EEN DBAHA
A
GENT. 1894-1897.
In de groote Steden,
Wat gebeurt er toch!?
13
ZONDAG 28 HAART 1897
588ll! Jaargang.
8
GODSDIENST.
VADERLAND. - VRIJHEID.
ORGAAN DER CHRISTENE VOLKSPARTIJ
Loopende
Nieuws.
Overzicht. J^rhweX
Nieuwe Grondwet. Nieuwe Mannen.
Mr de Burgemeester,
VAN OVER HONDERD JAAR.
BUREEL: EILAND CHIPKA, WERF.
Gewone Annoncen 20 centimen per regel; Annoncen op de 2do bladzijde 0,50
den regel; Berichtennder 't Nieuws 1 frank den kleinen regel.
EET LAND
ABONNEMENTSPRIJS.
5 Fr. 'sjaars, vooraf betaalbaar. Inschrijvingen worden op alle tijdstippen
des jaars genomen, rechtstreeks bij ons of door Post of Briefdragers.
AALST. Chris/ene Volkspartij
Voor God en Volk
ZoDdag 28 Meert, luisterlijk Avondfeest, ten 5 ure stipt,
in de gewone Feestzaal, Graanmarkt... Een Feest dat al
de voorgaande zal overtreffen... Een kluchtige beroemde
Tweespraak met zang...
Het groot bekroond Drama
DE FAMILIE WANDELS,
al wat aandoenlijk en verheven is, tooneelen die men nooit
vergeet.
Een Voobdracht van M. DUCATILLON, over
- Lente en Leven.
En als slot een wonder Blijspel
LEVENDE DOODEN.
Plaatsen van 1 fr., van 50 c. en van 25 c... Kaarten
zijn te bekomen bij de Leden van den Socialen Studie
kring en aan den ingang der Feestzaal... Partijgenooten,
verzuimt deze gelegenheid niet.
HALF-12 CLUB. Zondag, ten half 12, in de Nieuwe
Wereld Aanspraak over den toestand... 't Nieuw gezang...'
Versterking van 't Bestuur...
Uithoofde der Feest van den Studie-
kring, is de Vergadering van het Ziekenfonds f'
verschoven tot Zondag 4 April. Te naaste week
aanduiding der herbergen.
De Leeuwerik begint omhoog te gaan boven de Granen,
en de Franschmans beginnen op te trekken, op te trek
ken voor 't Broodgewin... 't Is droef zijn Vaderland te
moeten verlaten... Maar 't zal betren, menschen, door de
Christene Volkspartij.Uit Moerbeke-Koewacht schrijft
men ons Bijna al" wat beenen heeft, trekt naar de wer
ken van Frankrijk, Holland, Brugge en Brussel. Uit
Herzele is maandag een telegram gezonden met spot
adres en spot-handteeken. De telegrafist mocht dat niet
aanveerd hebbenverders laat ons dat heel onverschillig.
Te Ronsse wordt een nieuwe Spinnerij gebouwd... Als
't Volk er maar zijn brood wintwant neerstig werken en
op 't verhongeren zitten, is akelig en onmenschelijk. In
Aalst wordt voortdurend geklaagd dat de Breisters, als ze
werken van 5 ure 's morgends tot 10 ure 's avonds, en nog
hulp bobben van huisvolk, inct moeite 2 fr. daags verdie
nen, waarvan nog de sle«t en 't gebruik der machienen
af moet... Is die toestand wezenlijk zoo Ware er t'Aalst
een Schepenevau den Arbeid, alles zou eerlijk en vlijtig
onderzocht worden. Als er redens zijn, mag er geklaagd
worden. I11 Oostenrijk hebben cle Christene Demo-
kraten den zegepraal behaald in 9 distrikten op 14.
