ïtampen,Misï>at>m enCDngdukken.
kronijk van Aalst.
Ja, de Statie
ANTWERPEN. Een dienstmeid, wonende bij 'ne winke
lier in St Gummarusstraat.is op heeterdaad betrapt van diefstal van
1420 fr. in bankbiljetten en juweelen, ten nadeele van haren mees
ter... Ja, niet te vrede zijn met den stand; zoo gaat het en som
tijds in kennis liggen met slechte kerels... Een eerlijke hand, mag
vrijelijk wandelen door 't gansche land, maar oneerlijkheid komt
altijd tot schande. Op Stuivenberg is maandag de statiebe-
bediende Huybrechts, oud 21 jaren, tasschen de buffels van 2 wag
gons gevat en gepletterd. In 't gasthuis gedragen zijnde, is hij daar
overleden. De diamantslijper Delaet is op 't Kielkerkhof over
een ijzerdraad gevallen en heeft zijn been gebroken en ne schil-
dersgast heeft bij Raes, winkelier, op kleinen Kauwenberg, 200 fr.
gestolen; hij had valsche sleutels. Ze klagen geweldig in Ant
werpen van de talrijke en slimme kerkdieven die alle gewoel waar
nemen voor 't plegen hunner schurkerijen.
BRUSSEL. Op 't balspel van 't Barasplein, heelt een bal een
jonge dochter van 18 jaar in 't wezen getroffen en den neus verplet
terd. Te Molenbeek heeft'ne jachthond, in den grond het lijk
van 'ne mensch ontdekt, dat er reeds 6 maanden in gedolven was.
Men vermoedt een algrijselijk schelmstuk. Op de rails van den
ijzerenweg van Brussel naar Mechelen is een pasgeboren kind ge
vonden, daar neergelegd om door den eersten trein verpletterd te
worden. Onzedige portretten ziin door de Policie aangehouden,
en bij een Photograf in de Blaasstraat zijn cliche's in beslag geno
men. Woensdag trokken twee dronken schaliedekkers op den
toren van 't Stadhuis, en geraakten tot aan den Sinte Michiel; er
was volk dat toejuichte en de twee helden daalden heel preusch van
hunnen toren en vonden op de markt twee gardevils, die proces
verbaal opmaakten. In de statie van Schaarbeek viel 'ne werk
man, die een zwaar pak droeg, over de rails; een trein arriveerde
en reed hem de twee armen af.
ZONDAG AVOND, ten 6 ure, te Brussel, in de Noorderstatie,
een reiziger wilde van den trein stappen als hij nog rijdende was,
iets dat dikwijls gebeurt, zeer onvoorzichtig is en tegen de regle
menten; de reiziger te Brussel viel met zijn been op de rails, men
hoorde een sterk gekris, zijn been was verpletterd. Men heeft hem
naar St Jans-Hospitaal overgebracht.
Zaturdag omtrent hall zes, reeduit MECHELEN een koopwa-
rentrein naar Antwerpen; de trein was reeds ingang als de twee
freinwachters er wilden opspringen; een hunner had reeds het hand-
vatsel van zijn wachthuisje vast; de andere misstapte en wilde zich
aan zijnen gezel vasthouden; daardoor vielen zij allebei, geraakten
onder de wielen der waggons en werden gansch vermorzeld; het
waren de genaamden Gastreman en Van Waterschoodt.
Zelfde zaturdag tusschen 2 en 4 uren, is op delinie Mechelen naar
St Nikolaas, de barreelwachter De Wit door een voorbijrijdenden
trein doodgereden; de man was letterlijk onthoofd... Zou 'ne mensch
niet verveerd worden van naar 't convoi om te zien als ge wekelijks
die rampen hoort!
Te Marteau, bij Spa, is een bazinne aangehouden, onder be
tichting van haar huis in brand gestoken te hebben; die vrouw
vond een g'heel historie uit, van bandieien die ingebroken waren,
die 3 a 4000 fr. gestolen hadden en 't huis in brand gesteken ..Maar
d'historie hing aaneen gelijk keien,en de bazinne is g'arrêteerd.
