelden
hunne slaven mettertijd met meer zachtaardig
heid de oorspronkelijke haat tegen de «over
wonnenen verdween. Weldra vOrmden de
slaven uit voortteling de regel; en de slaven
uil krijgsgevangenschap de uitzondering.
En vau dit tijdstip werden de slaven aan
schouwd als op dit oogenblik de huisdieren.
Des te beter men ze behandelt, des te meer
voordeel ze afwerpen.
Van den anderen kant ook, de slaven zelveD,
door meer gezellige» omgang met hun meesters,
en door wrijving met malkander, waaronder soms
meer ontwikkelden, begonnen het oog te richten
naar beteren toestand.
Onder de Romeinsche republiek ontstond er
zelfs reeds een opstand onder de leiding van Spar-
tacus.
Het leger der slaven werd verpletterd.
Die beweging was een oinijmg veiocuijasol,
zoo er in de geschiedenis nog andere voorkomen,
namelijk de gilden der middeleeuwen, en ook
het zuiver algemeen stemrecht, na de fransche
omwenteling.
Daarop zal ik terugkomen, wanneer ik zal be
wijzen, dat de tegenwerking der behoudsgezin
den zoo noodig is als de werking der vooruit
strevers (van ons) om eene duurzame maatschap
pelijke verbetering te bekomen.
De slavernij duurde voort tot wanneer het
Christendom met zijne grootsche zedeleer haar
den genadeslag kwam geven.
De christene naastenliefde was onvereenigbaar
met dit maatschappelijk stelsel van persoonlijke
verdrukking.
De behoudsgezinden van dien tijd bleven voort
hunnen evenmensch als lastdier aanschouwen
en behandelen.
De vooruitstrevers integendeel (de volgelingen
van Christus'leer) schonken persoonlijke vrijheid
aan hunoe slaven en slavinnen, en trolseerden
bovendien de wreedste vervolging vanwege de
behouders.
Doch weerom als vroeger zegevierde de voor
uitgang op berekende tegenwerking.
Met slavendom werd bepaald vervangen door
het LAATSCHAP.
Het laatschap is het maatschappelijk stelsel
der middeleeuwen.
De stap naar verbetering was gewichtig.
De slaaf was een enkel voorwerp.
De laat was een persoon.
De slaaf had geene rechteD.
De laat had recht op 't familieleven (recht op
vrouw en kinderen)hij had recht op zekeren
eigendom, hij mocht namelijk over zij péculium
(spaarpot) naar willekeur beschikken, en hij had
recht op bescherming vanwege zijn leenheer,
't is te zeggen, dat de feodale kasteelheer aan
wiens leen hij gehecht was, hem tegen aile ge
vaar moest verdedigen.
Van dit oogenblik bestonden er bijgevolg voor
de eerste maal wederkeerige verplichtingen.
Later zullen wij voort de ladder der maat
schappelijke verbeteringen opgaan, om te eindi
gen aan den grooten sport dien de samenleving
nu gaat optreden Het rijk der Demokratie of
maatschappelijk stelsel der twintigste eeuw.
Ik meen, beste Lezers, dat ge van nu reeds
drij voorname zaken kunt vaststellen.
1. Dat in alle eeuwen de voorstanders van
't oud regiem (de behoudsgezinden) immer het
onderspit hebben moeten delven.
2. Dat zij, die bevestigen, dat het menschdom
op het sociaal gebied omloopt in 'nen kring, en
Da zekeren tijd op 't zelfste standpunt terug
komt, op Sen dwaalspoor verkeeren.
3. Dat geene machten ter wereld den oveistap
naar een nieuw maatschappelijk stelsel kunnen
verhinderen, wanneer de gedachte, 't is te zeg
gen de verzuchting naar dit stelsel in den volks
geest is gedrongen.
ANNONCENPRIJS per drukregel
pewone annoncen o,i5 dikwijls herhaalde bij overeenkomst; vonnissen o,5o reklamen 0,75.
Alle briefwisseling, vrachtvrij.
Ongerekende brieven worden geweigerd. Men zende alles vóór donderdag middag.
LEEST
60 oentlemen.
Mynheer de Opsteller,
Ge moet beginnen met anders te schrijven in
de Klok of ik zeg mijn abonnement op zoo ^ze-
ker als den dag.
Ge meent mijn waarachtig dat ge schrijft
voor notarissen en schriftgeleerden.
De duivel kan niet meer wijs worden uit al die
stadhuiswoorden.
Meent ge op die manier uwe kiezing te bewer
ken ge zult er 'nen oom van dood hebben
Ge inoogt somwijlen wel eens iets in de wol
ken schrijven, maar 't meeste deel toch van
uw artikels moet voor ons zijn voor 't volk,
voor den werkman en voor den boer.
