PASCHEN.
Het laatste Avondmaal
Zondag 17 April 1892
338te Jaargang.
Loopende nieuws.
GODSDIENST.
VADERLAND. VRIJHEID.
Over 100 jaren.
Staatkundig Overzicht.
vrees voor den Dinamiet
HAALTERT.
HOFSTADE,
Huis in de Kapellestraat
BUREEL, ACHTERSTRAAT.
Gewone Annmcen 20 centiemen per regel. Annoncen op de tweede bladri.ide
50 centiemen den regel. Berichten onder 't Nieuws. 1 frank den kleinen regel.
HET LAND
ABONNEMENTS-PRIJS.
5 Fr. jaars. vooraf betaalbaar. Inschrijvingen worden op alle tijdstippen des jaar*
genomen, rcchtitrteka bij ons cf door Post of Briefdragers.
YAN AEL!
AALST, 16 APRIL 1892.
Geliefde Menschen;
Goeden en Zaligen Feestdag van Paschen
En veel gelukkige navolgende.
Paschen, de Dag der vreugde, des heils, des lichts,
der overwinning, der onsterfelijkheid, des eeuwigen on
ver gan kei ij ken levens.
Gisteren, eergisteren, donderdag;
De Joden en de Phaiizeëers zagen met verachting naar
de Discipelen; Hij was gevangen, hun Meester, gevangen
en bespot en verscheurd; Hij ging een schandige dood
sterven; de Vrijdenkers en de Socialisten van dien tijd
riepen in hun ongeloof: Dat Hij van zijn kruis afkome,
als Hij de macht heeft
Goeden Vrijdag was droef en duister; er volgde een
treurige en eenzame zaterdag,
Maar Paschen, 't licht en de glorie [en den triomf van
Paschen.
De Heer is verrezen gelk Hij gezegd had
De Discipelen hebben 't lijk gestolen, zoo besloten de
slechte scribanten van dien tijd, dat er zou uitgestrooid
worden.
En er was een sterke lijfwacht van Romeinen.! en op
't Graf lag een zv\ are zeiksteen! en zonder groot geweld
kon die zerksteen niet afgenomen worden; cn wie durft
veronderstellen dat AL de mannen dier talrijke wacht
sliepen? en waarom is er dan geen onderzoek gedaan?
waarom zijn de Discipelen niet vervolgd? WAAROM?
omdat alles uitvindsel was der Scribenten en Phariseërs.
Tot troost en sterkte der Volkeren, is er niets zoo klaar
bewezen dan de Verrijzenis des Heeren. Veertig dagen
lang is de Verrezene Zaligmaker verschenen aan over de
1100 Personen die allen een en dezelfde getuigenis heb
ben gegeven, met dezelfde kracht en aanhoudenheid....
Ware het niet echt geweest, onder die 1100 Personen
zou er wel éen gefaald hebben. En ten anderen, d'Apos-
telen en de Discipelen, wat wonnen zij erbij, met elkan
der te bedriegen? Het Geloof aan de Verrijzenis bracht
hun niets op dan een streng en verstorven leven, vervol
ging, tortuur, gevangenis en de dood der oproermakers.
PASCHEN ge moet maar een liberale gazet open
leggen, om voor u te zien bespotting, haat, vervolging
tegen al wat Christelijk en Keikelijk is, triomfeering om
dat 't Geloof verflauwt, omdat er zoo velen zijn in de
Christene steden, afvallig van hun godsdienstige grond
stelsels. De Joden triomfeerden ook op Goeden Vrijdag
als ze voor Pilatus stonden en Barrabas boven Ons Heer
Verkozen. Doch wat is hun lot geweest Tweedracht,
verval, vernieling hunnor hoofdstad De Christene Vol
keren die afvallen, zullen slechter varen dan de Joden:
in onrust, gekwollen door de Misdaden 't Is niet zon
der rede dat al de Gouvernementen verschrikt worden
van dien Dinamiet Die den Verrezen Christus eerbie
dig en eenvoudig volgen, mogen gerust zijn voor Tijd en
voor Eeuwigheid.
PASCHEN: Overal, in alle kerken, Plechtige Hoog
missen en Loven... Zaligen en gei ukitigen Feestdag.