Uit Aalst zijn de vereenigde Briefdragers Zondag naar
Erembodegem getrokken om er een der oudste ambtge-
nooten te vereeren. Op lun Oogst is te Brussel een
Congres vau Advokaten daar zal 't 'ne pourparlé zijn,
zoo lang als een spinnewiel. Te Ninove was zondag
grouwelijk veel Volk een Christene Volkspartij 't is de
wil van 't Volk en de weg naar verbetering en socialen
vrede... De Vrienden uit't Gentsche zijn te Ninove in
dTBoogmis geweest en bewonderden die schoone Abdij
kerk. De kerk van Afflighem, over 100 jaar afgebroken,
was nog schooner. Als militaire dwaasheid kondigen
de groote gazetten af, datPrins Albert gaat verheven wor
den tot den graad van majoor. Ze spreken niet van zijn
vordering in Wetenschap, in Kunst, in Landbouw, maar
de militairderij wordt in hem verheven... 't Is het onge
luk der Volkeren. In Rusland zijn rond de 1000 stu
denten aangehouden, omdat ze kabaal maakten. De Gou
verneur zendt daar de troepen en alles wordt opgeschar
reld, jong en oud, rijp en groen. Te Gent is 't zondag
de kiezing voorWerkrechters. De socialisten maken schro
melijke beweging; zondag waren ze te Meirelbeke en er is
daar wreed gevochten... Wij zien't Socialismus liefst be
strijden door goede redens en sterke Volkswetten. Geweld
keert vroeg of laat tegen de plegers... Morgen gaande
socialisten al te samen naar de stembus met vlaggen, kar
tels, roffelende trommels en klaroenen... Op den Buiten
van Gent zijn veel kiezers bijgekomen en behalve te Lede-
berg, te Gentbrugge en ander dorpen nabij de stad, wil
't Volk er van geen Socialismus hooren....Mcn verstaat er
al te wel hetgeen Pastoor Daens donderdag in de Kamers
zegde Dat een godloochenende Werkman ten allen tijde
ongelukkig is....'t Brood moet er zijn, zeker; maar ook
't licht en 't voedsel voor de ziel; dat ziet elk, behalve de
aanvoerders van 't Socialismus, die de ziel loochenen,
aldus niets overlatende dan wilden drift naar zinnelijk ge
not en ontembare begeirlijkheden. In dien zin en met alle
waarheid mag men zeggen dat een ongeloovige werkman
ongelukkig is, al won hij 10 fr. daags... De mensch leeft
niet alleen bij brood. Nu is de Pest in de Roode Zee en
d'Engelzche Soldaatjes zien daar veel af. SintNikolaas
staat nu ook recht voor de Vlaamsche Wet, morgen is er
Groote Meeting, d'Antwerpenaars komen er op af. Te
Ninofwas zoüdag grawelijk veel Volk, in 't Lokaal van
de Christene Volkspartij, rechtover de Kerk.
is woensdag subiet overleden, door 't breken van
een hertader. Alles is in den zwarten rouw...
Brazilië is rood de kleur van den rouw... Maar
in Engeland wordt een ongehoord groot Feest be
reid De diamanten Jubilé der Koningin Victoria,
60 jaar op den Throon zitten... Ze rekenen dat er
te Londen 400 millioen fr. zullen gegeven worden
als plaatsgeld, om den Stoet te zien... Een enkel
Huis, rechtover St-Pauluskerk, is gehuurd voor
2I5>500 fr- °f 4500 pond sterlings. Die 't lang
heeft, laat het lang hangen maar een Stoet, dui
zendmaal schooner gaat plaats hebben d'herle-
ving van de Natuur; de Lente; het frissche groen
de boomen, met milliards bloemen, de vogelen
die uit Egypte, uit Afrika, uit de Bergstreken, uit
de schoon Eilanden terugkeeren. Van schoon
Eilanden sprekende Kreta Candia Een Eiland
gelijk een kanten beeldeken... Heden in angst en
in smert, bemoerd en beslijkt... Al 't Volk dat op
staat tegen de Verdrukking... De Turk met schuim
op de lippen en de woede in d'oogen... De Griek
die ter hulp snelt en de Mogendheden willen hem
doen uithongeren ze dreigen de Grieksche Zee
haven te blokkeeren... Ze zenden nota op nota
ze bedreigen den Throon van Koning Jooris; maar
Griekenland blijft standvastig... En Griekenland
wordt ondersteund door de Volksmacht van alle
Landen... En hier zien wij de Eendracht en de
Verdraagzaamheid, die men bewonderde voor de
Vlaamsche Wet... Aanvoerders van alle Volks
machten komen samen en zenden een krachtig
woord van dank en aanmoediging aan 't manhaftig
Griekenland... De oude Gladstone, Vriend van
Kardinaal Manning zaliger, schreef het d'ander
week Men gaat overal moeten afrekenen met de
Volksmacht. Uit CUBA schrijft generaal Wey-
ler, dat hij in Havana aan 't hoofd van zijn leger
gaai optrekken maar hij trekt al zoolang op cn
vraagt gedurig soldaten en geld... Geld uit Spanje
naar den Cuba, terwijl in Spanje d'uitgehongerde
menigte de bakkerijen plondert, dat is 't leste...