Ramp TE MaRCINELLE. Er zijn nog 6 lijken ontdekt, zoo
dat 't getal slachtoffers op 18 zal komen. De oorzaak is geweest aan
gaz-ontploffing, waarop 't grauwvuur is Iosgeborsten; en gelukkig-
lijk dat de put n* 6 in gemeenschap was met put n- 12, olde slacht
offers zouden de honderd bereikt en overtroffen hebben.
HOEI, 12 april. Wij hebben dezer dagen gemeld, dat de
eerste magistraat van Latinne aangehouden was, onder de verden
king als zou hij de dader zijn van den geheimzinnigen moord ee-
nige weken geleden op eene vrouw dier gemeente gepleegd. De
betichte heeft Gilles Cornet, schepene en dienstdoende burgemees
ter. De kamer van in beschuldiging stelling heeft donderdag zijne
aanhouding bekrachtigd. De betichte, op wien erge vermoedens
wegen, is naar Luik gebracht, om voor het hof van beroep te ver
schijnen.
^.BRUGGE, 14 april. Maandag avond hadjin een huis cjer bal-
seinboomsiraat een erg tooneel plaats. Dé moeder des huisgezins
scheen eenigzins dronken te zijn, en de man kwam ook verwaaid
binnen. Scheldwoorden werden onder elkander gewisseld de
vrouw wilde niet zwijgen, zoodat de man die kwaad werd, potten
en pannen brak, een mes te voorschijn haalde en zijne vrouw er
eene wonde meê toebracht aan den voet. De wonde is gelukkig
niet gevaarlijk. De vrouw, moeder van zeven kinderen, is des
avonds ten 11 ure door de policie naar Sint-Janshospitaal gebracht.
AARDBEVING OP CHIO.
(Nadere bijzonderheden).
Wij ontvangen get volgende telegram uit Chio, dato i3 dezer.
Uit de laatste berekeningen blijkt dat het totaal der dooden voor
het gansche eiland 8ooo is. en dit der gekwetsten 10,000. Het dorp
dat het meest geleden heeftisNevita,waar men 1200 slachtoffers telt.
Ten gevolge der hevige schokken van maandag, is de grond een
gansche meter gezakt.
Een groot getal personen verlaten het land.
Tijdingen uit Chio van 12 dezer, spreken van een zonderling
feit, gedurende de eerste aardbeving voorgevallen zij zeggen na
melijk dat het getal slachtoffers nog veel grooter zou geweest.zijn,
hadde de tweede schok voor gevolg niet gehad, een goed deel der
puinhoopen te verplaatsen, en aldus aan vele lieden toe te laten
hunne gevangenis te verlaten. Dit verschijnsel schijnt in de geschie
denis der aardbevingen geen voorgaande, te hebben.
Men spreekt nog van een dorp, dat op de-helling des bergs ge
bouwd was en in eens in de diepte rolde. Men heelt in alles twee
honderd vijftig schokken geteld, waarvan veertig, hadden zij af
zonderlijk plaats gehad, groote rampen zouden veroorzaakt hebben
Een groot getal honden doorloopen het eiland en verscheuren
de in ontbinding zijnde lijken.
De schepen, die op de kunst liggen, zijn in hospitalen veranderd
waar de gewonden de beste zorgen ontvangen.
Eene afschuwelijke misdaad heeft dezer dagen plaats gehad in het
dorp Lavilatte, niet ver van Limoges gelegen. Een meisje heeft met
behulp van hare moeder haar eigen kind in eenen oven verbrand.
In de assche is een stuk van een been terug gevonden. Moeder en
dochter zijn aangehouden.
De VRIJDENKERS van Parijs hadden eenen oproep gedaan
tot mannen en vrouwen, om op Goeden Vrijdag publiekelijk
vleesch te eten.. Wat helsche patroelje van volk!.En 't is die soort,
menschen, welke overal voor 't officieel onderwijs staat en strijdt;
't is die soort welke meest vreugd getoond heeft bij het geweldig
sluiten der Vrije Gestichten van Onderwijs in Frankrijk; 't is die
soort, menschen, welke aan de liberalen en Geuzen van Belgenland
toeroept: Voorwaarts!hoemeerslechte wetten hoe beter!... Schande
over dat Vrijdenkersvolk en over g'heel hunnen aanhang!