Wij lezen in Alban Stolz, 16 deel, bi. 44
Er is maar een zienlijk wezen op aarde, dat rede en
verstand heeft, het hoofd rechtop draagt, en zonder
moeite den hemel kan aanschouwen. Dit wezen moet
God eeren, en het zou eene groote boosheid zijn aan dien
plicht te kort te blijven.
Iedereen kent dit wezen; in eiken spiegel bemerkt gij
het... Ja, mensch, gij zijt het, die het hoofd voor God
moet buigen, en uit al uwe krachten medewerken, opdat
zijn Naam geheiligd zij.
Wie zal de klokken tellen, die millioenen klokken, die
eiken Zondag over de aarde weergalmen, en de Christe
nen oproepen, om gezamenlijk in ontelbare tempels, ker
ken en kapellen, den Vader des Hemels te komen aan
bidden, den lieven God, den grooten, almachtigenSchep
per van hemel en aarde En het orgel bruist in krach
tige tonen; de gewijde zangen stroomen machtig omhoog
langs de hooge gewelven; en het Christen Volk knielt
neer voor den Heer, vouwt de handen voor Hem en aan
hoort met gretigheid zijn heilige leering. Men dankt God
en bidt hem, men beweent zijne fouten en belooft verbe
tering des levens. Zijn heilige Naam wordt geheiligd op
aarde, als in den Hemel....
Bert uit de groote
Kerk, de ieverige
alomgeachte
kcrkbalju, ligt gevaarlijk ziek. Als ons groote kerk
schoon geschuurd is, ge zoudt er van lust in gaan en in
blijven... TeJRoomen is er geen stofken in de kerken.
Wanneer gaat de Molenstraat haar beloofde ijzeren pomp
krijgen En te WETTEREN, waar op 2de Paasch-
dag een groot Concert is te 4 uren, met medehulp van
verscheide Personen, hoog geroemd in de muzikale we
reld, o. a. Paul d'Acosta, te Wetteren, waar d'Harmonie
grooten voortgang doet onder 't Bestuur van M. Van den
Bogaerde, onzen waarden Vriend, te Wetteren klagen de
reizigers putten in deerde ie over den trein n° 384 die
uit Wetteren om 5,52 vertrekt naar Melle, daar dikwijls
den trein n° 1000 van 6,07 mist en de reizigers alsdan 3
uren moeten wachten 2e omdat er geen schuilplaats is
voor de Wetteraars, die naar Gent willen rijden ze moe
ten daar staan in regen en wind. Minister Van de Peere
boom, deer van daar eens d'aandacht op te roepen.
ry De NACHTEGAAL, die schoone Zanger, ge-
Jiï] woonlijk komt hij hier toe van 7 tot i5 April en
V» Dijnsdag morgend is hij gehoord op Overham door
metsers, die op Chipka aan de Vischmijn werken te
Bugpenhont was het al eenige dagen.dat lief Nachte
gaalken, in't vermaarde Buggenhout bosch, en aan de
Langestraat, Mijlbeke, zat hij ook al in de kreupelbosch-
jes. De Nachtegaal, de zangvogel bij uitmuntendheid, is
maar gemeen van pluimage en hij bouwt zijn nestje diep
en sterk, niet ver van den grond, op stompen van kreu
pelhout... Nachtegaalke lief, geruit verschoten hebben
hier aangekomen met heldergemsch weêr, Dijnsdag en
Woensdag 't weêr beginnen pronken, zuur en guur, bot-
tig en mottig, Donderdag killig en koud, regen waartus-
schen gesmolten sneeuw... De schoon dagen zijn er zeld
zaam en 'r weêr is grillig en veranderlijk, gelijk 't haantje
van den toren.
Proficiat voor Koning Leopold 1 Zondag is hij te La
ken de Vlaamsche Meditatie gaan hooren op 't Bitter Lij
den, gepreêkt door 'ne Pater Witheer; en Maandag heeft
geheel de Koninklijke Familie haren Paschen gehouden.