Landgenooten, als gij iets leest over den Cuba,
denkt aan onzen Congo... Koning Leopold houdt
er meer en meer aan, door de schuld der Vleiers,
die ten allen tijde 't verderf waren der Volkeren...
De Vleiers Onlangs ging Z. M. naar Antwer
pen en daar tuitten zijn ooren van 't geroep
LEVE DE CONGO Schrikkelijke woorden
Leve de Congo Zijn ze niet beschaamd?.. De
Kiezing van 1898 zal daarover 't groot woord
moeten spreken... Worden de Congomannen ge
kozen, ons Land is kapot. Wij lezen in de Vlaam
sche Gazet van Amerika Niet minder dan drie-
en-tachtig Amerikaansche burgers hebben eischen
om schadevergoeding tegen Spanje ingesteld we
gens de vernieling van eigendom op Cuba. Deze
eischen vertegenwoordigen een gezamenlijk be
drag van 10 millioen dollar, en hoe Spanje de
schade vergoeden zal is voor ons een raadsel.
In plaats van onze gewichtige vraagpunten te onderzoeken,
Fondsenblad sommeert ons wegens d'artikels van 't Recht, en
volgons ons antwoord zal de verdere houding van 't Fondsenblad
jegens 't Land van Aelst afhangen.»... Hola, Koufrater, zoo zijn
we nier, getrouwd M. Plancquaert is verantwoordelijk voor zijn
artikels, gelijk wij voor d'oNZE... Wc zijn in de tijden der gijzelaars
niet... Waren eenige artikels van 't Recht zeer hevig, men moet
toch L&kennen dat de Schrijver uitgedaagd en getergd was... Wat
manieien zijn dat van seffens iemaud uit de Katholieke Partij to
werpen}.. Is 'tzoo loffelijk dopers na te volgen flor «onhandelbare
behoudsgezind'-.. an Aalst (oordeel van Fondsenblad) dio maar
effenaf zlst en W erkm a n doemden, in don naam
d Xe te Gent dat slecht voorbeeld navolgen Is
en g;.-r-ht aangesteld Heeft mén te Gent zoo gc-
hambj de Werklieden der stad, misschien 3 a 4000
in gr,- n u Joel vroegen, hun aandeel eischten, ja zelfs ge-
wrMfl;;., g opsprongen en dreigden?.. Iemand buiten werpen, dat
is ö"u oorlogsverklaring... Mr Arthur Verbagen, die in 1S95
schreef»'t Moet in Gent beteren (in den zin van meer vrijheid te
laten aan d'Anti-Socialisten) 't moet beteren of AL 't Werkvolk
loopt naar de Socialisten Mr Verbagen sprak zondag te Bergen
een beter woord «Mron; zegde bij, laat ons elks hulp aanveerdep
en n i ijnan d buitenwerpen die met onsvereenigd is in 't Chris
ten Gekjof...» Wees zeker, men, zal elks hulpnoodig hebben, nu
en latei'; t groot schof der joDge Socialisten gaat eerlang Öp.'t kies-
terrein komen de stad Gent bijzonderlijk schijnt meer en meer
in roodbu gloed... Zie, 't is gelijk geschilderd dat wij een Nr van
'tVolk bewaard hadden; in 1894, toen de 3 a 4000 Gentsche
Werklieden te vergeefs hun recht vroegen, dan schreef 't Volk,
den 26 April 1894, het volgende HOOFDARTIKEL
De algemeene kiezingen voor de vernieuwing van Kamer en Senaat
naderen en in vele arrondissementen reeds is men ijverig in de weer
om het hek aan den ouden stijl te doen hangen, 't is te zeggen, men is
bezig met al de mannen van 't oud gelorf, die aan den arbeid gaven
wat zij hem niet konden noch dorsten weigeren, op te poetsen om ze
weer naar de nieuwe Kamers te zenden.