Zaturdag is te ARRAS de garentwijnderij afgebrand van d'hee-
ren Wattine-Bossut; de bureelenen 36 weefgetouwen zi;n afgebrand;
de kas en een deel der boeken heelt men kunnen redden. Men be
rekent de schade op verscheide millioenen.
Te Parijs heeft een citoyen-Geus op een Meeting uitgeroepen
dat 't katholiek Geloof 'ne kanker is.
SPANJE onderstaat weêr groote waterrampen: Te Malaga
zijn 47 huizen door de waters ondermijnd; d'ander week, vrijdag,
waren er al 4 ingestort; en 11 soldaten, die de verongelukte wilden
ter hulp komen, hadden er 't leven bij verloren.
In Zwitserland zijn 100 kilos dynamiet gestolen men weet
dat die gevaarlijke stof niet mag verkocht worden, zonder partiku-
liere toelating.
EEN DRAMA OP ZEE.
Men seint uit New-York, dato 11 dezer
De Stoomboot Nebo, van Rio-de-Janeironaar New-York varende
meldt dat hij den 8 april de bark Niger ontmoet heeft, voor 77 dagen
van Liverpool naar Baltimore vertiokken.
De ekwipagia had sedert verscheidene dagen niets dan leer ge-
ëten, in water geweekt, en waarbij een weinig brandolie gevoegd
was. Toen de olie opwas, doodde men den hond van den kapitein.
De ekwipagie was op het punt van honger te sterven, wanneer
de Nebo den Niger ontmoette, en de ODgelukkigen van levensmid
delen liet voorzien.
Op Tweeden Paaschdag, in den Kring De
Vriendschap, ten 6 ure. Voordracht, door den
Antwerpenaar M. Julius Van de Voort.
Eindelijk gaat d'Uorlogie met het beiaardspel ver-
eeiugd worden. Aalst is er lang vanbeioofd geweest,
en men ziet welke wreede gevolgen eemonvcorzich-
tigheid kan hebben. - Woensdag is, rond S ure 's
morgeuds, aan de IJzerenbrug, een trehi van zijn
spoor geloopen; en 's maandag6 te voien.was'ne gen
darm insgelijks van zijn spoor geraakt en heeft rond
den Turk een schabouwelijk leven gehouden..., Wij
weten niet of het een der waalschegendarms is; maar
't mag een schande voor g'heel Aalst genoemd wor
den, dat hier verscheide gendarms zijn, die geen
woord der Vlaamsche taal kennen! En-die Walen
moeten getuigenis afleggen! die Walen moeten in
betrekking komen met personen die geen letter
frausch verstaan't Isalla.... 't is een publiek
schandaal! 't is in 't wezen spuwen van g'heel de Be
volking. Donderdag was er groote toeloop voor
't bezoek en d'nanbidding in d'ïïovekes. En meer
en meer houdt 't Publiek zich bezig met de Statie,
die groote en gevaarlijke zaak, omdat er te veel
intrest in gemengd is, omdat de Ministers misschien
niet zullen durven recht door zee gaan;
't Land van .Tafefbeeft Lezers en Inschrijvers langs
de Statie, zooveel als in 't oosten der Stad; doch een
gazet moet, hooger als de bijzondere intrest, het al
gemeen belang verdedigen; en wat zegt bier het alge
meen belang?
Dat de Statie volgens plan B, geeue weldaad, maar
een ramp zou zijn voor het grootste getal Eigenaars,
en Inwoners, langs de Statie... Dat men toch net plan
f;a nazien; de steenweg boven den ijzeren weg ver-
egd, 5 meters hoog, is de dood van dien steenweg,
is een verwoesting vaualdegeendie aan den steenweg
Salen, van den Turk af tot over den Jager. Liever als
ien berg op en af te rijden, zullen d'Hofatadenaars,
Ledenaars, enz. een grooten alom doen.