Proficiat... En dat zijn ander voorbeelden als de Proku-
reur-generaal Laurent vanBrussel, dieZondag in den Za
vel, op d'Uitvaart van Graaf de Merode g'heel den tijd
plat neêr bleef zitten, zelfs onder Elevatie en Nutling,
daarbij Vrijdenkers manieren toonende... Maar 't en komt
hem van niet ver we weten wel wie zijn Peêke was en
wat hij te Gent heeft uitgerecht... Zondag hield
Vlaamsch Taalgilde van Aalst een schoon Zitting 's voor-
noens, 't kwaart na 10 ure... Er zullen daar knappe
Schrijvers en felle Sprekers gevormd worden. Meermaals
worden er Dichtstukjes voorgedragen van eigen opstel.
Het «Arm Mieken!...» van Zondag verdient een
eervolle melding. De Dochter van M, Jacobs zaliger
gaat naar een streng klooster uit lieberen wil... En de
Chronique van Brussel heeft 't hert vandaarmeê te spot
ten... O gi onbeschaamde smodde! gi slangevel IWat
hebt gij daarin te zien dat die reine ziel een boetveerdig
leven gaat leiden?.. Wij denken het zoo dikwijls, hoo-
rende hoe in Aalst gevloekt wordt, zelfs door kinderen,
hoorende hoecr gedwijld en beestig geleefd wordt: Da:
er geen Uitboeting ware, ge zoudt de w.icid 'ne post
zien pakken!... 7 of 10 reine herten zouden genoeg ge
weest zijn om Sodoma gespaard te houden. Jèaan,
't is vetl ge ziet wel dat het uit de groote Borze komt: Te
Gent heeft Mr den Staat een hotel gekocht van 80,000 fr.
als lokaal voor de Vlaamsche Taaikamer De Taalgilde
is met min kontent.... Als die suikerkoeskes maar die
hoogverhevene Taalheeren niet verhovelingen 1 Te
Warschau is ontdekt een drukkerij van Nihilisten; te
Munich is aangekomen Keizer Frans van Oostenrijk;
de grenzen van België langs Duitschland en Frankrijk
worden streng bewaakt. Niemand kan twee Heeren
dienen, maar in Aalst zijn twee soorten van Vlaamsch, te
Temsche ook en nu gaan er in België twee soorten van
uren zijn, ONS UUR en d'UUR VAN GREENWICH.
Ziehier wat 't Gouvernement ons vraagt van te willen
bekend maken. De naaste week d'explikatie:
BERICHT Van 1 Mei eerstk mende, worden de dienst
uren van al de treinen van Staatsspoorwegen geregeld naar
den tijd der middaglijn van Greenwich. Die tijd is 17 minuten
ten achteren op dien der middaglijn van Brussel, zoodat, wan
neer het te Brussel middag is, het te Greenwich slechts nu.
43 is. Al de treinen zijn dus 17 minuten vervroegd. Zoo is,
hijv. het dienstuur der treinen die thans vertrekken 's morgens
ten 7 uren (tijd der middaglijn van Brussel), van 1 Mei gesteld
op 's morgens 6 u. 43 (tijd der middaglijn van Greenwich.) Dc
uurwerken van de statiën en van al de afhankelijkheden van
het Beheer van Staatsspoorwegen, worden insgelijks geregeld
r.aar den tijd der middaglijn van Greenwich. De uurwerken
buiten de Statiën die thans 2 minuten verschillen met die bin
nen de statiën, worden met deze gelijkgezet. Er wordt herin
nerd dat twee minuten voor het dienstuur van vertrek der
treinen, geene plaatsbewijzen meer afgegeven worden.
In Frankrijk hebben de Katholieken 't een en 'tander
te lijden. Baldadigaards komen in dc kerken tijdens de
sermoenen, onderbreken de predikanten, zingen rerolu
tionaire liederen, werpen met stoelen vele geloovigen
zijn met de voeten getrappeld en gewond. En men zegt
dan dat de Katholieken de ongeloovigen en vrijdenkers
uitdagen en het gouvernement spreekt van de kerken te
sluiten vvaar er wanorders ontstaan. Juist gelijk over 100
jaar ten tijde der Fransche revolutie. Er waren dan schis
matieke en priesters getrouw aan hunnen godsdienst.