Die v erking is 't gevolg van een sjecht begrip van den toestand,
't Is biet voldoende dat een volksvertegenwoordiger of senator 2ich
eens olksgezind verklaart om het vertrouwen van het Volksleger te
winnen.
't Isjniet voldoende dat hij met eenige onbepaaldfe beloften van ver
kleefdheid voor de volksbelangen afkomt.
De werklieden lachen die beloften en die belovers vierkant uit.
Jülcten zij soms toe, in algemeene vergaderingen, wanneer zij niet
verder kunnen, ze weten toch zeer wel dat zij vrij zullen zijn te stem
men voer wie zij willen.
Zulks mag uit het oog niet verloren worden.
Moest men in zekere kiesvereenigingen trukken gebruiken om te be
letten dat kandidaten, die het vertrouwen en de vrien-.'scbap van het
volk bezitten, eene plaats van volksvertegenwoordiger bekomen, dit
zou aardige gevolgen hebben
Wij Vennen vele burgers die heden nog overtuigd zijn dat de niet-
socialistische werklieden lammekens zija die zij zeer gemakkelijk om
den tuit zullen leiden.
Gij zfjt mis, heeren, minstens in de nijverheidsstrekcp
Het valk is overal bewust van zijne macht en het zal nie dulden,
dat na \en van het oude stelsel de werklieden met holklinkende
woon1' paaien en hunne belangen in de nieuwe Kamer gaan... ver
geten. -■LIJK 7IJ TCT NU TOE GEDAAN HEBBEN.
Nieuve mannen moeten er komen.
't Is Let onmisbaar gevolg van de herziening en van de deelneming
van 't volk in de wetgevende kiezingen
't Is de wet van den tijd.
Wij hopen dat de katholieke partij dezen pliebt in a le arrondisse
menten des lands zal weten te verstaan zooals zij dien te Gent verstaat.
Te Gent, inderdaad, is er eene eerlijke overeenkomst gesloten bij
dewelke de anti-socialisten vrij en onafhankelijk blijven en over een
behoorlijk deel der mandaten zullen beschikken.
Er zijn tot Gent NEGEN plaatsen van volksvertegenwoordiger en
VIER van senator. Dat maakt DERTIEN MANDATEN.
Wij zullen dus te Gent de gelegenheid hebben eene ernstige afvaar
diging naar de Kamers te zenden. Geen twijfel of die overeenkomst zal
veel, zeer veel bijdragen tot het welgelukken der kieziDg, want zij
alleen is.in staat on2e mannen het noodig vertrouwen in te boezemen.
Elders, moet hetzelfde gebeuren, wil men geene verrassingen te ge-
moet gaan en geene misschien onherstelbare verliezen lijden.
Mannen van het oude stelsel moeten gedeeltelijk toch plaats
maken voor nieuwe mannen
Menschen, wat zegt ge daarvan 't Was waarachtig geeu klein
bier, maar een glas kloeken dobbelen drijdraad... Heeft men daar
om d'Anti-Socialisten buiten geworpen En nü, nü,'t en zijn geen
3 a 4000 Gentsche Werklieden, maar wellicht 20 a 30 duizend
Landbouwers en Werklieden van den Buiten, in Christene Volks-
partij rereenigdDat men voorzichtig weze te Gent... Een hevig j
woord; is gauw gezegd... Wat ous aangaat, sedert 1894, is ons
eenigste bekommernis Christene Demokraten in tie Volkskamer
I hebbed, sterk, sterk in getal, 20 A 30, om te kunnen slag hou
den mfet de -34 Socialisten uit de Walen, ja om den voorrang te
nemen'iu de'goede noodige Volkswetten... Daarin zien wij de red
ding, niet alleen van een Catholiek Ministerie, maar van ons Va
derland... 't Volk heeft d'oogen sterlings goricht naar de Kamer...
