De Zwarte Advokaat.
M
Zondag 5f October 1886
27s,e jaargang
GODSDIENST. - VADERLAND. - VRIJHEID
-yyru
BUREEL, ACHTERSTRAAT.
Gewoone Annoncen 20 centiemen per regel. Annoncen op de Tvreede bladziid
SO-Qeniiemen den regel. terichten oder't Nieuws. t frank den kleinea regjl
ÏÏET LAND
ABONNEMENTS-PRIJS
fr jaars, vooraf betailbaar Inschrijvinge* worden op alle tijdstlppoa
genomen, rechtstreeks bij ons of door poet of briefdrager*.
VAN AELST
AALST, Zaturdag 30 October 188e
Toestand. - Allerheiligen en Allerzielen. - Luik- -
Parochiekerken.
I.
We gaan achteruit, niemand kan dat looche
nen; de groote steden hebben hun katholiek ka
rakter verloren, en veel klein steden volgen; veel
klein steden volgen, ongelukkiglijk; al maakt meu er
breede straten, al bouwt men erschoone huizen, als
de slechte leerstelsels onder 't Volk dringen, de
Welvaart en '1 Geluk verminderen in de steden; en
men rolt eindelijk in de peillooze kolken van Radi-
kalismus en Socialismus; we zijn t'hooveerdig;
wij willen beter weten dan de Kerk,wat de Samenle
ving noodig heeft; de slechte Vrijheden hebben on>
hoofd verdraaid; en in weêrwil van al de geleerd
heid, van al de nieuwe uitvindingen, wij komen uit,
op een \erwarring gelijk ten tijde van den Toren te
Babel.
II.
Wij gaan achteruit, wij verliezen grond; de Zon
dagen en d'Hoogdagen worden niet meer gevierd ge
lijk vroeger; hoe schoon was bet en hoe stichtend
voor 't Werkvolk, als zondags onder d'Hoogmis
de goede herbergen niet tapten! als op Allerheiligen
op Allerzielen de steden in eenen Christelijken geur
waren gehuld. De wereld is verslecht; men schudten
beeft voor de toekomst; en de wereld is verslecht,
omdat men niet omhoog ziet, naar den Hemel en
naar d'Eeuwigheid... Neemt een lid der Samenle
ving, gelijkwie, jonkheid, rijk, arm, meester, dienst
bode: Ge neemt 't Geloof uit zijn hert; hij denkt:
Dood al doodZal hij daardoor niet wild wor
den, niet ontuchtig, niet wreed? zal hij niet roepen
Noch God noch Meester!.. En als zulke leerstelsels
in d'herten zijn van veel Leden der Samenleving,
van de meerderheid, moet dat geen schrikkeiijke
botsingen en verscheuringen te wege brengen!
Een wijze ouderling zegde ons overtijd: Ikstudeer
op de Samenleving gedurende 50 jaren; elk vreest
dal de jaren 1900 niet zullen bereikt worden, zon
der bloedige omwentelingen... En waaruit komt dit
voort? Omdat men dit groot woord vergeet dat. in
alle kerkboeken staatLam Gods dat wegneemt de
zonden en ■isdaden der wereld!.. Men keert den
rn? Ons Heer,men schendt zijn kerken en kerk
hoven, men spot in gazetten eu uuvLfao'i en
met hemel, en men zoa verwonderd durven zijn dat
de misdaden vermenigvuldigendat er aanslagen ko
men tegen Staat en Eigendom
III.
$£Die Ouderling zegde ons verderMen zoekt mid
delen tegen 't zedebederf en tegen 't Socialismus;
maar de eenige geneesmiddel is: terugkeeren tot de
Christelijkheid... Acb, schrijf toch, zegde hij, dat
men in de dorpen en klein steden de goede oude ge
woonten beware, dat men er de goede Christelijke
Scholen ondersteune, dat men er zorgvuldig zij, om
de Zondagen en groote Feestdagen volgens de voor
vaderlijke manier te vieren. Ach, men passé op, om
geen slechte gebruiken te laten insluipen!
IV.
a^We gaan achteruit... Te Luik is dat opentlijk her
kend; te Lnik heeft men de hulpmiddelen neerstig
opgezocht; en als een der doelmatigste is. aangewe
zen de Liefde tot de Parochiekerken en de vermeer
dering van de Parochiekerken.