Het volk had eenen afkeer van de schismatieken en
vluchtte hunne vergaderingen. De bidplaatsen der ge
trouwe geestelijkheid waren opgepropt. Dit konden de
revolutionnai'en met verdragen. Te Parijs op 9 April
1791 wie.rden die bidplaatsen aangevallen. Afschuwelijke
daden werden verricht men geeselde verschillige vrou
wen tot den bloede de nationale garde kwam t egeloo-
pen er wierden haar geene bevelen gegeven, en de bar
baren, na hun schandalig werk te hebben voltrokken,
mochten vrij weg gaan.
Op 11 April van dat zelfde jaar wierd door de open
bare macht een dekreet gegeven. Het stelde vast dat al
leenlijk de nationale schismatieke geestelijkheid in de pa
rochiale kerken zou mogen dienst doen en dat alle andere
kerken noesten gesloten worden.
Dat de Katholieken zich aan vervolging bereiden er
loopen tegenwoordig in de wereld meer en grootcre schel
men dan in de verledene eeuw.
In België wordt het Reverendom meer en meer ver-
stooten en verworpen; wat is men aan hoogerhand van
zin? v/aar schikt men te varen? Een geel vlugschrift ten
voordeele van het Reverendom uitgegeven te Brussel en
gratis rondgestuurd, zegt dat in 1879 he* reverendum
de Schoolwet, dat groot Ongeluk kon tegenhouden heb
ben.^ Zijn Majesteit had die wet maar niet te teekenen;
doch hij luis'.erde meer naar't geschreeuw der Vrijden
kers dan naar 't eerbiedig Vertoog zijner Katholieke
Belgen..») Hetzelfde schrift zegt ook dat in 18S4 de
Koning twee zijner Ministeis wegzond, om ze te vervan
gen door MINDER INPOPULAIRE perzonen... Zoo
dus, M Jacobs en Woeste waren inpopulairc mannen!!!.
Hoe is dat bewezen? Door dc Kiezingen? Door den 7sten
September?... Na die betooging van straatvolk waren
80,000 deftige Belgen naar Brussel gekomen voor die
Ministers en voor de Meerderheid!... Een boekske dat
zulke L CUGEN'S durft schrijven, is zander weerde..
D'ander wetk hoorden wij to Denderbelle het referen
dum vergelijken met den oproep van Pilatus tot het
->Urï r»'- r- :-oT'd de Wasrheultdorh hij ging met zijn
iv orenuYVu a n straatje alom en is onder zijn referendum
bezweken... Dat d'Hovelingen wel oppassen!.... In de
Belgische Kamer is gesproken over de Forten der
Maas,door Pontus,Woeste Frère enz. Na alles aanhoord
en overwogen te hebben, moeten wij besluiten: i* Dat
die Forten nutteloos zijn, schromelijk veel geld gekost
hebhen; dat de Militaire genie ons door den blauwsel
getrokken heeft voor d'onkosten en dat men onder een
volgende Ministerie zal roepen: Die Forten zonder een
leger van 200,000 man, zijn als een O voor 't cijfer....
Pilatus waschtte ook zijn handen! Ons kostelijk geld!
Geen manhaftigheid genoeg hebben om te zeggen: Neen!
al liep g'heel 't Hof op zijn tandvleesch, al stond zijn
Majesteit met zijnen reiszak in d'hand, NEEN! In
Rusland spreken ze dat de Czar naar Denemarken zou
komen enden Pruis te Berlijn gaan bezoeken. De Cza-
rinne zou erbij zijn. In Engeland, te Manchester
liggen veel fabrieken stil; ze spreken van 5o,ooo man, ten
gevolge van bedreiging met afslag; men zegt dat na 14
dagen 't werk zal moeten hernomen worden. In
Frankrijk komen leelijke artikels tegen de godsdienstige
en borgelijke vrijheid.. De Bisschoppen zouden aan hun
Volk niet meer mogen zeggen van voor christene men
schen te stemmen In't Land van Hlodwigh! In
Rio Janeiro is dc orde hersteld en in Argentina zijn de
Kiezingen afgcloopen zoo zachtekens mogelijk; geen
stootjen of geen stampke.il Uriberi. dc kloeke eerlijke
man is gekoz- n te Buenos Ayres; op al d'ander plaatsen
hebben d'aanhangers van Saenz Pena de groote meer
derheid.... Saenz Pcna verklaart dat hij bijzonderlijk
zal werken om de schuldeischcrs te voldoen: Geen
nieuwe leeningen!.. In 't Binnenland alle noodelooze
kosten daarlaten, de lasten verhoogen, de dieven doen
ophangen, 't papieren geld verminderen, en zooveel zilv.