Men zegt dat een dezer dagen, de heer Minister
van Openbare Werken den toestand zal komen be-
zichtingeu. Indien 't algemeen belang van Aalst kon
spreken, bet zou hem uitdrukkelijk en krachtdadig-
lijk zeggen:
Heer Minister,
Vermits de Statie te Aalst zoo belangrijk wordt, en
zooveel geld opbrengt, gij stelt voor, een groote nieuwe
statie voor de koopwaren te maken; eere haalt ge
daarvan, Excellencie; en acb, indien de 20 millioen
voor 't officieel euderwijs besteed worden voor open
bare werken, «r zou zooveel woeling, zooveel klacht,
zooveel haat en nijd in België niet zijn.
M. den Minister, er zijn u twee plans voorgelegd:
Het plan A, aan Dam en Pontstraatpoort dat een
half millioen zou kosten;
Het plan B, aan den eigendom van M. Blondiau,
dat op 5 millioen zou komen.
Gij gaat dus voor Aalst 5 millioen fr. uitgeven.
Excellencie, op 't papier gezien en zonder de Stad
in acht te nemen, is 't plan n° B de natuurlijke ver
grooting; maar dit plan vermoordt de Denderstraat
waarop de Stad zelve zooveel hoop stelde datz'onlangs
nog 52,U00 fr. voor een meerschke wilde geven, in 't
vooruitzicht dar voltx-ekking dier straat; dit plan B.
stelt 'ne muur van 20 rails tusschen Aalsten de Vaart;
de Vaart, die groote weldaad veor de Stad wordt dooi
de Statie B. afgespannen.
Plan B. vermassakreert den breeden Doudermond-
scheu steenweg; plan B benadeeligt al de fabrieken
op den Tragel, benadeeligt al den grond tot Hofstade
toe; plan B. zou ten eeuwigen duge door duizende
brave werklieden verwenscht worden; ga liever zien,
heei Minister, water gewordt, als de Denderstraat
vernietigt is.
Gelief nu meê te komen, langs den Dam; ge ziet
daar die groote plek onbebouwden grond tusschen
don Dam cu den brusselsche steenwei? T
ildci-d vw* ccii SiaüeVgo ziet hét oosten va 11 Aalst
nu dood6ch en' verlaten; alles zal daar herleven;
d'Eigendommen zullen vermeerderen tot v rre over
d'Houtmurkt; werpt nu uw oogen op deGroc Kerk;
zou liet veel moeite kosten, als 't Gasthuis afgebroken
is, om een rechte straat op Groote kerk e» Markt te
maken en de nieuwe statie op 5 minuten afstand van
't center der Stad te brengen?
i! Heer Minister, de 5 millioen nemen wij aan,met
dankbaarheid, doch inplaats van een Statie te maken
die niets anders kan zijn als de kemel der kemels,
maak ons een statie van 1 millioen en half,en met liet
overige der som kan er een werk gemaakt worden,
dat niet alleen voor Aalst, maar voor g'heel het Land
van Aalst, voor de Dendervallei en een gedeelte der
Walen toe, een algemeene weldaad zal wezen.
n Heer Minister, gelief u neêr te zetten en het vol
gende te aanhooren. Terwijl uwe Excellencie hier is,
we gaan een lange bestudeerde Kronijk van Aalst
.maken:
Wij hebben nu gedurig in de Dendervallei groote
overstroomingen die, veel ongelukken en veel millioe
nen franken schade bijbrengen,en welke gemakkelijk,
zoo niet gansch vermeden, ten minsten kunnen veel
verminderd worden. Men weet dat al die waters
van uit Frankrijk toe, langs Aalsten Dendermonde
moeten verspeeld worden Indien men te Aalst en
op 't Sas te Wieze, met geene voorzichtigheid de
n Sassen bewerkt, men versmoort Dendermonde met
muis en man,het ligt 6 meters onder Aalst;derhalve
behoudt men de waters boven, 'en blijven zij hun
kwaad doen. Wat middel daartegen
Het eenigste middel is: Eenen doorsteek te raa-
ken van op bet Sas van Wieae tot op den Briel te
Baasrode, daar is 6 meters val et afioop.'t Peil van
Wieze is 9, en te Dendermonde 3 meters.
De afstand van 't Sas van Wieze en
Baasrode is 9000 meters.
Nu de kanaal moet 33 m. breed zijn 33 meters,
lederen boord, 19 meters, dus 38 meters,
't Zij por loopende meter 7f meters.