Deze week zegde ons iemand dat een groote Staats
man hem verklaarde: Ik ben uit Luik terugge
keerd met de vaste overtuiging dat de groote Ste-
den zullen verbeteren, dat de kleine Steden zullen
bewaard blijven, als man in alle groote wijken een
kleine Parochiekerk heeft.
V.
Elke Parochiekerk is een middenpunt van orde,
van beschaving en van verzedelijking. T'Aalst, men
klaagt,en niet. zonder rede,dat verscheidde Volkswij
ken half verwilderd worden: men vreest dat het
broeinesten van Socialismus gaan worden; welnu,
iudien men b.v. aaoden Osbroeken Zoutsrtaatpoort
een kapel had of een kleine Parochiekerk, zou men
dat Werkvolk niet beter bewaren in Geloof en in Ze
den, in eerbied voor 't Gezag?
Nog al een Parochiekerk, zal men zeggen; weéral
onkost voor de Stad We gaan geld stemmen voor de
St-Josefskerk en men spreekt van nieuwe Parochie
kerken. Daarop antwoorden wij: In Duitschland
is het vast besloten, zelfs door de wereldlijke Over
heid, van alle 7000 zielen een Parochiekerk te bou
wen; weéral geld I maar 'l is geld om 't Volk te be
waren, en tot eer en weivaart der stad te doen die
nen; wat zal er gebeuren, als men onverschillig
blijft? 't Werkvolk verslecht, het dient tot last aan
den Armen: jaarlijks, men moet schrikkelijke som
men aan 't Armbureel geven; men komt onvermij
delijk tot de droeve gevolgen, dat de Burgers zich
moeten wapenen om d'orde te handhaven. Dus last,
oukost, iu afwachting vau groote plunderingen en
brandstichtingen.
VI.
Wij moeten durven overwegen en de waarheid
opzoeken; de Burgerlijke Samenleving is erg
bedreigd; hetgene in de Walen heeft plaats ge
had, moet ons allen ernstig doen nadenken wordt
er niet krachtig tegengewerkt, niet door Legers,
maar door de genezing der kwaal, de Walen zullen
eens nog schrikkelijker losspringen en men zal ver
schieten van d'ander Provinciën; een wijs man
ziet vooruit eu neemt op tijd zijn maatregelen.
28 OCT. 1886,
De Commissie van Landbouw-onderzoek komt he
den voormiddag zitting te houden tot Sottegem, op
de zaal van het Gemeentehuis. Zij was samengesteld
van hare gewone Leden, de heeren Senateur Be-
1 thune,? Voorzitter, Van den Bossche, Van Vreckem,
Provinciale raadsleden, verbrugghen, Burgemees
ter van St Lievens-Hautem, leden,en Bethune zoon
Sekretaris.
De heeren Van Lierde, burgemeester der Ge
meente, Musselyen De Kerchove, provinciale raads
leden van het kanton, wierden aanzocht plaats te ne-
Ejeo. aan het Bureel.
Êen groot getal van de voornaamste Landbouwers
n Eigenaars van het kanton hadden aan den oproep
'an de Commissie door hunne aanwezigheid beant
woord.
De heer Voorzitter opende de zitting;na den droe-
igen toestand van den Landbouw voor oogen ge-
igd te hebben, toonde hij het Staatsbestuur als met
je beste inzichten bezield om den Landbouw te hel»
jen en verzocht de aanwezigen hunne gevoelens te
cennen te gevaa zoo nopens de oorzaken van den
landbouwcrisis dan nopens de middelen om hem
doen ophouden.
Namen opvolgentlijk het woord de heertnFou*
lert, Schepen van St Maria'Audenhove, Frans De
poor, Schepen van Oombergen, Van Branteghem
purgemeester van Elene, Matthys, Schepen, zeiver
[emeente, Schollaert, landbouwer te Velsique'Rud-
jershove, Mussely, provinciaal raadslid, Schollaert,
Itoker te Grootenberghe, SemoeDS, landbouwer te
ltrypen, Schollaert, Veearts te Sottegem, De Beer,
igenaar te Leeuwergemen Lauwereyssens eigenaar
I Sottegem.