munt slaan, omdc goud winst te vernielen en deVreemde-
ling( n naar de rijkeen vruchtbare streken van Argentina
vragen.... Er is middel genoeg om Argentina uit de
klodden t'helpen.... In Italië liggen de Ministers met de
koorts en d'armoede is er zoo groot dat op eenige jaren
74,000 Pachthoeven aangeslagen zijn, voor onbetaalde
Belastingen van die 74,000 Hofsteden zijn er 54,000
aan de vin ?ers .van den Staat geblcy.en... Mazzini, Ga
ribaldi, Cavoer en andere heethoofden zwoeren nogtans
dat Italië ging schatrijk worden met dc inpalming der
kerkelijke goederen... Men ziet dat ze de waarheid ge
zegd hebben.
Wat in Europa bovenz wemt, in alle landen en streken,
is de
op korten tijd in Parijs 5 ontploffingen en menigvuldige
bedreigingen dinamieterij in Luxemburg, te Scraing,
in Spanje, te Madrid, te Bilbao, te Cadix, bedreiging
van de kerken en openbare gebouwen te doen springen
een algemeene beweging om den ist« Mei te vieren met
woeling en vernieling.. Nachtegaalkes, Bloemekes,
schoone Natuur, wat zegt ge van 't Menschdom Ter
wijl Anarchisten en Socialisten samenzweren, de Mo
gendheden en de Diplomaten steken hun ongeruste hoof
den bijeen tegen den gespannen toestand. Men bemerkt
met schrik dat de aanslagen met dinamiet een internatio
naal karakt. r hebben, 't is te zeggen dat veel Fransche
anarchisten in Spanje werken en veel Spaansche in Frank
rijk, terwijl zij in betrekking zijn met Duitschland, Enge
land en Italië... Is hun inzicht misschien van op eén dag
een algemeene woeling en vernieling te doen ontstaan?..
To Madrid hadden d'Anarchisten geld ontvangen uit
Engeland en in hun logist heeft inen gevonden talrijke
zwarte en roode vlaggen, verkleedingen, ontplofbare
voorwerpen en vergiftigde stoffen. Er heerscht een zullc-
danige schrik onder dc bevolking van sommige Spaan
sche steden, dat veel inwoners verhuizen naar den Bui
ten. In Frankrijk is het bestatigd dat Ravachol en kon
soorten wilden wraak nemen tegen Rechters en niet aar
zelden al d'ander Huisbewoners, Vrouwen, grijsaards en
Kinderen te slachtoffeien.. Zal die Dinamieterij kunnen
gedempt worden Zoo niet, wat gaat er geworden van
Europa
Och perbliksem, we zitten altijd met die ontdekte Zandput-
ten in opzen kop, het schoon wit zand dat t'Haaltert gesteken
wordt, Huismoedars en Uffiakes, wilt gij uwen vloer schoon
2 arrangeerd zien, vraag» 't zand vat Haaitei -. maar 't is van
Hotst ade dat wij moeten spreken, van
die achtbare naburige Parochie, daar zot. fraaJ gelegen, in de
nabijheid van den Dender Hoort en zijn wij mis, elk "tftg
spreker; maar zeggen wij de waarheid, dat elk in den goeden
zin werke: Maakt men 't Statiegebouw waar nu 't houten ba-
rakske staat, NOOIT kan Hofstade een betamelijke Statie
straat hebben; de toegang voor koopwaren is lastig en moeie-
lijk, ten eeuwigen dage zal men er spijt van hebben en de
schuld leggen op 't Magistraat, dat regeerde ia §1893... Maar
komt het Statiegebouw eenige meters verder, op die aange
name hoogte, twelke verfraaiing voor de Gemeente en welk
gemak voor den transport der koopwaren!.. De plaats van het
Staticgebouw t'Hofstade is een allergewichtigste zaak, men
gelieve het wel in aandacht te nemen Zouden wij den bal
misslaan met te zeggen dat van 10 Hofstadenaars er 8 zijn
voor de Statie, door ons Artikels aanbevolen?