Vermenigvuldigd door de 9000 ras
ters afstand 9000 meters
Maakt voor het geheel 63 hectaren
90 aren grond 6390,00 met.
KOST: Men neme alles om in't duurste te zijn, en
alhoewel er veel sobere Janden en meerschen tus
schen liggen, de grond op 37 fr. de Aalstersche roede,
of' 12,000 fr. per heet., dus voor de 64 heet. 768,00(1
De te maken werkingen zijn de volgen
de: Een Sas te Wieze, 1 te Baasrode en
waarschijnlijk een te midden,dus 3 sassen.
Bruggen: 1 te Denderbelle, aan de 4 ui
terste of aan den Watermolen;een te Leb-
beke aan de kalseide naar Brussel; een te
St Gillis voor den ijzerenweg, en dan nog
een te Baasrode; dus 4 Bruggen en 2 of 3
Sassen; men komt zes maal eene beek te
gen, dus 12 aqueducs, men neemt deze op
24, (tusschen Aalst en Teralpheno zijn er
slechts 4 a 5.
Het groot Sas van Aalst heeft gekost
127,000 fr.voordo 3 381,000
De Br ug van Erem bodegem heeft
gekost 32,000 fr.men neme ze op
64,GOJ fr.,voor de 4 bruggen 256,000
Een aqueduc of sluis heeft ge
kost 97u fr. maakt dus voor de
12 acqueducs, 12,000 fr. men
neme ze ook dubbel op 24,000
Men voege er voor't onvoorziene bij 39,000
Dus te samen 700,000
Aankoop van een hectaar grond voor de
7 huizen van Sasmeester en Bruggeman,
het Sashuis van Aalst heeft 5200fr.gekost,
men neme voor 7 met een hectaar grond
op 52,000
Aldus fr. 1,520,000
Diepte van 't Kanaal, 5 meters te delven
(om 6 m. water te houden
5
m.
Dolving der aarde Het ka
naal zou 33 m. breed zijn
33
m.
Schuins of tallus afgaande,blijft
hij van onder 15 m. behouden
15
m
48
m.
1/2
24
m.
Dus tedelven 24cubieke meters,
per loopende meter op 5 meters
diepte vermenigvuldigd met
5
Geeft
120
m.
En door de 9000 m. vermenig
vuldigd
9000
Geeft meters 1,080,"00
Kost voor het wegnemen dezer 1,080,000
meters cub. grond. Men kan alle dagen te
Gent aan den Bassin, voor de Vaart van
Ternouzen zien manoeuvreeren een extra
grooten Drageur die dagelijks uitmaatt en
verplaatst waar men het begeert, (al w as
't lOOü meters verre), de hoeveelheid van
10,000, tien duizend cubieke meters grond.
Men heeft dan voor, met surveillant en al
les, tien man noodig. Dus een machine a
vapeur (drageur) en 10 man voor 10,000
meters cub.aarde te verplaatsen, en dat bij
alle weders, schoon of slecht weder. Ver
onderstelt dat dit werk lOOfr.per dag kost
voor houillekolen en de 10 man werkvolk,
't zij 10 cent. per meter cubiq. Men zal dit
gedaan krijgen, om duur te zijn, voor 30 c.
zelfs wanneer men de boven-grond voor d«
plantage der boomen wilt bijeen houden,
dus voor 320,000
Te samen 1,820,000
Men voege daarbij, voor faux frais 10 0/0 182,000
En nog voor andere onvoorziene gevallen,
nog 10 0/0 182,000
Totaal 2,184,000
Voor de vaart van Aalst
tot Wieze die lang is 5500 m.
Zij is breed rond de 25 m.
Genomen dat men ze, voor
grootere schepen, moet 3 m.
verdiepen 3
Maakt 75 meters cub. per
loopende meter 75
Yermenigv. met de lengte 5300 m.
Dus ie verplaatsen 412,500 412,500
Tegen 30 c. per meter 30
123,750 't zij 124,000
Te samen 2,308,000
Dus twee millioen drij honderd duizend
franks om de Dendervallei van overstroo
mingen te bevrijden, en om van Aalst een
kleine zeehaye te geven.