1 Uit alle deze getuigenissen bleek den droevigen
iestand van den Landbouw, hoe de Landbouw-
Joortbrengsels tot eenen war en spotprijs zijn gedaald;
ibe de landen voor meer dan een derde in waarde wa
im verminderd en dat dit alles het noodlottig gevolg
As van den overgrooten invoer van vreemde land-
bluwproducten. De werkende Volksklas alleen was
o| den Buiten door de Crisis niet getroffen, alhoe-
vel zij nogtans talrijk is, zoodanig dat er iederen
zemer menige werklieden naar Frankrijk konden
gjhr.zonder alhier de Landbouwers te hinderen.
Er wierd ook bestatigd dat de Landbouwer niet
KERKELIJK NIEUWS. Woensdag, donderdag W1D1U Wlk Ln_otatt M
en vrijdag heeft Z. H. Hulpbisschop Lambrecht ten enk:lijk leed in zijnengeldelijken fmanciéelen toe-
X 11 rA 'o •jvcinrla in Wf R.iifa Ia Pa.i aa« i C». j 11 l.r m.aaI.
8 ure 's avonds in St Baafs te Gent een Groot Ser
moen gedaan. Die ruime kerk was telkens opgevuld
van Volk en men hoort met troost zeggen dat er
pr' aanwezig was. Bisschop LarobrecI
het kan vinden. ue Predikatie voor dea Jub^i'
van St Josefskerk t'Aalst; woensdag begonnen; de
Kerk opgepropt van Volk; een goed gedacht van
M. den Pastoor dat 't werkvolk geenen eens voor
den stoel moet geven; Pater Capucienen die
preêken; 't is wreed, gelijk ze schoon en uitdruk
kelijk preêken; elke mensch die er naartoe gaat en
iets of wat van goeden wil is, zal in zijn hert verbe
terd worden; Met vreugd mager hulde gebrecht
worden aan 't Werkvolk dat zoo wel oppast; «r
zijn vreemde Biechtvaders; 't zijn de Paters Hila-
rius en Cherubiuus die preêken; Zondag Sermoen
in al de Missen om 5 1/2 ure, 7 ure, 8 1/2 ure, ten
9 1/2 ure eu des namiddags Sermoen en Kruiswijding
om 3 1/2 ure. Maandag Sluitingsermoen om
9 1/2 ure.Des namiddags officie der Overledenen.
Priesterlijke Benoemingen.
Te Nevele is onderpastoor benoemd dé E. Heer G. L
Heyvaert. De E. H. Van Herreweghe, Directeur van
Theresia op de Muide, is ook gelast met het geesteli]
bestuur der Zusters 'van de H. Kindsheid op Vlaamse
Lourdes.
stard, maar nog was benadeeligd in zijne kiesrecht
ten. Waar een stadsbewoner met behulp van ee-
nigo patenten als algemeenen kiezer opkomt, moet
and bouwer aan het hoofd vaneen aanziene-
■Cv ndToz^siV-VoViI^v\3j'ói oè'fheëntekiezer te
eii'dat de Landbouwers daardoor ook te weinig
en verbeeld in de Wetgevende Kamers.
Verders was het algemeene verlangen i° dat de
kadaster moest herzien worden en het belastbaar
inkomen der eigendommen merkelijk verminderd:
2° Dat de Buurtwegen moesten worden verbe
terd, dat er dienden subsidien toegestaan te wor
den niet enkelijk voor het kalsijden der groote
buurtwegen,maar ook voor het besteenigen der we
gen van mindere breedte. Ten dien einde zeide de
hberMussely zich bereid een nieuw stelsel van hulp
gelden voor te drageD die waarschijnelijk de beste
uitslagen zoude hebben.
3® Dat de boomen langst de groote banen in ge
tal merkelijk moesten verminderen.
4° Dat de onbevaarbare waterloopen beter door
de gemeenten dan door de aanpalende eigenaars
zouden onderhouden worden.
5° Dat de watermolens, die uitgestrekte eigen
dommen door de vochtigheid doen verzuren, zoo
veel mogelijk, moesten verdwijnen of hunne waters
verleegen.
6* Dat de zoogezegde fonds-comtr un die de ste
den verrijkt en de buitengemeenten verarmt, zouds
moeten verdwijnen.