RrPPr' In FraDkriJk zijn binst 1891 247,000 krimi-
■-** 1 11 neele zaken geweest.
OUDERS, gewent uwe Kinderen van jongsaf, aan
hetWerk en aan de Spaarzaamheid.
fvPrnphfipQ voor het vlaamsche Volk, door eenige
J Oost en West-Vl. Jongelingen, o,5o c.
te koop in ons Bureel.
koop met groot gemak van betaling. Aanvr. in ons Bureel.
DUITSCHE SPREEKWOORDEN
over Wind en Weêr.
Wij geven ze in 't Duitsch, elk zal 't
wel verstaan; over eenige jaren waren te
Bingen aan den Rhyn, twee Vlamingen
en als zij 's avonds hun Vlaamsch spra
ken op de letter, wierden zij van de
Duitschers korrekt wel verstaan.
Wen (als) der April spektakel maoht,
gibt's heu und kom in vollen pracht.
Georg mit warme, Nikolaus mit Futter.
Armer Georg, reicher Jakob.Vor
Georgi trocken, nach Georgi nass.
Trockner april is nicht des Bauern (Boe
ren) will; aprilen regen komst ihm gele
gen. Donnerts in April, zoo hat der
Reif sein ziel. - Is der April schön und
rein, wird der Mai dann wilder sein.
D'HOLLANDERS spreken over April
alsvolgt: April warm, Mei koel, Juni nat
vullen de schuur en ook het vat. Is April
klaar en rein, zoo zal Mei des te wilder
zijn. April moet aan Mei aren leveren.
Meester Lieven schreef in 1861 Een
goeden April is bijna zoo raar als 'ne goe
den Minister; de Meester had dit gevon
den in Spanje volgens 't spreekwoord
Nunca vi de cosas menos
Que de abriles'y ministros buenos.
In 1862 voorzegde Meester Lieven
April, beginnende met hagel en sneeuw,
dan redelijk goed, dan, wankelbaar, van
i5 tot 18 regen, den 19, 20 en 21, vorst
en 't einde van april zeer schoon. In
i863 zweeg Meester Lieven over de
Grasmaand, volgens 't spreekwoord
Wut gij van iemand getti goed te zeggen, en zegt
Klaagt dan al! Eea arme drommel, die
voor 9 stuivers in een slechte Parijsche keu
ken het middagmaal gebruikte, vond in de
■oep eene klaveren negen. Toen hij daarover
klaagde, vroeg de bediende doodbedaard oi
klaver ook geen groente was.
—o
Aardige manier van spreken. Onderofficier;
In hoeveel deelen bestaat de wijze van spre
ken bij de soldaten? RekruutIn drij dee
len Zwijgen, niet spreken en den mond
houden.
VAX LEONARD DA VIXCI.
III. EEN SCHILDER AAN 'T WERK.
Heden en éen jaar wil ik uw schilderstuk 't Laatste Avond
maal komen bewonderen.
Leonardo stond verrukt en beschaamd door die uiterste goed
heid van den Hertog: «Hoe goed is hij toch, sprak de Schilder in
zijn eigen; wat is zijn hert een bron van genade, terwijl zijn we
zen een uithangbord van boosheid schijnt te zijn. Maar :k wil
dankbaar zijn... Den Heer, die zijn heilig Bloed voor zijne vijan
den opoffert als zoenoffer voor hun schulden, de Twaalf Aposte
len, die getuigen zijn dier eeuwige Goedheid, ik zal ze afschilde
ren, zoo treffend als zij over 1450 jaren in de heilige stad Jeru
salem vergaderd waren
Van dage nog wil ik mijn plan maken; met Gods hulp zal ik
iets scheppen dat de bewondering der Geslachten zal gaande
maken.
En de groote ziel van den Meester spande al hare krachten in,
om voor oogen te brengen den God-Menscb, stralende van hemel-
sche goedheid, omringd van zijn 12 Apostelen, daags voor zijne
dood en nadat hij hun zijn Heilig Lichaam en Bloed tot eeuwige
gedachtenis had nagelaten.