Hoe wreed spijtig dat wij 't Evenredig Stelsel niet hebben, dan
zouden ook uit de Walen Christene Demokraten in de Kaïper zit- v
ten; nu staan dé Vlamingen bijna alleen voor 't vnur en moeten
des te meer op hunne banden passen... Het heil van 't Volk is oüa
opperste Wet... Ziedaar ons antwoord Gaat 't Fondsenblad, dat
over 3 weken nog schreef aan do verfranschte rijke Catholieken
«Gij zijt verwonderd dat de Demokraten vooruitgaan en dat zij u
spel leveren wij niet,.. gaat 't F. zich nu tegen ous keeren
Laat ons hopen van neen ware het anders, weeral in Godsnaam;
we kunneo 't niet gebeteren elk is vrij in zijn doening liever
eeu openlviren vijand (neen. vijand is te veel gezégd, nooit zal
'f fondsenblad dat zijn, maar liever, een openbare tegenstrever)
dan oen twijfelbaren of fiauwhertigen Vriend, die u door behouds
gezinde Konfraters ziet krenken en lasteren en gebaart niet te
hooren en niet te zien.
Aalst, 25 Maart 1897. HETER DAENS.
groote vetbetaal-
de Staatsambterijde uitspatting der groote weelde, daar
spreken zo van geen armoede, daar ook zijn ze vijandig of
onverschillig aan 't Pensioen voor d'oude Werklieden...
Het is in de klein Steden en op den Buiten dat de Volks-
armoede heerscht.Het is uit de klein Steden enden
Buiten, dat de Volksmacht moet spreken. M. Woeste
woont te Brussel; hij 2iet er niets dan weelde en pracht;
en in uwen naam, Kiezers van Aalst, in uwen naam hij is
tegen 't Pensioen aan d'oude Werklieden; hij is daaren
tegen voor den Congo; in uwen naam, Kiezers van 't
Arrondissement Aalst, hij is tegen de klimmende belas
ting; maar hij is voor den Congo; in uwen naam, hij
is TEGEN het verplichtend Onderwijs, ma^r hij is VOOR
een verplichtende Burgenvacht...
Kiezers, wie gij ook zijt, van d'oude Partij of van de
Volkspartij, mediteert op dees artikel... Meer vragen wij
u niet; overwegen en oordeelen in alle rechtveerdigheid...
In welke Partij hij ook weze, de ware Belg moet zijn vrij
oordeel behouden.
Strijden cle Demokraten, dat huilt Denderbode en zijn Volk van
Scheurmakers, Ketters, Volksfoppers en dan loopen ze naar Gent
om Nota's van veroordeeling die ze jaren nadien exploiteeren, ver
beteren, en afgeven ZONDER DATUM.... Strijden de Demokraten
niet, dan ligt Denderbode daar te lachen en te spotten, te lawijten
én te lasteren....
En ze gaan naar 't Bisdom met valsche getuigen cn met valsche
aanklachten, golijk over 1800 jaar de Scriben en Phariseëors bij
CaÏph3s' tfokkenOnlangs boorden wij emogccn treffend bewijs
van Ge weet, Menschen, dat Denderbode ons Volksfoppers noemt
omdat wij voor 't Pensioen in 1897 strijden.... Volksfoppers!...
Welnu, vermits dit Pensioen in 1897 gevraagd werd op 't Congres
van Charleroi, alwaar 200 Priesters aanwezig waren,o.a. Priesters
uit Aalst, dan schrijven wij een artikel met den titel
VOLKSFOPPERS ZIJN DAT OOK VOLKSFOPPERS
Let nu op, a. u. b., eu gelief het voort te zeggenMet dat Land
van Aelst in d'hand zijn ze naar 't Bisdom geloopen, en dien titel
toonende Volksfoppers, dan hebben zij aan Z. H. gezegd Zie,
Daens schrijft altijd dat hij de Geestelijkheid eerbiedigt, dat hij
zich laat beschimpen en uithongeren, zonder tegen de Priesters te
schrijven, welnu,Mgr in dat artikel noemt hij uw Priesters VOLKS
FOPPERS... Die dat zeggen, zijn vertrouwbare Ileeren.... Z. H.
kan alles met zijn eigen oogen niet volgen... Een groot Bisdom be-
stnren zonder Coadjutor, 't vraagt veel zorg en tijd...En zoo wordt
de Christene Volkspartij verdacht gemaakt en afgekeurd, niet in
haar Programma, dat is onmogelijk, maar in hare werkingen....