Zi_e dat ge zoo eens schreeft, 't zou oneindig
vee< beter zijn, schoon dat ik het zelf zeg.
Boeren en werklieden, 't wordt kiezing, doe
uw oogen open 1 1
Als wij in de kamers komen zal uw toestand
ver;«3teren.
Sedert69 jaar werkende grooten uitsluitelijk
voor hen zeiven, chaque son tour, zei Van
Wambeke, 't is ntet te veel, daarom zal er dan
ook nu eens gezorgd worden voorde kleinen en
geringen.
De grooten als hun belangen op handen
zijn., zijn altijd in't accoord. Wij zien het nu
wet rom eens met het voorrecht der bank, li
beralen, behouders stemmen dit voorrecht han
den en voeten voor 'nen termijn van dertig jaar.
-- De Congo heefi honderd miliioen al ge
kost wat voordeel hebt gij reeds gehad van dien
hog geenen tinnen knop.
De grooten spelen met de actiën van den Con
go on winnen forluin u op den mg van het volk.
De grooten hebben bemerkt dat er voordeel
was voor de boeren aan de samenwerkende land-
bouwstokerijen, ze kunnen het niet meer gedoo-
gen, die wet gaat veranderd wordeu.
Woest wil van geeuen persoonlijken dienst;
't is de zoon van den boer en van den werkman
die bij 't leger alleen moeten.
Dien triste sire van Haelteil, mijnheer De
Saedeleerdie valscheliik 't woord nam in de Ka
mer voor de fransebmans, en nu op den datum
var/ Maart of October tegen hen stemde, zal zijn
hoornen in 't vervolg op zeven voet mogen plan
ten, in plaats van op drij, die hij vaststelde uit
persoonlijk belang, ga iscli in strijd met Bibaut.
Nu, dat die oneindige meerderheid van
't bewarende korps op vier of vijf zetels gaat in
krimpen, nu ligt het aan u van te bekomen wat
ge wiltde klimmende belasting, de atkoop der
hypotheken, de toepassing der evenredige ver
tegenwoordiging voor provintie eu gemeente, de
wet op de margarine, (waar de Saedeleer nu weer
om ook eens een woördeken van mikt lijk vroe
ger van de fransebmans) vóór de kiezing
Ons leger kost nu jaa^jks vijf en zestig
waggons stukken van vijf fra„kea, of vijf en der
tig honderd vrachten op nen kruiwagen, gaat
gij dit blijven gedoogen?
Voor minister De Bruyn hebben ze cito 'n
positie, (de man is geplaatst aan de bank), 't
Zclfste is 't met minisier Nyssens, de jongen is
bestuurder benoemd van den ijzerenweg in den
Congo, en trekt daarvoor, zoo 't schijnt de baga
telle van vijf en twintig duizend frank. Hij
mag te Leuven op zijnen buiten blijven.
En die ginder zal de kaartjes gaan knippen zal
zestien en halven trekken.
De kolen zijn opgeslagen, bij gebrek aan
wagons voor 't vervoer daarvoor en hebben ze
geen geld, maar voor den Congo, en voor de
koeiringers en poolkalkers en garden op den ta
bak, en medailleerders van honden, on zagers
over stikstof en waterstof, daarvoor was er geld
met hoopen.
Die een halve uur van de statie woont of
telegraafbured, betaalt belasting zoowel als de
anderen, hij moet door water en slijk om den
trein te hebben, en wanneer hij een dépêche
krijgt, moet hij 'nen halven frank geven en d'an-
dereu niets, die 't geraak van den trein hebben.
De armgoederen, hospitiegoederen, enz.
worden verpacht alle zes jaren, voor 't proiijtvan
de wijngelden en den ondergang van de pach
ters die toestand moet veranderen.
De eigeudom van de boeren hof, land,
stallen en schuren, zijn belast tot het uiterste
de actiea en titels en obligation van de grooten
daar eu weegt geen centiem op.
Die een pataterplekje erft pan zijn vader of
moeder, moet het half gaan betalen iu de domei
nen die millioeneu in geld erft, kiabt de pot in
zijnen schoot en 't is amen.
Die'nen cent op anker en zonne zet gaal
den bak in, die in de b.-urs, en t'Oostende, en te
Spa, op 'nen nacht een miliioen verspeelt, krijgt
'n schoon decoratie.
Die 'hen stoot op zijnen hond geeft, moet op
't bankske die duiven schiet en koerspaarden
verongelukt, en den man ook die er op zit, wordt
getroond als 'nen helden 'n beroemdheid.
Zie, zoo moet ge schrijven, altijd met uw
hooge artikels l De Nederhasseltsche Boer.