Leonardo zag al die personen in zijn inbeelding voor hem ver
schijnen; zeer wel de gewijde Geschiedenis kennende, legde hij
op hun wezen het karakter van hunne daden; tien maal herschiep
en verbeterde hij zijn plan; nu schudde hij spijtig zijn hoofd, dan
lachte hij zoo vrolijk als de stralen der lentezon die in een liefelijk
avondrood aan 't westen neèrdaalde.Het bloed vloeide hem
driftig naar 't hert; hij was in de begeestering des dichters...
Maar geen van al die tafereelen stond hem aanNeen! niet weer-
dig genoeg van die verhevene gebeurtenis
En nu stond voor hem het beeld van zijnen vervolger Teofilo..
Neen! riep hij zijn eigen toe; daaraan mag ik niet denken!... Wat
komt dit hatelijk wezen mij altijd stooren!... Weg, afbeeldsel
van nijd en van haat, 't is de Liefde, de reinste en vurigste Liefde
die mijn penseel moet bezielen...
Arme Leonardo keudet gij de plans van Teofilo, de moede
loosheid zou uw ziel verlammen!... Wistet gij dat dit gedacht van
t Laatste Avondmaal door Teofilo aan den Hertog is ingegeven,
tot zijn eigen verheffing... De Broeder van Teofilo is Abt in't
Klooster Delia Grazia;... lukt Leonardo in zijn Meesterstuk, men
zal het te danken hebben aan Teofilo; brengt de Meester niets voort
dat deugt, hetgene Teofilo verwachtte, dan wordt de jonge Michel
Angelo geroepen tot beschaming van Leonardo!...
Leonardo vindt niets in zijn inbeeldingdat hem weerdig schijnt
van zijn grootsch ontwerp... 't Wordt donker in zijnen geest en
in zijn hert bruischt een hevig onweder;..Hij staat op; hij ver
laat zijn werkhuis; in de opene lucht, in d'eenzaamheid moet hij
wezen; hij gaat de stad uit, wandelt diepzinnig voort en zonder
het te weten, is hij nabij d'abdij Maria della Grazia;... Hoort de
trillende toonen der Orgel; hoort het vroom gezang der Monniken
in de ruimte der kerkgewelven.... Zijn opbruischend gemoed
wordt kalm; de verbittering in zijn hert maakt plaats voor zachte
aandoening... Binnen in 't Klooster gaat hij; niemand is er aan
wezig; allen zijn ter kerk voor het Avondofficie.... Ziet hem daar
gaan in de laDge kloosterpanden.... Hoe zoet! hoe kalm! roept
zijn hert; hoe gelukkig hier te leven, verre van 't gewoel der we
reld... 0 Andrea, hein mij toch! hier moet ik schilderen! daar is
de breede groote muur in den Refter.. Ach konde ik het wonder
der Goddelijke Liefde hier sprekende afmalen Maar neen, zulk
liefdewerk blij A Gods werk, zoodat de mensch onmachtig is zelfs
een flauwe weerschijn daarvan te geven... 0 kracht des Aller-
hoogsten, die mijnen wil kent, geef mij toch het vermogen der
uitvoering I
En dan hoorde hij de Monikken op dien Witten Donderdag
avond uit hart en ziel zingen Gccnantibus autem illis accepit
Jesus panem; terwijl zij allen aan tafel gezeten waren, nam Jesus
het brood;... en zegende het, veranderde het door Zijne Godde
lijke Almacht in zijn lichaam... en gaf Zich aldus tot spijs en voed
sel aan zijne Apostelen, in klare woorden zijnen wil te kennen
gevende dat Hij aldus tot het einde der Eeuwen bij zijn Christene
Volk zal blijven.
Terwijl Leonardo dit heilig gezang volgde, sloeg zijn hart
immer sneller; het bloed joeg hem onstuimig in d'aderen; zijn
hoofd werkte met buitengewoon geweld en hij viel op de kniën
ter plaatse waar hij het Laatste Avondmaal moest schilderen...