O God uit den hoogen Hemel, hoelang, hoelang nog moet dit on
recht eu die versmading duren!... In Ons Heer zijn lijden zijnde
twee pijnlijkste omstandigheden geweest in den Hof van Olijven
als de Zaligmaker verlaten was door zijnen Hemelschen Vader, en
ten tweeden, als Christus gebracht werd voor den Opperpriester
Caïphas, aldaar valscbelijk beschuldigd, door beulsknechten in
zijn wezen geslagen, aldaar afgekeurd.. Do Zaligmaker zweeg dan,
uit eerbied voor den Opperpriester... Het Programma der Chris-
fl p u De Stoomtram 1 de Nijverheids-
Q/liQ/vbfc* school I ingericht op goeden voet,
geen waterverl gelijk de werkbeurs,
gelijk den Schepene van Arbeid.... Mannen van
't Werk - olk, die in den Raad zefelt, begrijpt toch
uw zending... Maar het vleien, drinken en uitkoopen
gaan voort in Aalst...Zondag in de Kiezing 2400 voor
d'oude Partij, 1400 voor de Socialisten, met al 't
voordeel der Kiezerslijsten... ELK moet bekennen
dat de Christene Volkspartij het tegenovergestelde is
van 't Socialismus. Wie, krachtiger dan de Christene
Volkspartij, bevecht het Socialismus Dat men ant-
woorde... Zonder Christene Volkspartij is de toe
komst aan 't Socialismus.
Aan M. Giieeraerdts,
Het zal U nog geheugen wat overjaar plaats greep.
In d'heetste Zomermaand lag een doode hond op de
zandplaat nevens Chipka... De karrakas begon te rot-
ten, er kwamen vliegen op... Dit kon tifus, rotkoorts
aanbrengen... We spraken den Champetter aan...
Och, de hondendelver is verhuist naar Mijlbeek...
Daarmeê was hij weg... 's Anderdaags Champetter,
dien bond daar, 't is afschuwelijk Als ik naar de
Wacht ga, zal ik eens vragen waar de hondendelver
woont 111.. Dan. M. Gheeiaerdts, ten 4 ure 's namid
dags. schreven wij een brielken naar U... Ge Kwaamt
ten 6 ure uit Antwerpen in verontweerdiging liept
ge naar de Wacht denzelfden avond was het kada
ver van den stinkenden hond weg...
Mr de Burgemeester, er zijn onder de Stadhuis
schrijvers achtbare bedienden die. gelijk M. Kiekens
zaliger, gelijk M. De Meeter zaliger, onder alle Be-
sturen dienen en onder alle Besturen geacht worden.
Doch ge vindt er ook die zich blindelings aan den
wagen van den Haat hechten...Mr de Burgemeester,
ge kunt uw bedienden niet altijd onder d'oog houden;
buiten hun werk zijn ze vrij maar toch, toch, als
ze vanwege 't Stadhuis naar Chipka komen, gij hebt
toch het recht te eischen dat ze niet bot, niet uitda
gend, niet tergend zijn, maar beleefd en gemanierd
gelijk bij iedereen en dat ze den Champetter van de
hondenkarrakas niet navolgen...
Met beleefden groet. P. D.
Priester Daens heeft in de Kamer gevraagd dat de
Gemeentebesturen alle Ziekenfondsen zouden onder
steunen en een lokaal geven voor de buitengewone
bijeenkomsten... Ons woord blijft vast Door de
Rechtveerdigheid tot den Vrede f.. T'Aalst was ons
gedacht aan elk Ziekenlonds een frank per jaar en
hoofd te geven... D'uitbreiding der Ziekenfondsen is
een deel der verheffing van 't Werkvolk en een groo.
te verzachting der Armbureelen. Met 't geld dat in
Europa nutteloos wordt uitgegeven aan d'overtollige
Legermacht, aan de Forten, met dat geld zou men
gemakkelijk aan eiken ouden Werkman een pensioen
van 1 fr. daags kunnen geven, zwierig... Daarvoor
moet de Volksmacht zorgen overal... Vrienden van
't Volk, ware Belgen, aan 't werk, aan 't werk Dat
niemand onverschillig blijve
3
II. KERK GEPLONDERD
KASTEEL AANGEVALLEN.