70 Dat de vermindering van vervoerprijs op den
ijzerenweg diende toegepast te worden aan alle
landbouwvoortbrengselsaan vet en voederatoffen
en voornamentlijk aan den pulpo wiens vervoerprijs
in het kanton meer dan vijftig per honderd der
koopwaarde bedraagt.
Er is nog gehandeld geworden van den aangadre-
venen Landbouw, strekkende om het behulp van
kunstvetten en uitgelezene zaden, aan de gronden
merkelijk meer doen op te brengen.
Dat zulks mogelijk is, wierd herkend, maar er
wierd tevens opgemerkt, dat de verbazende uitslagen
welke men in de proeftuinen en velden bekwam, in
geene uitgestrekte boerderijen algemeen konden
verkregen warden. Daarbij zijn er voor zulken land-
bounkapitalen noodig en heeft men de vervalsching
der kunstvetten te vermijden.
Om aan den Landbouw de noodige kapitalen te
verschaffen, wierd de wensch uitgedrukt dat Eige
naars en Landbouwers van de gelden der Nationale
Bank zouden moeten mogen gebruik maken en
hunne trekbrieven in de Agentschappenmogen doen
uitwisselen; dat de gelden van den Staat waarvan de
Nationale Bank mag gebruik maken, niet enkelijk
zoude mogen dienen tot voordeel van Koophandel
en Nijverheid, die maar een derde der Bevolking
bezig houden, maar ook tot voordeel van Landbou
wers en Eigenaars die de twee overige derde bevatten*
En om de vervalsching der vetten te vermijden,
wierd er voorgesteld dat de commisen der accijnsen
die de overtredingen in brouwerijen en stokerijen
moeten bestatigen, ook met het onderzoek der vetten
zouden belast worden en deze vetten zouden op
verzoek der koopers doen ontleden waar 't behoort.
Zelfs zoude hun onderzoek zich uitstrekken tot alle
voederatoffen voor menschen en dieren.
Ter gelegenheid der vetten en voederatoffen wierd
er ook gehandeld van de syndicaten. Deze hadden
bijval, bijzonderlijk bij een der getuigen en nogtans
meenden anderen dat er misschien nog betere zoude
konnen gegeven worden. aIs krachtigen hulpmid
del voor den Landbouw wierdnog vurig aanbevolen
het ontdekken en bestraffen der botervervalschers.
Het zijn zij die door hunne bedriegelijke mededin
ging de boter doen afslaan en door hunne slechte
mengelingen allen bijval aan de belgische boter op
de vreemde markten ontnemen.
Maar waarop al de aanwezige Heeren het meeat
eens waren, dit was op de dringende noodzakelijk-
-IA.'-V- «uw -j# voe,
paarden, vlas, aardappelen en graan. Deze maat
regel wierd aanschouwd als den doeltreffenatea
middel tot hulp en redding van den Landbouw, en
ook als den redelijksten.Wanneer de Vaderlandsche
Landbouw onder de lasten verpletterd wordt, ware
het redelijk dat de vreemde landbouw in Belgie
van alle lasten ontslagen blijft, dan bijzonder lijk
als hij den Belgischen Landbouw komt verdrukken
en vernielen? Ware dit voor den vreemden Land
bouw geen hatelijk voorrecht, dat moet verdwijnen?
Zulks was het algemeen gevoelen, en allen ver
stonden dat de opbrengst dezer inkomende rechten
alleenelijk tot behulp van den Landbouw zoude
gebruikt worden.
Ziedaar de verlangens door de Landbouwers en
Eigenaars tot Sottegem uitgedrukt.
Wenschelijk ware het dat onze achtbare Heeren
Gekozenen voor Staat en Provintie er geliefden
rekening van te houden, niet enkelijk om ze te
stemmen als zij door een ander worden voorgesteld,
maar om ze zeiven voor te dragen en zich ten dien
einde met alle de Vertegenwoordigers der Land-
bouwdistrikten te verstaan.
Dramatiek Verhaal uit de verledene eeuw,
naar 't groot werk van S. VAN DER GUCHT.
21
XXII. Moeder en Kind.
De deur der eetzaal wierd geopend: Passchierken was daar, met
baas Goris, Liscbetb en Karei.
En Karei.
D'oogen der Moeder vlogen in die van haren zoon en de eerste
aandoening was een onbewegelijke aanschouwing.