Ziet den Meester daar zitten, ongevoelig voor alles wat hem
omringt, in een zalige vervoering der ziel!... Het scheen hem
dat de vervlogene eeuwen wegrolden; en daar ziet hij voor zijn
oogen den Ileere Jesus met zijn Twaalf Apostelen in het Laatste
Avondmaal: Welk Goddelijk Wezen welke stralende en schitte
rende oogen!... Nooit heeft Leonardo zulk aangezicht mogen be
schouwen... Waarlijk 't is de God-Mensch op het oogenblik dat
hij zijn groot liefdewerk heeft ingesteld en tot zijn Apostelen zegt
met een minzame treurigheid Ik zeg het u, een van u zal mij
verraden! Die woorden uitgesproken zijnde, sluit de Zaligma
ker zijn oogen en laat zijn Goddelijk hoofd een weinig over naar
zijnen rechten schouder... Petrus slaat zijn armen open en roept
in geestdrift: Heere, wij zullen het werk des Verraders wel ver
ijdelen! Judas Iskarioot steekt zijn hoofd voorover en durft vra
gen: Ben ik hetterwijl hij in zijn hand de beurs houdt met de
penningen van 't verraad. Joannes werpt de teederste liefdeblikken
naar zijn Meester; Jacobus schijnt stom te zijn van schrik; terwijl
de rustige Mattheus aau Philippus vraagt of zulk schelmstuk wel
zou mogelijk zijn! Jacobus de broeder van Joannes, is opgespron
gen en d'hand uitstekende naar zijn Meester, vraagt hij aan den
vromen Andreas en den grijzen Bartholomeus, of zij wel verstaan
hebben, wat er komt gezegd te worden?... Meester, Meester, roept
Thaddeus, ge weet toch wel dat ik het niet ben!... 0 Heer, roept
Simon, ge weet dat wij gereed zijn ons leven voor u te geven!
En Thomas, van dan af ongeloovig, roept met handen en wezen
uit: Hoe is het mogelijk dat gij ons, uw Vrienden, zulke zaak
aankondigt!
Leonardo hoorde geen orgel meer, geen gezang meer, hij was
opgenomen van de aarde en als een dorstige hert aan een koele
bron met lange teugen zijnen dorscht lescht, zoo slorpte de Kun
stenaar met gulzigen drift de schoonheden van dit Heraelsch Ta
fereel in zijne ziel... Och, wat waren zijne inbeeldingen nevens
dit hemelsch vertoog! wat waren de kunststukken der grootste
meesters bij die verrukkelijke verschijning
Ach, liefelijk beeld, riep hij, kon ik u vasthouden! kon ik u
met mijn bloed en met mijn hert betalen
Als de Monikken in hun Refter terugkeerden, vonden zij Leo
nardo als levenloos ten gronde uitgestrekt... Aanstonds wierden
de middelen gebruikt om hem tot bezinning te brengen, maar
ziet nu eens! Leonardo, zijn oogen openende, 't eerste dat hij ziet
is het wezen van Teofilo; Teofilo, zijn booze geest!Zonder een
woord te spreken vlucht hij van daar.Zal hij moeten werken in
die Abdij onder d'oogen van dien akeligen kerel!... Dit gedacht
zou hem in wanhoop geslagen hebben, indien een zijner Vrienden
hem niet had meègedeeld dat de Prior van die Abdij den broér
was van Teofilo en hem zoo wonderwel van aanschijn geleek
daar nogtans zijn hert een toonbeeld van deugd en goedheid
was: God zij gedankt, sprak Leonardo da Vinei, dat het Teofilo
niet is, want het ware mij onmogelijk geweest hem te zien en te
werken, een blik zijner oogen had mijn hand verlamd; en no*
gaDsch vrij zijnde, weet ik niet hoe ik het zal aanwenden om
weder te geven wat mijne ziel gevoelt. Ik voel het Mijne kunst
en mijne kracht reiken zoo wijd niet!
Van 's anderdaags af begon de Meester zijn werk... Inden
Refter van d'abdij;... op bevel van den Hertog moest die Refter
gedurende een jaar gesloten blijven voor iedereen, behalve voor
Leonardo en de personen die hij noodig had.... Op Goeden Vrij
dag van 't jaar 1450 begon Leonardo zijn Tafereel; eerst viel hij
neêr voor 't groot Kristusbeeld, dat in dien Refter boven de tafel