De Brabantsche Pastoor ging voort in zijn verhaal over
hetgene hier in Vlaanderen en namelijk te Welle gebeurde
in 1797
Na op dit Kasteel nog eenigen tijd geklapt te hebben
met den Graaf en zijn Familie werd het avondgebed ge
daan, waar al 't Volk aanwezig was, dat het Kasteel be
woonde Al te samen God-Almachtig aanbidden, eeren
en aanroepen, welke groote verhevene zaak
's Anderdaags, ik was gewoon de Mis van mijnen
Oom te dienen en ging op zijn kamer hem roepen.. Och
God nooit zal ik dat vergeten.. Hij zat nog neergeknield
voor zijn Kruisbeeld; men zag het aan het bed; g'heel den
nacht had hij in het gebed overgebracht. Heer-Oom,
zegde ik, g'en hebt uw rust niet genomen Mijn zoon,
was zijne antwoord, wees gerust, wat God bewaart, is wel
bewaard, en wat God neemt, is wel genomen
Die laatste woorden zegde hij met bijzonderen nadruk.
Nadien heb ik mij wel honderde malen gevraagd Had
hij een veropenbaring gehad
Want dien dag 1 dien dag 1
Het was de laatste maal dat mijn Oom het H. Misoffer
opdroeg; de laatste maal
Ik volgde mijn Oom in de Kapel van 't Kasteel.. De
Graaf zat daar, de Gravin, hun Zoon, al de dienstboden,
met d'Hoveniers en de knechten. Voor zijne Mis deed
mijn Oom een korte Aanspraak, die tranen ontrukte
en zuchten deed opstijgen.
Het was als een Heilige die sprak
«~Dat men op buitengewonejwijze moest bidden, om
f deugdzaam te blijven, om Gods-Rechtveerdigheid te vol
doen tot uitboeting van zoo vele schelmstukken dia ge
beurd waren, en die nog gingen gebeuren dat men den
Tempel des Heeren zou onteeren; dat het Bloed van Gods-
Dienaars ging gestort worden; dat het toch zulk heilig
ambt is en zulke groote werrdigheid van als Martelaar te
sterven; maar men bidden moest voor de noodige ge-
- steltenis Een groote zuivere liefde tot Godonthechting
van alle aardsche genietingen en begeerten.
Daarna deed mijne oude Oom de Mis, maar met zulke j
ingetogenheid en godsvrucht, dat elkeen erdoor getroffen j
was; ik zelve, die dagelijks de Mis diende van den ouden
Herder, was nu zoo zeer bevangen met een onbegrijpe-
lijke en gansch buitengewone weemoedigheid. Zoo zijn 1
er in ons leven van die wondere zaken,welke niemand kan
uitleggen.
Na Mis gelezen te hebben en nog lang gebeden, ging
mijn Oom het ontbijt nemen, waarna hij zijn Officie be
gon te lezen.
Maar weldra was de Koster van Welle daar.
Eqn verstandig en braaf man, oprecht christelijk, ten
volle vveerdig van zijn ambt. Een goede Koster op een Pa
rochie is veel weerd voor den Godsdienst. Aan hem was
het geheim toevertrouwd.
Die Koster van Welle weende als een kind M. de Pas
toor, zegde hij. Wat is er toch, Koster Max Bru
tus is daar uit Aalst gekomen met een bende fransche sol
daten, ook met de kopstukken der Jacobijnen van Aalst;
z'hebben 't Volk bijeengeroepen door eenen trommelaar
en afgelezen dat de Kerk van Welle aan de Republiek toe
behoort ze zijn bezig met de Kerk te piunteren en te on
teeren, M. de Pastoor; er is slecht geboefte bij uit Aalst.
Niemand uit de Parochie Behalve Max Brutus,
niemand, M. de Pastoor. God zij geloofd, Koster.