De stijve, stugge, moedwillige en onverstandige
houding der oude bewaarders iu het algemeen,
tijdens deze toebereidselen tot de kiezingen van
Mei, ten opzichte van de katholieke of christene
democraten, noopt ons dit woord tot onze vrien
den te richten, die tot nu verkoren hebben altijd
hand en hand te gaan met menschen die al wat
volksch was als indringer beschouwden en als
dusdanig behandelden en nog behandelen.
Lankmoedigheid schijnt eene bij uitstek chris
telijke volksgezinde deugd te zijn, doch aan alles
komt een einde en eens breekt de waterkruik.
Tot nu toe hebben de katholieke democraten
allen hoon verduldig verdragen omdat zij groot
moedig de opperste belangen van den godsdienst
boven gekwetste eigenliefde en gekrenkte waar
digheid hebben geplaatst. Door het meerderheids
stelsel waren zij aan de bewaarders gebonden als
een brave man aan eene kwade Bet. Doch de E.V.
maakt thans de echtscheiding mogelijk. Wij
twijfelen niet of talrijke katholieke democraten
zullen hunnen toevlucht tot die wel nemen, om
vrij en vrank hun eigen grondbeginselen en ge
dachten te verdedigen en niet langer tot speelbal
te dienen van een of auderen cognacclub ea tot
spot van alle onafhankelijke werklieden, die te
recht of ten onreent de kopstukken onzer katho
lieke en liberale associaties als hunne natuurlijke
vijanden aanzien en op hunne hondgenooten de
spreuk toepassen
Met wien men verkeert,
Wordt men vereerd.
Waarom zouden de katholieke democraten nog
verbonden sluiten met de bewaarders
Om reden van gevoel Wel we zien dat overal,
waar de bewaarders de democratie kunnen mis
sen, zij er niet naar omzien. Hebben zij haar
noodig dan paaien zij haar met eeiiige zetels van
plaatsvervanger, die ze nog nijdig haar naar
't hoofd werpen, want vele bewaarders zouden
om hun hoofd niet voor werklieden steramen.
Men vrage nadere inlichtingen te Antwerpen, te
Gent, te Brussel, te Luik, enz. Voorde Kamers
dulden zij geene mannen van talent een Kurth,
een Pottier, een Leo Mabille, een Herman De
Baels worden 3tel3elmatig over het hoofd gezien.
Om reden van gemeenzaam programma El 1
Den 17 Mei 189 zegde M. Nyssens aan M. Woeste
toen in voile glorie Beleden wij hetzelfde ge
loof niet, wij zouden op dezelfde banken niet
zetelen.
De katholieke of christene democraten zijn op
«lit punt zoover van de bewaarders verwijderd
als de socialisten van de liberalen.
Socialisten en liberaleu zijn het eeDS om den
godsdienst te bestrijden, maar zijn tegenvoeters
op volkshuishoudkundig gebied. Democraten en
bewaarders zijn iusgelijks het eens om den gods
dienst te verdedigen, maar verschillen hemel
breed van economisch programma De bewaar
ders hebben zelfs geen programma. Hertog van
IJrsel, thans voorzitter vao den Senaat, schreef
in zijn Politique sociale het volgende Ver
van ons programma uit te breiden, vragen wij
ons nog af of wij er een moeten bezitten, vragen
wij ons af wat men er zou kunnen in zetten.
Inderdaad, wat is het program der katholieke
bewaarders op maatschappelijk gebied Zij heb
ben ons de wet op de vakvereenigingen geschon
ken. En wat is zij Eene knoeiwet Hoe willen
zij wetten maken om de werklieden tegen onge
vallen te verzekeren, om hun een 'pensioen te
verschaffen, om het nachtwerk te verbieden, om
de vrouwen en de kinderen uit de fabrieken te
houden, om de klimmende belastiDg in te voe
ren, om de militaire queestie op te lossen
Een afdoend antwoord is onmogelijk. Tot
capita, tot sensu, zooveel hoofden, zooveel zin
nen.
Wij gaan zelfs nog verder en houden staande
dat de katholieke partij niet meer bestaat. De
groote katholieke partij is verbrokkeld in plaatse
lijke groepjes, die slechts 't veruepen plaatselijk
belang meer inzien, aan kleinsteedsche politiek
meedoen en meer bekommerd zijn met het benoe
men van een notaris dan met de toekomst van
partij en land. Door de E. V. zal de geuadeslag
gegeven geweest zijn aan de oude burgerspolitiek
die nog altijd de overhand had, spijts en dank het
meervoudig stemrecht, dat ook op krukken
springt. Ja, de katholieke partij is zoo verdeeld
dat zij kan noch mag een congres houden.
Katholieke democraten zouden misschien om