Passchierken had» als een bescheiden man, de Zaal verlaten.
Lieve schoonzuater, sprak de Zwarte Advokaat, wat denkt
u, beb ik de knapheid van uwen zoon overdreven?
Neen, neon, zekerlijk, luidde het antwoord en hare armen
openende,'sprak zij met beroerde stem: kom Karei, omhels uwe
Moeder!
De jeugdige knaap, zijn bloed en zijn hert lieten hare stem hoo-
ren en in d hoogste aandoening vloog hij in d armen van de geluk
kige Angela!.,. Wie zal deze zalige oogen blikken beschrijven! Een
Moeder die na 16 jaren lijdens, haren zoon terug ziet, nadat zij
alle hoop had verloren hem nog op aarde te mogen aanschouwenl
Angela weende van vreugd, Karei kon geen woord uitspreken,
d'andere omstaanders hadden nimmer in hun leven zoo ontroerd
geweest.
Toen de eerste tochten der moederlijke liefde gekoeld waren,
bleef Angela haren zoon een wijl met voldoening aanstaren. Zij
liet bare hand met wellust tusschen zijne blonde haarlokken glijden
en lachte ham vriendelijk toe, hem de zoetste namen gevende. Zij
had geen ander oogen dan voor haar kind en zag niet dat Jantje
d'Exiter zoo luidruchtig rondvloog.
Lieve schoonzuster, sprak de Zwarte Advokaat eindelijk;
uwe vreugd verdubbelt mijn geluk! Waarlijk, wij hebben rede om
God te bedanken die uwen zoon en mijnen neef zoo wonderlijk
heeft bewaard en ons hem op tijd en stond zoo gulhartig komt
weêr te geven.
Zekerlijk gaf de goede jufvrouw tot antwoord, zekerlijk, eeu
wig zal ik God dankbaar zijn, maar tevens zal ik nooit vergeten
wat gij, als den allerbesten der schoonbroeders, tot heil van mij en
mijn kind hebt gedaan, alsook die brave echtgenoten Verschepen
en de Kluizenaies Rosalia Van Dalen ben ik grooten dank ver
schuldigd.
Och, zegde Goris, mevrouw, geldelijken onderstand zullen
wij niet aanveerden; el wat wij vragen, is van tijd tot tijd te mogen
komen bezoeken, bet kind dat wy als onzen eigendom hebben op-
gakwaakt!
En zestien jaren met de tedferste liefde bemind, zoo verbe
terde Lisebeth; mevrouw, 't is iv geluk, maar ons is het een harde
slag!
Maar, menschen, zegde Aigela, wees verzekerd van nu af
zijt gij a's volk van Familie, enKarel zal nooit zijn pleegouders
vergeten!
Och neen, lieve Moeder, ekerlijk niet, sprak de schoone en
deugdzame jongeling... Op ditvoord van Moeder, hetwelk zij zich
nog nooit had hooren toericbti, kon Angela hare tranen niet be
dwingen.
Ondertuschen had de Zwart Advokaat in stilte de zaal verlaten.
In den gang zijnde, de brave ltifhtréende, en wat ging hij doen?
in zijnen kelder lagen nog viert.ies:hen ouden wijn, die hij niet
tegenstaande zijne armoede, zd.'gvldig had bewaard om er eens
in een bijzonder geval zijne ef mie te kavelen; en nu was het
voorwaar een der schoonste dsj;en an zijn leven. Twee dier fles-
schen moesten er aan, om op je gtondheid van Moeder en van
Zoon te drinken.
En men begon aan 't vertellen q' aan 't klappen in alle rich
tingen, gelijk 't herte het ingal; tiiien vergat uur en tijd, en men
zou daar nog lang gezeten hebberjndien er aan de deur niet was
geklopt geweest, 't Was ons passderken: Mijnheer, zegde hij tot
den Zwarten Advokaat het ié settlijk prijsbaar zich in het heil
zijns naasten te verheug aar set gij wel dat het al drij uren
van den achternoen is?
Drij uren, Passcbierkcvl
Ja, meester, en't nosno.afc ?:.i gereed; ditlan* vasten zou
kunnen nadeelig zijn a eid, en wie weet of jufvrouw
Angela vandaag al ontt ;e '1
Inderdaad, gaf Poi/ü 1 r >rd, maar wat gedaan? Goris
en zijn vrouwzulien met K reifl noenmaald hebben vooraleer
hier te komen.