III. Moest er eene nieuwe brug over
een Dender zijn 42,000
Te samen 2,350,000
IV.—Er blijft nog over fr. 1,150,100
Men veronderstelle dat de Dender boven
Aalst 2 meters zou mogen verdiept wor
den, om des te gemakkelijker het water te
lossen. Den Dender met tallus af, gerekend
gelijk hierboven is rond de 15 m.
Dus voor 2 meters 2
30 m.
Dus 30 meters te dragueren,
voor 1 loopende meter.
-Makende peruurof voor 5 00
meters 5.00
150,00U
30
of aan 30 cent. 45,000 fr.
per uuur 45,000
Met fr. 1150000 45000 dus met
1,150,000 fr. kan men den Dender 33 uren
ver verdiepen 1,150,000
Aldus 5 millioen 5,0i 0,000
Heer Minister, wij zien dus de 5 millioen
volgens plan B gebruikt, zijn 5 millioen, slechter
als 111 't water gesmeten; omdat dit plan B g'heel
't Noorden van Aalst barrikadeert; een Statie,
op effen, vrijen grond, aan 1 miliioen en half, en
't ander geld voor den doorsteek op Baasrode ge
bruikt, zou eene eeuwige weldaad zijn voor Aalst
en voor g'heel de Dendervallei.
Ze zetelt te Mechelen, en 't gaat daar gelijk te
Aalst: D'officieele Meesters komen...declaméeren,
komen den onnoozelsten straatklap vertellen, ko
men hunne pretentie verklaren, bijzooverre dat
er te Mechelen een buitenschoolmeester was die
getuigde: «Ik had gehoord dat de Pastoor inde
Biecht over mij gesproken had, en ik ben hem re
kening gaan vragen
Daarentegen is het door vrije getuigen bewezen,
dat er bijna overal dwang is gepleegd door officieel
volk, dat officieele Meesters bij groote Eigenaars
de macht gingen vragen om de Pachters, hunne
Parochianen te dwingen... Zoo, zoo, eerst voor
die heerkes betalen en dan door diezelfde heerkes
©"«gedragen worden... Wat dunkt u, geëerde
Landbouwers?
't Is zells uitgekomen, dat een officieele meester
den naam van 'ne Proprietaris gebruikte, zonder
door hem gemachtigd te zijn.... Is er rond Aalst
ook met geenen britf rondgeloopen en gezegd
Dat is een brief van uwen Proprietaris
Een vrije onderwijzer te Mechelen heelt zeer
wel gedaan van zelve het proces-verbaal te herle
zen. Men kan niet weten wat er gebeurten zie
hier de deftige en krachtige declaratie van den
E.H. Pastoor van Hombeeck die AANGEKLAAGD
was over Sermoenen, biecht, raadgevingen, enz.
De eerw. h. DE COSTER, pastoor ta Hombeeck,
verklaart dat hij niets anders gepreekt heeft, dan
het geen er in demandomentenderbisschoppen stond,
zonder iemand persoonlijk aan te randen of te noe
men.
V. Wat gij in de sermoonen gezegd hebt, viel toch
ook op de onderwijzers die ze bijwoonden? Toon gij
spraakt van onderwijzer, zonder geloof, viel dit op
hen. A. Dia onderwijzers hebben bewezen dat zij
geen geloof hadden, want zij hebben niet geluisterd,
noch naar hunnen Ipastoor, noch naai de bisschop
pen, noch naar den Paus en datis noodig om te geloo-
ven.
Y, Du» is men zonder gek of, wanneer men onder
wijzer eener gemeenteschool blijft? A, Men oefent
t-ch zijn geloof niet uit: het is een dood geloof. (Bra
vo onder liet publiek). Het geloof zonder de werken
is een dood gelo f.
V. Hebt gij van de gemeente-ondi.r -ijzeres gezegd
dat zij onbekwaam was om den katecoismus te on
derwijzen, daar zij hem nooit zelf geleerd had
A. Dat zal ik mot gezegd hebben; in. zal gezegd heb
ben? dat zij hem niet mocht onderwijzen, omdat zy
er geen zending toe had.