Maar z'hebben de kruisen afgezaagd, de klok doen uit den
Torjjn vallen.. De beelden slaan ze kapot., 't Is schrik
kelijk, M. de Pastoor De Boeren loopen als razig; maar
wat jkunnen ze doen tegen die gewapende menigte; en er
is afgelezen dat al wie eenig teeken van opstand geeft,
dadelijk weggevoerd wordt en zijn Huis of Hofsteê aan de
vlammen wordt overgeleverd
Ik ben in allerhaast u dat komen zeggen.. Want van de
kerlj gingen ze naar de Pastorij loopen.. Ik ga terug langs
omwegen en zal u aanstonds van alles berichten...
Twee uren later was de Koster daar terug, met de tij
ding dat de Jacobijnen te werk gingen als razige wilde-
marjs, dat zij in 't midden der Kerk kruisbeelden en beel
den! van heiligen met outaar- en priesterkleêren hadden
verbrand, nadat een oud-kleerkooper van Aalst al 't goud
en 't zilver had gekocht en meêgedaan; dat ze naar de
Pastorij geloopen waren om denPastoor aan te houden,en
hem niet vindend, daar brieschtten als beeren en vloekten
als duivels; daarbij zweerende dat ze den Pastoor zouden
vinden en aanhouden, al moesten ze g'heel de Parochie
j van Welle en een groot deel van 't omliggende afbranden
1 Die woorden hoorende, mijn Oom stond recht en nam
zijnen hoed. Wat gaat ge doen? vroeg de Graaf. Mij
aangeven; naar mijn Prochie gaan; ik wil niet dat iemand
voor mij zou lijden.. G'hoort wel dat zesprekenvan g'heel
de Parochie te vernielen!
M. de Pastoor, sprak de Graaf, dat is maar fransch
gezwetstu niet vindende, ze zullen in eenige huizen
gaan, om te rooven en te pionderen, maar seffens nadien
zullen ze van armoede moeten terugkeeren.. Ge moet hier
blijven.. Koster, ga terug en tracht ons met veel voorzich
tigheid te berichten van hetgene er omgaat.. Het is niet
goed, dat gij zelve komt. Een onzer dienstboden zal aan
den steenweg op Terjoden staan.. Ge zult hem daar de
tijding meêdeelen.. Het wachtwoord is Voor God en
ons Recht
Zoo werd er besloten.
Ge kunt denken welke ontroering op 't kasteel. Mijn
Oom ging voort met bidden als een Heilige, en van tijd
tot tijd zijn officie-beek toedoende, sprak hij toch zulke
schoone hertelijke woorden Dat er uitboeting moest zijn
voor d'onrechtveerdigheden die gebeuren, voor de godde
loosheden; dat d'handen en bijzonderlijk d'herten moesten
ten Hemel gaan; dat men zonder haat en nijd of zonder
gramschap moest zijn, gelijk Ons Heer zijn Kruis.. Ze
weten niet wat ze doen.. Vader, Vader, zoo bad mijn
Oom dikwerf, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze
doen.
Waarlijk, als ik er nu aan denk, mijn Oom, de Pastoor
van Welle, sprak dan gelijk Christus aan zijn Kruis.
Eensklaps rond den noen, een Dienstbode komt binnen
geloopen, roepende De Franschen de Franschen zijn
daar Ze komen recht naar 't Kasteel M. de Graaf,
z'hebben de Kerk van Welle geplonderd.. ze zijn daar
gewapend van kop tot teen
Allen die deze woorden hoorden, verbleekten van
schrik; mijn Oom alleen bleef kalm en bedaard; en tot den
Graaf gaande Ziedaar, mijn Vriend, zegde hij, wat ik
had gevreesd;... Gun me dat ik afscheid van u neme en
hen te gemoet ga, om uw huis aan hunne baldadigheid
niet bloot te stellen.
De Graaf wilde daar niet van hooren. Liever sterven,
zegde hij, dan u niet te beschermen... U nu laten weg
gaan, zou de schande en de hartpijn vanmijnleven wezen.
Neen, neen, verberg u aanstonds achter de schilderij...
Breng een ladder, dat M. de Pastoor naar zijn schuil
plaats ga, en dat niemand zelfs de schijn hebbe te weten
dat daar een schilderij hangt.
Eenige minuten nadien was mijn oom uit onze oogen.
Ach, hoe moest ik hem weêrzien In welken toestand