Neem het mij nie - i-u. M', hernam de bultenaar, dit
maakt niets aan de zaalci;c fcv van 't platte land zijn gewo-
nelijk begaafd met een oe
der het u te vragen eer. dc
de tafel staat gedektl Doet
van te gaan eten.
Passchierken, zegde J
ken, ik dank u; en na
en om wel te doen, heb ik zon-
f-'Anmaal bereid; allesstaat veerdig,
J 'iu innenkomen, M. 't is tijd
gazijt een wonderbaar manne-
inzat heel'tgezelschap aan tafel
en de Zwarte Advokaai r r ils zijnen kelder tot in de ge
heimste schuilhoeken ga n i., reken.
Welke aangename, J*. naaltijdl Altenoaal deugdzame
vrienden ondereen, in f -r 3 e oogenblikkenl.. D'uren, ze
vergingen niet.ze vloge; vte \dvokaat wist menige klucht
te slaan en veel nuttige maken; Angela veizadigde
haar hert in het aanschouwen
en spreken met Karei, haren
zoon; ze vond hem toch zoo
deugdzaam, zoo eenvoudig, zoo
spraakzaam; en dat was hij, die
jeugdige bloemedes veldsL.Het
begon van lieverlede donker te
worden en reeds had baas Go
ris, zijn vrouw Liesebeth in
d'oogen gezien, om te vragen:
Ons huis staat bijna alleen,
wordt het geenen Jtijd? toen er
eensklaps aan de voordeur wierd
gebeld; korts daama kwam Pas
schierken iets in d'ooren van
zijn meester zeggen en de Zwar
te Advokaat verliet de |zaal.
Hij bleef redelijk lang weg, hetgene niemand verwonderde; men
dacht niet beter of 't was eenen kliént die hem kwam raad vragen;
en men klapte voort, op de gesmakclijkste wijze.
Toen M. Ponsel terug kwam, zag hij er vrij ernstig uit: t Vrien
den, zegde hij, groot nieuws; doch'k was hat schier verwachtende.
Allen luisterden als vinken.
a Stupites Brunneel, zoo ging de Advokaat voort, gij kent hem
allen; ge weet dat hij ziek was en berecht; welnu, zijn laatste 00-
genblikken heeft hij beleefd; ze komen mij daar zeggen dat hij
dood is en voor zijnen Opersten Rechter verschenen.
Dood! dood! kreet Angela, schielijk verbleekende.
Lieve Schoonzuster, sprak M. Ponsel, wil u over dit droef
geval niet te zeer onstellen; uw broeder was zekerlijk zeer boosaar
dig geweest; doch hij heeft zeer lang zijn schelmstuk uitgeboet en
nu is hij boetveerdig gestorven... 't Is God die alles zoo geschikt
heeft; zijn leven ware toch een foltering geweest; lieve schoonzus
ter, ik ga u straks moeten verlaten om naar 't Sterfhuis te gaan en
alles daar te schikken. Ge ziet, Vrienden, dat de beste vreugd hier
met droefheid is omgeven; daarom, laat ons geenen staat maken,
op alles wat aardsch is; laat ons Christelijk zijn en goed voor den
Evenmensch en alles nemen gelijk de goede God het overzendt.
•oris, zegde Lisebeth, in stilte tot haren man; die M. Pon
sel spreekt waarachtig gelijk 'ne Predikant! Dat is toch een won
der,dien mtnscb;na zijn dood,menzalernog boeken overschrijven.
Goris knikte van ja; en als de Zwarte Advokaat weg was,
stonden ook op, bedankten hartelijk de goede mevrouw, omhels
den geestdriftig Karei hun pleegzoon, en buiten zijnde, 't wierd
hoog water bij Liesebeth, ze snikte, maar Goris zegde dat het nu
geenen dag was om te weenen, dat men moest blij zijn en God
bedanken, dat ze daar toch zoo wel onthaald waren; doch in 't Oud
Roklijf komende.Gori: wierd ook droefgeestig en zuchtte diep, al
denkende; Welke veranderingl ft Vervolgt.)