V. Is die zending eene privilegie! A. Die zen
ding wordt gegeven aan degene die er toe bekwaam
geacht worden; ik heb ze gegeven aan de katholieke
meesteressen.
V. Gij hebt ze niet gepeven aan den offlcieelen
onderwijzer? A. Ikheb ze hem onttrokken en hem
dit zeif gezegd.
Y. Waarom? A. Omdat ik datgoedvond. V.
Waarom dat? A Daar die man niet meer gehoor
zaamde aan de eeestelyke overheid, en bij gevolg
niet meer weerdig was de kristelijke leering te on
derwijzen, die hij zelf niet volbracht. In den kate-
chismus staat: dat mon meet gehoorzaamen aan den
pastoor, aan de bisschoppen en aan den Paus, als
katholiek.
V. Staat er in dat hij aldus moet gehoorzamen als
onderwijzer of als geloovige? A. Daar is weinig
verschil in men is katholiek of niet.
V. Maar als de Staat hem nu iets gebiedt, aan wie
moet hy gehoorzamen? A. Eerst aanGod.
V. M.DeBruyn is sedert 1845 onderwijzer to
Hombeeck, hoe is hij zoo ineens onweerdig gewor
den? A. Het was 'zijnen plicht katholiek te blijven
en gehoorzaam te zijn aan de kerkelijke overheden.
V. Wat moet hij daar voor doen? - A Dat moest
hij zeif weten; had hij mij raad gevraagd, ik zou het
hem gezegd hebben
V. Hij moest het u dus vrageo A Hij is mijn
parochiaan.
V. Wat zoudtgij hem aangeraden hebben A.
Katholiek onderwijzer te blijven.
V. Dus moeten alio geloovige katholieken, welk
ambtzy ook vervullen, eerst en vooral de bevelen
der Kerk nakomen Ja, eerst en vooral de ziel
komt bij ons voor alles.
Y. Zou dus, bij voorbee'd, een rechter in eene
zaak die voor hem gepleitwordt, raad moeten vra
gen aan de kerkelijke overheden A. Do rechter
moet zijn consciëntie volgen.
V. En als zijne konscientie in strijd is met de beve
len der Kerk? A. Dat kan ik niet aanemen; doch
dit gaat het enk west niet aan. Dit zijn theelogieke
kwesties.
Ik ben hier geroepen als getuige en niets meer, ik
ben gehoorzaam geweest aandegeestelijkeoverheid,
dio weet wat zij doet, en ik heb dit geerne gedaaD.
V. Niemand twyfelt daaraan; dit is uw eerste
plicht. Hebt gij gezegd dat uweparochianende siech-
tu onderwijzers en scholen moesten vluchten als de
post A. Er staat zoo iets in de mandementen der
bisschoppen, en ik zal niets anders gezegd hebben.
Hot katholiek schoolkomiteit van Hombeeck be
slaat uit twaalf der aanzienlijkste inwoners dier ge
meente, waaronder MM. Athanase De Meester en
Frank Gilis: voor het officieel schoolkomiteit heeft
men in Hombeeck niemand gevonden dan een vreem
deling, een Mechelaar, Isidoor Janes.
Onze schoolmeesteressen hebben een diploom van
eersten graad en ic d'andere scholen heeft ?men d'of-
Jice een naaister genoemd, die geen diploom heeft
en die zaker niét hokwaam is.
Wij hebbon in onze katholieke scholen 204 kinde
ren.
M. JANES, lid van het officieel schoolcomileit,
zegt dat MM. De Meester en Gilis ook vreemdelin
gen te Hombeec* zyn.
M. DE COSTER, ik heb gezegd dat men te Hom-
b teek voor het officieel schoolcumiteit geenen enke
len inwoner der gemeente gevonden heeft,iets waar
voor ik mijne parochianen bedank. (Langdurige toe
juichingen onder het pubhek).
M. DEVIGNE (bleek vanwoede). Gendarmen.dojt
de zaal ontruimen.
De gendarmen doen de zaal ontruimen alleen de
officieele onderwijzers mogen blijven. Het publiek
vertrekt al zingende De gendarmen houden een
officióelen onderwijzer aan, die, naar zij zeggen,
zou geschreeuwd hebben. Een kommissaris van poli
cie komt net een sjerp om het lijf aangeloopen om
niets te doen.
Er heerscht een groot rumoer in de zaalM
Devigne, die van zijno plaats opgestaan is, belt ge
durig en poogt te vergeefs do stilte herstellen.
Het is reeds 7 ure door er is geen licht in de zaal
en de sekretaris ziet niet meer. MM. Jottrand en
Washer zijn afwezig.
Te midden der algemeens wanorde brachten de
gendarmen hunnen officieelen gevangeae nabij de
tafel van den sekretaris en waren reeds bezig pro
ces-verbaal tegen hem op te maken, toen Pietje Wij
nen enM. Devigne tusschen kwamen en bevolen de
zaak zoo to laten, heigeen gebeurde, Had het eens
een katholiek geweest die ge-chreeuwd had
De zitting werd ten 7 1/4 ure geheven, te midden
eener onbeschrijfelijke opschudding
Teen de eerw. pastoor De Coster de Rechtbank
verliet, werd hem eene ovatie gebracht door de in we
ners van Hombeeck en van de stad Mechelen, die het
verhoor hadden bijgewoond.
Het Handelsblad schrijttover 't Geuzenambacht,
te Mechelen.
Mechelen, 10 april.
Wij hebben in ons verslag gemeld dat een per
soon die gesprotesteerd had tegen de beleedigende
woorden van M. Devigne, betreffende depriesters,
die het enkwest bijwoonden, door de gendarmen
aan de deur gezet werd. Later hebben wij verno
men dat eenige der priesters, die nogtans niets
misdaan hadden, insgelijks uit de zaal verdreven
zijn.
Men is het hier te Mechelen eens om te verkla
ren dat het schoolenkwest slechts voor doel heelt
aan de officieele onderwijzers en andere liberalen
hun gal en venijn uit te spuwen tegen de geeste
lijkheid. Er zijn bijna geen katholieke getuigen
gedagveerd: 't is een zeldzaamheid als een pastoor
voor de kommissie moet verschijnen
Wanneer katholieken zich als vrijwillige getui
gen laten opschrijven, worden zij den ganschen
dag in de zaal der getuigen opgesloten; zij wér
den eerst op het einde der zitting gehoord en
meestal worden zij tot eenanderen dag verzonden:
in een woord, men tracht hen op alle wijze in
moeilijkheden te brengen.
Het enk west wordt eigenlijk niet gedaan door
de Volksvertegenwoordigers. Zaterdag hebben jwij
het onweerlegbaar bewijs gehad, dat het feite
lijk hedaan wordt door de officieele schoolopzich-
ters. In het enkwest van Duffel, hebben onze le
zers reeds kennis gemaakt met het beruchte Piet
je Wynen, kantonale schoolopziener te Meche
len, en.... oud lid van Taaien Kunst. Te Duffel
verscheen hij als getuige: gisteren hebben wij hem
te Mechelen als inkwisiteur zien functionneeren.
M. Wynen bevond jzich op den eersten rang
der getuigen. Wanneer hij zag dat de voorzitter
vergat de getuigen te ondervragen over het een of
ander leit, deed M. Wynen door den hussier een
briefkeaan M. Devigne bestellen, waarop het een
of ander feit vermeld stond, waarover de getuige
moest ondervraagd worden. M. Devigne leende
bereidwillig de hand aan die komedie. Pietje Wij
nen dreef zeil de onbeschaamheid zoo ver, van op
zijneplaats de getuigen op te stoken, wanneer hun
de een of andere naam ontsnapte. Van eenen an
deren kant, weet men ook reeds dat de officieele
onderwijzers hunne verklaringen in hunnen hoed
aflezen.
Het talrijk publiek.dat de zittingen bijwoonde,
was verre van gunstig gestemd te zijn voor de in-
kwisitie. In de namiddagzitting hadden nog erge
tooneelem plaats: ér werd gerucht gemaakt aan de
deur der zaal, er werd geschreeuwd en op zeker
oogenblik werd een steen op eender vensters ge
worpen. Een policie agent snelde naar beneden,
doch de dader werd niet ontdekt. M. Devigne heeft
strenge bevelen gegeven om het minste gelach of
gemor in de zaal te beletten.
